Οσελότος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
μ διόρθωση με τη χρήση AWB |
||
Γραμμή 19:
| subdivision = ''Leopardus pardalis aequatorialis''<br />''Leopardus pardalis albescens''<br />''Leopardus pardalis melanurus''<br />''Leopardus pardalis mitis''<br />''Leopardus pardalis nelsoni''<br />''Leopardus pardalis pardalis''<br />''Leopardus pardalis pseudopardalis''<br />''Leopardus pardalis pusaeus''<br />''Leopardus pardalis sonoriensis''<br />''Leopardus pardalis steinbachi''
}}
Ο '''Οσελότος''' είναι [[σαρκοφάγα|σαρκοφάγο]] [[θηλαστικά|θηλαστικό]] της [[οικογένεια|οικογενείας]] των [[αιλουρίδες|αιλουριδών]]. Ανήκει στην [[οικογένεια (βιολογία)|υποοικογένεια]] των [[αιλουρίνες|αιλουρινών]] και εντάσσεται ανάμεσα στα μέλη μιας «ομάδας» που απαρτίζουν τις αποκαλούμενες ''αγριόγατες'', η οποία περιλαμβάνει διάφορα [[γένος (βιολογία)|γένη]]. Το [[είδος]] έχει την επιστημονική ονομασία ''Leopardus pardalis'', απαντά αποκλειστικά στην [[Αμερική]] και περιλαμβάνει 10 [[υποείδος|υποείδη]].
Ο οσελότος ανήκει στις μικρές προς μέσου μεγέθους ''αγριόγατες'', με διαστάσεις περίπου όσο μιας οικιακής [[γάτα]]ς και απαντάται στην αμερικανική ήπειρο. Διαθέτει από τα ωραιότερα τριχώματα στην κατηγορία των αιλουροειδών και, κάποτε, η γούνα του υπήρξε πολύτιμη, με αποτέλεσμα χιλιάδες άτομα να έχουν εξοντωθεί και να κινδυνεύσουν άμεσα οι πληθυσμοί του. Παρά την ευρεία εξάπλωση που εμφανίζει, η τάση των πληθυσμών του παραμένει καθοδική (βλ. Κατάσταση πληθυσμού)<ref name="iucnredlist.org">http://www.iucnredlist.org/details/11509/0</ref>.
*Από το 1960 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, υπολογίστηκε ότι μέχρι 200.000 οσελότοι θανατώνονταν ετησίως για την πολύτιμη γούνα τους.
==Τάση παγκόσμιου πληθυσμού==
*Καθοδική ↓ <ref
==Ονοματολογία==
Η λατινική επιστημονική ονομασία του [[γένος (βιολογία)|γένους]] ''Leopardus'' είναι η άμεση απόδοση της λέξης ''Λεόπαρδος'', η οποία είναι [[ετυμολογία|αντιδάνεια]] και προέρχεται από τα επί μέρους συνθετικά ''λέων'' + ''πάρδος''. Η λέξη ''πάρδος'', με τη σειρά της, είναι το αρσενικό της λέξης ''πάρδαλις'' (βλ. παρακάτω) η οποία έχει πρωτογενή σημασία και σημαίνει «λεοπάρδαλη», ζώο που ήταν ευρύτατα διαδεμένο και αγαπητό στην αρχαιότητα. Επομένως, οποιαδήποτε επιστημονική ονομασία περιλαμβάνει αυτούσια την λέξη ή κάποια επί μέρους συνθετικά της, έχει τη σημασία της [[λεοπάρδαλη]]ς. Ακόμη και η λέξη «παρδαλός» είναι μεταγενέστερη και σημαίνει «αυτός που έχει στίξεις ή κηλίδες σαν της λεοπάρδαλης».
Η λέξη ''pardus'' «πάρδος» είναι το αρσενικό της λέξης «πάρδαλις», και είναι μεταγενέστερη. Ο όρος ''πάρδαλις'' είναι παλαιά λόγια ονομασία που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την [[λεοπάρδαλη]] και προέρχεται από την αρχαία λέξη ''πόρδαλις''. Το Λεξικό [[Απολλώνιος ο Σοφιστής|Απολλωνίου του Σοφιστού]], αναφέρεται με σαφήνεια: ''πόρδαλις: ο άρσην, η δε θήλεια πάρδαλις''. Πρόκειται για [[ετυμολογία|δάνεια]] λέξη που, πιθανόν, έχει ανατολική προέλευση και συνδέεται με την ιρανική ''Pwrδηκ'', την [[περσική γλώσσα|περσική]] ''palang'' και την αρχ. [[ινδική γλώσσα|ινδική]] ''prdãku-''. Ωστόσο το επίθημα ''-αλις'' δεν εξηγείται ετυμολογικά.
