Θειόλες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 29:
Τέλος, αν οι διακλαδώσεις είναι πολύπλοκες, μπορεί για λόγους απλούστευσης της ονομασίας κάποιες υδροθειομάδες ή υδροθειοαλκυλομάδες (HSC<sub>x</sub>H<sub>y</sub>-), να τεθούν μπροστά αυτές ως [[υποκαταστάτες]].
Σύμφωνα με μια παλαιότερη μέθοδο ονοματολογίας, οι θειόλες ονομάζονταν με το όνομα του αντίστοιχου αλκυλίου και την κατάληξη «-μερκαπτάνη».
Τέλος, υπάρχουν και αρκετές θειόλες που διατηρούν εμπειρικές (δηλαδή μη συστηματικές) ονομασίες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε όσες από αυτές οι συστηματικές ονομασίες είναι πολύπλοκες.
== Δομή ==
Γραμμή 38 ⟶ 42 :
γ) Στην [[υγρό|υγρή]] ή τη [[στερεό|στερεή]] κατάσταση, σχηματίζονται πολύ ασθενέσθεροι [[δεσμός υδρογόνου|δεσμοί υδρογόνου]] στις θειόλες, από αυτούς που σχηματίζονται στις αλκοόλες. Έτσι, οι κύριες δυνάμεις συνοχής στις θειόλες είναι οι [[δυνάμεις van der Waals]].<br />
δ) Η μικρότερη [[ηλεκτραρνητικότητα]] του θείου σε σύγκριση με το οξυγόνο, οδηγεί σε μικρότερη [[διπολική ροπή]] στις θειόλες σε σύγκριση με τις αλκοόλες.
== Φυσικές ιδιότητες ==
=== Οσμή ===
Πολλές θειόες έχουν ισχυρές οσμές που θυμίζουν αυτή του σκόρδου. Οι οσμές των θειολών είναι συχνά ισχυρές και απωθητικές. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις θειόλες με μικρότερο σχετικό [[μοριακό βάρος]]. Πολλά σπρέυ από [[κουνάβι|κουνάβια]] περιέχουν χαμηλού μοριακού βάρους θειόλες ή και παράγωγα αυτών<ref>{{cite journal |journal=Journal of Chemical Ecology |volume= 1 |issue= 4 |year= 1978 |title=Some Chemical Constituents of the Scent of the Striped Skunk (''Mephitis mephitis'') |author= Andersen K. K., Bernstein D. T. |doi=10.1007/BF00988589 |pages = 493–499 }}</ref><ref>{{cite journal |journal=Journal of Chemical Education |volume= 55 |issue= 3 |year= 1978 |title=1-Butanethiol and the Striped Skunk |author= Andersen K. K., Bernstein D. T. |doi=10.1021/ed055p159|pages = 159–160 |bibcode = 1978JChEd..55..159A }}</ref><ref>{{cite journal |journal=Tetrahedron |volume= 38 |issue= 13 |year= 1982 |title=Chemical Constituents of the Defensive Secretion of the Striped Skunk (''Mephitis mephitis'') |author= Andersen K. K., Bernstein D. T., Caret R. L., Romanczyk L. J., Jr. |doi=10.1016/0040-4020(82)80046-X |pages = 1965–1970 }}</ref><ref>{{cite journal|journal=Journal of Chemical Ecology | volume= 28| issue= 9| year= 2002 |title=Volatile Components in Defensive Spray of the Hooded Skunk, ''Mephitis macroura'' |author= Wood W. F., Sollers B. G., Dragoo G. A., Dragoo J. W.|doi=10.1023/A:1020573404341 | pages = 1865–70 | pmid=12449512}}</ref><ref>{{cite web|url=http://users.humboldt.edu/wfwood/chemofskunkspray.html|title=Chemistry of Skunk Spray|accessdate=January 2, 2008 |author=William F. Wood|publisher=Dept. of Chemistry, [[Humboldt State University]]}}</ref>. Οι θειόλες είναι ανιχνεύσιμες από τους ανθρώπους σε πολύ μικρές [[συγκέντρωση|συγκεντρώσεις]] της τάξης των 10 ppb<ref>{{Cite journal | doi= 10.1084/jem.1.2.323 | last= Aldrich | first= T.B. | title= A CHEMICAL STUDY OF THE SECRETION OF THE ANAL GLANDS OF MEPHITIS MEPHITIGA (COMMON