Βικιπαίδεια

Κλεομένης Α΄ της Σπάρτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 10:
|ημ_ανακ =
|τόπος_ανακ =
|προκάτοχος = [[Αναξανδρίδας ο Λακεδαιμόνιος|Αναξανδρίδας Β']]
|διάδοχος = [[Λεωνίδας|Λεωνίδας Α΄]]
|τίτλος2 =
Γραμμή 38:
|εθνικότητα = [[Έλληνας]], [[Σπαρτιάτες|Σπαρτιάτης]]
|οίκος = [[Δυναστεία Αγιαδών|Αγιάδες]]
|πατέρας = [[Αναξανδρίδας ο Λακεδαιμόνιος|Αναξανδρίδας Β']]
|μητέρα = ανώνυμη κόρη του [[Πρινητάδης ο Δημαρμένου|Πρινητάδη]]
|ημ_γέννησης =
Γραμμή 50:
}}
 
Ο '''Κλεομένης Α΄''' ήταν βασιλιάς της [[αρχαία Σπάρτη|Σπάρτης]] στο διάστημα 519-490 ή 489 π.Χ.. Ήταν γιος του βασιλιά [[Αναξανδρίδας ο Λακεδαιμόνιος|Αναξανδρίδα Β']] και ετεροθαλής αδελφός του [[Λεωνίδας|Λεωνίδα Α']] των Θερμοπυλών. Ο Κλεομένης Α' ισχυροποίησε
<ref>11η έκδοση της Μπριτάνικα, στο λήμμα Cleomenes</ref>
τη Σπάρτη δίνοντας σάρκα και οστά στην [[Πελοποννησιακή Συμμαχία]] και συντρίβοντας τον πιο υπολογίσιμο εχθρό της πόλης του στην Πελοπόννησο, το [[Άργος]]. Ανεξάρτητα των κινήτρων του ανέτρεψε την τυραννίδα της [[αρχαία Αθήνα|Αθήνας]] του [[Ιππίας ο τύραννος|Ιππία]], ενώ αργότερα βοήθησε την εγκαθίδρυση των αρίστων του [[Ισαγόρας|Ισαγόρα]] κατά του [[Κλεισθένης|Κλεισθένη]], γόνου τυράννου της [[Σικυώνα|Σικυώνας]] που στην Αθήνα προσποιούνταν τον δημοκράτη, εξορίζοντας 700 οικογένειες φίλα προσκείμενες του Κλεισθένη. Όταν πήγε να καταργήσει και τη [[Γερουσία]], οι Αθηναίοι εξεγέρθηκαν με συνέπεια να καταφύγει και να κλειστεί μαζί με τον Ισαγόρα ικέτης στην Ακρόπολη. Τελικά οι Αθηναίοι τον άφησαν να φύγει μαζί με τον στρατό του ενώ ακολούθησε η καταδίκη σε θάνατο όλων των Αθηναίων οπαδών του. Εκτός των παραπάνω εξουδετέρωσε την δικαιολογημένη εκ της αθηναϊκής τακτικής φιλοπερσική μερίδα της [[Αίγινα]]ς, η τυχόν υποστήριξη της οποίας προς τους [[Πέρσες]] λίγο αργότερα, στη [[ναυμαχία της Σαλαμίνας]], θα μπορούσε να αποβεί και καθοριστικής σημασίας, αφού δεν θα ήξεραν που να καταφύγουν τότε οι Αθηναίοι, οι μόνοι που εγκατέλειψαν την πόλη τους, στους [[Ελληνοπερσικοί Πόλεμοι|Περσικούς πολέμους]]. Τελικά όμως θεωρήθηκε παρανοϊκός, εξορίστηκε και φυλακίστηκε. Κατηγορήθηκε συγκεκριμένα ότι εκθρόνισε, δωροδοκώντας το [[Μαντείο των Δελφών]], τον συμβασιλέα του [[Δημάρατος της Σπάρτης|Δημάρατο]] των Ευρυποντιδών, ότι συγκέντρωσε στρατό [[Αρκάδες|Αρκάδων]] με στόχο να ανατρέψει την κυβέρνηση της Σπάρτης και ότι τελικά ήταν παράφρων και επικίνδυνος. Όταν βρέθηκε νεκρός στη φυλακή, η επίσημη εκδοχή ήταν πως «αυτοκτόνησε μέσα στην τρέλα του», αλλά σύγχρονοι ιστορικοί δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να δολοφονήθηκε.<ref>Herodotus and Greek history, του John Hart, σελίδα 134</ref>
Γραμμή 56:
== Τα πρώτα χρόνια ==
 
