Τάκιτος (ιστορικός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αναίρεση έκδοσης 5432352 από τον 79.167.51.239 (Συζήτηση)
Αναίρεση έκδοσης 5432445 από τον KCharitakis (Συζήτηση)
Γραμμή 1:
{{Πληροφορίες συγγραφέα
|όνομα = ΠόπλιοςΠόμλιος Κορνήλιος Τάκιτος<br /><small> Tacitus</small>
|εικόνα = Wien-_Parlament-Tacitus.jpg
|λεζάντα = Σύγχρονο άγαλμα του Τάκιτου έξω από τοτην αυστριακόαυστριακή κοινοβούλιοΒουλή.
|ημερομηνία γέννησης = [[56]]
|τόπος γέννησης =
|ημερομηνία θανάτου = [[120]]
|τόπος θανάτου =
|είδος = ΙστορίαΑξιωμούχος και ιστορικός
|λογοτεχνικό ρεύμα =
|εθνικότητα = Λατίνος
|πραγματικό όνομα =
|αξιοσημείωτα = Χρονικά (Annales), Historiae
|επιδράσεις =
|επηρέασε =
|διαδικτυακός τόπος =
}}
Ο '''Τάκιτος,''' (Publius [ή Gaius[Λατινικά|λατ.]] Cornelius Tacitus,Τakitus ([[56]]; - [[120]];), ήταν ήταναξιωματούχος έναςκαι από τουςιστορικός σημαντικότερουςστα Λατίνουςχρόνια ιστορικούςτης [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκης Αυτοκρατορίας]]. ΣταΤα σωζόμενα τμήματα των δύο μεγάλαμεγάλων τουέργων: έργατα «Annales»χρονικά (Χρονικά Annales) και «Historiae»,οι εξετάζειΙστορίες την αναφέρονται στην ιστορία της ΡώμηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τοντο θάνατο του [[Οκταβιανός Αύγουστος|Αυγούστου]] (το [[14]] μ.Χ.) καλύπτοντας την περίοδο από του [[Γάλβας|Γάλβα]] μέχρι τοντου θάνατοθανάτου του [[Δομιτιανός|Δομιτιανού]] (και στα χρονικά περιγράφει τις βασιλείες του [[96Τιβέριος|Τιβερίου]], μτου [[Καλιγούλας|Καλιγούλα]], του [[Κλαύδιος|Κλαυδίου]] και του [[Νέρων|Νέρωνος]].Χ.)
 
==Βιογραφικές αναφορές==
Η λαμπρότητα του ύφους και η πυκνότητα των εννοιών των έργων αυτών, καθώς και οι μονογραφίες του ''«Agricola»'' και ''«Germania»'', ανέδειξαν τον Τάκιτο ως ένα από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του πεζού λόγου του λεγόμενου Αργυρού Αιώνα της λατινικής λογοτεχνίας (περ.14 μ.Χ.-180).
Δεν γνωρίζουμε τον τόπο και τη χρονολογία της γεννήσεως του, ούτε ακόμη το μικρό του όνομα. ϊσως να ήταν γιος του Κορνηλίου Τακίτου, επιμελητή των αυτοκρατορικών εσόδων στη βελγική [[Γαλατία]]. Θεωρείται ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους Ρωμαίους ιστορικούς κι το έργο του θεωρήθηκε ως η αργυρά εποχή (Silver Age){{cref|α}} της λατινικής λογοτεχνίας. Είναι γνωστός για τη συντομία και την πυκνότητα του του Λατινικής πεζογραφίας, καθώς και τις γνώσεις του στην ψυχολογία της πολιτικής εξουσίας. Ονομάσθηκε ''delator temporis acti'', κατήγορος του παρελθόντος που μαστίγωσε μια εκατοενταετηρίδα με τη γραφή του. Ο [[Πλίνιος ο Νεότερος]] τον είχε ακούσει πολλές φορές στα δικαστήρια και θαύμαζε την «μεγαλοπρεπή ευγλωττία» του και ανακήρυξε αυτόν τον μεγαλύτερο ρήτορα της Ρώμης<ref>[[Πλίνιος ο Νεότερος]], Επιστολές ii 1, vi 6</ref> Το [[88]] ο Τάκιτος ήταν [[Πραίτωρ|Πραίτωρας]]. Έκτοτε εισήλθε στην [[Σύγκλητος|Σύγκλητο]] και ομολογεί με ντροπή του Αγρικόλας στο τέλος ότι απέφυγε να μιλήσει εναντίον της τυραννίας και ότι συμμετείχε στην καταδίκη από την Σύγκλητο των συγκλητικών θυμάτων του [[Δομιτιανός|Δομιτιανού]]<ref>[[Damnatio memoriae]]</ref> ο [[Νέρβας]] τον έκαμε [[Ύπατος|Ύπατο]] το [[97]] και ο [[Τραϊανός]] τον διόρισε ανθύπατο στην Ασία.
 
