Λίμνη Τόμπα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Yobot (συζήτηση | συνεισφορές) μ Διόρθωση συντακτικού κώδικα με τη χρήση AWB (10454) |
||
Γραμμή 26:
Η '''λίμνη Τόμπα''' ([[ινδονησιακή γλώσσα|ινδονησιακά]]: ''Danau Toba'') είναι [[λίμνη]] και [[υπερηφαίστειο]] στο κεντρικό τμήμα της βόρειας [[Σουμάτρα]]ς, [[Ινδονησία]]. Η λίμνη έχει 100 χιλιόμετρα μήκος, 30 χιλιόμετρα πλάτος και μέγιστο βάθος 505 μέτρα. Η επιφάνειά της βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων. Η λίμνη εκτείνεται από 2,88°Β - 98,52°Α έως 2,35°Β - 99,1°Α. Είναι η μεγαλύτερη λίμνη στην Ινδονησία και η μεγαλύτερη ηφαιστειακή λίμνη στον κόσμο.<ref name="WorldLakes">[http://www.worldlakes.org/lakedetails.asp?lakeid=8367 Worldlakes.org]</ref>
Η λίμνη Τόμπα είναι η περιοχή που έλαβε χώρα μια έκρηξη υπερηφαίστειο που συνέβη κατ 'εκτίμηση 69.000 με 77.000 χρόνια πριν,,<ref>[http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0601-09= Global Volcanism Program page on Toba]</ref><ref name=chesner1991 /><ref>{{cite journal|last=Ninkovich|first=D.|coauthors=N.J. Shackleton, A.A. Abdel-Monem, J.D. Obradovich, G. Izett|date=7 December 1978|title=K−Ar age of the late Pleistocene eruption of Toba, north Sumatra|journal=Nature|publisher=Nature Publishing Group|issue=276|pages=574–577 |doi=10.1038/276574a0|accessdate=5 March 2010|volume=276|bibcode=1978Natur.276..574N}}</ref> ένα τεράστιο γεγονός που άλλαξε το [[κλίμα]]. Εκτιμάται ότι ήταν μια έκρηξη VEI 8. Είναι η μεγαλύτερη γνωστή εκρηκτική έκρηξη οπουδήποτε στη Γη κατά τα τελευταία 25 εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με τη θεωρία καταστροφή Τόμπα, είχε παγκόσμιες συνέπειες, σκοτώνοντας τους περισσότερους ανθρώπους που ζούσαν τότε και δημιουργώντας ένα φαινόμενο λαιμού μπουκαλιού στην Κεντρική και Ανατολική Αφρική και την Ινδία, που επηρέασε τη γενετική κληρονομιά όλων των ανθρώπων.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2975862.stm|title=When humans faced extinction|publisher=BBC|date=2003-06-09|accessdate=2007-01-05}}</ref> Ωστόσο, η υπόθεση αυτή δεν είναι ευρέως αποδεκτή λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων για οποιαδήποτε άλλη μείωση ή εξαφάνιση ζώων, ακόμη και σε περιβαλλοντικά ευαίσθητα είδη.<ref name="argo">Gathorne-Hardy, F. J., and Harcourt-Smith, W. E. H., [http://ice2.uab.cat/argo/Argo_actualitzacio/argo_butlleti/ccee/geologia/arxius/4Gathorne-Hardy.pdf "The super-eruption of Toba, did it cause a human bottleneck?"], Journal of Human Evolution 45 (2003) 227–230.</ref> Ωστόσο, έχει γίνει δεκτό ότι η έκρηξη της Τόμπα οδήγησε σε [[ηφαιστειακός χειμώνας|ηφαιστειακό χειμώνα]] με μια παγκόσμια πτώση της θερμοκρασίας μεταξύ 3 με 5
== Γεωλογία ==
Γραμμή 32:
