Άμστερνταμ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ μικροβελτιώσεις |
|||
Γραμμή 27:
|Ιστοσελίδα = [https://www.amsterdam.nl/ www.utrecht.nl]
}}
Το '''Άμστερνταμ''' ([[Ολλανδική γλώσσα|ολλανδικά]]: ''Amsterdam'', {{Audio|Nl-Amsterdam.ogg|Amsterdam}} προφέρεται: [ˌɑmstərˈdɑm], [[γίντις]]: ''Mokum'', προφέρεται: [ˈmokum], παλαιότερη ονομασία: ''Amstelredamme'', εξελληνισμένη ονομασία: '''Αμστελόδαμον'''), είναι η πρωτεύουσα και ο μεγαλύτερος σε πληθυσμό δήμος της [[Ολλανδία
Το Άμστερνταμ έχει ένα από τα μεγαλύτερα [[ιστορικό κέντρο|ιστορικά κέντρα]] στην [[Ευρώπη]], κυρίως από τον [[17ος αιώνας|17ο αιώνα]], την Χρυσή Εποχή της Ολλανδίας, της οποίας ήταν το εστιακό σημείο. Την περίοδο εκείνη, μια σειρά από ομόκεντρα ημικυκλικά [[κανάλι]]α, τα περίφημα [[Χραχτ|χράχτεν]] (grachten) χτίστηκαν γύρω από το κέντρο της παλαιότερης πόλης, τα οποία μέχρι σήμερα προσδιορίζουν τη διάταξη και την εμφάνισή του κέντρου. Κατά μήκος των καναλιών βρίσκονται πολλά όμορφα σπίτια και αρχοντικά· τα περισσότερα κατοικούνται, άλλα είναι πια γραφεία, και μερικά είναι δημόσια κτήρια.
Γραμμή 33:
Η πόλη είναι γνωστή για πολλά εξαιρετικά μουσεία, όπως το Κρατικό Μουσείο [[Ρέικσμουζεουμ]] (Het Rijksmuseum), τo [[Μουσείο Βαν Γκογκ]], το Μουσείο της Πόλης (Het Stedelijk Μuseum), το [[Άννα Φρανκ|Σπίτι της Άννας Φρανκ]], και την παγκοσμίως γνωστή συμφωνική ορχήστρα της, την [[Κονσερτχεμπαουόρκεστ]], της οποίας η βάση είναι το [[Κονσερτχεμπάου]]. Γνωστό είναι επίσης το τμήμα της πόλης με τα "κόκκινα φώτα", το ντε Βάλλεν, και τα πολυάριθμα '[[κόφι σοπ|κόφι-σοπς]]'.
Αν και το Άμστερνταμ είναι η πρωτεύουσα της Ολλανδίας, δεν είναι ούτε η πρωτεύουσα της επαρχίας στην οποία ανήκει, της [[Βόρεια Ολλανδία|
Το Άμστερνταμ κατέχει τον τίτλο της πόλης με τις περισσότερες εθνικότητες στον κόσμο.