==Εργογραφία==
==Βιογραφία==
*'''''Agricola'''''Ο «Αγρικόλας» (''De vita et moribus Iulii Agricolae'' – Περί της ζωής και του ήθους του Ιουλίου ΑγρικόλαAgricola). Στο έργο αυτό, που θεωρείται η τελειότερη από τις σύντομες μονογραφίες της αρχαιότητας, ο Τάκιτοςτου αφηγείται με υπερηφάνεια τα κατορθώματα του πενθερού του ως στρατηγού και διοικητή και στη συνέχεια εκθέτει με πικρία την απομάκρυνσή και τη παραμέληση του από τον Δομιτιανό. ΤοΟ έργο περιέχει και μία σύντομη εθνογραφική μελέτη για την Βρετανία, που υπήρξε το σπουδαιότερο πεδίο δράσης του Αγρικόλα.Τάκιτος αφηγείται:
Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τον τόπο και τη χρονολογία της γεννήσεώς του, ούτε ακόμη το μικρό του όνομα. Ίσως να ήταν γιος του Κορνηλίου Τακίτου, επιμελητή των αυτοκρατορικών εσόδων στη βελγική [[Γαλατία]]. Ίσως γεννήθηκε στην βόρειο Ιταλία,στην Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία, ή στην νοτιοανατολική Γαλλία, την Gallia Narbonensis.
Η σταδιοδρομία του πατέρα του τού επέτρεψε να μορφωθεί και τον κατέστησε μέλος της ρωμαϊκής αριστοκρατίας. Σπούδασε ρητορική και άσκησε την δικηγορία, δίνοντας τα πρώτα δείγματα του λαμπρού του ύφους : Ο [[Πλίνιος ο Νεότερος]], που τον είχε ακούσει πολλές φορές στα δικαστήρια, θαύμαζε την «μεγαλοπρεπή ευγλωττία» του και τον ανακήρυξε τον μεγαλύτερο ρήτορα της Ρώμης<ref>[[Πλίνιος ο Νεότερος]], Επιστολές ii 1, vi 6</ref>
 
