Χετταίοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
επιμελεια
μ επιμέλεια
Γραμμή 2:
 
Οι '''Χετταίοι''' λεγόμενοι και '''Χιττίτες''' ήταν ένας αρχαίος ιστορικός λαός που αναφέρεται και στην [[Αγία Γραφή]]. Μιλούσαν μια γλώσσα, καλούμενη [[χεττιτική γλώσσα]], που κατατάσσεται στις ινδοευρωπαϊκές.
Ο πολιτισμός τους ανήκει στους μεγαλύτερους αρχαίους πολιτισμούς. Το απόγειό του έφτασε τηντη [[2η χιλιετία π.Χ.]], ειδικά στο δεύτερο μισό αυτής της περιόδου, όταν οι Χετταίοι είχαν τον ισχυρότερο στρατό στον κόσμο λόγω της χρήσης του σιδήρου στα όπλα και τα άρματα τους. Ανακάλυψαν την κατεργασία του σιδήρου, κρατώντας το πολύτιμο μυστικό μόνο για τον εαυτό τους, γι' αυτό ο στρατός τους με τα σιδηρά όπλα ήταν ανίκητος. Μετά την πτώση τους ο σίδηρος έγινε γνωστός στους υπόλοιπους λαούς. Η παρουσία των προ-Χετταίων στη Μικρασιατική Χερσόνησο ξεκινά από την 5η χιλιετία π.Χ. Οι προ-Χετταίοι σχετίζονται με «προελληνικά» πελασγικά φύλλα όπως οι [[Λυδοί]], οι [[Κάρες]] και οι [[Λέλεγες]]. Στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. ήρθαν οι νεότεροι Χετταίοι. Η αρχική τους κοιτίδα μας είναι άγνωστη, το βέβαιο είναι πως δεν ήταν [[Σημίτες]] και πως αναμείχθηκαν με τους παλιότερους κατοίκους, δημιουργώντας το λαό των Χετταίων. Οι νεότεροι έποικοι των Χετταίων αποτελούσαν την άρχουσα τάξη γύρω από το περιβάλλον του βασιλιά, αντιγράφοντας πολλά έθιμα κιακαι λατρείες των παλιότερων προ-Χετταίων κατοίκων. Για να γράψουν τη γλώσσα τους χρησιμοποίησαν αρχικά τη σφηνοειδή γραφή (που χρησιμοποιούνταν στη Μέση Ανατολή για την ακκαδική, τη γλώσσα με τη μεγαλύτερη διάδοση και επιρροή εκείνη την εποχή), δημιούργησαν όμως και δική τους γραφή, η οποία χρησιμοποιήθηκε και από τους υποτελείς λαούς της Μικράς Ασίας για την καταγραφή των δικών τους γλωσσών.
 
Οι Χετταίοι ίδρυσαν αυτοκρατορία και πολιτισμό στη κεντρική [[Μικρά Ασία]], σημερινή [[Τουρκία]], Αρμενία, Συρία, Ιράν, Κουρδιστάν, περί το [[1500]] π.Χ. Στους επόμενους δύο αιώνες φαίνεται πως κυβερνούσαν και μέρος της σημερινής Συρίας.
Γραμμή 19:
[[File:Museum of Anatolian Civilizations025 kopie.jpg|thumb|150px|Χάλκινο θρησκευτικό σύμβολο από ένα τάφο Χετταίων στην Alacahöyük, που χρονολογείται στην τρίτη χιλιετία π.Χ., από το Μουσείο Πολιτισμών της Ανατολίας στην Άγκυρα.]]
 
Οι Χετταίοι ήταν γνωστοί σαν ''ο λαός με τους χίλιους θεούς''. Ήταν πολύ ανεκτικοί απέναντι στις ξένες θρησκείες των κατακτημένων λαών, ενσωμάτωναν τους ξένους θεούς σαν δικούς τους, με αποτέλεσμα σταδιακά να αποκτήσουν εκατοντάδες θεότητες που δένδεν είχαν καμιά σχέση μεταξύ τους. Κάθε πόλη και κάθε περιοχή είχε ξεχωριστές θεότητες, λατρείες, ναούς που πολλές φορές δεν είχαν καμιά σχέση με τις κεντρικές θεότητες στη [[Χαττούσα]]. Ο βασιλιάς ήταν ο αρχηγός της θρησκείας, του στρατού, της δικαιοσύνης, όπως και νομοθέτης. Οι νόμοι των Χετταίων ήταν επίσης πολύ προοδευτικοί για την εποχή τους: απαγορεύονταν τα βασανιστήρια, ενώ η ποινή του θανάτου εφαρμοζόταν μόνο σε ακραίες περιπτώσεις. Οι δύο κορυφαίες θεότητες των Χετταίων ήταν η Αρίνα, θεότητα του ηλίου, και ο σύζυγος της Τεσούμπ, θεός των καιρικών φαινομένων. Ο Τεσούμπ απεικονίζεται πάντα κρατώντας έναν τριπλό κεραυνό και ένα όπλο, συνήθως τσεκούρι. Υπήρχε, όπως και στο ελληνικό πάνθεο, η παράδοση μέχρι τον Τεσούμπ, που καθιερώθηκε τελικά, κάθε γιος να εκθρονίζει τον πατέρα θεό. Ο Τεσούμπ και η Αρίνα είχαν πολλά παιδιά, με σημαντικότερα τον Σαρούνα, που απεικονίζεται καβάλα σε μια τίγρη με ένα τσεκούρι, και την Ιράνα, θεά των αγρίων ζώων.
 