Γραμμή 41:
== Ιστορία ==
[[Αρχείο:Montelbaanstoren 04.jpg|thumb|left|Montelbaanstoren, περίπου 1512]]
Το Άμστερνταμ ιδρύθηκε γύρω στο [[1200]], σε μία βαλτώδη περιοχή με την ονομασία
Κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα αποφασίστηκε η κατασκευή του πρώτου μεγάλου κάθετου φράγματος (dam), στο στόμιο του ποταμού Άμστελ. Από το «φράξιμο» του ποταμού Άμστελ πήρε η πόλη την ονομασία της (''Amstel(r)+dam''). Πιθανότατα, ένα τμήμα του Άμστελ όπως είναι σήμερα, είχε τότε επιχωματωθεί. Αυτό αποτέλεσε και τη βάση πάνω στην οποία οργανώθηκε και επεκτάθηκε ο οικισμός, με τελικό αποτέλεσμα, το Άμστερνταμ να αρχίζει να γίνεται εμπορική δύναμη. Όπως επίσης, το τμήμα εκείνο του Άμστελ που, σήμερα, είναι γνωστό ως [[Ντάμρακ]] (Damrak), ήταν η απαρχή του λιμένα του Άμστερνταμ. Πρόσφατες ανασκαφές, συνεχίζουν να παρέχουν νέα δεδομένα και να φέρνουν στο φως πληροφορίες για τις απαρχές της ιστορίας της πόλης.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στο Άμστερνταμ, είναι ένα έγγραφο με ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 1275, με το οποίο ο κόμης Φλόρις ο 5ος
[[Αρχείο:AmsterdamDamsquar.jpg|thumb|right|Η Πλατεία Νταμ στα τέλη του 17ου αιώνα: ζωγραφικός πίνακας του Jan Adriaensz. Berckheyde (Gemäldegalerie, Δρέσδη)]]
Επειδή, παρά ταύτα, η πόλη ήταν κτισμένη σε βαλτώδη περιοχή, τα αποστραγγιστικά έργα συνεχίζονταν με αμείωτη ταχύτητα και, η επέκτασή της δημιούργησε την ανάγκη κατασκευής των πρώτων ''χράχτεν'' (grachten), των αστικών καναλιών δηλαδή, για τα οποία το Άμστερνταμ είναι σήμερα παγκοσμίως γνωστό. Μέσω των χράχτεν επιτυγχανόταν η συνεχής και ολοκληρωμένη αποστράγγιση, ενώ τα φερτά υλικά από την κατασκευή τους, χρησιμοποιήθηκαν για την ανύψωση του εδάφους και την κατασκευή κατοικιών.
Η πόλη, τότε, απέκτησε και ένα ιδιότυπο για την εποχή σύστημα διοίκησης. Η μεγάλη οικονομικά άνοδος της αστικής τάξης, δημιούργησε μία φατρία ισχυρών κοινωνικά πολιτών που αναφέρεται ως «φρούτσχαπ» (vroedschap). Η συγκεκριμένη ομάδα πολιτών απέκτησε τέτοια ισχύ, ώστε να έχει το αποκλειστικό προνόμιο διορισμού των διοικούντων την πόλη. Και, όπως συμβαίνει σχεδόν πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν η πόλη ξεσηκώθηκε εναντίον των Ισπανών το 1578, έδειξε μεγάλη απροθυμία να συμμετάσχει. Μόνον όταν θίχτηκαν τα εμπορικά της συμφέροντα αποφάσισε τελικά να συναινέσει.
Γραμμή 61:
Στις αρχές του 17ου αιώνα το Άμστερνταμ ήταν η πλουσιότερη πόλη στην [[Ευρώπη]]. Πλοία απέπλεαν από το Άμστερνταμ προς τη [[Βόρεια Αμερική]], την [[Αφρική]] και τις σημερινές [[Ινδονησία]] και [[Βραζιλία]] και έθεσαν τη βάση ενός παγκοσμίου εμπορικού δικτύου. Οι έμποροι του Άμστερνταμ είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στην [[Ολλανδική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών]] και στην [[Ολλανδική Εταιρεία Δυτικών Ινδιών]]. Οι εταιρείες αυτές απέκτησαν τις υπερπόντιες κτήσεις που έγιναν η βάση των μετέπειτα Ολλανδικών αποικιών. Το Άμστερνταμ ήταν το σημαντικότερο σημείο για την μεταφόρτωση αγαθών στην Ευρώπη και αποτελούσε το ηγετικό οικονομικό κέντρο του κόσμου.
Ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε δραματικά. Το 1570, το Άμστερνταμ είχε περίπου 30.000 κατοίκους. Το 1622 έφθασε τις 100.000 και, στα τέλη του 17ου αιώνα τις 200.000.