Η λέξη ''οσελότος'', που αποτελεί την κοινότερη λαϊκή ονομασία του θηλαστικού σε πολλές γλώσσες, προέρχεται από την γλώσσα [[Νάουατλ γλώσσα|Νάουατλ]] και, συγκεκριμένα, από το ''ōcēlōtl'' (προφ. ''oːˈseːloːt͡ɬ'', '''Οσέλοτλ''') που, ωστόσο, αναφέρεται περισσότερο στον [[ιαγουάρος|ιαγουάρο]] (''Panthera onca'').
Ο οσελότος απαντά με πολλές -και ενδιαφέρουσες- ονομασίες στις χώρες κατανομής του, μερικές από τις οποίες είναι: ''tirica'' (Αργεντινή), ''cunaguaro'' (Αργεντινή, Βενεζουέλα), ''tigrezillo'' (Βολιβία), ''jaguatirica'' (Βραζιλία), ''maracaya'' (Κολομβία), ''manigordo'' (Κόστα Ρίκα, Νικαράγουα, Παναμάς, Βενεζουέλα), ''gato tigre'' (Παναμάς), ''pumillo'', ''tigrillo'' (Περού), ''hétigrikati'' (Σουρινάμ).
==Συστηματική ταξινομική==
Το [[είδος]] περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Λινναίο, το 1758.
Το [[γένος (βιολογία)|γένος]] ''Leopardus'' θεωρείται ο παλαιότερος κλάδος των [[αιλουροειδή|αιλουροειδών]] που «πέρασε» στην αμερικανική ήπειρο, ενώ «ακολούθησαν» τα γένη ''Lynx'' και ''Puma''. Γενετικές μελέτες δείχνουν ότι το ''Leopardus'' σχηματίζει ευδιάκριτο κλάδο εντός της [[οικογένεια (βιολογία)|υποοικογένειας]] των ''Felinae'' και εξελίχθηκε πρώτα στη [[Νότια Αμερική]] περίπου 10 με 12.000.000 χρόνια πριν.
*Το γένος ''Leopardus'' δεν πρέπει να συγχέεται με την [[λεοπάρδαλη]], η οποία κατατάσσεται στο γένος ''Panthera''.
==Γεωγραφική εξάπλωση υποειδών==
[[Αρχείο: Ocelot range.png|thumb|right|300px|Γεωγραφική εξάπλωση του είδους ''Leopardus pardalis'']]
Ο οσελότος απαντά αποκλειστικά στην αμερικανική ήπειρο, όπου κατανέμεται ευρέως από τις Ν. [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], μέχρι την βορειοκεντρική [[Αργεντινή]]. Στις ΗΠΑ απαντά σε μικρούς αριθμούς στο Ν. [[Τέξας]] (περιοχές του ποταμού [[Ρίο Γκράντε]]), κοντά στα σύνορα με το [[Μεξικό]], ενώ υπάρχει καταγραφή κάποιων -ελάχιστων- ατόμων στην Ν. [[Αριζόνα]]. Κατόπιν, δια μέσου της [[Κεντρική Αμερική|Κεντρικής Αμερικής]] και κάποιων νησιών της [[Καραϊβική]]ς ([[Τρινιντάντ και Τομπάγκο|Τρίνιδαδ]], [[Νήσος Μαργαρίτα|Μαργαρίτα]]), η εξάπλωση επεκτείνεται στην [[Νότια Αμερική]], εκεί όπου απαντούν οι συμπαγέστεροι πληθυσμοί. Για την [[Χιλή]] και την [[Ουρουγουάη]] δεν υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ύπαρξης του είδους.
