Νεοελληνικός Διαφωτισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στα τέλη του [[18ος αιώνας|18ου αιώνα]] ο [[Ρήγας Βελεστινλής]] συνέταξε χάρτες, έκδωσε προκηρύξεις και οργάνωσε τη μυστική επαναστατική του δράση. Ο Ρήγας απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των [[Βαλκανική ιστορία|Βαλκανικών]] λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα. Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό{{fn|16}}, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες του διαφωτισμού που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της ''[[Χάρτα του Ρήγα|Χάρτας]]''{{fn|17}}, ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ., που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα. Λίγα χρόνια αργότερα, το έργο της προετοιμασίας των υπόδουλων ανέλαβε η [[Φιλική Εταιρεία]], που κατόρθωσε να οργανώσει τους Έλληνες προς τον στόχο της εθνικής απελευθέρωσης.

[[File:Ephemeris 1790.png|200px|left|thumb|Το πρώτο φύλλο της ''[[Εφημερίς (εφημερίδα Βιέννης)|Εφημερίδος]]'', Βιέννη 31 Δεκεμβρίου 1790.]]

 

Παρ' όλες τις προσδοκίες, η φιλελεύθερη [[πολιτική]] που ενστερνιζόταν ο [[διαφωτισμός]], δεν ήταν η τελική πολιτική επιλογή που επιβλήθηκε από τις προστάτιδες δυνάμεις και οι περισσότεροι από τους λόγιους εκπροσώπους του είτε απομακρύνθηκαν από τις σχολές που δίδασκαν ([[Γρηγόριος Κωνσταντάς]]) είτε είδαν τα βιβλία τους να καίγονται δημόσια (Κοραής). Οι περιπτώσεις των θρησκευτικών διώξεων του Θεόφιλου Καΐρη, του Ανδρέα Λασκαράτου και του ποιητή Παναγιώτη Συνοδινού, που έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό από το κοινωνικό σώμα, συνιστούν τεκμήρια του ασυμβίβαστου με την ελληνική παράδοση πνεύματος του ευρωπαϊκού διαφωτισμού και επιβεβαίωσαν το χάσμα μεταξύ της ελληνικής και της ευρωπαϊκής παράδοσης.