Προς το τέλος του 17ου αιώνα, η ανάπτυξη της πόλης παρουσίασε μια σταδιακή ύφεση. Το 1683 η οικοδομική δραστηριότητα σταμάτησε. Στην ανατολική όχθη του ποταμού [[Άμστελ]] υπήρχε τόσος διαθέσιμος χώρος που, τα οικόπεδα δόθηκαν σε φιλόπτωχες οργανώσεις και το -σημερινό- Πλαντάζ (Plantage) λειτούργησε ως χώρος περιπάτου. Οι πόλεμοι με το [[Ηνωμένο Βασίλειο]] και τη [[Γαλλία]] είχαν άμεσο αντίκτυπο στο Άμστερνταμ. Κατά τη διάρκεια των [[Ναπολεόντειοι πόλεμοι|Ναπολεόντειων πολέμων]], οι περιουσίες των κατοίκων του Άμστερνταμ λιγόστεψαν αισθητά. Από τα μισά του 18ου αιώνα, ο πληθυσμός άρχισε σταδιακά να μειώνεται, για να φτάσει το 1815 στο χαμηλότερο σημείο του, στις 140.000 κατοίκους περίπου.
Γραμμή 67:
[[Αρχείο:AnneFrankstatue.jpg|thumb|80px|right|Άγαλμα της Άννας Φρανκ]]
Κατά τον 19ο αιώνα, υπήρξε περίοδος ανάκαμψης. Το Κανάλι Άμστερνταμ-Ρήνος χάρισε στο Άμστερνταμ άμεση πρόσβαση στον Ρήνο, ενώ το 1825 το [[Βορειοολλανδικό Κανάλι]]
Στα τέλη του 19ου αιώνα, με τη [[Βιομηχανική Επανάσταση]], ξεκίνησε μία νέα περίοδος επέκτασης της πόλης στην περίφημη «''Ζώνη των Χράχτεν''». Το εμπόριο αναζωπυρώθηκε, νέες βιομηχανίες δημιουργήθηκαν και ο πληθυσμός διπλασιάστηκε. Από τις 250.000 το 1850, έφτασε σχεδόν στις 510.000 το 1900. Οι κοινωνικές αναταράξεις που έφερε η Βιομηχανική Επανάσταση, έκαναν το Άμστερνταμ το κέντρο της ολλανδικής σοσιαλδημοκρατίας και οδήγησαν σε, μεγάλης κλίμακας, επέκτασή του (Σχέδιο Νότος, Σχέδιο Δύση κ.λ.π.). Οι κακές συνθήκες διαβίωσης στους χαμηλόμισθους εργάτες, οδήγησαν στα επεισόδια της συνοικίας Γιορντάαν (Ηet Jordaanoproer), κατά τα οποία έχασαν τη ζωή τους επτά άνθρωποι.
Γραμμή 123:
Ο [[ποταμός Έι]] (Ηet IJ) αποτελεί το διαχωριστικό σημείο μεταξύ του ιστορικού κέντρου και των βόρειων συνοικιών του Άμστερνταμ. Το ιστορικό κέντρο βρίσκεται νότια του ποταμού και, συγκεκριμένα νότια του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Το παλαιότερο σημείο του κέντρου είναι το Βάλεν (de Wallen) που, σήμερα, ταυτίζεται με την «κόκκινη περιοχή» (red district). Ακτινωτά, απλώνονται σε σχήμα μισοφέγγαρου τα πανέμορφα [[χράχτ]]εν. Η ζώνη που σχηματίζουν (de grachtengordel) περιελήφθη στα [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς|Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της [[UNESCO]] τον Αύγουστο του 2010.