Κάποτε, ο οσελότος υπήρξε περισσότερο διαδεδομένος στο νότο των Ηνωμένων Πολιτειών με αναφορές, όχι μόνον από το Ν. Τέξας -όπου απαντά μέχρι σήμερα- αλλά και από την [[Αριζόνα]], τη [[Λουιζιάνα]] και το [[Αρκάνσας]]. Στις 7 Νοεμβρίου 2009, ένας (1) οσελότος φωτογραφήθηκε στα βουνά της απώτατης ΝΑ. [[Αριζόνα]]ς, που ήταν η πρώτη απόδειξη της παρουσίας της αγριόγατας στην πολιτεία.
Οι οσελότοι είναι από τα λίγα μικρά αιλουροειδή που η κατανομή και η πυκνότητά τους έχουν μελετηθεί σε διαφορετικά οικοσυστήματα.
{| class="wikitable"
|-
Γραμμή 72:
|}
==Βιότοπος==
Το [[είδος]] καταλαμβάνει ευρύ φάσμα οικοτόπων σε μαγκρόβια δάση και παράκτιους βάλτους, λιβάδια στη [[σαβάνα]] και βοσκοτόπια, θαμνότοπους με αγκαθωτά φυτά, καθώς και σε τροπικά δάση όλων των ειδών (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, αειθαλή, εποχιακά και ορεινά), αν και εμφανίζεται συνήθως σε υψόμετρα κάτω από τα 1.200 μ.
==Μορφολογία==
[[Αρχείο: Ocelot Santago Leopard Project 2.jpg|thumb|right|450px|Ενήλικος οσελότος]]
Οι οσελότοι, αν και αιλουροειδή μέσου μεγέθους, είναι τα μεγαλύτερα σε διαστάσεις μέλη του γένους ''Leopardus''. Διαθέτουν την πιο κομψή, μαλακή γούνα με όμορφους χρωματικούς συνδυασμούς, γεγονός που τούς κόστισε πολύ ακριβά, διότι κυνηγήθηκαν ανηλεώς γι’ αυτήν. Από πολλούς ερευνητές θεωρείται ''από τις ομορφότερες γούνες αιλουροειδών'', παγκοσμίως.
Στο πίσω μέρος των στρογγυλεμένων αυτιών υπάρχουν οι χαρακτηριστικές λευκές κηλίδες που παρατηρούνται σε πολλά αιλουροειδή και που, πιθανότατα, παίζουν ρόλο στην επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας ομάδας, οι ''οφθαλμίσκοι'' (''ocelli''). Δύο μαύρες ρίγες «διατρέχουν» τις δύο πλευρές του προσώπου και μία από την κορυφή κάθε οφθαλμού προς την κορυφή του κεφαλιού, κάνοντάς το ακόμη πιο όμορφο. Οι οφθαλμοί περιβάλλονται από λευκές τρίχες. Τα εμπρόσθια πέλματα είναι σχετικά μεγάλα, ενώ η μακριά ουρά διαθέτει μαύρες μπάρες στην βάση και μαύρους δακτυλίους στο άκρο της.
Γραμμή 82:
*Μήκος ουράς: 26 έως 45 εκατοστά
*Βάρος: ♂ 7 έως 14,5 κιλά ♀ 7 έως 10.8 κιλά
<ref>http://www.mnh.si.edu/mna/image_info.cfm?species_id=130</ref><ref name="Sunquist & Sunquist">Sunquist & Sunquist</ref>
==Τροφή==
Οι οσελότοι κυνηγούν καλύπτοντας έκταση 18 χμ², περίπου. Συλλαμβάνουν κυρίως μικρά ζώα, όπως θηλαστικά, σαύρες, χελώνες, βατράχια, καβούρια, πουλιά και ψάρια.
Μελέτες έδειξαν ότι από τα επίγεια και νυκτόβια [[τρωκτικά]], σε μεγάλη αφθονία, που συλλαμβάνονται, τα περισσότερα είναι των [[οικογένεια (βιολογία)|οικογενειών]] ''Cricetidae'' και ''Echimyidae''. Μεγαλύτερα θηράματα περιλαμβάνουν μικρούς μυρμηκοφάγους, σκιουροπιθήκους και χελώνες. Με βάση την ανάλυση περιττωμάτων βρέθηκε ότι η διατροφή του οσελότου αποτελείται κατά 65% από μικρά τρωκτικά, 18% ερπετά (ως επί το πλείστον ιγκουάνα), 7% μαλακόστρακα και ψάρια, 6% μεσαίου μεγέθους θηλαστικά και 4% πουλιά.
