Βικιπαίδεια

Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 11/05/2020.

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) αποτελεί τον Εθνικό Θεσμό Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΘΑΔ) στην Ελλάδα και είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας στα ζητήματα προστασίας και προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου (άρθρο 10, παρ. 2, Ν 4780/2021). Στις διεθνείς σχέσεις ο τίτλος της αποδίδεται ως "Greek National Commission for Human Rights (GNCHR)".

Η ιδρυτική νομοθεσία της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) ιδρύθηκε με το Ν 2667/1998, ως το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας κατ’ εφαρμογή των Αρχών των Παρισίων, που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με την απόφασή της 48/134 «Εθνικοί Θεσμοί για την προώθηση και την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» (ΕΘΑΔ) της 20ης Δεκεμβρίου 1993. Η ιδρυτική νομοθεσία της ΕΕΔΑ τροποποιήθηκε με το Ν 4780/2021 «Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής» (ΦΕΚ 30/Α/28.2.2021), οι διατάξεις του οποίου διέπουν πλέον τη λειτουργία της.

Η βασική ιδέα που ενέπνευσε τη δημιουργία της ΕΕΔΑ είναι η διαρκής παρακολούθηση των εξελίξεων που σχετίζονται με το καθεστώς των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα και το εξωτερικό, η ενημέρωση της κοινής γνώμης για τους σχετικούς κινδύνους παραβίασης που ελλοχεύουν και προπαντός η παροχή συμβουλών για τη χάραξη κεντρικής πολιτικής για θέματα που άπτονται των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Σκοπός της ΕΕΔΑ είναι η συνεχής επισήμανση σε όλα τα όργανα της Πολιτείας της ανάγκης αποτελεσματικής κατοχύρωσης των δικαιωμάτων του ανθρώπου όλων όσων διαβιούν στην ελληνική Επικράτεια.

Η ΕΕΔΑ διαδραματίζει σημαντικό και εποικοδομητικό ρόλο στην ουσιαστική πραγμάτωση της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, παρακολουθώντας διαρκώς τις εξελίξεις που σχετίζονται με την κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα και το εξωτερικό και την εφαρμογή του δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου (monitoring) και παρέχοντας διαρκή συμβουλευτική στα αρμόδια όργανα της Πολιτείας.

Ο συμβουλευτικός ρόλος της, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στην υποβολή γνωμοδοτήσεων, συστάσεων, προτάσεων ή εκθέσεων και στη συμμετοχή σε συνεδριάσεις της Βουλής αλλά επεκτείνεται και στη συνδρομή στις εκθέσεις που υποβάλλουν οι εθνικές αρμόδιες Αρχές για τη συμμόρφωσή τους με τα διεθνή, περιφερειακά ή/και ευρωπαϊκά πρότυπα για τα δικαιώματα του ανθρώπου (reporting) καθώς επίσης και στην ενθάρρυνση για την επικύρωση διεθνών συνθηκών για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Η ΕΕΔΑ ως ο Εθνικός Θεσμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΘΑΔ) στην Ελλάδα Επεξεργασία

Η ΕΕΔΑ από το 2001 διαθέτει βαθμό διαπίστευσης Α΄ το οποίο της έχει αποδώσει η αρμόδια διεθνής Υποεπιτροπή Διαπίστευσης του GANHRI, που λειτουργεί υπό την αιγίδα και σε συνεργασία με το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Οι εθνικοί θεσμοί προστασίας και προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου ελέγχονται τακτικά σε επάλληλες διαδικασίες αξιολόγησης. Τον Μάρτιο του 2017, η ΕΕΔΑ επαναδιαπιστεύτηκε με status A από την αρμόδια διεθνή Υποεπιτροπή.

