Απολιθωμένο δάσος της Λέσβου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ →Παλαιοοικοσύστημα: σύνδεσμος προς όλο το κείμενο |
μ Διόρθωση λάθους CHECKWIKI 64 + επιμέλεια με τη χρήση AWB (8480) |
||
Γραμμή 5:
Ο σχηματισμός του απολιθωμένου δάσους σχετίζεται με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που έλαβε χώρα στη Λέσβο κατά το τέλος του [[Ολιγόκαινο|Ολιγοκαίνου]] μέχρι το μέσο [[Μειόκαινο]], περίπου πριν 20 εκατομμύρια χρόνια. Η δραστηριότητα αυτή δημιούργησε, εκτός από [[λάβα]], [[πυροκλαστικά υλικά]] και ηφαιστειακή σποδό (στάχτη), με συνέπεια την κάλυψη της χλωρίδας στην περιοχή, και μάλιστα σε ιδιαίτερα σύντομο χρονικό διάστημα. Η κάλυψη αυτή είχε ως συνέπεια την απομόνωση των οργανικών υλικών της χλωρίδας από την ατμόσφαιρα. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα ακολουθήθηκε από τη δημιουργία υδροθερμικών διαλυμάτων, πλούσιων σε [[διοξείδιο του πυριτίου]] (SiO<sub>2</sub>). Τα διαλύματα αυτά εμπότισαν τη σποδό που είχε καλύψει τους κορμούς των δένδρων, σηματοδοτώντας την έναρξη της απολίθωσής τους, καθώς η οργανική ύλη των κορμών σταδιακά αντικαταστάθηκε από το διοξείδιο του πυριτίου. Η διαγένεση, όπως ονομάζεται αυτή η διαδικασία, έγινε υπό σχεδόν ιδανικές συνθήκες. Το υλικό απολίθωσης είναι [[οπάλιος]] (μοναδικό απολιθωμένο δάσος από αυτό το υλικό παγκοσμίως), ενώ τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κορμών, όπως οι ετήσιοι δακτύλιοι, οι ανωμαλίες του εξωτερικού φλοιού κτλ. είναι διατηρημένα σε άριστη κατάσταση.
Έχει υποδειχθεί ως προστατευμένο φυσικό μνημείο. Το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου είναι [[Διατηρητέα μνημεία της φύσης|διατηρητέο μνημείο της φύσης]] από το 1985, σύμφωνα με το [[Εφημερίδα της Κυβερνήσεως|ΦΕΚ]] 160/Α/1985.<ref>[http://www.ekby.gr/ekby/el/EKBY_PP_el.html Προστατευόμενες Περιοχές Εθνικής νομοθεσίας] [[Μουσείο Γουλανδρή]] (2010). Ανακτήθηκε την 17 Ιουλίου 2012</ref> Το 1987 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες ανασκαφές στο Πάρκο Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, το πρώτο πάρκο που δημιουργήθηκε, ενώ από το 1997 πραγματοποιούνται συστηματικές ανασκαφές από το [[Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου]]. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1994 στο Σίγρι και έχει ως σκοπό την μελέτη, ανάδειξη και προστασία του Απολιθωμένου Δάσους. Από το 2000, το Μουσείο είναι ιδρυτικό μέλος του δικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και το 2004 εντάχθηκε στο [[Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων]] της [[UNESCO]]. Υπάρχουν άλλες πέντε προστατευόμενες εκτάσεις, το πάρκο Πλάκας, το πάρκο Σιγρίου, το πάρκο Νησιώπης και το πάρκο Χαμανδρούλα. Το 2012, ύστερα από σχετική εισήγηση, η περιοχή του προστατευόμενου γεωπάρκου επεκτάθηκε ώστε να περιλαμβάνει όλο το νησί της Λέσβου.<ref name=in.gr092012/>
== Ιστορία ==
Γραμμή 14:
