Δόγμα Αϊζενχάουερ
Το Δόγμα Αϊζενχάουερ (αγγλικά:Eisenhower Doctrine) ήταν μια πολιτική που διατυπώθηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ στις 5 Ιανουαρίου 1957, σε ένα «Ειδικό μήνυμα προς το Κογκρέσο για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή». Σύμφωνα με το δόγμα Αϊζενχάουερ, μια χώρα της Μέσης Ανατολής θα μπορούσε να ζητήσει οικονομική αμερικανική βοήθεια ή βοήθεια από στρατιωτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών, εάν απειλούταν από άλλη χώρα.[1] Ο Αϊζενχάουερ ξεχώρισε τη σοβιετική απειλή στο δόγμα του, εξουσιοδοτώντας τη δέσμευση των αμερικανικών δυνάμεων «να διασφαλίσουν και να προστατεύσουν την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική ανεξαρτησία τέτοιων εθνών, ζητώντας βοήθεια ενάντια σε εμφανή ένοπλη επιθετικότητα από οποιοδήποτε έθνος που ελέγχεται από τον διεθνή κομμουνισμό». [2] Η φράση «διεθνής κομμουνισμός» έκανε το δόγμα πολύ ευρύτερο από την απλή απάντηση στη σοβιετική στρατιωτική δράση. Ένας κίνδυνος που θα μπορούσε να συνδεθεί με κομμουνιστές οποιουδήποτε έθνους θα μπορούσε πιθανώς να επικαλεστεί το δόγμα.
Ιστορικό υπόβαθρο Επεξεργασία
Στο παγκόσμιο πολιτικό πλαίσιο, το δόγμα δημιουργήθηκε ως απάντηση στην πιθανότητα ενός γενικευμένου πολέμου, που απειλήθηκε λόγω της λανθάνουσας απειλής της Σοβιετικής Ένωσης να εμπλακεί στην Αίγυπτο μετά την κρίση του Σουέζ.[3] Σε συνδυασμό με το κενό εξουσίας που άφησε η παρακμή της βρετανικής και της γαλλικής αποικιοκρατίας στην περιοχή, αφού οι ΗΠΑ διαδήλωσαν κατά της συμπεριφοράς των συμμάχων τους κατά τη διάρκεια του πολέμου του Σουέζ, ο Αϊζενχάουερ θεώρησε ότι η ισχυρή θέση που απαιτείται για τη βελτίωση της κατάστασης περιπλέχθηκε περαιτέρω από τις θέσεις που πήρε ο Αιγύπτιος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, ο οποίος έχτιζε γρήγορα μια βάση εξουσίας και τη χρησιμοποίησε για να παίξει τους Σοβιετικούς και τους Αμερικανούς εναντίον του άλλου, λαμβάνοντας μια θέση «θετικής ουδετερότητας» και αποδεχόμενη βοήθεια από τους Σοβιετικούς. [4]
Σε περιφερειακό επίπεδο, η πρόθεση του δόγματος ήταν να παράσχει στα ανεξάρτητα αραβικά καθεστώτα μια εναλλακτική λύση έναντι του πολιτικού ελέγχου του Νάσερ, ενισχύοντάς τους ενώ απομονώνοντας την κομμουνιστική επιρροή μέσω της απομόνωσης του Νάσερ. Όταν σε μεγάλο βαθμό απέτυχε σε αυτό το μέτωπο, με τη δύναμη του Νάσερ γρήγορα να αυξάνεται από το 1959 καθώς θα μπορούσε να διαμορφώσει τα αποτελέσματα ηγεσίας στη γειτονική αραβικές χώρες όπως το Ιράκ και τη Σαουδική Αραβία. Εν τω μεταξύ, η σχέση του με τους σοβιετικούς ηγέτες επιδεινώθηκε, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να στραφούν σε μια πολιτική φιλικών σχέσεων.
Η Αμερικανική διοίκηση είδε επίσης τη Μέση Ανατολή ως κρίσιμο θέμα για τη μελλοντική εξωτερική πολιτική όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους της. Η περιοχή περιέχει ένα μεγάλο ποσοστό των αποθεμάτων πετρελαίου παγκοσμίως που χρειάζονταν οι σύμμαχοι. Οι διαμαρτυρίες του Αϊζενχάουερ εναντίον μακροχρόνιων συμμάχων, όπως της Βρετανίας και της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ σήμαινε ότι οι ΗΠΑ θα ήταν η μόνη δυτική δύναμη στη Μέση Ανατολή και καθώς έθεσαν σε κίνδυνο την ασφάλεια πετρελαίου των ΗΠΑ και με την Σοβιετική Ένωση να καλύπτει το κενό ισχύος. Το «δόγμα Αϊζενχάουερ» ήταν μια αντίστροφη αντίθεση με την προηγούμενη πολιτική, ωστόσο. οι ΗΠΑ είχαν τώρα το βάρος της στρατιωτικής δράσης στη Μέση Ανατολή.
Οι διατάξεις για τη στρατιωτική δράση του δόγματος εφαρμόστηκαν μόνο στην κρίση του Λιβάνου τον επόμενο χρόνο, όταν οι ΗΠΑ παρενέβησαν σε απάντηση ενός αιτήματος του τότε προέδρου της χώρας, Καμίλ Χαμούν.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Brands, H.W. Into the Labyrinth: The United States and the Middle East, 1945-1993 (1994) excerpt pp 69–72.
- Hahn, Peter L. "Securing the Middle East: The Eisenhower Doctrine of 1957." Presidential Studies Quarterly 36.1 (2006): 38–47. in Questia[νεκρός σύνδεσμος]
- Lesch, David W. "The 1957 American-Syrian Crisis: Globalist Policy in a Regional Reality",in The Middle East and the United States: History, Politics, and Ideologies; David W. Lesch and Mark L Hass eds., Westview Press, 2013 edition, p. 111 - 127.
- Meiertöns, Heiko (2010): The Doctrines of US Security Policy - An Evaluation under International Law, Cambridge University Press, (ISBN 978-0-521-76648-7).
- Takeyh, Ray. The Origins of the Eisenhower Doctrine: The US, Britain and Nasser's Egypt, 1953-57 (2000) in Questia Αρχειοθετήθηκε 2017-04-27 στο Wayback Machine.
- Yaqub, Salim. Containing Arab nationalism: the Eisenhower doctrine and the Middle East (University of North Carolina Press, 2004).
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Οι ΗΠΑ και η Αίγυπτος στη δεκαετία του 1950» (στα Αγγλικά). Teachinghistory.org. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ «Το δόγμα Αϊζενχάουερ, 1957» (στα Αγγλικά). history.state.gov. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ Lahav, Pnina. «The Suez Crisis of 1956 and Its Aftermath: A Comparative Study of Constitutions, Use of Force, Diplomacy and International Relations». Boston University Law Review. https://scholarship.law.bu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1199&context=faculty_scholarship.
- ↑ Peter L. Hahn, "Securing the Middle East: The Eisenhower Doctrine of 1957." Presidential Studies Quarterly 36.1 (2006): 38-47.