Ο βαθμός συμμόρφωσης προς τις Αρχές των Παρισίων είναι η βάση σύμφωνα με την οποία αξιολογούνται – και κατά τακτά χρονικά διαστήματα, επαναξιολογούνται – οι ΕΘΑΔ από το Παγκόσμιο Συντονιστικό Όργανο των ΕΘΑΔ (Global Alliance of National Human Rights Institutions, GANHRI). Με βάση την αξιολόγηση αυτή τους αποδίδεται status A (πλήρης συμμόρφωση) ή status Β (ελλιπής συμμόρφωση), το οποίο και καθορίζει τη δυνατότητά τους να συμμετέχουν σε μία σειρά από μηχανισμούς

Ομόλογοι Εθνικοί Θεσμοί για την προώθηση και την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΘΑΔ), διαπιστευμένοι με status Α λειτουργούν ήδη στα περισσότερα Κράτη μέλη της ΕΕ, ενώ τα υπόλοιπα Κράτη μέλη βρίσκονται σε μία διαδικασία είτε εναρμόνισης υπαρχόντων θεσμών με τις Αρχές των Παρισίων, είτε δημιουργίας νέων ΕΘΑΔ που θα πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις. Το Δεκέμβριο του 2021, 86 Χώρες στον κόσμο διαθέτουν πλήρως εναρμονισμένους ΕΘΑΔ και αρκετές άλλες έχουν δρομολογήσει την ίδρυση των δικών τους Εθνικών Θεσμών (βλ. GANHRI, Chart of the status of National Institutions).

Η ανεξαρτησία της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Η ανεξαρτησία της ΕΕΔΑ, μέσω της διττής εντολής προώθησης και προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου που της έχει ανατεθεί από το νομοθέτη, κατοχυρώνεται στο νόμο της και διασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, με την πρόβλεψη μιας όσο το δυνατόν ευρύτερης και ορισμένης με σαφήνεια στη νομοθεσία εντολής. Η νομοθεσία της ΕΕΔΑ προσδιορίζει με σαφήνεια την αποστολή και τη σφαίρα αρμοδιότητάς της, ενώ παράλληλα η ΕΕΔΑ ερμηνεύει με ευρύ και εποικοδομητικό τρόπο την εντολή, ώστε να προωθείται ένας πιο προοδευτικός ορισμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου που να περιλαμβάνει το σύνολο των δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως αυτά ορίζονται σε διεθνή, περιφερειακά και εθνικά κείμενα και ερμηνεύονται από τα αρμόδια διεθνή δικαιοδοτικά και οιονεί δικαιοδοτικά όργανα. Κατά τον τρόπο αυτό πραγματώνεται η θεμελιώδης αρχή του δικαίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σύμφωνα με την οποία όλα τα δικαιώματα είναι οικουμενικά, αδιαίρετα και αλληλοεξαρτώμενα.

Η πλουραλιστική σύνθεση της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Επιπρόσθετη εγγύηση της ανεξαρτησίας της ΕΕΔΑ είναι η πλουραλιστική και πολυφωνική σύνθεσή της, η οποία επιτρέπει και καλλιεργεί το διάλογο μεταξύ των διαφόρων φορέων της Κοινωνίας των πολιτών και της Πολιτείας. Αντανακλώντας τον πλουραλισμό των απόψεων σε θέματα που αφορούν στα δικαιώματα του ανθρώπου, αυτή η συλλογική σύνθεση, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ανεξάρτητες Αρχές, πανεπιστημιακές σχολές νομικών και πολιτικών επιστημών, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, πολιτικά κόμματα και υπουργεία, εξασφαλίζει ένα πολύ υψηλό επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης, πολύ κοντά στις ανάγκες και τις προκλήσεις του πεδίου.

Δείτε εδώ τη σύνθεση της ΕΕΔΑ

Η αποστολή της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Σύμφωνα με το νόμο της, η κύρια αποστολή της ΕΕΔΑ συνίσταται:

Οι αρμοδιότητες της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Η ΕΕΔΑ έχει τις εξής, ιδίως, αρμοδιότητες:

α) Εξετάζει ζητήματα σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου που της θέτει η Κυβέρνηση ή η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής ή της προτείνουν τα μέλη της ή η Κοινωνία των Πολιτών,

β) υποβάλλει συστάσεις και προτάσεις, εκπονεί μελέτες και γνωμοδοτεί για τη λήψη νομοθετικών, διοικητικών ή άλλων μέτρων που συμβάλλουν στη βελτίωση της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου,

γ) εξετάζει την προσαρμογή της εθνικής έννομης τάξης προς το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και εκφέρει σχετική γνώμη προς τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας,

