Βικιπαίδεια

Ελληνική Νομαρχία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Yobot (συζήτηση | συνεισφορές)
Ρομπότ
16.024 επεξεργασίες
μ →‎Εξωτερικοί σύνδεσμοι: Διόρθωση συνακτικών λαθών με τη χρήση AWB (11310)
βελτ. εμφάνισης
Γραμμή 1:
{{χωρίς παραπομπές|2|4|2015}}
=={{DISPLAYTITLE:''Ελληνική Νομαρχία==''}}▼
[[εικόνα:Elliniki Nomarchia s 439.JPG|thumb|right|300px]]▼
{{Βιβλίο
Με τον τίτλο "'''Ελληνική Νομαρχία'''" φέρεται ένα κορυφαίο λόγιο έργο του ελληνικού προεπαναστατικού διαφωτισμού που συνέγραψε ο "Ανώνυμος Έλληνας" και εξέδωσε ο ίδιος, χωρίς ν΄ αποκαλύπτεται το πραγματικό όνομά του. Υπάρχουν υπόνοιες ότι ο "Ανώνυμος Έλληνας" ήταν ο [[Ιωάννης Κωλέττης]].▼
| πρωτότυπο_όνομα_βιβλίου = ''Ελληνική Νομαρχία''
▲| εικόνα = [[εικόνα:Elliniki Nomarchia s 439.JPG|thumb|right175px|300pxalign=center]]
| λεζάντα = Το εξώφυλλο της α΄ έκδοσης (1806).
| συγγραφέας = Ανώνυμος ο Έλλην
| είδος = Επαναστατικό μανιφέστο
| εκδότης = Άγνωστος (Ιταλία, 1806), Πηγή (Αθήνα, 1948), Ε. Γ. Βλαγιονάκης, (Αθήνα, 1948), Βιβλιοεκδοτική (Αθήνα, 1957), Κάλβος (Αθήνα, 1968), κ.λπ.
| εικονογράφηση =
| επιμέλεια_εξώφυλλου =
| χώρα_προέλευσης =
| γλώσσα =
| πρώτη_έκδοση =
| ISBN =
| προηγούμενο_βιβλίο_σειράς =
| επόμενο_βιβλίο_σειράς =
| ημερομηνία_έκδοσης =
| τύπος_μέσου =
| σελίδες =
}}
▲Με τον τίτλο "'''''Ελληνική Νομαρχία'''"'' φέρεται ένα κορυφαίο λόγιο έργο του ελληνικού προεπαναστατικού διαφωτισμού που συνέγραψε ο "«Ανώνυμος Έλληνας"ο Έλλην» και εξέδωσε ο ίδιος, χωρίς ν΄να αποκαλύπτεται το πραγματικό όνομά του. Υπάρχουν υπόνοιεςΕικάζεται ότι ο "«Ανώνυμος Έλληνας"ο Έλλην» ήταν ο [[Ιωάννης Κωλέττης]].
 
==Γενικά==
Πρόκειται για ένα έργο κειμήλιο σκέψης και εθνικής αφύπνισης, εθνεγερτικού χαρακτήρα που εκδόθηκε στην [[Ιταλία]] το [[1806]], περιλαμβάνοντας 266 σελίδες. Αφιερωμένο στον [[Ρήγας Φεραίος|Ρήγα Βελεστινλή]] (1757-–1798), το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί έναν ύμνο προς την "«ιερά ελευθερία"», ενώ στη συνέχεια καυτηριάζει έντονα την τυραννία, την κοινωνική ανισότητα, το χρήμα, την κατάσταση του υπόδουλου ελληνικού έθνους, τους προύχοντες και το ιερατείο της εποχής, προβάλλοντας τέλος την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης προς αποφυγή κυρίως της ξενοδουλείας.
 
Η ''Ελληνική Νομαρχία'', μετά το εθνεγερτικό κήρυγμα του Ρήγα Βελεστινλή, αποτελεί, κατά τους ιστορικούς των νεοτέρων χρόνων τον σημαντικότερο πνευματικό κρίκο που οδήγησε στη δημιουργία της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]] και στην [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]].
 
