Βικιπαίδεια

Καθιερωμένο Πρότυπο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Exc (συζήτηση | συνεισφορές)
1.898 επεξεργασίες
μ ορθογραφικά, replaced: απο → από με τη χρήση AWB (8514)
Γραμμή 1:
{{συγχώνευση|Καθιερωμένο Πρότυπο}}
{{Πηγές|12|01|2012}}
{{συγχώνευση|Βασικό μοντέλο}}
{{Καθιερωμένο πρότυπο}}
Το '''Καθιερωμένο Πρότυπο''' ''(Standard Model)'' είναι μια φυσική θεωρία που περιγράφει τα δομικά συστατικά της ύλης και τις μεταξύ τους [[Ισχυρή αλληλεπίδραση|ισχυρές]], [[Ασθενής αλληλεπίδραση|ασθενείς]] και [[Ηλεκτρομαγνητισμός|ηλεκτρομαγνητικές]] αλληλεπιδράσεις. Δεν περιλαμβάνει καμία περιγραφή των [[Βαρύτητα|βαρυτικών αλληλεπιδράσεων]].
 
Πρόκειται για μια πολύ καλά θεμελιωμένη θεωρία που έχει προβλέψει πολλά πειραματικά αποτελέσματα, όπως την ύπαρξη πολλών σωματιδίων και έχει ανταπεξέλθει σε πάρα πολλούς πειραματικούς ελέγχους. Το βασικό κομμάτι που λείπει στη θεωρία αυτή για να συμπληρωθεί είναι το [[μποζόνιο Χιγκς]] του οποίου η ύπαρξη, πιθανολογείται πλέον με αρκετή βεβαιότητα. Παρ' όλες τις επιτυχίες της, η θεωρία αυτή δεν μπορεί να εξηγήσει την ύπαρξη [[Σκοτεινή ύλη|σκοτεινής ύλης]], τις [[ταλαντώσεις νετρίνων]] και την ύπαρξη σωματιδίων με πολύ διαφορετικές [[μάζα|μάζες]].
 
Το Βασικό μοντέλο (Standard Model) της [[Σωματιδιακή φυσική|σωματιδιακής φυσικής]] είναι μια [[θεωρία]] που περιλαμβάνει το [[Ηλεκτρομαγνητισμός|ηλεκτρομαγνητικό]] (electromagnetic) , την [[Ασθενής αλληλεπίδραση|Ασθενή δύναμη]] (Weak) και την [[Ισχυρή αλληλεπίδραση|Ισχυρά πυρηνική αλληλεπίδραση]] (Strong), που καθορίζει την δυναμική των γνωστών [[Υποατομικά σωματίδια|υποατομικών σωματιδίων]]. Αναπτύχθηκε στα μέσα του 20ου αιώνα.
== Στοιχειώδη σωμάτια ==
=== Φερμιόνια - Δομικοί φορείς ===
Τα [[Φερμιόνιο|φερμιόνια]] είναι οι δομικοί λίθοι της ύλης και σύμφωνα με το Καθιερωμένο Πρότυπο είναι έξι κουάρκς και έξι λεπτόνια καθώς και τα αντισωμάτιά τους.
Τα έξι κουάρκς:
{|δεξιά| class="wikitable"
|-
! colspan="11" | Κουάρκς
|-
! Γεύση !! Μάζα/c² !! Φορτίο/e !! S !! B !! I !! I<sub>3</sub> !! S' !! C !! B' !! T
|-
| u (up-πάνω) || 2.4 MeV || +2/3 || 1/2 || 1/3 || 1/2 || 1/2 || 0 || 0 || 0 || 0
|-
| d (down-κάτω) || 4.8 MeV || -1/3 || 1/2 || 1/3 || 1/2 || -1/2 || 0 || 0 || 0 || 0
|-
| c (charmed-γοητευτικό) || 1.27 GeV || +2/3 || 1/2 || 1/3 || 0 || 0 || 0 || +1 || 0 || 0
|-
| s (strange-παράξενο) || 104 MeV || -1/3 || 1/2 || 1/3 || 0 || 0 || -1 || 0 || 0 || 0
|-
| t (top-κορυφαίο) || 171.2 GeV || +2/3 || 1/2 || 1/3 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || +1
|-
| b (bottom-πυθμενικό) || 4.2 GeV || -1/3 || 1/2 || 1/3 || 0 || 0 || 0 || 0 || -1 || 0
|}
Στο πίνακα φαίνονται κατά σειρά η μάζα, το φορτίο, το σπιν, ο βαρυονικός αριθμός, το ισοσπίν, η τρίτη προβολή του ισοσπίν, η παραδοξότητα (strangensess), η γοητευτικότητα (charmedness), η πυθμενικότητα (bottomoness) και η κορυφαιότητα (topness).<br />
 