Το συγκρότημα καλντέρας Τόμπα στη Βόρεια Σουμάτρα, Ινδονησία αποτελείται από τέσσερις επικαλυπτόμενους ηφαιστειακούς κρατήρες που γειτνιάζουν με το «ηφαιστειακό μέτωπο» της Σουμάτρας. Η νεότερη και η τέταρτη είναι η μεγαλύτερη [[καλντέρα]] που δημιουργήθηκε κατά το [[τεταρτογενές|Τεταρτογενούς]] στο κόσμο (100 επί 30 χιλιόμετρα) και τέμνει τις τρεις παλαιότερες καλδέρες. Ένας εκτιμώμενος όγκος 2.800 [[κυβικό χιλιόμετρο|km³]] ισοδύναμου πυκνού πετρώματος πυροκλαστικών υλικών, γνωστός ως ο νεότερος [[τόφος]] της Τόμπα, ανατινάχθηκαν από την νεότερη καλντέρα κατά τη διάρκεια μιας από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρηκτικές εκρήξεις στη γεωλογική ιστορία. Μετά την «έκρηξη του Νεότερου Τόφου της Τόμπα», ένας τυπικός αναδυόμενος [[ηφαιστειακός δόμος|δόμος]] σχηματίστηκε μέσα στη νέα καλντέρα, που ενώνει δύο ημι-θόλους που χωρίζονται από μια τάφρο κατά μήκος.<ref name=chesner1991>{{Cite journal|url=http://www.geo.mtu.edu/~raman/papers/ChesnerGeology.pdf|author1=Chesner, C.A. |author2=Westgate, J.A. |author3=Rose, W.I. |author4=Drake, R. |author5=Deino, A. |journal=Geology |volume=19 |issue=3 |pages=200–203 |title=Eruptive history of Earth's largest Quaternary caldera (Toba, Indonesia) clarified |publisher=Michigan Technological University |month=March |year=1991 |accessdate=2008-08-23 |bibcode=1991Geo....19..200C |doi=10.1130/0091-7613(1991)019<0200:EHOESL>2.3.CO;2}}</ref>
Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις κώνους, τέσσερα στρωματοηφαίστεια και τρεις κρατήρες ορατοί στη λίμνη. Ο κώνος Τανγκουκμπενούα (Tandukbenua) στην άκρη ΒΔ της καλντέρας δεν καλύπτεται από βλάστηση, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει μικρή ηλικία, ίσως μόνο μερικές εκατοντάδες χρόνια. Επίσης, το ηφαίστειο Πουσουμπουκίτ (Pusubukit) στη νότια άκρη της καλντέρας έχει ενεργές [[σολφατάρα|σολφατάρες]].<ref>{{cite web |url=http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0601-09=&volpage=synsub|title=Synonyms and Subfeatures: Toba|publisher=[[Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν]]|work=Global Volcanism Program|accessdate=December 13, 2008}}</ref>
== Η έκρηξη ==
Γραμμή 38:
Η έκρηξη του ηφαιστείου Τόμπα (συμβάν της Τόμπα) έλαβε χώρα σε ό, τι είναι τώρα η λίμνη Τόμπα περίπου 67.500 με 75.500 χρόνια πριν.<ref>{{cite journal | last = Zielinski | first = G. A. | coauthors = P.A. Mayewski, L.D. Meeker, S. Whitlow, M. Twickler and K. Taylor | year = 1996 | title = Potential Atmospheric impact of the Toba mega-eruption ~71,000 years ago | journal = Geophysical Research Letters | volume = 23 | issue = 8 | pages = 837–840 | publisher = American Geophysical Union | location = United States | doi = 10.1029/96GL00706 | bibcode=1996GeoRL..23..837Z}}</ref> Η έκρηξη του ηφαιστείου Τόμπα ήταν η τελευταία από μια σειρά τριών τουλάχιστον εκρήξεων που δημιούργησαν καλντέρες που σημειώθηκαν στο ηφαίστειο, με παλαιότερες καλδέρες να διαμορφώθηκαν πριν περίπου 700.000 και 840.000 χρόνια.<ref name=OregonState/> Η τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου είχε εκτιμηθεί ότι είχε ισχύ στη κλίμακα VEI 8 (που περιγράφεται ως «μέγα-κολοσσιαία»), καθιστώντας την πιθανόν την μεγαλύτερη εκρηκτική ηφαιστειακή έκρηξη κατά τα τελευταία 25 εκατομμύρια χρόνια.