Το πάρκο Πλάκας που βρίσκεται σε ένα ακρωτήριο, περίπου 500 μέτρα νότια του Σιγρίου και είναι μία από τις πέντε περιοχές που προστατεύονται με το προεδρικό διάταγμα. Η έκταση παραχωρήθηκε το 2000 από το Υπουργείο Γεωργίας για τη δημιουργία πάρκου, ύστερα από αίτημα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Αμέσως μετά τη παραχώρηση της έκτασης άρχισαν οι διαδικασίες προστασίας και ανάδειξης της έκτασης. Διάφοροι κορμοί ανακαλύφθηκαν με τη χρήση της τεχνικής [[γεωφυσική διασκόπηση]]. Ένας από τους κορμούς που αποκαλύφθηκε είχε διάμετρο 3,7 μέτρα και περίμετρο 14 μέτρα και είναι ο μεγαλύτερος που έχει βρεθεί στο απολιθωμένο δάσος Λέσβου.<ref name=ingr2000/> Το πάρκο άρχισε να λειτουργεί το Ιουλίου του 2005.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου ιδρύθηκε το 1994 (νόμος 2260/1994) και βρίσκεται στο Σίγρι, στο δυτικό άκρο της Λέσβου. Η δημιουργία του Μουσείου συγχρηματοδοτήθηκε από την Ελληνική πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Μουσείο έχει ως στόχο τη μελέτη, έρευνα, ανάδειξη, συντήρηση και φύλαξη του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου. Από το 2000, το Μουσείο είναι ιδρυτικό μέλος του δικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και το 2004 εντάχθηκε στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Το 2001 απέσπασε το πρώτο ευρωπαϊκό βραβείο από το Ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών eurocite για τη διαχείριση του απολιθωμένου δάσους Λέσβου. Το 2012, ύστερα από σχετική εισήγηση, η περιοχή του προστατευόμενου γεωπάρκου επεκτάσθηκε ώστε να περιλαμβάνει όλο το νησί της Λέσβου.<ref name=in.gr092012>[http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231214177 Προστατευόμενο γεωπάρκο ολόκληρη η Λέσβος με απόφαση της UNESCO] in.gr. 21 Σεπτεμβρίου 2012.</ref>
== Γεωλογία ==
Γραμμή 35:
}}</ref>
Οι ηφαιστειακές εκρήξεις προκάλεσαν την έξοδο τεράστιων ποσοτήτων [[λάβα]]ς, [[στάχτη]]ς και άλλων ηφαιστειακών υλικών που σκέπασαν μεγάλες εκτάσεις. Πυροκλαστικές ροές κινήθηκαν από τα ανατολικά προς τα δυτικά και σκέπασαν το μεγάλο, πυκνό και πλούσιο [[δάσος]] που υπήρχε την εποχή εκείνη. Πολλά από τα δέντρα του δάσους έσπασαν και έπεσαν, αφήνοντας πίσω κορμούς ύψους ενός με δύο μέτρων. Κάτι παρόμοιο συνέβη το 1980 με την έκρηξη του [[
Αυτά τα ηφαιστειακά υλικά κάλυψαν τους κορμούς και τα κλαδιά απομονώνοντάς τους από το υπόλοιπο περιβάλλον. Σε αυτές τις συνθήκες έγινε εφικτή η μόριο προς μόριο αντικατάσταση του βιολογικού υλικού με πυριτικό πέτρωμα ([[χαλαζίας]]) με αποτέλεσμα μορφολογικά γνωρίσματα των δένδρων, όπως η εξωτερική επιφάνεια του [[κορμός|κορμού]], οι αυξητικοί δακτύλιοι καθώς και η εσωτερική δομή του [[ξύλο]]υ, να διατηρηθούν πολύ καλά.<ref name=AuthZouros>Ζούρος, ''[http://geolib.geo.auth.gr/ojs-2.2.2/index.php/bgsg/article/view/4534/4353 The Plaka petrified forest park in western Lesvos]'' Δελτίον της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας, Τόμ. 40, Αρ. 4 (2007)