Τα Βασικό μοντέλο είναι στην πραγματικότητα μια σύνθεση [[Θεωρία|θεωριών]] που βασίστηκε στις ανακαλύψεις νέων [[Πείραμα|πειραμάτων]] και τις εξελίξεις της [[Θεωρία|θεωρίας]].
Τα έξι λεπτόνια:
{|δεξιά| class="wikitable"
|-
! colspan="7" | Κουάρκς
|-
! Λεπτόνιο !! Μάζα/c² !! Φορτίο/e !! S !! L<sub>e</sub> !! L<sub>μ</sub> !! L<sub>τ</sub>
|-
| e<sup>-</sup> ηλεκτρόνιο || 0.511 MeV || -1 || 1/2 || 1 || 0 || 0
|-
| ν<sub>e</sub> ηλεκτρονικό νετρίνο || <2.2 eV || 0 || 1/2 || 1 || 0 || 0
|-
| μ<sup>-</sup> (μιόνιο) || 105.7 MeV || -1 || 1/2 || 0 || 1 || 0
|-
| ν<sub>μ</sub> (μιονικό νετρίνο) || <0.17 eV || 0 || 1/2 || 0 || 1 || 0
|-
| τ<sup>-</sup> (ταυ) || 1.777 GeV || -1 || 1/2 || 0 || 0 || 1
|-
| ν<sub>t</sub> (νετρίνο του ταυ) || <15.5 MeV || 0 || 1/2 || 0 || 0 || 1
|}
Στον πίνακα φαίνονται κατά σειρά η μάζα, το φορτίο, το σπιν και ακολουθούν οι λεπτονικοί αριθμοί του ηλεκτρονίου, του μιονίου και του ταυ.
 
Ήταν μια συλλογική προσπάθεια στην ευρύτερη έννοιά της, που γίνονταν από ερευνητές σε διαφορετικές [[Ήπειροι|ηπείρους]] επί δεκαετίες. Η σημερινή σύνθεση ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 μετά από πειραματική επιβεβαίωση της ύπαρξης των [[κουάρκ]].
Για κάθε σωματίδιο ύλης υπάρχει ένα [[αντισωματίδιο]] [[αντιύλη|αντιύλης]] ''(anti-matter)'' που έχει την ίδια [[μάζα]] και [[σπιν]] και ισοσπίν με το αντίστοιχο σωματίδιο, αλλά αντίθετους όλους τους άλλους κβαντικούς αριθμούς που υπάρχουν στους παραπάνω πίνακες. Τα κουάρκς και τα νετρίνα συμβολίζονται με μία γραμμή πάνω από το όνομα του αντίστοιχου κουάρκ (πχ <math>\bar{u}</math>), τα άλλα τρία λεπτόνια απλά αντί του πλην, βάζουμε συν για το φορτίο τους. Μερικά σωματίδια είναι τα ίδια το αντισωματίδιο του εαυτού τους, όπως το [[φωτόνιο]] γ, και το [[μποζόνιο]] Ζ<sup>ο</sup>. Όταν ένα σωματίδιο και ένα αντισωματίδιο αλληλεπιδράσουν [[Εξαΰλωση|εξαϋλώνονται]] δίνοντας το αντίστοιχο της μάζας τους σε [[ενέργεια]] με την μορφή φωτονίων. Γι αυτό το λόγο, δεν υπάρχει αντιύλη στο σύμπαν {{παραπομπή}}.
 