Κατά τον καθηγητή θεολογίας [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]], το κείμενο έχει γραφεί από άτομο με δυτική προτεσταντική νοοτροπία που αγνοεί την ορθόδοξη παράδοση. Αυτό προκύπτει και από την ορολογία που χρησιμοποιεί,· π.χ. η πατριαρχική σύνοδος αποκαλείται "«''σύγκλητος"''», οι κληρικοί φέρονται ότι ανήκουν σε "«''τάγμα"''», η ιερωσύνη είναι "«''σύστημα"''» και "«''κλάση"''», το ράσο αποκαλείται "«''φόρεμα"''». Επίσης ζητά να μετατεθούν οι αργίες στις Κυριακές, γιατί εμποδίζουν το εμπόριο, και να μειωθούν οι νηστείες, γιατί βλάπτουν την υγεία του λαού. Κληρικοί και μοναχοί χαρακτηρίζονται με υβριστικούς όρους ενώ με υπερβολική γλώσσα εκφράζεται και εναντίον των Ελλήνων που βρίσκονταν εκείνη την εποχή στη Δύση. Επίσης συσχετίζει τη φεουδαρχία με την ορθόδοξη εκκλησία. Κατά τον Ρωμανίδη διαβάζοντας κανείς το κείμενο νομίζει ότι αναφέρεται περισσότερο στη δυτική εκκλησία παρά την ορθόδοξη..<ref>Αναφέρεται στο Ιερόθεος, επίσκοπος Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, "«Η Εκκλησία στην τουρκοκρατία",Τουρκοκρατία». στοΣτο "''Η προσφορά του Ιερούιερού Κλήρουκλήρου και των Ιερώνιερών Μονώνμονών της Φωκίδος στο έθνος και την περιοχή της στην περίοδο της τουρκοκρατίαςΤουρκοκρατίας, στην εθνεγερσίαΕθνεγερσία του 1821 και τη νεοελληνικήΝεοελληνική περίοδο"Περίοδο'', συνέδριοΠρακτικά Συνεδρίου, 23-25 Νοεμβρίου 2007, Άμφισσα. Πρακτικά, Άμφισσα 2010, σελ. 218-223.</ref>
 
==Περιεχόμενο==
▲==Ελληνική Νομαρχία==
Για μία περιληπτική αντίληψη του όλου έργου και του ύφους του, ακολουθούν τα βασικότερα ίσως σημεία αυτού.
 
===Τίτλος - αφιέρωση===
Ο πλήρης τίτλος του έργου, αρκετά μακρόσυρτος πλην όμως θαυμαστός, είναι:
 
<center>"'''ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ'''<br />
Ήτοι''Ἤτοι Λόγος Περίπερὶ''<br />
'''ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ'''</center>
:''δι΄ ού αποδεικνύεται πόσον είναι καλλιότερα η Νομαρχιακή Διοίκησις από τας λοιπάς, ότι εις αυτήν μόνον φυλαττεται η Ελευθερία του ανθρώπου. τι εστί Ελευθερία, οπόσων μεγάλων κατορθωμάτων είναι πρόξενος, ότι τάχιστα η Ελλάς πρέπει να συντρίψη τας αλύσσους της, ποίαι εστάθησαν αι αιτίαι οπού μέχρι της σήμερον την εφύλαξαν δούλην και οποίαι είναι εκείναι όπου μέλλει να την ελευθερώσωσι''".
:''Δι' οὗ ἀποδεικνύεται, πόσον εἶναι καλλιωτέρα ἡ Νομαρχικὴ Διοίκησις ἀπὸ τὰς λοιπάς, ὅτι εἰς αὐτὴν μόνον φυλάττεται ἡ Ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, τί ἐστὶ Ἐλευθερία, ὁπόσων μεγάλων κατορθωμάτων εἶναι πρόξενος, ὅτι τάχιστα ἡ Ἑλλὰς πρέπει νὰ συντρίψῃ τὰς ἁλύσους της, ποῖαι ἐστάθησαν αἱ αἰτίαι ὁποὺ μέχρι τῆς σήμερον τὴν ἐφύλαξαν δούλην, καὶ ὁποῖαι εἶναι ἐκεῖναι, ὁποὺ μέλλει νὰ τὴν ἐλευθερώσωσι.''
::::::::::::::::------------------------
<center>''Συντεθείς τε καικαὶ Τύποις εκδωθείςἐκδωθεὶς ιδίοιςἰδίοις''<br />
''ἀναλώμασι πρὸς ὠφέλειαν τῶν Ἑλλήνων''<br>
αναλώμασι προς ωφέλειαν των Ελλήνων<br />
''ΠΑΡΑ''<br />
''ΑΝΟΝΙΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ''.<br />
''ΕνἘν ΙταλίαἸταλίᾳ, 1806''".</center>
 