SKUNK), WITH REMARKS ON THE PHYSIOLOGICAL PROPERTIES OF THIS SECRETION | journal= J. Exp. Med. | volume= 1 | issue= 2 | pages= 323–340 | year= 1896 | pmid= 19866801 | pmc= 2117909}}</ref>. Ο ανθρώπινος [[ιδρώτας]] περιέχει [[3-μεθυλο-3-υδροθειο-1-εξανόλη]] (CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>CH(CH<sub>3</sub>)CH(SH)CH<sub>2</sub>OH), που είναι ανιχνεύσιμη από τα 2 ppb και έχει μια φρουτώδη οσμή που μοιάζει μ' αυτήν του [[κρεμμύδι|κρεμμυδιού]]. Οι γυναίκες απελευθερώνουν περισσότερη 3-μεθυλο-3-υδροθειο-1-εξανόλη, απ' ότι οι άνδρες<ref>Βέβαια, η συγκεκριμένη ένωση ανήκει τυπικά στις αλκοόλες, αφού η κύρια χαρακτηριστική της ομάδα είναι το υδροξύλιο.</ref><ref>{{cite journal | last1 = Troccaz | first1 = Myriam | last2 = Borchard | first2 = Gerrit | last3 = Vuilleumier | first3 = Christine | last4 = Raviot-Derrien | first4 = Sophie | last5 = Niclass | first5 = Yvan | last6 = Beccucci | first6 = Sabine | last7 = Starkenmann | first7 = Christian | title = Gender-Specific Differences between the Concentrations of Nonvolatile (R)/(S)-3-Methyl-3-sulfanylhexan-1-ol and (R)/(S)-3-Hydroxy-3-methylhexanoic Acid Odor Precursors in Axillary Secretions. | url = | journal=Chem. Senses | year=2009 | volume=34| pages=203–210 | doi=10.1093/chemse/bjn076}}</ref>. Η [[μεθυλοθειομεθανοθειόλη]] (CH<sub>3</sub>SCH<sub>2</sub>SH) είναι μια πτητική θειόλη με ισχυρή οσμή και έχει βρεθεί στα [[ούρα]] αρσενικού [[ποντίκι|ποντικιού]]. Έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί ως [[χημικό μήνυμα]], που ενεργοποιεί ορισμένους [[όσφρηση|οσφρητικούς]] [[αισθητήρας|αισθητηριακούς]] [[νευρώνας|νευρώνες]] των ποντικιών, έλκοντας τα θηλυκά ποντίκια<ref>{{cite journal | last1 = Lin | first1 = DaYu | last2 = Zhang | first2 = Shaozhong | last3 = Block | first3 = Eric | last4 = Katz | first4 = Lawrence C | year = | title = Encoding social signals in the mouse main olfactory bulb | url = | journal = Nature | volume = 2005 | issue = 434 | pages = 470–477 | doi=10.1038/nature03414|bibcode = 2005Natur.434..470L }}</ref>. Η χρήση [[χαλκός|χαλκού]] αποδειχθηκε ότι χρειάζεται από ένα ειδικό αισθητηριακό λήπτη των ποντικιών, το MOR244-3, που είναι πολύ ευαίσθητος στην ύπαρξη μεθυλοθειομεθανοθειόλης, καθώς και διαφόρων άλλων θειολών και συγγενικών ενώσεων<ref>{{cite journal | last1 = Duan | first1 = Xufang | last2 = Block | first2 = Eric | last3 = Li | first3 = Zhen | last4 = Connelly | first4 = Timothy | last5 = Zhang | first5 = Jian | last6 = Huang | first6 = Zhimin | last7 = Su | first7 = Xubo | last8 = Pan | first8 = Yi | last9 = Wu | first9 = Lifang | last10 = Chi | first10 = Qiuyi | last11 = Thomas | first11 = Siji | last12 = Zhang | first12 = Shaozhong | last13 = Ma | first13 = Minghong | last14 = Matsunami | first14 = Hiroaki | last15 = Chen | first15 = Guo-Qiang | last16 = Zhang | first16 = Hanyi | year = | title = Crucial role of copper in detection of metal-coordinating odorants | url = | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A | volume = 2012 | issue = 109| pages = 3492–3497 | doi=10.1073/pnas.1111297109|bibcode = 2012PNAS..109.3492D }}</ref>.
