Χημική ρίζα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 3:
Ιστορικά ο όρος '''χημική ρίζα''' ([[αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] ''chemical radical'') χρησιμοποιήθηκε, (αρχικά), για να περιγράφει ομάδα [[άτομο|ατόμων]], που δεν υφίσταται μεταβολή στη διάρκεια μιας [[χημική αντίδραση|χημικής αντίδρασης]].
Στη (σύγχρονη) [[Χημεία]] (όμως πλέον), ο όρος '''(ελεύθερη) χημική ρίζα''' (αγγλικά ''(free) chemical radical'') είναι ένα [[άτομο]], ένα [[μόριο]] ή ένα [[ιόν]] στα οποία κάποιο εξωτερικό [[τροχιακό]] δεν καταλαμβάνεται από μονήρες ζεύγος ηλεκτρονίων (''valence
Με κάποιες εξαιρέσεις, αυτοί οι «εν δυνάμει» δεσμοί κάνουν τις ελεύθερες ρίζες εξαιρετικά δραστικές χημικά έναντι άλλων (πιο συμβατικών) χημικών ουσίων ή ακόμη και απέναντι σε άλλες ελεύθερες ρίζες, ακόμη και του ίδιου είδους. Οι ελεύθερες ρίζες έχουν πολύ συχνά την τάση να διμερίζονται (ή να πολυμερίζονται) τάχιστα, αν δύο (ή περισσότερες) από αυτές έλθουν σε επαφή μεταξύ τους. Οι περισσότερες ελεύθερες ρίζες είναι λογικά σταθερές μόνο σε πολύ χαμηλές [[συγκέντρωση|συγκεντρώσεις]] σε αδρανή μέσα (συνήθως [[ευγενή αέρια]]) ή σε κενό.
Γραμμή 12:
Οι ελεύθερες ρίζες παίζουν σημαντικό ρόλο στις [[καύση|καύσεις]], στην [[ατμοσφαιρική χημεία]], στον [[πολυμερισμό|πολυμερισμό]], στη [[χημεία πλάσματος]], στη [[βιοχημεία]], και σε πολλές άλλες χημικές διεργασίες. Στους ζωντανούς οργανισμούς, οι ελεύθερες ρίζες υπεροξειδίου και η νιτρική ρίζα και τα χημικά παράγωγά τους κανονίζουν πολλές διεργασίες, όπως ο έλεγχος του αγγειακού τόννου και (με αυτόν τον τρόπο έμμεσα) της αρτηριακής πίεσης. Παίζουν ακόμη νευραλγικής σημασίας ρόλο στον [[μεταβολισμός|ενδιάμεσο μεταβολισμό]] διαφόρων βιολογικών ενώσεων (ή μάλλον χημικών ειδών, γενικότερα). Τέτοιες ελεύθερες ρίζες μπορούν να παίξουν ακόμη και το ρόλο «αγγελιοφορων», που παρέχουν το «βιολογικό σύνθημα» για την έναρξη, λήξη ή ρύθμιση μιας [[οξειδοαναγωγή|οξειδοαναγωγικής]] διεργασίας. Μια ελεύθερη ρίζα μπορεί να «παγιδευτεί» σε ένα «κλουβί διαλύτη» ή να δεσμευθεί με διαφορετικό τρόπο.
Μέχρι τα τέλη του [[20ός αιώνας|20<sup>ού</sup> αιώνα]], η λέξη «ρίζα» χρησιμοποιούταν στη χημεία για να δείξει κάθε συνδεμένη ομάδα ατόμων, όπως το μεθύλιο (CH<sub>3</sub>-) ή το καρβοξύλιο (-COOH), είτε βρίσκονταν ως τμήμα ενός μεγαλύτερου μορίου (ή και σύμπλοκου ιόντος), είτε βρισκόταν μόνο του. Για το λόγο αυτό απαιτούνταν το πρόθεμα «ελεύθερη» (''free'') για να εξειδικεύσει κάποιος ότι εννοούσε την ασύνδετη κατάσταση ρίζας. Ακολουθώντας, όμως τις πρόσφατες ονοματολογικές μεταρυθμίσεις, κάθε τμήμα μεγαλύτερου μορίου τώρα ονομάζεται «λειτουργική ομάδα» (''functional group'') ή «υποκαταστάτης» (''substituent''), ενώ η «ρίζα» εννοείται πλέον πάντα ελεύθερη. Χρειάζεται όμως προσοχή το γεγονός ότι η παλιά ονοματολογία βρίσκεται ακόμη σε χρήση από μέρος της βιβλιογραφίας (και με την έννοια της ηλεκτρονικής αρθογραφίας).
== Αναφορές και σημειώσεις ==
| |||