{{Quote|«Πως ο πενθερός του Αγρικόλας, ως διοικητής της [[Βρετανία]]ς έφερε τον πολιτισμό σε ένα «αγροίκο, διασκορπισμένο και πολεμοχαρή λαό», ιδρύοντας σχολεία, διαδίδοντας τη χρήση της [[Λατινικά]] και παροτρύνοντας τις πόλεις και τους πλούσιος να κτίζουν βασιλικές, ναούς και δημόσια λουτρά. «Βαθμηδόν», λέγει ο καυστικός ιστορικός,«τα θέλγητρα της διαφθοράς πέτυχαν να εισέλθουν στις καρδιές των Βρετανών<ref>Αγρικόλας, 19</ref>»}}
Η πρώτη μαρτυρία για τον Τάκιτο δίνεται από τον ίδιο και αφορά τον γάμο του με την κόρη του σπουδαίου στρατηγού Γναίου Ιούλιου Αγρικόλα. Παραδέχεται με μετριοφροσύνη ότι θα μπορούσε να βρεθεί καλύτερος γαμπρός, <ref>''Agricola'', 9</ref> αλλά ίσως η ομολογία αυτή να ήταν μια μορφή περιαυτολογίας.
*Το μικρό δοκίμιο «Περί της καταγωγής και της καταστάσεως των Γερμανών» (Germanica), παρουσιάζει την αντίθεση μεταξύ των ανδροπρεπών αρετών ενός ελεύθερου λαού και του εκφυλισμού και της δουλείας των Ρωμαίων σε ένα καθεστώς δεσποτισμού.
Η επιτυχία των δοκιμίων αυτών παρακίνησε τον Τάκιτο περιγράψει τα κακά της τυραννίας εκθέτοντας αδίστακτα και με κάθε λεπτομέρεια τα συμβάντα και τις πράξεις των δεσποτών. Άρχισε με το μέρος εκείνο που ήταν νωπότερο στη μνήμη του και βασίστηκε επιπλέον στις μαρτυρίες των πρεσβυτέρων φίλων του, την περίοδο από του Γάλβα μέχρι τον θάνατο του Δομιτιανού.
*Όταν οι «Ιστορίες» αυτές έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό ως το καλύτερο ιστορικό σύγγραμα από την εποχή του [[Λίβιος|Λιβίου]] εξακολούθησε την αφήγησή του στο νέο πλέον έργο του τα «Χρονικά (Annales)», όπου περιγράφει τις βασιλείες του Τιβέριου, του Καλιγούλα, του Κλαυδίου και του Νέρωνα. Από τα δεκατέσσερα βιβλία των «Ιστοριών» σώζονται 4,5, όλα αφιερωμένα στα έτη [[69]] και [[760]]. Από τα «Χρονικά»σώζονται δώδεκα βιβλία από τα δεκαέξι ή δεκαοκτώ των αρχικών.
 
Στα «Χρονιά του» αναφέρεται στον [[Πόντιος Πιλάτος| Πόντιο Πιλάτο]] στο Χριστό και στους Χριστιανούς.
Άρχισε την πολιτική του σταδιοδρομία ως κατώτερος αξιωματούχος, έγινε χιλίαρχος (tribunus militus), και υπηρέτησε στην επαρχία της αυτοκρατορίας ως ταμίας (quaestor) το 81 και πραίτωρ το 88. Επέστρεψε στην Ρώμη και υπήρξε αυτόπτης μάρτυς της καταπίεσης της ρωμαϊκής αριστοκρατίας κατά τα τελευταία έτη της βασιλείας του Δομιτιανού. Ως συγκλητικός θεωρεί τον εαυτό του τρόπον τινά συνυπεύθυνο αυτής της καταπίεσης.<ref>''Agricola'', 45</ref> Το 93, επί Νέρβα, έγινε ύπατος. Το 100, από κοινού με τον Πλίνιο το Νεότερο, ενήγαγε για διαφθορά τον ανθύπατο της Αφρικής Μάριο Πρίσκο, ο οποίος καταδικάστηκε σε εξορία. Τέλος το 112-113, επί Τραϊανού, διετέλεσε ανθύπατος της Ασίας, καταλαμβάνοντας έτσι την ανώτατη θέση της επαρχιακής ιεραρχίας
{{Quote|«Μία φυλή ανθρώπων που μισούνταν για τις κακές συνήθεις οι οποίοι ονομάζονταν Χριστιανοί. Το όνομα προέρχονταν από τον Χριστό που κατά κατά τη βασιλεία του Τιβέριου έπαθε επί Ποντίου Πιλάτου, διοικητή της [[Ιουδαία]]ς. Ο Νέρωνα ενήργησε με τα συνηθισμένα του τεχνάσματα. Βρήκε μερικούς ακόλαστους και έκδοτους άθλιους που πείστηκαν να ομολογήσουν ότι ήσαν ένοχοι και με βάση τις μαρτυρίες αυτές ένας αριθμός Χριστιανών καταδικάστηκε. Αυτοί θανατώθηκα με βάναυση σκληρότητα στα δε βασανιστήρια ο Νέρων πρόσθεσε την ειρωνεία και τη γελοιοποίηση. Μερικοί καλύπτονταν με δέρματα άγριων θηρίων και αφήνονταν να κατασπαραχθούν από τους κύνες. Άλλοι σταυρώνονταν, μερικοί καίγονταν ζωντανοί, πολλοί αλειφόμενοι με εύφλεκτη ύλη καίγονταν για να χρησιμεύσουν ως φωτιστικές λαμπάδες κατά τη νύκτα».<ref> Annales,ι 11</ref>}}
 