Ο Κλεομένης Α' ήταν πρωτότοκος γιος του βασιλιά [[Αναξανδρίδας ο Λακεδαιμόνιος|Αναξανδρίδα Β']], αλλά ήταν παιδί της δεύτερης κατά σειρά συζύγου, γεγονός που του δημιούργησε μακροπρόθεσμα προσωπικά και πολιτικά προβλήματα με τα άλλα τρία ετεροθαλή αδέλφια του. Συγκεκριμένα ο πατέρας του επί χρόνια δεν είχε αποκτήσει γιο με την πρώτη του γυναίκα και για να γεννηθεί διάδοχος, προχώρησε σε δεύτερο γάμο,
<ref>Ηρόδοτος, βιβλίο 5, παράγραφοι 39, 40 και 41</ref>
χωρίς όμως να λύσει τον πρώτο. Μόλις γεννήθηκε ο Κλεομένης Α' από τη δεύτερη σύζυγο,
Γραμμή 64:
γέννησε τρεις γιους, τον [[Δωριεύς Αναξανδρίδα ο Λακεδαιμόνιος|Δωριέα]], τον [[Λεωνίδας|Λεωνίδα Α']] που θα σκοτωνόταν αργότερα στις Θερμοπύλες και τον [[Κλεόμβροτος Αναξανδρίδα ο Λακεδαιμόνιος|Κλεόμβροτο]]. Η σπαρτιατική κοινωνία άρχισε να μιλά για συγκάλυψη υιοθεσιών – ότι επρόκειτο δηλαδή για ψευτοεγκυμοσύνες - και οι [[Έφοροι]] απαίτησαν να παρίστανται οι ίδιοι στον τοκετό του Δωριέα ώστε να βεβαιωθούν ότι επρόκειτο για πραγματική γέννα και όχι για υιοθεσία. Δεν είναι γνωστό αν πράγματι παρέστησαν, πάντως η φημολογία περί υιοθεσιών δεν έπαυσε τελείως.
 
Η δυναστική διαμάχη και το γεγονός ότι οι δύο σύζυγοι του Αναξανδρίδα ζούσαν σε δύο διαφορετικά σπίτια είχε ως αποτέλεσμα ο Κλεομένης να μην αναπτύξει καθόλου καλές σχέσεις με τα άλλα τρία αγόρια. Πήραν όλα τους την παιδεία που άρμοζε σε αυτά, αλλά φέρεται άριστος μεταξύ τους ο Δωριεύς, ενώ ο Κλεομένης αντίθετα παρουσιάζεται εξαρχής από τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]] και άλλους μεταγενέστερους ιστορικούς της αρχαιότητας ως αναρχικός και ανισόρροπος.
<ref>ὁ μὲν δὴ Κλεομένης, ὡς λέγεται, ἦν τε οὐ φρενήρης ἀκρομανής τε. (Ηρόδοτος, βιβλίο 5ο, 42)</ref>
Με αυτή την αρνητική περιγραφή του Κλεομένη διαφωνούν σήμερα αρκετοί σύγχρονοι ιστορικοί. Θεωρούν ότι παρά τα πιθανόν υπαρκτά προσωπικά μειονεκτήματά του, ο Κλεομένης είχε σημαντικές αρετές<ref>11η έκδοση της εγκυκλοπαίδειας Μπριτάνικα</ref> και ότι ίσως επειδή ακριβώς προηγείτο της εποχής του, συκοφαντήθηκε ιδιαίτερα από τους πολιτικούς του αντιπάλους, με κατηγορίες που βρήκαν πρόσφορο έδαφος και στο συντηρητισμό της κοινωνίας του.
<ref>ο Paul Cartledge στο βιβλίο του Sparta and Lakonia: A Regional History 1300-362 BC, έκδοση 1979, ο Aubrey de Sélincourt στο βιβλίο The Mirror of Herodotus, έκδοση 1962, ο Alan Griffiths στο βιβλίο του “Was Kleomenes Mad?” In Classical Sparta: Techniques Behind Her Success, έκδοση του πανεπιστημίου της Οκλαχόμα, 1988 και ο A.H.M. Jones στο βιβλίο του Sparta, έκδοση του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, 1967</ref>
 
