Στη σύγχρονη αρχαιολογική πρακτική είναι δυνατόν να εφαρμοστούν εξειδικευμένες τεχνικες γεωγραφικής διασκόπησης και ακριβούς χαρτογράφησης, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αρχαιολογικού τόπου και την εδαφική σύσταση και απαιτούν διαφορετική προσέγγιση από μέρους των αρχαιολόγων.
Στην ανασκαφή αφαιρούνται στρώματα εδάφους με μηχανικό τρόπο ή με χειρωνακτική εργασία -κοινή πρακτική στον [[Ελλάδα|ελληνικό]] χώρο. Το υλικό που αφαιρείται, εξετάζεται διεξοδικά για μεταλλικά ευρήματα, όστρακα, σπόρους με μεταλλικούς ανιχνευτές και κόσκινα. Εκτός και αν η περιοχή έχει μείνει πιστοποιημένα αδιατάρακτη το αρχικό στρώμα (''humus'') παρουσιάζει μικρό αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Σε αστικές περιοχές, οποιοδήποτε αρχαιολογικό εύρημα βρίσκεται συνήθως στα βαθύτερα στρώματα, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση το πρώτο καθήκον του αρχαιολόγου είναι η αποτύπωση του αρχαιολογικού τόπου, με κλασικά ή ηλεκτρονικά όργανα. Κατόπιν ακολοθείται μια δειγματοληπτική στρατηγική η οποία είτε οδηγεί σε ολική ή τμηματική ανασκαφή του τόπου. Κατόπιν χαράσσεται πλέγμα, που χωρίζει τον τόπο σε τετράγωνα 5 μ., τεχνική που βοηθά στην αποτύπωση των χαρακτηριστικών στο συνολικό σχέδιο της αρχαιολογικής θέσης.
<!--
Resources and other practical issues do not allow [[archaeologist]]s to carry out excavations whenever and wherever they choose; many known sites have been deliberately left unexcavated. This is with the intention of preserving them for future generations as well as recognising the role they serve in the communities that live near them. In some cases it is also hoped that improvements in technology will enable them to be re-examined at a later date, with more fruitful results. It is beginning to be predicted that the time will come when the process of excavation becomes completely redundant, as archaeologists will be able to make an assessment of what lies under the surface of a site without actually having to dig it up. This is a distant proposition however as although the presence or absence of archaeological remains can sometimes be suggested by [[remote sensing]], such as [[ground-penetrating radar]], the understanding of features and retrieval of [[artefact]]s can only be undertaken through invasive methods.
Excavation initially involves the removal of any topsoil overburden by machine. This material may be examined by [[metal detector]] for stray finds but unless the site has remained untouched since its abandonment there is invariably a layer of modern material on the surface of limited archaeological interest. In rural areas, any [[feature (archaeology)|archaeological feature]]s should then be visible beneath the surface. In urban areas there may be thick layers of human deposits and only the uppermost will be initially visible. In either case, the first task is to draw a scaled site plan showing the edges of the excavation and the extents of the features. This plan may be made using tape measures, or as is more common using an electronic [[Total station]]. A strategy for sampling the features can then be formulated which may involve total excavation of each feature or only portions. It is normal to excavate the latest features first and the earliest features last. A grid is usually set up, dividing the site into 5m squares to better aid the positioning of the features on the overall site plan. In [[urban archaeology]] this grid becomes invaluable for implementing [[single context recording]].
Each excavated feature is recorded through being drawn in [[archaeological plan|plan]] and [[archaeological section|section]]. It is also photographed and each [[context]] is given a number to aid later interpretation. Finds from each context are bagged and labelled with their context as well as a unique site code. Recording sheets are filled in to describe the contexts. The height of each feature is related to the site [[Benchmark (surveying)|benchmark]]. Samples from features are also taken, for later environmental analysis or for scientific dating.