==Ηθολογία==
[[Αρχείο: Ocelot (Leopardus pardalis)-8.jpg |thumb|right|450px|Ο οσελότος είναι από τις ομορφότερες αγριόγατες]]
Ο οσελότος είναι ζώο κατά βάσιν ''εσπερο-νυκτόβιο'' (''nocturno-crepuscular''), αν και μπορεί να δραστηριοποιείται και κατά τη διάρκεια της ημέρας,
Γενικά, οι οσελότοι είναι μοναχικοί, και βρίσκονται μαζί μόνο για να ζευγαρώσουν. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ημέρας αναπαύονται σε δέντρα ή στα πυκνά φυλλώματα, οπότε περιστασιακά θα μοιραστούν αυτόν τον χώρο με άλλα άτομα, ακόμη και του ίδιου φύλου. Τα αρσενικά καταλαμβάνουν εδάφη της τάξης των 3,5 - 46 χμ², ενώ τα θηλυκά καταλαμβάνουν μικρότερες, μη-επικαλυπτόμενες περιοχές των 0,8 έως 15 χμ². Η μέση ημερήσια απόσταση που καλύπτουν τα αρσενικά είναι από 1,8 έως 7,6 χλμ, δύο φορές, περίπου, όσο τα θηλυκά.
Παρόλο που κινούνται και αναζητούν την τροφή τους στο έδαφος, οι οσελότοι είναι εξαιρετικοί αναρριχητές και κολυμβητές.
==Αναπαραγωγή==
Συνήθως, οι οσελότοι αναπαράγονται ''μόνο μία (1) φορά κάθε δεύτερο έτος'', αλλά το θηλυκό μπορεί να ξαναζευγαρώσει εάν χάσει κάποια γέννα. Το ζευγάρωμα μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή του έτους, για παράδειγμα στο Τέξας και στο Μεξικό είναι όλο το χρόνο, αλλά στην ΒΑ. Αργεντινή και την Παραγουάη είναι από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο.
Η κύηση διαρκεί 79-85 (Mondolfi, 1986) ημέρες και η γέννα αποτελείται συνήθως από ένα (1) μόνο γατάκι, που γεννιέται με τα μάτια κλειστά και λεπτό τρίχωμα. Γέννες με 2 ή 3 γατάκια μπορεί να προκύψουν, είναι όμως λιγότερο συχνές. Το μικρό μέγεθος γέννας και η σχετικά αραιή αναπαραγωγή κάνουν τον οσελότο ιδιαίτερα ευάλωτο στις πληθυσμικές απώλειες Σε σύγκριση με άλλες μικρές ''αγριόγατες'', τα μικρά του οσελότου μεγαλώνουν αρκετά αργά. Ζυγίζουν περίπου 250 γραμμάρια κατά τη γέννηση, και δεν ανοίγουν τα μάτια τους για 15 έως 18 ημέρες. Διαθέτουν ήδη κηλίδες κατά τη γέννηση, αλλά το τρίχωμά τους είναι γκρίζο και τα μάτια τους είναι μπλε, αλλάζοντας σε καφέ στους τρεις μήνες της ηλικίας, περίπου.Αρχίζουν να εγκαταλείπουν την φωλιά στους 3 μήνες, αλλά παραμένουν με τη μητέρα τους για έως και 2 χρόνια, πριν φύγουν και αναζητήσουν την δική τους περιοχή.
Οι οσελότοι αναπαράγονται από τους 18-22 μήνες για τα θηλυκά και μετά τα 2,5 έτη για τα αρσενικά.
==Απειλές==
[[Αρχείο: Salvador Dali NYWTS.jpg |thumb|right|250px|Ο οσελότος ''Μπαμπού'' του Νταλί]]
Ο οσελότος έχει περιγραφεί ως «ανεκτικός» στην διατάραξη των οικοτόπων και εξακολουθεί να διαβιοί σε δασικά σημεία πλησίον ανθρώπινων οικισμών. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες τον «απεικονίζουν» ως περισσότερο εξειδικευμένο που λειτουργεί κάτω από σκληρούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς.
Περιστασιακά, οι οσελότοι μπορεί να αποτελέσουν θήραμα μεγαλύτερων αρπακτικών, όπως [[ιαγουάρος|ιαγουάρων]], [[ανακόντα]] ή [[άρπυια|αρπυιών]].