δ) παρακολουθεί και διατυπώνει γνώμη προς την Πολιτεία για τη μόνιμη και σταθερή ανάλυση των συνεπειών των μέτρων πολιτικής στα δικαιώματα του ανθρώπου,  

ε) παρακολουθεί και διατυπώνει γνώμη προς την Πολιτεία για την τήρηση αξιόπιστου και αποτελεσματικού συστήματος καταγραφής περιστατικών διακρίσεων, ρατσισμού και μισαλλοδοξίας,

στ) αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την καλλιέργεια του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος,

ζ) εκφέρει γνώμη για εκθέσεις που πρόκειται να υποβάλει η Χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε διεθνείς οργανισμούς για συναφή προς το αντικείμενό της θέματα, συντάσσει και υποβάλλει τις δικές της ανεξάρτητες εκθέσεις,

η) επικοινωνεί και συνεργάζεται με τις ανεξάρτητες αρχές, καθώς και με τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεθνείς οργανισμούς, παρεμφερή όργανα άλλων χωρών, καθώς και εθνικές ή διεθνείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις,

θ) γνωστοποιεί δημόσια τις θέσεις της, με κάθε πρόσφορο τρόπο,

ι) αναπτύσσει πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σε θέματα σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και

ια) οργανώνει Κέντρο Τεκμηρίωσης για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Το Προεδρείο της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Το Προεδρείο της ΕΕΔΑ εκλέγεται από την Ολομέλειά της και αποτελείται από:

την Πρόεδρό της, Μαρία Γαβουνέλη, Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (πρόσωπο ορισθέν από το Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα της Γυναίκας Αρχειοθετήθηκε 2021-12-13 στο Wayback Machine.)

τον Α΄ Αντιπρόεδρό της, Γιάννη Ιωαννίδη, Δικηγόρο (πρόσωπο ορισθέν από την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου)

τη Β΄ Αντιπρόεδρό της, Έλλη Βαρχαλαμά, Δικηγόρο (πρόσωπο ορισθέν από τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας, ΓΣΕΕ)

Τα Τμήματα της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Κατ’ εφαρμογή του Κανονισμού της ΕΕΔΑ, έχουν συσταθεί πέντε τμήματα, με διαφορετικό πεδίο ενασχόλησης το καθένα. Σε θέματα που από τη φύση τους εμπίπτουν στη θεματική αρμοδιότητα περισσοτέρων του ενός τμημάτων, τα τμήματα αυτά συνεργάζονται.

Ειδικότερα, τα πέντε αυτά τμήματα είναι τα ακόλουθα:

Α΄ Τμήμα Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων

Προεδρεύων: Γιάννης Ιωαννίδης

Β΄ Τμήμα Κοινωνικών, Οικονομικών και Πολιτιστικών Δικαιωμάτων

Προεδρεύουσα: Έλλη Βαρχαλαμά

Γ΄ Τμήμα Εφαρμογής των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στους Αλλοδαπούς

Προεδρεύων: Σπυρίδων Απέργης

Δ΄ Τμήμα Προώθησης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Προεδρεύουσα: Μαρία-Ηλιάνα Πραβίτα

Ε΄ Τμήμα Διεθνούς Επικοινωνίας και Συνεργασίας

Προεδρεύουσα: Μαρία Γαβουνέλη

H ΕΕΔΑ ως bridge builder: χτίζοντας γέφυρες μεταξύ του Κράτους και της Κοινωνίας των Πολιτών Επεξεργασία

Στο σταυροδρόμι μεταξύ κρατικών και μη κρατικών φορέων, η ΕΕΔΑ, στο πλαίσιο του θεσμικού της ρόλου ως ΕΘΑΔ, έχει ως αποστολή της, μεταξύ άλλων, να χτίζει γέφυρες μεταξύ του Κράτους και της Κοινωνίας των Πολιτών. Ως αξιόπιστη και εποικοδομητική συνομιλήτρια τόσο της Πολιτείας, όσο και της Κοινωνίας των Πολιτών, ανοίγει διαύλους επικοινωνίας μεταξύ της Κυβέρνησης και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και άλλων οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, προκειμένου, αφενός, να συνεισφέρει στην αποτελεσματικότερη προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αφετέρου, να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα του έργου της, φέρνοντας πιο κοντά τους φορείς που καταλαμβάνουν τον ίδιο «χώρο» με αυτούς στην προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

