Εταιρεία του Ιησού: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με τις επιτυχίες τους στην εκπαίδευση των νέων και στη θρησκευτική προπαγάνδα ανάμεσα στους ορθόδοξους, οι Ιησουίτες δεν άργησαν να προκαλέσουν τη δυσπιστία των Τούρκων και την έντονη αντίδραση του ορθόδοξου κλήρου. Αφού κατηγορήθηκαν επανειλημμένα για κατασκοπεία και ανατρεπτική δράση για λογαριασμό του πάπα και της Ισπανίας, καταδιώχθηκαν το 1610 και απελάθηκαν, αλλά έπειτα από λίγο επέστρεψαν στη Κωνσταντινούπολη

 

Έτσι, ξεκινώντας με την Κωνσταντινούπολη κατά την εγκατάστασή τους, ίδρυσαν σχολεία στην [[Χίος|Χίο]] (1627), στη [[Σμύρνη]] και την [[Νάξος|Νάξο]] (1628), στη [[Σαντορίνη]] το 1642, στη [[Σύρος|Σύρο]] και την [[Άνδρος|Άνδρο]] (1657), στο [[Ναύπλιο]] (1656), στην [[Αθήνα]] (1657), στη [[Μήλος|Μήλο]] (1661) και σε άλλα μέρη.<ref>Ιωάννης Β. Κογκούλης, ''Εισαγωγή στην Παιδαγωγική'' (Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη, 2008), σ. 74-75.</ref>

Με την ίδρυση γαλλικού προξενείου στα Ιεροσόλυμα το 1621, και το διάβημα των γαλλικών αρχών για αποστολή Καθολικών ιερωμένων για τις πνευματικές ανάγκες των Γάλλων υπηκόων εκεί, στάλθηκαν Ιησουίτες στα Ιεροσόλυμα, καθώς και στη Ναζαρέτ. Το 1623 δημιούργησαν ιεραποστολικό σταθμό στη Σμύρνη και άρχισαν να παραδίδουν μαθήματα ξένων γλωσσών, κάτι που προσέλκυσε μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων. Με την άδεια του ορθόδοξου μητροπολίτη Σμύρνης Ιακώβου πήραν την άδεια να κηρύττουν μέσα σε ορθόδοξες εκκλησίες και εννέα χρόνια αργότερα ο ίδιος ιεράρχης εγκωμίασε με επιστολή του στον Γάλλο βασιλιά, τις αρετές των Ιησουιτών.<ref> Π. Γρηγορίου, ''Σχέσεις Καθολικών και Ορθοδόξων'', Αθήνα, 1958, σ. 190.</ref> Παρόλο που ο Γάλλος πρέσβυς στη Κωνσταντινούπολη προσπαθούσε να αποκτήσει μια γενική και μακράς διαρκείας άδεια από τη οθωμανική κυβέρνηση για ελεύθερη εγκατάσταση των Ιησουιτών στο έδαφός του, δεν τα κατάφερε. Αποσπούσε από τον Σουλτάνο τοπικές άδεις για εγκατάστασή τους στις επαρχίες. Έτσι το 1625 πήρε την άδεια για την εγκατάσταση τους στη Σόφια και τη Φιλιππούπολη, το 1626 στο Χαλέπι, και το 1627 στη Νάξο. Το 1588 στον βενετοκρατούμενο Χάνδακα (Ηράκλειο) της Κρήτης ίδρυσαν σχολείο και μονή. Αλλά και εκεί το 1606 διέκοψαν τη λειτουργία τους, επειδή Βενετία είχε εξορίσει τους Ιησουίτες από όλα τα εδάφη της. Η εξορία των Ιησουιτών από όλα τα ενετοκρατούμενα εδάφη Ανατολής και Δύσης κράτησε μέχρι το 1657 και δυσκόλεψε πολύ το έργο τους.<ref>Χρήστος Γιανναράς, ''Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα'' (Αθήνα: Δόμος, 1992), σ. 99.</ref>