Ο Μπιλ Ρόουζ και Κρεγκ Τσέσνερ του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν υπολόγισαν ότι ο συνολικός όγκος των ηφαιστειακών αναβλημάτων ήταν περίπου 2.800
Η έκρηξη ήταν αρκετά μεγάλη για να έχουν αποθέσει ένα στρώμα τέφρας πάχους περίπου 15 εκατοστών πάνω από όλοι τη Νότια Ασία. Σε μια περιοχή στην κεντρική [[Ινδία]] το στρώμα της τέφρας σήμερα 6 μέτρα παχύ<ref>{{cite journal | doi = 10.1006/qres.1993.1051 | last1 = Acharyya | first1 = S.K. | last2 = Basu | first2 = P.K. | year = 1993 | title = Toba ash on the South Asia and its implications for correlation of late pleistocene alluvium | url = | journal = Quaternary Research | volume = 40 | issue = 1 | pages = 10–19 |bibcode = 1993QuRes..40...10A }}</ref> και τμήματα της Μαλαισίας καλύφθηκαν με 9 μέτρα τέφρας.<ref>{{cite book |author=Scrivenor, John Brooke |year=1931 |title=The Geology of Malaya |location=London |publisher=MacMillan |oclc=3575130 }}, noted by Weber.</ref> Επιπλέον, έχει ποικιλοτρόπως υπολογίζεται ότι 10.000 εκατ. τόνους (1,1 × 10<sup>10</sup> μικρών τόνων) [[θειικό οξύ|θειικού οξέος]]<ref>{{cite journal | ref = harv
Γραμμή 60:
Αν και το έτος δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς, η εποχή μπορεί: μόνο οι καλοκαιρινοί [[μουσώνες]] θα μπορούσαν να είχαν αποθέσει ηφαιστειακή στάχτη στη [[Θάλασσα της Νότιας Κίνας]], γεγονός που σημαίνει ότι η έκρηξη έλαβε χώρα κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του βορείου ημισφαιρίου.<ref>{{cite journal | doi = 10.1130/0091-7613(2000)028<0275:TALITS>2.3.CO;2 | last1 = Bühring | first1 = C. | last2 = Sarnthein | first2 = M. | last3 = Leg 184 Shipboard Scientific Party | year = 2000 | title = Toba ash layers in the South China Sea: evidence of contrasting wind directions during eruption ca. 74 ka. | url = | journal = Geology | volume = 28 | issue = 3| pages = 275–278 }}</ref> Η έκρηξη κράτησε ίσως δύο εβδομάδες, αλλά ο επακόλουθος «ηφαιστειακός χειμώνας» οδήγησε σε μείωση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 3,0 με 3.5 °C για αρκετά χρόνια. Πυρήνες πάγου στη Γροιλανδία δείχνουν μια περίοδο με μειωμένα επίπεδα της οργανικής δέσμευσης του άνθρακα. Πολύ λίγα φυτά ή ζώα στη νοτιοανατολική Ασία θα είχαν επιβιώσει, και είναι πιθανό ότι η έκρηξη προκάλεσε το θάνατο μεγάλου αριθμού οργανισμών σε όλο το πλανήτη.
Υπάρχουν κάποια στοιχεία, με βάση το [[μιτοχονδριακό DNA]], ότι το ανθρώπινο είδος μπορεί να έχουν περάσει ένα φαινόμενο λαιμού μπουκαλιού περίπου εκείνο το χρονικό διάστημα, μειώνοντας τη [[γενετική ποικιλότητα]] κάτω από αυτό που θα αναμενόταν από την ηλικία του είδους. Σύμφωνα με τη θεωρία καταστροφή της Τόμπα που προτείνει ο Stanley H. Ambrose από το [[Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις]] στο Ουρμπάνα-Σαμπάγν το 1998, ο ανθρώπινος πληθυσμός μπορεί να έχει μειωθεί σε μόνο μερικές δεκάδες χιλιάδες άτομα εξαιτίας της έκρηξης του ηφαιστείου Τόμπα..<ref>{{cite journal |url=http://www.semp.us/publications/biot_reader.php?BiotID=164 |date=January 11, 2005 |publisher=Suburban Emergency Management Project |title=Yellowstone Is a Supervolcano? |accessdate=2008-02-21 |work=Biot Reports |issue=164 }}</ref> Ωστόσο, αυτό υπόθεση δεν είναι ευρέως αποδεκτή λόγω της έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων για οποιαδήποτε άλλη μείωση ή εξαφάνιση των ζώων, ακόμη και σε περιβαλλοντικά ευαίσθητα είδη.<ref name="argo" />
== Πιο πρόσφατη δραστηριότητα ==
| |||