Περιφερικά της ζώνης βρίσκονται οι παλαιότερες εργατικές συνοικίες του Άμστερνταμ, το Γιορντάαν (De Jordaan) και το Πέιπ (De Pijp). Το ιστορικό κέντρο καταλήγει στις χαρακτηριστικές τοποθεσίες Πλατεία Μουσείου (Ηet Museumplein), Πάρκο Φόντελ (Ηet Vondelpark) και Πλαντάζ (De Plantagebuurt) με τον
Στη δεκαετία του ’20, ο εξπρεσιονισμός της [[Σχολή του Άμστερνταμ|Σχολής του Άμστερνταμ]], ανέλαβε να κοσμήσει την πόλη. Το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της σχολής αποτελεί αναμφίβολα το Σχέιπφααρτ (Ηet Scheepvaarthuis). Επίσης το Ντάχεράατ (De Dageraad) και αρκετές γέφυρες. Στη δεκαετία του ’30, το Γενικό Σχέδιο Αστικής Επέκτασης (Ηet Algemeen Uitbreidingsplan) του πρωτοπόρου [[Κορνέλις φαν Έιστερεν]] (Cornelis van Eesteren), έδωσε καινούργια τμήματα στα δυτικά και νότια της πόλης, με τη χαρακτηριστική εικόνα δακτύλων στη μορφή τους, που προέκυπτε από την εναλλαγή κατοικημένων και πράσινων περιοχών.
Βόρεια του ποταμού Έι βρίσκεται το Άμστερνταμ-Νόορτ (Amsterdam-Noord), με αρκετά [[πόλντερ]]ς, που έρχονται σε αντίθεση με τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του ιστορικού κέντρου. Ακριβώς στην πίσω είσοδο του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού υπάρχει αποβάθρα αναχώρησης φέρι με δωρεάν μεταφορά επιβατών προς αυτό. Αλλά και υποθαλάσσια
Το Άμστερνταμ έχει 400.000 δέντρα και άφθονα πάρκα. Στα νοτιοδυτικά βρίσκεται το Δάσος του Άμστερνταμ (Het Amsterdamse Bos), με έκταση 1000 εκταρίων περίπου.
Γραμμή 138:
Η έλευση τόσων πολλών ξένων στην πόλη, εύκολα εξηγείται αν ανατρέξει κανείς στο παρελθόν. Η μεγάλη ανεκτικότητα -κυρίως θρησκευτική- ήταν ο κύριος λόγος, ιδιαίτερα στην περίοδο των δύσκολων εποχών του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης.
[[Αρχείο:Chinatown Amsterdam.jpg|thumb|200px|right|Η
Στο Άμστερνταμ βρήκαν καταφύγιο Γάλλοι (Ουγενότοι), Φλαμανδοί (προτεστάντες), Εβραίοι και κάτοικοι της Βραβάντης, διωκόμενοι για τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις στις πατρίδες τους. Αργότερα προστέθηκαν και αυτοί που ήλθαν στην πόλη για επαγγελματικούς λόγους. Ως πρώτοι «μετανάστες» θεωρούνται αυτοί που ήλθαν από τη [[Φριζία]], τη [[Γερμανία]] και τη [[Σκανδιναβία]]. Μάλιστα οι Γερμανοί ήσαν το πολυπληθέστερο γκρουπ, από τον 15ο μέχρι και τον 19ο αιώνα.
Όταν η [[Κίνα]] έγινε δημοκρατία το 1911, πολλοί Κινέζοι ήλθαν να εργαστούν στο Άμστερνταμ, κυρίως ως ναυτικά πληρώματα. Έμειναν σε μία περιοχή της πόλης, όπου αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία. Η συνοικία αυτή ονομάστηκε [[
Από το 1960 άρχισε μία μαζική προσέλευση ανειδίκευτων, κατά κύριο λόγο, εργατών στην πόλη (gastarbeiders). Με την ανεξαρτητοποίηση του [[Σουρινάμ]] το 1975, ήλθαν χιλιάδες Σουριναμέζοι που εγκαταστάθηκαν στο Μπέιελμίιρ (De Bijlmermeer). Πέρα όμως από τους ξένους, το Άμστερνταμ δέχθηκε την έλευση και χιλιάδων Ολλανδών, που ήλθαν στην πόλη για διάφορους λόγους. Τέλος, υπήρχε και αντίστροφη μετακίνηση πολλών κατοίκων του Άμστερνταμ προς άλλες -κοντινές συνήθως- πόλεις, για λόγους αποφυγής του φαινομένου της αστυφιλίας, συνταξιοδότησης κ.ο.κ.