Όταν περίπου το 520 ή το 519 π.Χ. πέθανε ο Αναξανδρίδας Β', ο Δωριεύς έθεσε ζήτημα διαδοχής γιατί ναι μεν ο Κλεομένης Α' ήταν πρωτότοκος από τη δεύτερη σύζυγο αλλά εκείνος από την πρώτη. Ο Δωριεύς επικαλέσθηκε επίσης το επιχείρημα ότι «ήταν κατά κοινή ομολογία σε όλα ικανότερος του Κλεομένη», του οποίου ήδη από κάποιους αμφισβητείτο η πνευματική διαύγεια. Τελικά οι Σπαρτιάτες έκαναν αυτό που όριζε ο νόμος τους, δηλαδή να θεωρείται πρωτότοκο το πρώτο τέκνο του βασιλιά ανεξαρτήτως του ποια σύζυγος το είχε γεννήσει και ανακήρυξαν βασιλιά τον Κλεομένη Α'.
Γραμμή 73 ⟶ 76 :
Ο Κλεομένης Α' γύρω στο 515 π.Χ. ασχολήθηκε –αλλά αποφάσισε να μην επέμβει- με τις εξελίξεις στη Μικρά Ασία, στην οποία οι Έλληνες τότε περιελάμβαναν σημειωτέον ακόμα και τα νησιά που ήταν κοντά της, όπως η Σάμος<ref>ο Ηρόδοτος, στη Θάλεια, παράγραφος 57, αναφέρει ότι η πρώτη εκστρατεία των Σπαρτιατών στην Ασία, ήταν η αποτυχημένη τους εκστρατεία παλαιότερα στη Σάμο για την ανατροπή του Πολυκράτη</ref> Λίγο μετά την άνοδο του Κλεομένη Α' στην εξουσία, συγκεκριμένα, οι Πέρσες παγίδευσαν και δολοφόνησαν τον ανεξάρτητο τύραννο της Σάμου [[Πολυκράτης|Πολυκράτη]], οπότε για μικρό διάστημα βρέθηκε στην εξουσία ο γραμματέας του τυράννου, Μαιάνδριος του Μαιανδρίου. Αυτός φαίνεται να προσπάθησε να εγκαθιδρύσει ολιγαρχία καταλύοντας την τυραννία, αλλά δεν είχε λαϊκό ή αριστοκρατικό έρεισμα στη [[Σάμος|Σάμο]] και όταν οι Πέρσες πολύ σύντομα εμφανίστηκαν για να κάνουν τύραννο τον εγκάθετό τους Συλοσώντα –εξόριστο μέχρι τότε από τον ίδιο του τον αδελφό, τον Πολυκράτη- ο Μαιάνδριος πήρε την υπολογίσιμη περιουσία του και διέφυγε στη Σπάρτη. Στο μεταξύ έγιναν στη Σάμο αιματηρά επεισόδια εναντίον των Περσών αλλά και ευγενών του νησιού, στα οποία φέρεται να πρωταγωνιστούσαν συγγενείς του Μαιάνδριου.
 
Στη Σπάρτη κατευθύνθηκε γιατί εκείνη και στο πρόσφατο παρελθόν<ref>"Sparta and Samos: A Special Relationship?" L. H. Jeffery - Paul Cartledge, 1982,</ref> είχε ξαναβοηθήσει –ανεπιτυχώς όμως- εξόριστους Σαμίους στην προσπάθειά τους να ανατρέψουν την τυραννίδα του Πολυκράτη.<ref>Ηρόδοτος, Θάλεια, παράγραφος 54</ref> Όμως τότε η συνδρομή των Λακεδαιμονίων δεν συνεπαγόταν πόλεμο με την Περσία. Επιπλέον ο Μαιάνδριος αν και ο ρόλος του δεν ήταν σαφής<ref>Ηρόδοτος, Θάλεια, (3ο βιβλίο), παράγραφος 123</ref> στην παγίδα που έστησαν οι Πέρσες για να εξοντώσουν τον Πολυκράτη, υπήρξε επί πολλά χρόνια έμπιστος του τυράννου και άρα όχι φίλος των Σπαρτιατών. Τέλος, ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα<ref>Ηρόδοτος, 3o βιβλίο, παράγραφος 142</ref> με αδιαφανή κίνητρα και κάποιοι Σάμιοι όχι μόνον δεν τον συμπαθούσαν ιδιαίτερα, ακόμα και πριν την αιματοχυσία που προκάλεσαν οι συγγενείς του, αλλά ήδη τον θεωρούσαν και καταχραστή δημοσίου χρήματος.
 
