Βελιάχοβο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{πηγές|12|07|2010}}To μικροχώρι με ιστορία!!! Το Βελιάχοβο είναι ένα χωριό της Β. Ηπείρου, βρίσκεται ανατολικά της πόλης των Αγίων Σαράντα. Διοικητικά υπάγεται στην επαρχία Μεσοποτάμου νομός Δελβίνου. Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Λύβενα, Μπίστρισα, Μεσοπόταμο, Κρανιά, Κρόγγους και Δρόβιανη. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Κόκκινο Λιθάρι με υψόμετρο 345μ πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας,18χλμ από την πόλη των Αγίων Σαράντα 2χλμ δεξιά του αυτοκινητόδρομου Αγ. Σαράντα-Αργυροκάστρου. Οι Βελιαχοβήτες είναι όλοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και μητρική τους γλώσσα είναι Ελληνική. Στους πρόποδες του βουνού Κόκκινου Λιθαριού είναι το χωριό με περίπου 35 σπίτια, σπαρμένα στην πλαγιά του βουνού, βυθισμένα μέσα στο πράσινο ,όπου επικρατούν τα καρποφόρα δέντρα και ιδίως τα ελαιόδεντρα. Δίπλα του υψώνεται το βουνό Δροουγκάνος 842μ.,ενώ Β.Α. το Κόκκινο Λιθάρι,938μ.πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ανάμεσά τους ένα ωραίο οροπέδιο των 750μ. ύψος που λέγετε Καβάσιλα. Όλη η βουνοπλαγιά είναι κατάφυτη με χαμόδεντρα, όπου διακρίνονται το φασκόμηλο, το θυμάρι, η λεβάντα, η ρίγανη κ.α. Πιο πάνω θα συναντήσεις τους δρυς, το φράξο, μέρη τα οποία, για τους κυνηγούς είναι αξιολάτρευτα. Η πλαγιά του Βελιαχόβου, το φθινόπωρο μοιάζει με αξιοθαύμαστο χαλί λογής-λογής χρωμάτων. Το κυριότερο φαρμακοβιομηχανικό φυτό που ευδοκιμεί εδώ είναι το φασκόμηλο, όπου οι κάτοικοι του έχουν ασχοληθεί με την συγκομιδή του από παλιά χρόνια, με αρκετό οικονομικό όφελος.

Στην πλατεία του χωριού είναι κτισμένος ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου και υπολογίζετε ότι κατασκευαστικέ των 14το αιώνα μ. χ. Καταστράφηκε έπη καθεστώς κομουνισμού το 1967 και ανακατασκευάστηκε 1996 από τους κατοίκους του χωριού. Σε απόσταση 300μ. πάνω από το χωριό υπάρχουν ερείπια αρχαίου ναού, όπου σώζονται αυτά της Μονής, όπου οι κάτοικοι του το ονομάζουν <<Παναγιά>>. Ο Β. Μπαράς στο βιβλίο του το ονομάζει <<Παναγιά της Κοίμησης της Θεοτόκου>>.Σε 750μ. από το ύψος της θάλασσας και σε ύψος 400μ. από το χωριό βρίσκετε το μοναστήρι <<Αγίας Τριάδος>> Σύμφωνα με της μαρτυρίες στο μοναστήρι αυτό κατοικούσαν 40 καλόγεροι, όπου είχαν πάρα πολλά γιδοπρόβατα, καλλιεργήσιμη γη κ.α. Το επιβεβαιώνουν αυτό και οι τοπωνυμίες <<Καλογεροπίγαδο>>, <<Δεσποτικό>>.Πιο πολύ αναφέρεται και ο Δροβιανίτης ιστορικός Ν. Μυστακίδης όπου δίνει πολλά στοιχεία για την παρουσία του μοναστηριού με την ονομασία <<Αγία Τριάς>> και πως κάποια μέρα του 14ου αιώνα καταστράφηκε με ολοκαύτωμα από τους βανδάλους, αφού πρώτα το λεηλάτησαν. Στο μοναστήρι υπήρχαν πολλά γιδοπρόβατα κι αυτό το αποδεικνύει και το ποίημα που σώζεται μέχρι σήμερα: <<Σε κοπή τα πρόβατα σε κοπή τα γίδια. Που βοσκάνε στο Δρουγκάνο, στο Κόκκινο Λιθάρι. Πέντε χιλιάδες ήτανε, οι δυο ήτανε σιούτες. Και μια μέρα απ' τις πολλές χαθήκανε και οι πέντε...