Γραμμή 149:
Το 2000, ένα ποσοστό 56% των κατοίκων του Άμστερνταμ δήλωσε ότι δεν ακολουθεί κάποιο θρησκευτικό δόγμα, ούτε ανήκει σε κάποια εκκλησιαστική κοινότητα. Για το υπόλοιπο ποσοστό, οι θρησκείες που κυριαρχούσαν ήσαν ο Χριστιανισμός με 17% και ο Μουσουλμανισμός με 14%. Μία έρευνα του Γραφείου Έρευνας και Στατιστικής του Άμστερνταμ έδειξε ότι, μετά από λίγα χρόνια, το κυρίαρχο δόγμα θα είναι ο Μουσουλμανισμός, λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης του πληθυσμού ατόμων από το Μαρόκο και την Τουρκία.
Το 1578, σχετικά αργά, το Άμστερνταμ αποκήρυξε τον [[Καθολικισμός|Καθολικισμό]] και ενώθηκε με τις άλλες ολλανδικές πόλεις στον αγώνα κατά των Ισπανών. Οι εκκλησίες και τα παρεκκλήσια πέρασαν σε χέρια Προτεσταντών, ενώ οι Καθολικοί αναζήτησαν καταφύγιο σε κρύπτες εκκλησιών, ή εγκατέλειψαν την πόλη. Στα τέλη του 16ου και σε όλο τον 17ο αιώνα, ήλθαν μετανάστες με τα δικά τους θρησκευτικά πιστεύω, όπως Σεφαραδίτες Εβραίοι, Γάλλοι Ουγενότοι και Προτεστάντες από τη Ν. Ολλανδία. Κατά τον 20ο αιώνα, υπήρξε μαζική έλευση Εβραίων, οι οποίοι κατά το μεγαλύτερο μέρος έχασαν τη ζωή τους στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της έλευσης μεταναστών από πολλές και διαφορετικές χώρες, άρχισαν να αναπτύσσονται τα δόγματα του [[Βουδισμός|Βουδισμού]] και του [[Ινδουισμός|Ινδουισμού]].
Γραμμή 156:
===Μουσεία===
Το Άμστερνταμ
[[Αρχείο:Amsterdam - Rijksmuseum.jpg|thumb|250px|To Ρέικσμουζεουμ]]
*Το ''[[Ρέικσμουζεουμ|Κρατικό Μουσείο του Άμστερνταμ]] (Het Rijksmuseum Amsterdam)'': το μεγαλύτερο και σημαντικότερο της πόλης. Είναι ένα πανέμορφο κτήριο και ανήκει στα 100 ολλανδικά Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της [[UNESCO]]. Βρίσκεται στην Πλατεία
Οι συλλογές του Κρατικού Μουσείου χωρίζονται σε 3 μεγάλες κατηγορίες: εικαστικές τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, κεραμική, υαλογραφία, Ασιατικές τέχνες κ.α.), ιστορία και διάφορα (σχέδια, φωτογραφίες κ.α.).
Στον τομέα της ζωγραφικής δίνεται ιδιαίτερη μνεία στα έργα των μεγάλων Ολλανδών δασκάλων του 17ου αιώνα ( 17e-eeuwse Hollandse Meesters), με μεγαλύτερα ονόματα εκείνα των [[Ρέμπραντ]] ( Rembrandt van Rijn), [[Φρανς Χαλς]]
*Το ''[[Μουσείο της Πόλης (Άμστερνταμ)|Μουσείο της Πόλης]] (Het Stedelijk Museum)'': βρίσκεται στην Πλατεία Μουσείου και είναι προσανατολισμένο στην τέχνη των 19ου
*Το ''[[Μουσείο Βαν Γκογκ]]'' (ολλανδική προφορά Φαν Χοχ) ''(Het Van Gogh Museum)'': αποτελεί το σπουδαιότερο μουσείο στον κόσμο με αναφορά στο μεγάλο ζωγράφο. Βρίσκεται, επίσης, στην πλατεία Μουσείου και ιδρύθηκε το 1964, τελείωσε όμως το 1969, και άνοιξε για το κοινό μόλις στα 1973. Νέα πτέρυγα προστέθηκε το 1999.