Ο Κλεομένης Α' του επέτρεψε να διαμείνει για ένα διάστημα στη Σπάρτη, αλλά εντυπωσιάστηκε και συνάμα θορυβήθηκε από τους θησαυρούς που αυτός επεδείκνυε.<ref>Ηρόδοτος, 3o βιβλίο, παράγραφος 146</ref> Θεώρησε ότι οι έμμεσες προτάσεις δωροδοκίας που έκανε ο Σάμιος ίσως έπιαναν τόπο και παρέσυραν κάποιους πολιτικούς παράγοντες (πιθανόν τους Εφόρους) να τον συνδράμουν να επανακάμψει στη Σάμο. Έπεισε λοιπόν τους [[αρχαία Σπάρτη|Εφόρους]] ότι ήταν προς το συμφέρον της Σπάρτης να απελάσουν τον Μαιάνδριο αμέσως ως ανεπιθύμητο πρόσωπο, γεγονός που δείχνει –μεταξύ άλλων- ότι ίσως ο Κλεομένης Α' δεν ήθελε αντιπαράθεση της Σπάρτης με την [[Περσία]], τουλάχιστον όχι για να στηρίξει απλώς τον Μαιάνδριο.
 
== Πέρσες και Σκύθες ==
Γραμμή 134 ⟶ 137 :
== Εξορία, σύλληψη και θάνατος ==
 
Το 490 π.Χ. όμως ο Κλεομένης Α' βρέθηκε ξανά στο στόχαστρο. Κάποιοι αποκάλυψαν τη δωροδοκία της [[Πυθία]]ς και στελεχών του Μαντείου των Δελφών για την γνωμοδότησή τους σχετικά με τον πατέρα του [[Δημάρατος της Σπάρτης|Δημάρατου]] που τιμωρήθηκαν. Ο Κλεομένης Α' φοβούμενος τις αντιδράσεις των Σπαρτιατών, διέφυγε στη [[Θεσσαλία]]. Στη συνέχεια επανέκαμψε στην Πελοπόννησο και άρχισε να συγκεντρώνει στρατό Αρκάδων, προκειμένου να επανέλθει στη Σπάρτη ως βασιλιάς, πιθανόν ανατρέποντας -όπως κάποιοι τον κατηγόρησαν- την κυβέρνηση ή ίσως αλλάζοντας και το πολίτευμα. Οι Σπαρτιάτες για να σταματήσουν το συνασπισμό των Αρκάδων εναντίον τους, είπαν στον Κλεομένη ότι είναι πρόθυμοι να τον ξανακάνουν βασιλιά και εκείνος το πίστεψε και επέστρεψε στην πατρίδα του. Αμέσως ή πολύ σύντομα, οι Έφοροι επικαλέστηκαν την παρανοϊκή συμπεριφορά του -είπαν ότι περιφερόταν στους δρόμους και χτυπούσε όποιον έβλεπε- και τον φυλάκισαν σιδηροδέσμιο με τη σύμφωνη γνώμη των τριών ετεροθαλών αδελφών του. Την άλλη μέρα βρέθηκε νεκρός και η επίσημη εκδοχή ήταν πως έφταιγε η παρανοϊκή κατάσταση του που τον οδήγησε σε αυτοκτονία και ότι είχε υποχρεώσει έναν φρουρό να του δώσει ένα στιλέτο με το οποίο και αυτοακρωτηριάσθηκε.
<ref>Ηρόδοτος, 6ο βιβλίο, παράγραφος 75</ref> Εντούτοις η παράνοια δεν είναι αποδεδειγμένη<ref>Greek Biography and Mythology, σελ. 793</ref>
ενώ η σειρά των γεγονότων και οι επικρατούσες συνθήκες δεν αποκλείουν την εκδοχή της δολοφονίας. Τον διαδέχθηκε ο [[Λεωνίδας|Λεωνίδας Α']], ο οποίος και παντρεύτηκε την ανιψιά του [[Γοργώ της Σπάρτης|Γοργώ]], κόρη του Κλεομένη Α'.
 
== Παραπομπές ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Κλεομένης_Α΄_της_Σπάρτης"