|
#ΑΝΑΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ [[Πέος]]
{{Μάχη|
μάχη=Μάχη της Πελαγονίας
|εκστρατεία=
|colour_scheme=
|εικόνα=
|λεζάντα=
|πόλεμος=[[Βυζαντινο-Φραγκικοί πόλεμοι]]
|χρονολογία=[[Σεπτέμβριος]] [[1259]]
|τόπος=[[Πελαγονία]]
|έκβαση=Μεγάλη νίκη των Νικαιατών
|μαχόμενος1=Αυτοκρατορία της Νίκαιας
|μαχόμενος2=Δεσποτάτο της Ηπείρου,
Πριγκιπάτο της Αχαΐας,
Βασίλειο της Σικελίας
|αρχηγός1=Ιωάννης Παλαιολόγος,
Θεόδωρος Δούκας
|αρχηγός2=
Μιχαήλ Β' Δούκας,
Γουλιέλμος Β'
Βιλλεαρδουίνος
|σθένος1=άγνωστες
|σθένος2=άγνωστες
|απώλειες1=άγνωστες
|απώλειες2=άγνωστες
|}}
Η μάχη της [[Πελαγονία|Πελαγονίας]] έλαβε χώρα το Σεπτέμβριο του [[1259]], ανάμεσα στην [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]] και στη συμμαχία που είχε δημιουργηθεί εναντίον της, το [[Βασίλειο της Σικελίας]], το [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]] και το [[Πριγκιπάτο της Αχαΐας]]. Ήταν ένα γεγονός αποφασιστικής σημασίας για την ιστορία της ανατολικής [[Μεσόγειος θάλασσα|Μεσογείου]].
Ο αυτοκράτορας της Νίκαιας, [[Θεόδωρος Β' Λάσκαρης]], πέθανε το [[1258]] ενώ ήδη είχε ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ της Ηπείρου και της Νίκαιας. Ο διάδοχός του, [[Ιωάννης Δ' Λάσκαρης]], ήταν ανήλικος και μετά τη δολοφονία του αντιβασιλέα που είχε ορίσει ο Θεόδωρος, του [[Γεώργιος Μουζάλων|Γεωργίου Μουζάλωνα]], νέος αντιβασιλέας ορίστηκε ο [[Μιχαήλ Η'|Μιχαήλ Παλαιολόγος]]. Την ίδια περίοδο ο δεσπότης της Ηπείρου, [[Μιχαήλ Β' Κομνηνός Δούκας|Μιχαήλ Β' Δούκας]], συμμάχησε με το βασιλιά της Σικελίας, [[Μανφρέδος της Σικελίας|Μανφρέδο Χοχενστάουφεν]], παντρεύοντάς τον με την κόρη του την Ελένη, και με τον πρίγκιπα της Αχαΐας, [[Γουλιέλμος Β' Βιλλεαρδουίνος|Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο]], παντρεύοντάς τον με την κόρη του την Άννα. Αυτή η συμμαχία στρεφόταν σαφώς κατά της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και απειλούσε άμεσα τη [[Θεσσαλονίκη]].
Το 1259 ο στρατός των [[Φράγκοι|Φράγκων]] της Πελοποννήσου πέρασε τον Κορινθιακό και ενώθηκε με το στρατό των Ηπειρωτών και τους [[Βλάχοι|Βλάχους]] του Ιωάννη Δούκα (γιου του Μιχαήλ Δούκα), αλλά και με 400 Γερμανούς ιππότες που έστειλε ο Μανφρέδος. Αλλά και ο στρατός των Νικαιατών με αρχηγούς τον Ιωάννη Παλαιολόγο (αδελφό του Μιχαήλ Παλαιολόγου) και το Θεόδωρο Δούκα (αδελφό του Μιχαήλ Δούκα) κινητοποιήθηκε και εισέβαλε στη Θεσσαλία. Σύμφωνα με το ''[[Χρονικόν του Μορέως]]'', ο στρατός της Νίκαιας εκτός από το κύριο τμήμα του αποτελείτο και από [[Τουρκικά φύλα|Τούρκους]] μισθοφόρους, 2.000 [[Κουμάνοι|Κουμάνους]], 300 [[Γερμανοί|Γερμανούς]], 13.000 [[Ούγγροι|Ούγγρους]] , 4.000 [[Σέρβοι|Σέρβους]] και [[Βούλγαροι|Βουλγάρους]] και μερικούς Βλάχους. Είναι όμως πολύ πιθανό αυτοί οι αριθμοί να ήταν μικρότεροι στην πραγματικότητα. Ο στρατός των Νικαιατών υποχώρησε βόρεια ακολουθούμενος από το στρατό των συμμάχων, μέχρι την πεδιάδα της Πελαγονίας, κοντά στην [[Καστοριά]]. Εκεί, οι Νικαιάτες μάζεψαν τους ντόπιους με τα κοπάδια τους και τους έστειλαν στους κοντινούς λόφους από πίσω τους ώστε να μοιάζουν σαν άλλο ένα μέρος του στρατού και να παραπλανήσουν τους συμμάχους. Έπειτα, έστειλαν ένα δικό τους άνθρωπο, δήθεν αυτόμολο στους Ηπειρώτες, ο οποίος τους πληροφόρησε (υπερβάλλοντας φυσικά) για το μέγεθος του στρατού της Νίκαιας.