'''Αφιέρωση''': Ο συγγραφέας του έργου αφιερώνει αυτό στον Ρήγα Βελεστινλή με την ακόλουθη επιτύμβια μορφή:
 
<center>'''ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΥΜΒΟΝ'''<br />
Του''Τοῦ Μεγάλου καικαὶ αειμνήστουἀειμνήστου ΈλληνοςἝλληνος''<br />
'''ΡΗΓΑ'''<br />
Του''Τοῦ υπέρὑπὲρ τηςτῆς σωτηρίας τηςτῆς ΕλλάδοςἙλλάδος''<br />
''ἐσφαγιασθέντος''<br>
εσφαγιασθέντος<br />
''χάριν ευγνωμοσύνηςεὐγνωμοσύνης οὁ συγγραφεύςσυγγραφεῦς''<br />
το''τὸ Πονημάτιον τόδετὄδε''<br />
''ὡς δῶρον ἀνατίθησι.''<br>
ως δώρον ανατίθησι.<br />
''Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor''</center>
 
*<u>Σημείωση:</u> Η τελευταία φράση είναι στίχος του Βιργιλίου (IV. 625) που ο ίδιος ο συγγραφέας μεταφράζει στηστην καθαρεύουσα: «''Ἀναφανῆναι τις ἐκ τῶν ὀστέων ἡμῶν ἔκδικος''» (=Μέσα από τα οστά μας θα ξεπηδήσει ο εκδικητής), συμπληρώνοντας στη συνέχεια:
:"''Αναφανήναι τις εκ των οστέων ημών έκδικος''" (= Μέσα από τα οστά μας θα ξεπηδήσει ο εκδικητής), συμπληρώνοντας στη συνέχεια:
"''Ώ Αγιάγαστε Ήρως, παρά εις εσέ όπου εστάθης ο πρόδρομος μιας ταχείας ελευθερώσεως της κοινής πατρίδος μας Ελλάδος, και εθυσίασες την ζωήν σου δι΄ αγάπην της: Δέξαι το λοιπόν με το συνηθισμένο σου ελληνικόν ιλαρόν και καταδεικτικόν βλέμμα, και δέξαι το προς τούτοις ως αρραβώνα εκδικήσεως του λαμπρού αίματός σου κατά των τυράννων της Ελλάδος. Η δε Ελλάς άπασα θέλει δοξάσει δια παντός το αθάνατον όνομά σου, συναριθμούσα αυτό εις τον κατάλογον των Επαμεινώνδων, Λεωνίδων, Θεμιστοκλέων και Θρασυβούλων''".
 