==Κατάσταση πληθυσμού==
Η γενική κατάσταση του παγκόσμιου πληθυσμού θεωρείται καλή, γι’ αυτό και η IUCN κατατάσσει τον οσελότο στα Είδη Ελαχίστης Ανησυχίας (LC),
Η πυκνότητα του πληθυσμού σε όλη την επικράτεια, κυμαίνεται από 5 έως 100 άτομα/100 χμ² και, συνήθως, είναι υψηλότερη από εκείνη των συμπατρικών αιλουροειδών.
Ο εναπομείνας πληθυσμός στο Τέξας μειώθηκε από 80 έως 120 άτομα, το 1995, σε λιγότερα από 50 άτομα στα τελευταία χρόνια με, περίπου, τους μισούς θανάτους να οφείλονται σε τροχαία ατυχήματα.
Στο [[Τρινιντάντ και Τομπάγκο|Τρινιδάδ]], ο κατακερματισμός των ενδιαιτημάτων, καθώς και η παράνομη λαθροθηρία είναι σημαντικές απειλές για την επιβίωση των ελάχιστων πληθυσμών στο νησί. Όμως, δεν έχουν διενεργηθεί κάποιες σημαντικές μελέτες ώστε να εκτιμηθεί αξιόπιστα η εκεί κατάσταση. Ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι το είδος υπήρχε και στο [[Τρινιντάντ και Τομπάγκο|Τομπάγκο]], αλλά έχει, εδώ και καιρό, εξαφανιστεί από το νησί.
==Μέτρα διαχείρισης==
*Το είδος περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της CITES.
*Το κυνήγι του απαγορεύεται στην Αργεντινή, τη Βραζιλία, τη Βολιβία, την Κολομβία, την Κόστα Ρίκα, τη Γαλλική Γουιάνα, τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα, το Μεξικό, τη Νικαράγουα, τον Παναμά, την Παραγουάη, το Σουρινάμ, το Τρινιδάδ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ουρουγουάη και τη Βενεζουέλα, ενώ αυστηροί νόμοι έχουν θεσπιστεί στο Περού.
==Οι οσελότοι ως κατοικίδια==
Όπως πολλές άγριες γάτες, οι οσελότοι περιστασιακά εκτρέφονται ως κατοικίδια ζώα. Ο πιο γνωστός οσελότος ήταν ο ''Μπαμπού'' (''Babou''), που ανήκε στον ιδιόρρυθμο ζωγράφο [[Σαλβαδόρ Νταλί|Νταλί]], που τον έπαιρνε μαζί στα ταξίδια του.
Οι προκολομβιανοί [[Μότσε]] (Moche) του [[Περού]] λάτρευαν ως θεό τον οσελότο και, συχνά, τον απεικόνιζαν στην τέχνη τους.
==Σημειώσεις==
'''i.''' {{Note_label|I|i|none}} Στην ελληνική βιβλιογραφία ο οσελότος αναφέρεται και ως ''Πάρδαλις'' <ref>Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963, 10: 1049</ref>
Γραμμή 132:
*de Oliveira, T. G. de, Mazim F. D., Kasper, C. B., Tortato, M. A., Soares, J. B. G. and Marques, R. V. Submitted. Small Neotropical felids density in Brazil: a preliminary demographic assessment of the little known species. Biological Conservation.
*de Oliveira, T. G. de, Tortato, M. A., Silveira, L., Kasper, C. B., Mazim, F. D., Lucherini, M. Jácomo, A. T., Soares, J. B. G., Marques, R. V. and Sunquist, M. In press. Ocelot ecology and its effect in the small-felid guild in the lowland Neotropics. In: D. W. Macdonald and A. Loveridge (eds), Biology and Conservation of Wild Felids, Oxford University Press, Oxford.
*Díaz, G. B and Ojeda, R. A. (eds). 2000. Libro rojo: mamíferos amenazados de la Argentina. pp.
*Edward Francis, Valpy Jackson:
*Eizirik, E., Bonatto, S. L., Salzano, F. M., Johnson, W. E., O'Brien, S. J., Crawshaw Jr., P. G., Vie, J.-C. and Brousset, D. M. 1998. Phylogeographic patterns and evolution of the mitochondrial DNA control region in two neotropical cats (Mammalia, felidae). Journal of Molecular Evolution 47: 613-624.
|