Τη νύχτα πριν από την μάχη ο Μιχαήλ Δούκας με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του εγκατέλειψε κρυφά το στρατόπεδο. Στην πράξη αυτή οδηγήθηκε ίσως από φόβο για το μέγεθος του στρατού της Νίκαιας, αλλά σίγουρα από δυσπιστία στους συμμάχους του και από φόβο για τις δικές τους φιλοδοξίες. Κάποιο ρόλο ίσως έπαιξε και ο γιος του, Ιωάννης, που σύμφωνα με τον [[Γεώργιος Παχυμέρης|Γεώργιο Παχυμέρη]] εξοργίστηκε από την προσοχή που έδειχναν κάποιοι Φράγκοι ευγενείς στην όμορφη Βλάχα γυναίκα του. Ο Ιωάννης δεν ακολούθησε τον πατέρα του, αλλά ενώθηκε με τους Νικαιάτες.
Το πρωί της επόμενης ημέρας ο υπόλοιπος στρατός των Ηπειρωτών βλέποντας ότι ο δεσπότης Μιχαήλ είχε φύγει διαλύθηκε. Οι δυνάμεις του Γουλιέλμου και του Μανφρέδου δέχθηκαν απροετοίμαστες την επίθεση των Νικαιατών. Οι Ούγγροι τοξότες της Νίκαιας σκότωσαν τα άλογα των Φράγκων ιπποτών αφήνοντάς τους ουσιαστικά ανυπεράσπιστους. Πολλοί ιππότες σκοτώθηκαν ή πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Ο Γουλιέλμος στην προσπάθειά του να ξεφύγει κρύφτηκε σε μία θημωνιά αλλά βρέθηκε λίγο αργότερα και αναγνωρίστηκε από τον έντονο προγναθισμό του.
Η μάχη ήταν ένας πραγματικός θρίαμβος για την αυτοκρατορία της Νίκαιας. Με την αιχμαλωσία του Γουλιέλμου εξουδετερωνόταν το πριγκιπάτο της Αχαΐας, που ήταν το ισχυρότερο φραγκικό κράτος στον ελλαδικό χώρο. Η απειλή για τη Θεσσαλονίκη είχε εκλείψει και ο Μιχαήλ Παλαιολόγος μπορούσε να στρέψει την προσοχή του στην ανάκτηση της [[Κωνσταντινούπολη]]ς.
Ο Ιωάννης Παλαιολόγος προχώρησε νοτιότερα, κατέλαβε την [[Άρτα]] και λεηλάτησε τη [[Θήβα]]. Το δεσποτάτο της Ηπείρου είχε σχεδόν διαλυθεί. Ο Μιχαήλ Δούκας είχε καταφύγει στη [[Λευκάδα]] για να γλυτώσει. Σύντομα ο γιος του, Ιωάννης, εγκατέλειψε το στρατό της Νίκαιας και κατέφυγε και αυτός στη Λευκάδα. Ο Μανφρέδος έστειλε εσπευσμένα ενισχύσεις στις ηπειρώτικες ακτές για να διασώσουν ότι μπορούσαν.
Ο Μιχαήλ Δούκας κατάφερε να ανακαταλάβει τα εδάφη που έχασε μόλις το [[1260]]. Η Κωνσταντινούπολη, όμως, έπεσε στα χέρια των Νικαιατών το [[1261]] δίνοντας τέλος στη [[Λατινική Αυτοκρατορία]] και επανιδρύοντας τη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινή]]. Ο Γουλιέλμος απελευθερώθηκε το [[1262]] αφού παρέδωσε στον Μιχαήλ Παλαιολόγο τα κάστρα του [[Μυστράς|Μυστρά]], της Μεγάλης Μάνης και της Μονεμβασίας.
== Πηγές ==
*To [[Χρονικόν του Μορέως]].
{{Μεταφρασμένο|en|Battle of Pelagonia|Battle of Pelagonia}}
[[Κατηγορία:Φραγκοκρατία]]
[[Κατηγορία:Μάχες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας|Π]]
[[de:Schlacht von Pelagonien]]
[[en:Battle of Pelagonia]]
[[es:Batalla de Pelagonia]]
[[fi:Pelagonian taistelu]]
[[fr:Bataille de Pélagonia]]
[[hu:Pelagóniai csata]]
[[it:Battaglia di Pelagonia]]
[[pl:Bitwa pod Pelagonią]]
[[ru:Битва при Пелагонии]]
| 