:«''Εἰς ποῖον ἄλλον ἔπρεπε νὰ ἀναθέσω ἐγὼ τὸ παρόν μου πονημάτιον, ὦ ἀξιάγαστε Ἥρως, παρὰ εἰς ἐσὲ ὁποὺ ἐστάθης ὁ πρόδρομος μιᾶς ταχέας ἐλευθερώσεως τῆς κοινῆς πατρίδος μας Ἑλλάδος, καὶ ἐθυσίασες τὴν ζωήν σου δι' ἀγάπην της; Δέξαι το λοιπὸν μὲ τὸ συνηθισμένον σου ἑλληνικόν, ἱλαρὸν καὶ καταδεκτικὸν βλέμμα, καὶ δέξαι το πρὸς τούτοις ὡς ἀρραβῶνα ἐκδικήσεως τοῦ λαμπροῦ αἵματός σου κατὰ τῶν τυράννων τῆς Ἑλλάδος. Ἡ δὲ Ἑλλὰς ἅπασα θέλει δοξάσει διὰ παντὸς τὸ ἀθάνατον ὄνομά σου, συναριθμοῦσα αὐτὸ εἰς τὸν κατάλογον τῶν Ἐπαμεινώντων, Λεωνίδων, Θεμιστοκλέων, καὶ Θρασυβούλων.''»
Η σκόπιμη παράθεση της παραπάνω αφιέρωσης, που αποτελεί τον πρώτο γραπτό τιμητικό λόγο υπέρ του Ρήγα, φανερώνει τέσσερα αξιοπρόσεκτα σημεία: α) Το 1806 ήδη ο όρος Ελλάς κυριαρχεί στη βαλκανική περιφέρεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, β) Μόλις επτά χρόνια από τον θάνατο του Ρήγα στο φρούριο Neboisa και το όνομά του όχι μόνο έχει περάσει στη συνείδηση των υπόδουλων Ελλήνων, αλλά και έχει καταστεί σύμβολο ελληνικής εθνεγερσίας. γ) Ο συγγραφέας παρουσιάζεται με πάθος ως συνεχιστής του έργου του Ρήγα και δ) Η πεποίθηση του συγγραφέα για εφικτό τον ξεσηκωμό των Ελλήνων πολύ σύντομα, και όλα αυτά το 1806.
 
Η σκόπιμη παράθεση της παραπάνω αφιέρωσης, που αποτελεί τον πρώτο γραπτό τιμητικό λόγο υπέρ του Ρήγα, φανερώνει τέσσερα αξιοπρόσεκτα σημεία:
# Το 1806 ήδη ο όρος «Ελλάς» κυριαρχεί στη βαλκανική περιφέρεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
# Μόλις επτά χρόνια από τον θάνατο του Ρήγα στο φρούριο Neboisa και το όνομά του όχι μόνο έχει περάσει στη συνείδηση των υπόδουλων Ελλήνων, αλλά και έχει καταστεί σύμβολο ελληνικής εθνεγερσίας.
# Ο συγγραφέας παρουσιάζεται με πάθος ως συνεχιστής του έργου του Ρήγα. Και
# Ο συγγραφέας έχει μεγάλη πεποίθηση ότι ο ξεσηκωμός των Ελλήνων είναι εφικτός πολύ σύντομα, και όλα αυτά το 1806.
 
===Επιλογές κειμένου===
Αμέσως μετά, την αφιέρωση του συγγραφέα, ακολουθεί μία σελίδα με μόνο τρεις λέξεις «''ΣΤΟΧΑΣΟΥ, ΚΑΙ ΑΡΚΕΙ''». Με τη φράση αυτή, καταφανής είναι η προσπάθεια του συγγραφέα να κάνει τον αναγνώστη συνειδητό άτομο που να αναζητά και να κρίνει. Στη συνέχεια ακολουθεί μια προειδοποίηση υπό μορφή γράμματος του συγγραφέα προς τον αναγνώστη που έχει ως ακολούθως: «''Ὦ Ἀναγνῶστα!'' […] ''ἀνίσως ὁμοιάζεις ἐκείνους ὁποὺ προφέρουσι τὸ ὄνομα τῆς Ἑλλάδος χωρὶς νὰ ἀναστενάζωσι, νὰ μὴν χάσῃς τὸν καιρόν σου ματαίως εἰς τὸ νὰ ἀναγνώσῃς τὸ πονημάτιόν μου τοῦτο. Ἔρρωσο.''»
Αμέσως μετά, την αφιέρωση του συγγραφέα, ακολουθεί μία σελίδα με μόνο τρεις λέξεις "''ΣΤΟΧΑΣΟΥ ΚΑΙ ΑΡΚΕΙ''".<br />
Με τη φράση αυτή, καταφανής είναι η προσπάθεια του συγγραφέα να κάνει τον αναγνώστη συνειδητό άτομο που να αναζητά και να κρίνει, τονίζοντας σε κάποιο άλλο σημείο του έργου του "''Η αμάθεια μοιραία οδηγεί στην αυτοδουλεία. Μόνο αν είσαι εραστής της αλήθειας μπορείς να γίνεις πραγματικά ελεύθερος''".
 