==Σημειώσεις==
==Έργα==
{{Cnote|α|Στα χρόνια του [[Αδριανός|Αδριανού]] ήδη από το [[114]] εγκαινιάζεται μια λογοτεχνική περίοδος που ονομάστηκε «Αργυρή εποχή (Silver Age), όπου αναδείχθηκαν διαπρεπείς συγγραφείς, όπως ο [[Πετρώνιος]], ο [[Λουκιανός]] και ο [[Τάκιτος]].}}
*'''''Agricola''''' (''De vita et moribus Iulii Agricolae'' – Περί της ζωής και του ήθους του Ιουλίου Αγρικόλα). Στο έργο αυτό, που θεωρείται η τελειότερη από τις σύντομες μονογραφίες της αρχαιότητας, ο Τάκιτος αφηγείται με υπερηφάνεια τα κατορθώματα του πενθερού του ως στρατηγού και διοικητή και στη συνέχεια εκθέτει με πικρία την απομάκρυνσή και τη παραμέληση του από τον Δομιτιανό. Το έργο περιέχει και μία σύντομη εθνογραφική μελέτη για την Βρετανία, που υπήρξε το σπουδαιότερο πεδίο δράσης του Αγρικόλα.
*'''''Germania''''' (''De Origine et situ Germanorum'' – Περί της καταγωγής και της καταστάσεως των Γερμανών). Πρόκειται για μία εθνογραφική μελέτη των εκτός της αυτοκρατορίας γερμανικών φυλών.
 
Tα σύντομα αυτά δοκίμια δημοσιεύτηκαν περί το 98. Η επιτυχία τους παρακίνησε τον Τάκιτο να καταγράψει την ιστορία της Ρώμης από τον θάνατο του Αυγούστου μέχρι των ημερών του και να περιγράψει τα κακά της τυραννίας, εκθέτοντας αδίστακτα και με κάθε λεπτομέρεια τα συμβάντα και τις πράξεις των δεσποτών, στα ακόλουθα δύο έργα του.
*'''''Historiae'''''. Το έργο γράφηκε μεταξύ των ετών 100 και 110 και περιλάμβανε την ιστορία της Ρώμης από το 69 (έξι μήνες μετά τον θάνατο του [[Νέρων|Νέρωνα]]) μέχρι τον θάνατο του Δομιτιανού το 96. Από τα δεκατέσσερα βιβλία σώζονται μόνο τα πρώτα τέσσερα και τα πρώτα 26 κεφάλαια του πέμπτου, αναφερόμενα στα γεγονότα του έτους 69 και των αρχών του 70, στις σύντομες βασιλείες δηλ. των [[Γάλβας|Γάλβα]], Όθωνα και [[Βιτέλλιος| Βιτέλλιου]] και στην ανάρρηση του [[Βεσπασιανός|Βεσπασιανού]].
*'''''Annales''''' (''Ab excessu divi Augusti'' – Χρονικά, Από της τελευτής του θείου Αυγούστου). Περί το 116. Το έργο αυτό, αν και μεταγενέστερο των ''Historiae'', περιλάμβανε προγενέστερα γεγονότα, τις βασιλείες δηλ. των [[Τιβέριος|Τιβερίου]], [[Καλιγούλας|Καλιγούλα]], [[Κλαύδιος|Κλαυδίου]] και Νέρωνα (14 μ.Χ. - 68). Από τα δεκαέξι βιβλία λείπουν τα 7 έως 10, οι βασιλείες δηλ. των Καλιγούλα και Κλαυδίου, και μέρη των βιβλίων 5, 6, 11 και 16.
*'''''Dialogus de oratoribus''''' (Διάλογος περί ρητόρων). Περί το 102. Το έργο αποδίδεται στον Τάκιτο αλλά υπάρχει αμφισβήτηση ως προς την αυθεντικότητα και την χρονολόγησή του.
 