== Η ανακάλυψη των Χετταίων ==
Γραμμή 63:
 
Την εποχή του παλιού βασιλείου οι Χετταίοι ήταν ένα τυπικό βασίλειο της εποχής του γύρω από την πρωτεύουσα Χαττούσα. Από την εποχή του βασιλιά [[Τουδαλίγιας Α΄|Τουδαλίγια Α΄]] έως την καταστροφή του το βασίλειο των Χετταίων εισέρχεται στην περίοδο του Νέου ή Μεγάλου Βασιλείου, οπότε από ένα τυπικό βασίλειο μετατρέπεται σε κοσμοκρατορία.
Το Μέγα Βασίλειο των Χετταίων είχε μεγάλη έκταση και περιλάμβανε μεγάλες εκτάσεις της Μικράς Ασίας, κατά καιρούς δε και τη μισή σημερινή [[Συρία]]. Πρωτεύουσα ήταν η [[Χαττούσα]] στο βορρά, κάπου 150 χλμ. ανατολικά της σημερινής [[Άγκυρα|Άγκυρας]]. Σήμερα η Χαττούσα είναι γνωστή από τα αρχαιολογικά ευρήματα των 30.000 [[Πινακίδες γραφής|πινακίδων]] [[Σφηνοειδής γραφή|σφηνοειδούς γραφής]] που ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι Χετταίοι βασιλιάδες είχαν μεγάλη φήμη, αφού οι φαραώΦαραώ της Αιγύπτου και οι αυτοκράτορες της [[Βαβυλώνα]]ς τους αναγνώριζαν ως ισάξιούς τους και διατηρούσαν διπλωματικές αλλά και εμπορικές σχέσεις μαζί τους.
Το Μέγα Βασίλειο των Χετταίων περιλάμβανε και μια σειρά μικρότερων, υποταγμένων και συνορευόντων φιλικών κρατών, π.χ. την [[Ταρχουντάσσα]] και το [[Καρχεμίς]]. Την περίοδο της μεγάλης δόξας του (13ος αιώνας π.Χ.) το βασίλειο των Χετταίων είχε υπό την κατοχή του σχεδόν ολόκληρη τη [[Μικρά Ασία]]. Οι σχέσεις των Χετταίων με την [[Τροία]], τις [[Μυκήνες]] και με τα άλλα κράτη ([[Αρζάβα]], [[Μίλητος}Μίλητο]]) δεν έχουν ακόμα εξερευνηθεί. Η Τροία εμφανίζεται, εικάζουν μερικοί ερευνητές, στις χεττιτικές επιγραφές με το όνομα [[Βιλούσα]]. Οι Αχαιοί, οι οποίοι κατοικούσαν δυτικά του Αιγαίου και είχαν πολλές σχέσεις με τα παράλια της Μικράς Ασίας, εμφανίζονται με το όνομα '''Αχιγιάβα'''. Υπάρχουν ευρήματα μυκηναϊκών αμφορέων στη σημερινή ανατολική [[Καππαδοκία]], που τότε ήταν χετιτική επαρχιακή πρωτεύουσα. Επίσης έχουν βρεθεί στην [[Χαττούσα]] επιστολές μεταξύ του βασιλιά των Χετταίων και του βασιλιά των Αχιγιάβα στις οποίες οι δύο ηγεμόνες αποκαλούνται μεταξύ τους ''αδελφοί'', δηλαδή ισότιμοι.
Το τέλος του βασιλείου των Χετταίων σημαδεύει και τον τερματισμό του μονοπωλίου της επεξεργασίας του [[Εποχή του Σιδήρου|σιδήρου]], το οποίο οι Χετταίοι κατείχαν από τον 17ο π.Χ. αιώνα. Από τον 12ο π.Χ. αιώνα και μετά η τέχνη αυτή διαδόθηκε σε όλη την Ανατολή και στην Μεσόγειο. Μετά την καταστροφή του βασιλείου των Χετταίων από τις επιδρομές των λαών της θάλασσας ή φυσικές καταστροφές οι απόγονοι τους μεταναστεύουν στις περιοχές της Συρίας και της Καππαδοκίας ιδρύοντας τα νεοχεττιτικά βασίλεια, τα οποία θα υποταχθούν από τον 8ο αιώνα π.χ. στους Ασσύριους, στη συνέχεια σε Βαβυλωνίους, Πέρσες και Σελευκίδες. Απογόνους των Χετταίων βρίσκουμε σήμερα διασκορπισμένους στην κεντρική και ανατολική [[Τουρκία]] και στην [[Συρία]] σε επιμιξίες με τους υπόλοιπους λαούς ή κατακτητές που πέρασαν από τις περιοχές.