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι ότι στις παράκτιες περιοχές, όπως στο πάρκο Πλάκας εμφανίζονται χαρακτηριστικές μορφές κυψελοειδούς αποσάθρωσης των ηφαιστειακών πετρωμάτων, τα οποία στη περιοχή του Σιγρίου είναι [[ανδεσίτης|ανδεσίτες]], γνωστές ως '''ταφόνι''' (tafoni) αυτές που έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από μισό μέτρο, ενώ για μικρότερες χρησιμοποιείται ο όρος alneoles. Πρόκειται για γεωμορφές που παρουσιάζουν μορφή σφαιρικών κοιλοτήτων με ομαλά, κοίλα τοιχώματα. Τα ταφόνι σχηματίζονται από την έντονη αιολική και χημική [[αποσάθρωση]]. Ο πιο πιθανός μηχανισμός δημιουργίας τους είναι ότι το αλάτι εισέρχεται διαλυμένο στο νερό σε μικρορωγμές του βράχου. Με την εξάτμιση του νερού σχηματίζονται κρύσταλλοι άλατος που γεμίζουν τους κενούς χώρους και ασκούν τάσεις στο εσωτερικών των βράχων, με αποτέλεσμα ποσότητα του πετρώματος να αποσπάται και με το πέρασμα του καιρού οι κοιλότητες που δημιουργούνται να παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.<ref name=AuthZouros/>
Γραμμή 62:
|pages = 305 - 315
|url = http://www.lesvosmuseum.gr/cms_files/dynamic/c31656/file/Koufos_prodeinotherium_el_GR.pdf}}</ref>
[[Αρχείο:
Η μελέτη του παλαιοπεριβάλλοντος της περιοχής πιστοποίησε ότι, το ζώο αυτό ζούσε στις παρυφές του Απολιθωμένου Δάσους κοντά σε μια μεγάλη [[λίμνη]] που υπήρχε εκεί πριν 20 περίπου εκατομμύρια χρόνια και τρεφόταν από την πλούσια βλάστηση του υποτροπικού δάσους. Όταν πέθανε, ο σκελετός του μεταφέρθηκε μέσα στη λίμνη και απολιθώθηκε εξαιτίας της κάλυψής του από τα ιζήματα της λίμνης. Τα οστά βρίσκονταν μέσα σε σκληρό πέτρωμα και απαιτήθηκε η χρήση κομπρεσέρ και μηχανικού κόφτη για να εκταφούν. Τα σπάνια αυτά ευρήματα μεταφέρθηκαν στα εργαστήρια του Μουσείου, όπου ακολούθησε ο προσεκτικός καθαρισμός τους από τα σκληρά πυριτιωμένα υλικά που τα περιέβαλαν, ο οποίος διήρκεσε σχεδόν δύο μήνες.<ref name=animals2003/> Μετά την ολοκλήρωση της εργασίας καθαρισμού αποκαλύφθηκε η κάτω γνάθος του ζώου μαζί με την οδοντοστοιχία του καθώς και τμήματα που την ένωναν με το κρανίο του ζώου. Η οδοντοστοιχία, έχει διατηρηθεί ακέραιη με 5 δόντια σε κάθε πλευρά της γνάθου. Έπειτα, ακολούθησε μελέτη των ευρημάτων με σκοπό τον ακριβή προσδιορισμό του γένους και του είδους του ζώου. Οι έρευνες έδειξαν ότι αυτό ανήκει στο είδος [[Prodinothirium bavaricum]]. Το είδος ανήκει στην υπόταξη [[Deinotherioidea]] που αποτελεί πλευρικό κλάδο των [[προβοσκιδωτά|Προβοσκιδωτών]] με χαρακτηριστική αυτονομία. Στα ζώα αυτά χαυλιόδοντες υπήρχαν μόνο στην κάτω γνάθο. Τα οστά της κάτω γνάθου προεκτείνονταν, κάμπτονταν προς τα κάτω και από αυτά εξείχαν οι χαυλιόδοντες που ήταν κυρτωμένοι προς τα πίσω. Οι χαυλιόδοντες του ζώου χρησίμευαν για να τραβάει και να ξεριζώνει χόρτα και ρίζες από τους βάλτους μέσα στους οποίους ζούσε, καθώς επίσης και για να στηρίζεται στα δέντρα έτσι ώστε να διευκολύνεται στο κόψιμο των κλαδιών και των φύλλων. Τα απολιθώματα του αποτελούν σπανιότατο εύρημα, αφού μέχρι σήμερα έχουν εντοπισθεί ελάχιστα δείγματα μεγάλων σπονδυλόζωων ηλικίας Κατωτέρου Μειόκαινου όχι μόνο στον ελληνικό, αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο.
| |||