Στη συνέχεια αυτού, αρχίζει το πρώτο κεφάλαιο της Νομαρχίας αφιερωμένο στην Ελευθερία, θυμίζοντας επίκληση [[Όμηρος|Ομήρου]] ή [[Ησίοδος|Ησιόδου]]: «''Ἐσεῖς, ὦ ἀθάνατοι ψυχαὶ τῶν ἐλευθέρων προγόνων μου! ἐνδυναμώσατε τώρα τὸν ζῆλον μου μὲ τὰ ἡρωϊκά σας ἐντάλματα, διὰ νὰ ἐκφράσω, καθὼς πρέπει, τὰ τῆς ἐλευθερίας κάλλη εἰς τοὺς ἀπογόνους σας.''» Μετά την επίκληση αυτή, ακολουθεί ένας χείμαρρος υπενθυμίσεων και νουθεσιών περικλείοντας σχεδόν όλη την μέχρι τότε ιστορία των Ελλήνων. Απευθυνόμενος δε σε σκλαβωμένους Έλληνες, ο συγγραφέας καταφέρνει να συνδέσει το εθνικό με το πανανθρώπινο.
Στη συνέχεια ακολουθεί μια προειδοποίηση υπό μορφή γράμματος του συγγραφέα προς τον αναγνώστη που έχει ως ακολούθως:
::"''Ώ Αναγνώστα!...ανίσως ομοιάζεις εκείνους όπου προφέρουσι το όνομα της Ελλάδος, χωρίς να αναστενάζωσι,
::''να μη χάσης τον καιρόν σου ματαίως εις το να αναγνώσης το πονημάτιό μου τούτο. - Έρρωσο''".
 
==ΣυγγραφέαςΟ συγγραφέας του έργου==▼
Συνέχεια αυτού αρχίζει το πρώτο κεφάλαιο της Νομαρχίας αφιερωμένο στην Ελευθερία, θυμίζοντας επίκληση Ομήρου ή Ησιόδου:
Ο συγγραφέας του έργου παρά τις συστηματικές και επίμονες έρευνες μελετητών δεν έγινε ποτέ γνωστός και το πρόβλημα αυτό συνεχίζει μέχρι σήμερα ν΄να απασχολεί την ελληνική γραμματεία. Για το ποιος μπορεί να κρύβεται πίσω από την «Ανωνυμία του Έλληνα» έχουν προταθεί κατά καιρούς πολλά ονόματα όπως ο εξ Ιωαννίνων [[Σπυρίδων Σπάχος]], ο [[Ιωάννης Κωλέττης]], ο Κορίνθιος ιατρός [[Γεώργιος Καλαράς]], ο [[Γεώργιος Γεννάδιος]], ο [[Ιωάννης Δονάς]], ο [[Διονύσιος Ταγιαπέρας]], ο [[Δημήτριος Γκουζέλης]], ο [[Κωνσταντίνος Οικονόμος]], ο [[Χριστόφορος Περραιβός]] κ.ά.▼
::"''Εσείς, ω αθάνατοι ψυχαί των ελευθέρων προγόνων μου! ενδυναμώσατε τώρα τον ζήλον μου με τα ηρωικά σας
::''εντάλματα, δια να εκφράσω καθώς πρέπει τα της ελευθερίας κάλλη εις τους απογόνους σας''".
Της επίκλησης αυτής ακολουθεί ένας χείμαρρος υπενθυμίσεων και νουθεσιών περικλείοντας σχεδόν όλη την μέχρι τότε ιστορία των Ελλήνων. Απευθυνόμενος δε σε σκλαβωμένους Έλληνες, ο συγγραφέας καταφέρνει να συνδέσει το εθνικό με το πανανθρώπινο.
 