>>. Το πολύ γάλα του μοναστηριού, στέλνονταν στην πόλη της Φοινίκης με πήλινο αγωγό, τμήματα του οποίου βρέθηκαν τυχαία δίπλα στην γέφυρα της Κρανιάς. Πολλοί Βελιαχοβίτες θυμούνται, από τις ομολογίες των παππούδων τούς, ότι σε απόσταση 1χμ του χωριού, υπήρχε χωριό με 800 οικογένειες (βάσει των δεδομένων, αλλά ο αριθμός είναι λίγο υπερβολικός)πράγμα που το αποδεικνύουν τα χαλάσματα που βρέθηκαν. Εδώ συναντούμε τα τοπωνύμια: <<Καβάσιλα, Μουτσιανά, Μόλιτσα ,όπου τα δυο τελευταία είναι σλάβικα. Η αρχαιολογική έρευνα θα φώτιζε τα υπονοούμενα του αρχαίου οικισμού. Σύμφωνα με τον Μπαρά, εδώ βρέθηκε επιγραφή σε σκαλιστή πέτρα, πιθανόν ταφόπετρα: <<IRICY ΓΟΥΑCETΩΝ ΧΑΙΡΕ>>.Η τύχη του κειμηλίου αυτού αγνοείται μέχρι στιγμής. Στην κορυφογραμμή του βουνού <<Κόκκινο Λιθάρι>>, στο αγνάντια προς τον αυχένα της Μουζίνας υπάρχουν ερείπια οχυρώματος(φρούριο)πιθανόν αμυντικό-για την προστασίας της αρχαίας Φοινίκης. Επί Τουρκοκρατίας τον 15-16ο αιώνα(βάσει τα φορολογικά κατάστιχα 1431-32)το Velihov(Βελιάχοβο)ήταν τιμάριο(φέουδο)Τούρκου στρατιωτικού φεουδάρχη, υπαγόμενο στο βιλαέτι της Βαγιονετιάς με 37 ane (οικογ. με άντρα και γυναίκα)απ' τις οποίες 2 bive(μονογονικές χήρων ανδρών)και 6 mucerrend (μονογονικές χήρων γυναικών)και πλήρωναν φόρο 3351ακτσε(άσπρα)<<1431ARVANID SANCAGI>>Α.Ι.Η. Τίρανα σ.195).Στο ίδιο φορολογικό κατάστιχο είναι και το χωριό η καταυλισμός <<Κoqinolisar>>(Κόκκινο Λιθάρι)με 29 ane οικογένειες, με φορολογούμενο ποσό των 2881 ακτσιέ. Στο φορολογούμενο κατάστιχο του 1581-82<<DELVIN TABU KADASTRI>>,το Velihov έχει 165 φορολογούμενα νοικοκυριά. Το <<Koqinolisar>> δεν είναι φορολογούμενο, όπως φαίνεται η εγκατέλειψε το χωριό η ενώθηκε με το Velihov (Βελιάχοβο).Οι μετέπειτα απογραφές πληθυσμού για το χωριό μας πηγαίνουν στο 1852(του Π.Αραβαντινού στο <<Χρονολογία της Ηπείρου>>1856που το Βελιάχοβο φτάνει σε 12 οικογ. Η συρρίκνωση του πληθυσμού για την περίοδο ήταν γενικό φαινόμενο λόγω του φόβου της αλλαξοπιστίας και της αβάσταχτης φορολογίας του Ραγιά.Με 10 ακτσιέ τότε αγόραζες 1 προβατίνα η 38,5 κιλά σιτάρι .Η χωριόνυμία πρέπει να ήταν πρόσφατη με αυτή του Τούρκου τιμαρτζή <<Veli>>(όνομα η επώνυμο), συν το παράθεμα <<hov>>, που προσθέτονταν στο φεουδαρχικό τίτλο. Μετά από μεταποιήσεις έχουμε το σημερινό Βελιάχοβο. Το χωριονύμιο <<koqinolicar>>, κατά το κατάστιχο ,προήλθε από την ελληνικότατη ονομασία του βουνού <<Κόκκινο Λιθάρι>>, πιθανόν να ήταν και η ονομασία του εξαφανισμένου η μη φορολογούμενου χωριού, αν αυτό έχει δώσει τα χωράφια του στο μοναστήρι, όπου δεν εμφαίνετε στο κατάστιχο του 1582.Το Δεκέμβριο του 1912 οι φανατικοί μουσουλμάνοι και οι νέοι αφέντες της γης με σκοπό να διώξουν τους Έλληνες κατοίκους από τα πατρώα τους, ολοκαύτωσαν χωριά στον Βούρκο και Ριζά. Τότε ολοκαυτώθηκε και το Βελιάχοβο και οι κάτοικοι του πήραν το δρόμο προσφυγιάς προς τη Λεσινίτσα-Τσαμαντά. Επέστρεψαν αφού σταμάτησε η καταδίωξη και άρχισαν το νοικοκυριό τους απ'την αρχή. Ο αγώνας για μια σπιθαμή γη είχε συνέχεια. Οι τσιφλικάδες Τσινίδες, με έδρα το Μητσιοπολίτη, από το 1918,άρχισαν πιέζουν τα μικρά χωριά να αδειάσουν τα τσιφλίκια τους με σκοπό να μετατρέψουν σε λιβάδια, όπου είχαν και περισσότερα έσοδα. Το 1922-24 άδειασαν τα χωριά Μουλαμουσά και Μητσιοπολίτη.