Οι θειόλες είναι επίσης υπεύθυνες για την οσμή μιας κατηγορίας ελαττωματικών [[κρασί|κρασιών]] και που προέρχονται από την ανεπιθύμητη αντίδραση μεταξύ θειούχων συστατικών των κρασιών αυτών και της [[μαγιά|μαγιάς]]. Ομοίως, θειόλες είναι πίσω από την αηδιαστική οσμή [[μπύρα|μπύρας]] που έχει εκτεθεί σε [[υπεριώδης ακτινοβολία|υπεριώδες φως]].
Ωστόαο δεν έχουν όλες οι θειόλες δυσάρεστες οσμές. Π.χ. η [[2-φουρανυλομεθσνοθειόλη]] συνεισφέρει στο άρωμα του καβουρδισμένου [[καφές|καφέ]], ενώ μια άλλη θειόλη, μια μονοτερποειδή θειόλη, είναι υπεύθυνη για το χαρακυηριστικό άρωμα του [[κίτρο|κίτρου]]. Η συγκεκριμένη ένωση έχει ευχάριστη οσμή μόνο σε χαμηλές συγκεντρώσεις, ενώ η καθαρή ένωση έχει δυσάρεστη οσμή.
Στο [[φυσικό]] αέριο προστίθενται ως οσμοθέτες θειόλες, συνήθως [[αιθανοθειόλη]], γιατί το φυσικό αέριο είναι συνήθως άοσμο από μόνο του. Η συνήθεια αυτή άρχησε να γενικεύεται μετά από ένα θανατηφόρο δυστύχημα στο New London School στην πόλη [[Νέο Λονδίνο]] του [[Τέξας]], κατά το [[1937]]. Υπήρχαν όμως και πολλές εταιρίες διάθεσης φυσικού αερίου που ήδη πρόσθεταν οσμοθέτες. Οι περισσότεροι οσμοθέτες αερίων περιέχουν μίγματα θειολών και [[θειαιθέρες|θειαιθέρων]], με τη [[μεθυλο-2-προπανοθειόλη]] ως κύριο συστατικό. Στις περιπτώσεις που χρησιμοποιούνται θειόλες στην [[εμπόριο|εμπορική]] [[βιομηχανία]], όπως στα [[τάνκερ]] υγραερίου και στα αντίστοιχα συστήματα χειρισμού αυτού χρησιμοποιείται [[οξειδοαναγωγή|οξειδωτικός]] [[καταλύτης]] για την καταστροφή του οσμοθέτη (αν είναι ανεπιθύμητη η παρουσία του). Ένας οξειδωτικός καταλύτης που βασίζεται στο χαλκό εξουδετερώνει τις πτητικές θειόλες και τις μετατρέπει σε πιο αδρανή παράγωγα.
Οι θειόλες δείχνουν μικρή διασύνδεση με δεσμούς υδρογόνου, τόσο με μόρια νερού, όσο και μεταξύ τους. Έτσι, έχουν χαμηλότερα [[σημείο βρασμού|σημεία βρασμού]] και είναι λιγότερο ευδιάλυτες στο νερό και άλλους πολικούς διαλύτες, σε σύγκριση με τις αντίστοιχες αλκοόλες. Επίσης οι θειόλες και οι θειαιθέρες έχουν παρόμοια διαλυτότητα και σημεία βρασμού, ενώ οι αντίστοιχες αλκοόλες και [[αιθέρες]] διαφέρουν σημαντικά.
== Aναφορές και σημειώσεις ==
| |||