|
Η [[πανούκλα]] είναι δημώδης όρος για τον [[λοιμός|λοιμό]] που προκαλείται κυρίως από την [[πανώλη]], αλλά και από κάθε άλλη [[λοιμώδης νόσος|λοιμώδη νόσο]] που μπορεί να λάβει διαστάσεις [[επιδημία|επιδημίας]].
== ΣτηΣτην λαογραφία ==
Στην ελληνική [[λαογραφία]] ο λαός, προσωποποιώντας την πανούκλα, τη φαντάστηκε σαν μια τυφλή μαυροφορεμένη γριά να κρατά στο χέρι ρόπαλο και να περιφέρεται στην επαρχία σκοτώνοντας όποιον συναντά στο δρόμο της αλλά και όποιον αγγίξει. Σε πολλά μέρη της [[Ελλάδα|Ελλάδας]] πίστευαν πως οι ''Πανούκλες'' ήταν τρεις γριές που η μια κρατάει το «κατάστιχο», η άλλη το «ψαλίδι» και η τρίτη το «σάρωμα», δοξασία που ασφαλώς και παραπέμπει στις Γραίες ή [[Μοίρες]] της [[Ελληνική Μυθολογία|Ελληνικής Μυθολογίας]]. Προστάτες των ασθενών και διώκτες της πανούκλας θεωρούνταν ο [[Άγιος Χριστόφορος]] και η [[Αγία Παρασκευή]] ενώ για την καταπολέμησή της χρησιμοποιούνταν διάφορα μαγικά [[γιατροσόφι|γιατροσόφια]]. Στις δε κοινές εκφράσεις η πανούκλα απαντάται και ως βρισιά (''«μωρή Πανούκλα!»'').
ΣτηΣτην λαογραφία της Δύσης η πανούκλα αποδόθηκε με τη παράσταση του δρεπανοφόρουδρεπανηφόρου θανάτου, σε απεικόνιση ζωντανού [[Σκελετός (ανθρώπου)|σκελετού]] που περιφέρεται κρατώντας μία ''κόσα'', ένα μακρύ κοντάρι που καταλήγει σε δρεπάνι.
=== ΣτοΣτον μεσαίωναΜεσαίωνα ===
Τρομερές δημογραφικές συνέπειες θα σημειωθούν στη δυτική Ευρώπη από την μολυσματική αρρώστια των ετών 1348-1349, η οποία ονομάστηκε Μεγάλη Πανώλη ή Μαύρη Πανούκλα.
Αυτή προκάλεσε μια από τις πιο σοβαρές πληθυσμιακές καταστροφές που γνώρισε ποτέ η χριστιανική Δύση. Η μόλυνση προήλθε από την Ανατολή, από γενοβέζους[[Γένοβα|Γενοβέζους]] ναυτικούς, και μεταδόθηκε στη Σικελία και στην Τοσκάνη αρχικά. Χτύπησε τους πληθυσμούς που ήταν λιγότερο προετοιμασμένοι ν' αντιμετωπίσουν την νέα μορφή της επιδημίας.
Διαδόθηκε ταχύτατα σ'σε ολόκληρη την [[Ευρώπη,]] έως την [[Αγγλία]], τητην [[Γερμανία]] και στην Σκανδιναβία ακόμη. ΟΤο ιόςμικρόβιο παρέμεινε για πολλούς μήνες σε κάθε πόλη ή περιοχή και γρήγορα προσέβαλλε όλους τους κατοίκους. Οι παλαιές επιδημίες, που άλλοτε εμφανίζονταν σε κανονικά διαστήματα στις δυτικές χώρες, είχαν βουβωνική μορφή. Διαδίδονταν από αρρώστουςάρρωστους ποντικούς και από τα τσιμπήματα των ψύλλων. Στα 1348 όμως η πανώλη παρουσιάζει καινούργια όψη, άγνωστη όπως φαίνεται, στη Δύση, τη μόλυνση δηλ. των πνευμόνων, που μεταδίδοντανμεταδιδόταν ταχύτατα με τον αέρα. Έτσι εξηγούνται οι καταπληκτικές πρόοδοι της αρρώστιας και ο τεράστιος αριθμός των θυμάτων. Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να αντιδράσουν παρά με το να απομονωθούν στα σπίτια τους και έπειτα να φύγουν μακρυά από τις πόλεις. Η σκληρότητα και ο ανυποχώρητος χαρακτήρας της αρρώστιας, η οποία αμέσως θεωρήθηκε σαν θεϊκή τιμωρία, Επηρέασαν πολύ τα πνεύματα των ανθρώπων και δημιούργησαν, ιδίως στις λαϊκές μάζες ένα μυστικισμό με επικίνδυνο παροξυσμό,προκάλεσαν ακόμη αναβιώσεις μαγικών συνθηκών και πράξεων.Αρχίζουν τότε οι πιο μεγάλες εξιλαστήριες τελετές . Οι αυτομαστιγούμενοι, ομάδες δηλ. μετανοούντων, ιδιαίτερα πολυάριθμες στηστην Γερμανία διατρέχουν την ύπαιθρο , μπαίνουν στις πόλεις,προσελκύουν την προσοχή των μαζών με τις παράξενες τελετές τους που τις διαδέχονται συλλογικά μαστιγώματα, χοροί και τραγούδια, μυστικιστικές εκστάσεις, προκαλούν επίσης ταραχές και οχλαγωγίες. Επισύρουν την οργή των φτωχών εναντίων των ξένων και των μη χριστιανών που τους θεωρούν υπεύθυνους. Στη Γερμανία, στη Γαλλία,στην ΚαταλινίαΚαταλωνία, ο λαός κατακρεουργεί τους Εβραίους , τους οποίους κατηγορεί ότι έριξαν δηλητήριο στα πηγάδια.
Φυσικά είναι αδύνατο να υπολογίσουμε τις ανθρώπινες απώλειες για όλη την Δύση. Αρκετές εργασίες που έχουν γραφεί επιτρέπουν να υπογραμμίσουμε την σοβαρότητα της καταστροφής.
== Στη λογοτεχνία ==
|