Οι κάτοικοι τους εγκαταστάθηκαν στην Κρανιά, Βελιάχοβο, Μεσοπόταμο.Το Βελιάχοβο μπόρεσε να αντέξει τις πιέσεις και δεν το κούνησε, μάλιστα ήρθαν στο Βελιάχοβο και οι Μουλαμουσιώτ: Γκιναίοι, Μπολαίοι, Συριαναίοι. Οι Βελιαχοβίτες κολίγοι καλλιεργούσαν λίγα στρέμματα με σιτηρά στο <<Βέλλο>> και στις <<Γκάρες>>, όλα χαλικοχώραφα. Η ψυχή τους ήταν η κτηνοτροφία, αφού το μέρος περιείχε τα καλύτερα βοσκοτόπια. Οι Βελιαχοβίτες στον Αντιφασιστικό Αγώνα αντιστάθηκαν από τις πρώτες μέρες, μάλιστα κατατάχτηκαν εθελοντές στην πρώτη αντίσταση του 1920 στην Αυλώνα. Στα 1939-1944 εντάχθηκαν στον αγώνα κατά του φασισμού. Το χωριό τους ήταν απελευθερωμένη ζώνη καθ' όλη την περίοδο τη κατοχής. Μετά την απελευθέρωση οι Βελιαχοβίτες κέρδισαν από την αγροτική μεταρρύθμιση τη γη που τους άρπαξαν αδίκως οι τσιφλικάδες. Γρήγορα όμως την παρέδωσαν στο γεωργικό συνεταιρισμό, το 1960.Ως συνεταιριστές, τώρα πλέον, εργάστηκαν πολύ σκληρά. Αύξησαν την κτηνοτροφία, δημιούργησαν αυτοκαλλιέργειες. Με όλα αυτά η πενιχρή αμοιβή τους δεν καλυτέρευσε τις συνθήκες ζωής τους. Η μόνη επίτευξη τους ήταν στην παιδεία. Ως πιστοί στην παράδοση και φιλομαθείς άνοιξαν δημοτικό σχολείο στο χωριό τους το 1945 και αργότερα, μαζί με τους Λυβηνιώτες το οχτάχρονο το 1958.90%των μαθητών έχουν βγάλει γυμνάσιο και οι πτυχιούχοι έφθασαν τον αριθμό των 30.------Τονίζουμε την παράδοση γιατί το 1885,επί τουρκοκρατίας, στο Βελιάχοβο και Λύβηνα άνοιξε κανονικό σχολείο με την φροντίδα της Μονής Δρυανού με κληροδότημα των μεταναστών Ηπειρωτών Ρουμανίας. Το Βελιάχοβο είχε πάντοτε παραδοσιακό χορευτικό όμιλο και ερασιτεχνικό θίασο. Ο χρυσοκεντημένος μακρύς αλατζάς και το πολύχρωμο κεφαλομάντηλο, μέχρι την κίτρινη ποδιά και τα τελατίνια κόκκινα τσαρούχια με φούντες. Σήμερα το χωριό έχει συρρικνωθεί αφού το 75%του πληθυσμού έχει μεταναστεύσει. Οι ελπίδες για επιστροφή είναι, εφόσον το χωριό αλλάζει με καινούργια σπίτια, η ένωσή του με την εθνική οδό κ.α. Το Βελιάχοβο είναι σύνθετο ΜΟΥΣΕΙΟ: φυσικό, αρχαιολογικό, λαογραφικό, με πλούσια χλωρίδα, πανίδα, αρχαιολογικούς χώρους, με τις βουνοπλαγιές γεμάτες πράσινο, με κρυστάλλινο, παγωμένο πόσιμο νερό, με καθαρό αέρα. Εδώ υφίσταται η δυνατότητα της διασκέδασης η μάλλον του σπορ κυνήγι πέρδικας, φάσας, λαγού κλπ. Για τους πρωτάρηδες επισκέπτες, μόλις 400μ.πάνω απτό χωριό βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του παλιού μοναστηριού και 1,5χμ.πιο πέρα στην κορυφή του Κόκκινου Λιθαριού τα ερείπια του αρχαίου αμυντικού φρουρίου κάτοικοι του ήπιοι, ντόμπροι, φιλόξενοι. Με λίγα λόγια, το Βελιάχοβο έχει όλες τις προϋποθέσεις και την προοπτική για την ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού. Στο χωριό μπορείς να πας περνώντας τον αυτοκινητόδρομο Αγ. Σαράντα-Αργυροκάστρου. Στο 15το χιλιόμετρο. από την πόλη τον Αγ. Σαράντα, δεξιά στην γέφυρα του χωριού Μπίστρητσα στα 3,4χλμ.βρίσκεται το χωριό Βελιάχοβο.