Το [[1978]] με κάποια ανακοίνωση στην [[Ακαδημία Αθηνών]] υποστηρίχθηκε ως συγγραφέας του έργου ο [[Αδαμάντιος Κοραής]]. Η άποψη όμως αυτή δεν φάνηκε να ευσταθεί, από τα ακόλουθα βασικά σημεία:επειδή Στοστο αρχέτυπο κείμενο υφίστανται ορθογραφικά λάθη και πολλές αδόκιμες λέξεις, χωρίς φιλολογικό ύφος σε αντίθεση με τα έργα του Κοραή. Βασικό επίσης σημείο είναι ότι ο «Ανώνυμος» ζητά την άμεση έναρξη του Αγώνα, σε αντίθεση με τον Κοραή που υποστηρίζει ότι πρώτα το έθνος πρέπει να μορφωθεί και στη συνέχεια να διεκδικήσει την ελευθερία του.<br />Πάντως από το ίδιο το κείμενο διαφαίνεται ότι ο «Ανώνυμος» ήταν εγγράμματος, είχε διαβάσει αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, καθώς και εγκυκλοπαιδιστές της εποχής του γαλλικού διαφωτισμού, βαθιά επηρεασμένος από τον Ρήγα, γνώριζε πολύ καλά την Αυλή του Αλή Πασά, συνεπώς τα [[Ιωάννινα]] και μιλούσε επίσης γαλλικά και ιταλικά.▼
▲==Συγγραφέας του έργου==
▲Ο συγγραφέας του έργου παρά τις συστηματικές και επίμονες έρευνες μελετητών δεν έγινε ποτέ γνωστός και το πρόβλημα αυτό συνεχίζει μέχρι σήμερα ν΄ απασχολεί την ελληνική γραμματεία. Για το ποιος μπορεί να κρύβεται πίσω από την «Ανωνυμία του Έλληνα» έχουν προταθεί κατά καιρούς πολλά ονόματα όπως ο εξ Ιωαννίνων [[Σπυρίδων Σπάχος]], ο [[Ιωάννης Κωλέττης]], ο Κορίνθιος ιατρός [[Γεώργιος Καλαράς]], ο [[Γεώργιος Γεννάδιος]], ο [[Ιωάννης Δονάς]], ο [[Διονύσιος Ταγιαπέρας]], ο [[Δημήτριος Γκουζέλης]], ο [[Κωνσταντίνος Οικονόμος]], ο [[Χριστόφορος Περραιβός]] κ.ά.
 
▲Το [[1978]] με κάποια ανακοίνωση στην [[Ακαδημία Αθηνών]] υποστηρίχθηκε ως συγγραφέας του έργου ο [[Αδαμάντιος Κοραής]]. Η άποψη όμως αυτή δεν φάνηκε να ευσταθεί από τα ακόλουθα βασικά σημεία: Στο αρχέτυπο κείμενο υφίστανται ορθογραφικά λάθη και πολλές αδόκιμες λέξεις, χωρίς φιλολογικό ύφος σε αντίθεση με τα έργα του Κοραή. Βασικό επίσης σημείο είναι ότι ο «Ανώνυμος» ζητά την άμεση έναρξη του Αγώνα, σε αντίθεση με τον Κοραή που υποστηρίζει ότι πρώτα το έθνος πρέπει να μορφωθεί και στη συνέχεια να διεκδικήσει την ελευθερία του.<br />
Πάντως από το ίδιο το κείμενο διαφαίνεται ότι ο «Ανώνυμος» ήταν εγγράμματος, είχε διαβάσει αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, καθώς και εγκυκλοπαιδιστές της εποχής του γαλλικού διαφωτισμού, βαθιά επηρεασμένος από τον Ρήγα, γνώριζε πολύ καλά την Αυλή του Αλή Πασά, συνεπώς τα [[Ιωάννινα]] και μιλούσε επίσης γαλλικά και ιταλικά.
 
==Κρίσεις==
Η ''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια το'' χαρακτηρίζει την ''Ελληνική Νομαρχία'' ως ιδιαίτερα τολμηρό, επαναστατικό και αντιτυραννικό έργο.<brref>''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια'', τομ. Γ΄ (συμπλήρωμα), Εκδ. Φοίνιξ, Αθήνα 1957, σελ. 834.</ref>.
 