=== Μποζόνια - Φορείς αλληλεπιδράσεων ===
Τα [[Μποζόνιο|μποζόνια]] είναι οι [[Φορείς δυνάμεων|φορείς των αλληλεπιδράσεων]] ''(force carriers)'' μεταξύ των στοιχειωδών σωματιδίων. Το Καθιερωμένο Πρότυπο περιγράφει 3 αλληλεπιδράσεις με τους αντίστοιχους φορείς τους:
*ηλεκτρομαγνητική με φορέα το φωτόνιο (γ)
*ισχυρή με φορείς γλουόνια (g) 8 διαφορετικών χρωματικών γεύσεων
*ασθενείς με φορείς τα μποζόνια W<sup>+</sup>, W<sup>-</sup> και Ζ<sup>ο</sup>
Ερευνάται η δυνατότητα περιγραφής και της βαρυτικής αλληλεπίδρασης μέσω ενός μποζονίου - φορέα που ονομάζεται βαρυτόνιο. Η αντίστοιχη θεωρία που επιχειρείται να αναπτυχθεί ονομάζεται [[Κβαντική Θεωρία Βαρύτητας]].
 
== Αλληλεπιδράσεις ==
Το Καθιερωμένο Πρότυπο περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις ως [[Κβαντική Θεωρία Πεδίου|κβαντικά πεδία]] οι ιδιότητες των οποίων καθορίζονται από αυτές των φορέων τους.
 
Η ηλεκτρομαγνητική και η ασθενής αλληλεπίδραση ενοποιούνται σε μία που ονομάζεται ηλεκτρασθενής και ο μηχανισμός ενοποίησης τους βασίζεται στο [[μποζόνιο Χιγκς]].
 
== Εξωτερικοί Σύνδεσμοι ==
* http://www.physics.ntua.gr/POPPHYS/index.html
 
{{φυσική-επέκταση}}
{{ενσωμάτωση κειμένου|en|Standard model}}
 
[[Κατηγορία:Σωματιδιακή φυσική]]
 
[[ar:نظرية النموذج العياري]]
[[az:Standart model]]
[[be:Стандартная мадэль]]
[[bg:Стандартен модел]]
[[bn:প্রমিত মডেল]]
[[bs:Standardni model]]
[[ca:Model estàndard de física de partícules]]
[[cs:Standardní model]]
[[da:Standardmodellen]]
[[de:Standardmodell]]
[[en:Standard Model]]
[[eo:Norma modelo]]
[[es:Modelo estándar de física de partículas]]
[[et:Osakestefüüsika standardmudel]]
[[fa:مدل استاندارد (ذرات بنیادی)]]
[[fi:Hiukkasfysiikan standardimalli]]
[[fr:Modèle standard (physique des particules)]]
[[gl:Modelo estándar]]
[[he:המודל הסטנדרטי]]
[[hi:मानक प्रतिमान]]
[[hr:Standardni model]]
[[hu:Standard modell]]
[[id:Model Standar]]
[[is:Staðallíkan]]
[[it:Modello standard]]
[[ja:標準模型]]
[[ko:표준 모형]]
[[lt:Standartinis modelis]]
[[ml:സ്റ്റാൻഡേർഡ് മോഡൽ]]
[[mr:प्रमाण प्रतिकृती]]
[[ms:Model Piawai]]
[[mt:Mudell Standard]]
[[nl:Standaardmodel van de deeltjesfysica]]
[[no:Standardmodellen]]
[[pl:Model Standardowy]]
[[pt:Modelo padrão]]
[[ro:Modelul Standard]]
[[ru:Стандартная модель]]
[[simple:Standard Model]]
[[sk:Štandardný model]]
[[sl:Standardni model]]
[[su:Modél Baku]]
[[sv:Standardmodellen]]
[[ta:சீர்மரபு ஒப்புரு]]
[[th:แบบจำลองมาตรฐาน]]
[[tl:Pamantayang Modelo]]
[[tr:Standart Model]]
[[uk:Стандартна модель]]
[[ur:معیاری نمونہ]]
[[vi:Mô hình chuẩn]]
[[war:Panupong nga Taramdan]]
[[zh:标准模型]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Καθιερωμένο_Πρότυπο"