 
== Αποτίμηση ==
Ο Τάκιτος ήταν θαυμαστής των παραδοσιακών αριστοκρατικών ρωμαϊκών αρετών και εχθρός των νέων ηθών και της απολυταρχικής διακυβέρνησης της αυτοκρατορικής Ρώμης. Στον ''Agricola'', ενώ εγκωμιάζει τον εκπολιτισμό των Βρετανών από τον πεθερό του, καταλήγει ότι ο εκπολιτισμός αυτός οδηγεί στην διαστροφή τους κι ότι όλη αυτή η εισαχθείσα νωχέλεια, τα λουτρά και τα κομψά συμπόσια απάρτιζαν την δουλεία τους.<ref>''Agricola'', 21</ref> Στο ''Germania'' παρουσιάζει την αντίθεση μεταξύ των ανδροπρεπών αρετών ενός ελεύθερου λαού και του εκφυλισμού και της δουλείας των Ρωμαίων σε ένα καθεστώς δεσποτισμού. Είναι φανερό ότι η πρόθεσή του δεν είναι να εξυμνήσει τους Γερμανούς αλλά να κατηγορήσει τους Ρωμαίους. Και, προφητικά, επισημαίνει την απειλή κατά της Ρώμης που θα προερχόταν από τις απλές αρετές και τα πρωτόγονα ήθη των Γερμανών.<ref>''Germania'' 25,27, </ref> <br />
Ο Τάκιτος θεωρεί τον ιστορικό σαν δικαστή που θα κρίνει τις πράξεις των πρωταγωνιστών της Ιστορίας, θα ανταμείψει και θα καταδικάσει.<ref>''Annales'', 3.65</ref> Δεν ήταν όμως πολύ καλός δικαστής γιατί στα Χρονικά και τις Ιστορίες του είδε τα πράγματα μόνο από την συγκλητική, την αριστοκρατική πλευρά, παραβλέποντας την παρακμή της τάξης αυτής και την μεταβολή των συνθηκών. Αγνόησε τα επιτεύγματα του Αυγούστου και καταδίκασε τον Τιβέριο επειδή εκμηδένισαν την ισχύ της Συγκλήτου και θεωρεί ότι οι ηγεμόνες που καταδίωξαν την αριστοκρατία κατάντησαν τους Ρωμαίους «ένα συρφετό που αγαπά τις αλλαγές και είναι πάντα έτοιμος να συνταχθεί με τον ισχυρότερο».<ref>''Historiae'', ΙΙΙ, 12, 64</ref> Ονομάσθηκε delator temporis acti, κατήγορος του παρελθόντος, και μαστίγωσε μια εκατοενταετηρίδα με τη γραφίδα του. Αλλά δεν μπορεί να αιτιολογηθεί από το έργο του, πώς αυτός ο εφιαλτικός αιώνας που περιγράφει, η ανηθικότητα, η καταπίεση και η διαφθορά, οδήγησαν στην θαυμαστή, όπως και ο ίδιος παραδέχεται <ref>''Agricola'', 3</ref> διακυβέρνηση των Αντωνίνων. Η ιδεολογική του στράτευση στην πλευρά της αριστοκρατίας ίσως παραμορφώνει την εικόνα της αυτοκρατορικής Ρώμης και η κριτική του στον Τιβέριο ίσως είναι αντανάκλαση των όσων βίωσε επί Δομιτιανού.<br />
 
Εκείνο που καθιστά μεγάλο ιστορικό τον Τάκιτο, είναι ότι υπήρξε μέγιστος λογοτέχνης. Η ζωηρότατη απεικόνιση των προσώπων, η γνώση της ψυχολογίας της πολιτικής εξουσίας και πάνω απ' όλα το λαμπρό του ύφος, η ζωντάνια και ο σαρκασμός του, η επιγραμματικότητά και το εξαιρετικά συμπαγές των εννοιών του τον κατατάσσουν στην πρώτη γραμμή των Λατίνων συγγραφέων.
 
==Παραπομπές==
{{παραπομπές}}