Ο [[Ευάγγελος Παπανούτσος|Ε. Παπανούτσος]] γράφει σχετικά: "«''Είναι μια ανθρώπινη και ελληνική συνάμα φωνή. Το γεγονός ότι και σήμερα δεν μπορούμε να την καταλάβουμε και να την εκτιμήσουμε εντελώς, δεν είναι σε βάρος της, αλλά σε βάρος μας. Αν ανασταινόταν από τον τάφο, πολύ θα πικραινόταν ο Ανώνυμος εκείνος Έλλην, που θα έβλεπε ότι κάμποσες σελίδες του διατηρούν ζέουσα ακόμη την επικαιρότητά τους.''".<br» />
Ο [[Κωνσταντίνος Δημαράς|Κ. Δημαράς]]: "''Λαμπρό μνημείο μιας από τις μεγάλες στιγμές του ελληνισμού''".<br />
 
Ο [[Γιάννης Κορδάτος|Γ. Κορδάτος]]: "''Είναι ένας φιλιππικός ενάντια στη ρωμαίικη φεουδαρχία''".<br />
Ο [[Κωνσταντίνος Δημαράς|Κ. Δημαράς]] αποκαλεί την ''Ελληνική Νομαρχία'' «''λαμπρό μνημείο μιας από τις μεγάλες στιγμές του Ελληνισμού''», ενώ ο [[Γιάννης Κορδάτος|Γ. Κορδάτος]] εκτιμά πως «''είναι ένας φιλιππικός ενάντια στη ρωμαίικη φεουδαρχία''».
Ο Ν. Βέης: "''Καταχωνιασμένος θησαυρός. Πρέπει να στολίζει κάθε βιλιοθήκη και να βρίσκεται στο σπίτι κάθε πατριώτη''".<br />▼
 
Ο [[Μαρίνος Σιγούρος|Μ. Σιγούρος]]: "''Ένα ιστορικό τεκμήριο σαν ένα εθνικό κληροδότημα''".<br />▼
Οι μελετητές του έργου που το ανέδειξαν και το εξέδωσαν ξανά μετά τον Β΄ Παγκοσμιο Πόλεμο, έγραψαν επίσης:
Ο Ν. Τωμαδάκης: "''Ιστορικόν μνημείον το οποίον δεν πρέπει να μείνη αχρησιμοποίητον''".<br />
Ο* [[Γεώργιος Βαλέτας|Γ. Βαλέτας]]: "«''Βιβλίο που έκλεισε μέσα του όλη την Ελλάδα.''"» ([[Γεώργιος Βαλέτας|Γ. Βαλέτας]])
▲Ο* Ν. Βέης: "«''Καταχωνιασμένος θησαυρός. Πρέπει να στολίζει κάθε βιλιοθήκη και να βρίσκεται στο σπίτι κάθε πατριώτη.''"» ([[Νίκος Βέης|Ν.<br />Βέης]])
▲Ο* [[Μαρίνος Σιγούρος|Μ. Σιγούρος]]: "«''Ένα ιστορικό τεκμήριο σαν ένα εθνικό κληροδότημα.''"» ([[Μαρίνος Σιγούρος|Μ.<br />Σιγούρος]])
* «''Ἱστορικὸν μνημεῖον τὸ ὁποῖον δὲν πρέπει νὰ μείνῃ ἀχρησιμοποίητον.''» ([[Νικόλαος Τωμαδάκης|Ν. Τωμαδάκης]])
 
==Σημειώσεις==
Το βιβλίο αυτό αρχικά αντίτυπο του οποίου έχουν διασωθεί λίγα, μεταξύ των οποίων και αυτό που υφίσταται στη [[Γεννάδειος Βιβλιοθήκη|Γεννάδειο Βιβλιοθήκη]] επανεκδόθηκε με εισαγωγή και σχόλια υπόαπό τουτο Ν.Νικόλαο Β. Τωμαδάκη το 19491948 και Γ.τον Γεώργιο Βαλέτα επίσης το 19491948 και το 1957. Στις επανεκδόσεις αυτές αναφέρονται και τα προβλήματα περί του πραγματικού συγγραφέα και του τόπου αρχικής έκδοσης, καθώς και παλαιότερη βιβλιογραφία.
 
==Πηγές==
* "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ. Γ΄ (συμπλήρωμα), σελ.834.
{{παραπομπές}}
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος=ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΗΤΟΙ ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ |αριθμός=0000006901}}
 
 
{{Νεοελληνικός Διαφωτισμός}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ελληνική_Νομαρχία"