Κτιστό: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η αναλυτική προσέγγιση περί του κτιστού έγινε από τον [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Αθανάσιο Αλεξανδρείας]] με αφορμή την [[Άρειος|αρειανική]] διαμάχη, καθότι στάθηκε απαραίτητο στην επιχειρηματολογία του να ξεχωρίσει τη γέννηση του Λόγου, η οποία κατά την [[Ορθοδοξία|Ορθόδοξη]] [[Δογματική|δογματική]] γίνεται αχρόνως και αϊδίως δηλ. χωρίς χρονικό σημείο αναφοράς, και δεν αποτελεί πράξη κτίσεως, από την κτίση του [[Κόσμος|κόσμου]], η οποία γίνεται εν [[Χρόνος|χρόνω]]<ref>Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι η χρονική διαφοροποίηση μεταξύ κτιστού και ακτίστου στην Ορθόδοξη θεολογία, μόνο συγκαταβατικώς και απολογητικώς νοείται. Η διαφορά μεταξύ κτιστού και ακτίστου, επισημαίνεται ορθώς μόνο με την διαφορά κατά τη φύση (Ν. Ματσούκα, «''Επιστήμη, Φιλοσοφία και Θεολογία στην Εξαήμερο του Μεγάλου Βασιλείου''», Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1990, σελίς 185)</ref>. Με αυτόν τον τρόπο ο Αθανάσιος αποστασιοποιήθηκε από τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]], ο οποίος θεωρούσε την κτίση του κόσμου επίσης ως ένα γεγονός εκτός χρόνου με το επιχείρημα ότι οι αναλλοίωτες ιδιότητες του Θεού απαιτούν να είναι ανέκαθεν κτίστης του κόσμου, οπότε και ο κτιστός κόσμος να υπάρχει ανέκαθεν. Ο Αθανάσιος ήταν αυτός επίσης που καθιέρωσε την έννοια περί κτίσεως ''εκ του μη όντος'', ή αλλιώς ''εκ του μηδενός'' (''ex nihilo''), δήλωση που σημαίνει ότι η κτίση, εκτός από έχουσα συγκεκριμένη αρχή ύπαρξης στον [[Χρόνος|χρόνο]], δεν προέρχεται οντολογικώς από την ουσία/φύση του Θεού, σε αντίθεση με τον αχρόνως γεννηθέντα Λόγο, που προέρχεται από την ουσία του Θεού.<ref>Γεώργιος Φλωρόφσκυ, "Η έννοια της δημιουργίας στον Άγιο Αθανάσιο", ''Θέματα Ορθοδόξου θεολογίας,'' Άρτος Ζωής, 1973, σελ. 9-32.</ref>.

Ο [[Φίλων ο Αλεξανδρεύς]] εφάρμοσε αυτό το πλατωνικό σύστημα στον [[Θεός|Θεό]] της [[Βίβλος|Βίβλου]], και έτσι ο βιβλικός Θεός θεωρήθηκε αμετάβλητος, αναλλοίωτος, δηλαδή άτρεπτος, και άχρονος, ένα στατικό ''είναι,'' ή αλλιώς «[[Τετραγράμματο#Ετυμολογία και προφορά|ο Ων]]», ο Οποίος μέσω του συμπαντικού [[Λόγος|Λόγου]] δημιουργεί τον ''μεταβλητό'' κόσμο (<ref>Joshua Goodman, “God,” ''Encyclopaedia Judaica'' [2 έκδ.], Thompson Gale, 2007, τόμ. 7, σελ. 659, 666• Gerhard Delling, «Χρόνος», ''Theological Dictionary of the New Testament,'' Eerdmans, 1974, τόμ. 9, σελ. 582, 583.)</ref>. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τη [[Φιλοσοφία|φιλοσοφική]] [[θεολογία]] και [[κοσμολογία]] του Φίλωνος μιμήθηκαν οι χριστιανοί φιλόσοφοι του 2ου αιώνα (<ref>John Peter Kenney, “Patristic Philosophy,” ''The Rutledge Encyclopedia of Philosophy,'' London and New York 1998. Ηλεκτρονική έκδοση).</ref>.