ΕΕΔΑ, Πολιτεία και Κοινωνία των Πολιτών, συνεπώς, επωφελούνται αμοιβαία από τη συνεργασία και τη διάδρασή τους, όχι μόνο για τη βαθιά γνώση, την εξειδικευμένη τεχνογνωσία και την πολύτιμη εμπειρία που παρέχουν οι φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών σε ζητήματα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αλλά και για να έρθουν πιο κοντά στους πολίτες και τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων με τις οποίες αυτοί έρχονται αντιμέτωποι σε καθημερινή βάση. Από την άλλη πλευρά, και η Κοινωνία των Πολιτών μπορεί να επωφεληθεί σημαντικά από τη συνεργασία της με τους ΕΘΑΔ και την Πολιτεία, στο μέτρο που αξιοποιώντας την ευκαιρία να διοχετεύει τα αιτήματά της στις δημόσιες Αρχές, της δίνεται η ευκαιρία να μεγιστοποιήσει την επιρροή της στα όργανα λήψης απόφασης.

Η ΕΕΔΑ και οι ομόλογοι ΕΘΑΔ Επεξεργασία

Η ΕΕΔΑ ήταν από το 2002 έως και το 2008 εκλεγμένο μέλος του τετραμελούς Ευρωπαϊκού Συντονιστικού Οργάνου των Εθνικών Θεσμών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, συνακόλουθα, μέλος του δεκαεξαμελούς Διεθνούς Συντονιστικού Οργάνου των ομολόγων οργανισμών. Από το Σεπτέμβριο του 2009 έως και τον Σεπτέμβριο του 2011, η ΕΕΔΑ ήταν προεδρεύουσα της Ειδικής Ομάδας των Ευρωπαϊκών Εθνικών Θεσμών για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Το έργο και η συμβολή της ΕΕΔΑ στην προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα αναγνωρίστηκαν για ακόμη μία φορά σε διεθνές επίπεδο, με την εκλογή της ΕΕΔΑ, το Δεκέμβριο του 2015, στην Ευρωπαϊκή Συντονιστική Επιτροπή (European Coordinating Committee, ECC), η οποία αποτελεί το εκτελεστικό όργανο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (European Network of National Human Rights Institutions, ENNHRI).

Η ΕΕΔΑ επανεξελέγη τον Οκτώβριο 2018 για δεύτερη συνεχόμενη θητεία (2019-2022) στην Ευρωπαϊκή Συντονιστική Επιτροπή του ENNHRI. Επιπλέον κατά την ίδια Γενική Συνέλευση του ENNHRI, που έγινε στην Αθήνα στις 24 Οκτωβρίου 2018, η ΕΕΔΑ εξελέγη ως μέλος του Γραφείου (Bureau) της Παγκόσμιας Συμμαχίας Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Global Alliance of National Human Rights Institutions, GANHRI). Κατά τη Γενική Συνέλευση του ENNHRI πραγματοποιήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2021, η ΕΕΔΑ εξελέγη αναπληρωματικό μέλος της Υποεπιτροπής Διαπίστευσης του GANHRI.

Την ΕΕΔΑ εκπροσωπεί στα εσωτερικά όργανα διοίκησης τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του παγκόσμιου δικτύου των ΕΘΑΔ η Πρόεδρός της, Καθηγήτρια Μαρία Γαβουνέλη.

Πέρα από τη συμμετοχή της στη διοίκηση, η ΕΕΔΑ μετέχει ενεργά στις συναντήσεις, εκδηλώσεις και Ομάδες Εργασίας του GANHRI και του ENNHRI. Την τρέχουσα περίοδο την Προεδρία στην Ομάδα Εργασίας του ENNHRI για το Άσυλο και τη Μετανάστευση ασκεί η Ειδική Επιστήμονας της ΕΕΔΑ, Εύα Τζαβαλά.

Πηγές Επεξεργασία

Ιστότοπος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Ν.4780/2021: Ψηφίστηκε ο νέος νόμος που τροποποιεί την ιδρυτική νομοθεσία της ΕΕΔΑ

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης της ΕΕΔΑ Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εθνική_Επιτροπή_για_τα_Δικαιώματα_του_Ανθρώπου&oldid=9541530"