Γραμμή 173:
Αντίθετα με ότι πιστεύεται, στο μουσείο εκτίθενται και μεμονωμένα έργα άλλων μεγάλων ζωγράφων, όπως των [[Κλοντ Μονέ|Μονέ]], [[Πωλ Γκωγκέν|Γκωγκέν]], [[Πάμπλο Πικάσο|Πικάσο]], [[Ζωρζ Σερά|Σερά]] και [[Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ|Τουλούζ Λωτρέκ]].
Τον Δεκέμβριο του 2002 εκλάπησαν δύο πίνακες του [[Βίνσεντ βαν Γκογκ|Βαν
[[Αρχείο:Ingang Tropenmuseum.jpg|thumb|250px|right|To Μουσείο των Τροπικών]]
*Το ''Μουσείο των Τροπικών'' (ενν. περιοχών) (Het Tropenmuseum): πρόκειται περί ενός εθνολογικού μουσείου, με αναφορά στους λαούς των τροπικών -και όχι μόνον- περιοχών. Περιέχει παραδοσιακά αλλά και σύγχρονα αντικείμενα τέχνης από διάφορους πολιτισμούς, όπως λ.χ. της Ινδονησίας, της
*Το ''[[Μουσείο του Άμστερνταμ]]'' (Het Amsterdam Museum): μέχρι το 2010 ονομαζόταν Ιστορικό Μουσείο του Άμστερνταμ και αναφέρεται στο παρελθόν και το παρόν της πόλης του Άμστερνταμ, ειδικά. Ιδρύθηκε το 1926 και, βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, όπου μεταφέρθηκε από άλλη συνοικία το 1975. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται περίπου 75.000 αντικείμενα, κυρίως πίνακες, αγάλματα, λιθοτυπίες, γραφοτυπίες, σχέδια, βιβλία, είδη υαλουργίας, υφαντικής, κεραμικής, μηχανήματα, έπιπλα, κ.λ.π.
Γραμμή 187:
*Το ''[[Σπίτι της Άννας Φρανκ]]'' (Het Anne Frank Huis): αποτελεί οικοδόμημα του 1635 και είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία και από άλλους επιφανείς πολίτες του Άμστερνταμ. Μεταξύ 1928 και 1939, στέγαζε βιομηχανία κατασκευής [[πιανόλα|πιανολών]]. Από το 1940 κατοικήθηκε από τον Όττο Φρανκ και την οικογένειά του. Η ιστορία της κόρης του Άννας και του Ημερολογίου της είναι το κυρίαρχο στοιχείο της συγκεκριμένης οικίας, που αποτελεί έναν από τους πλέον επισκέψιμους και φωτογραφημένους χώρους του Άμστερνταμ.
*Το ''Μουσείο Τισό'' (Madame Tussauds): ένα από τα -μικρότερα- ομώνυμα με το,
*Το ''[[Μουσείο Αντίστασης]]'' (Ηet Verzetsmuseum Amsterdam): ιδρύθηκε το 1984 και περιλαμβάνει αυθεντικά αντικείμενα, φωτογραφίες, κινηματογραφικά και ηχητικά ντοκουμέντα από την ιστορία όλων εκείνων που πήραν μέρος στην Αντίσταση κατά των Γερμανών στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γραμμή 194:
[[Αρχείο:Okerk2.jpg|thumb|250px|Η Παλαιά Εκκλησία]]
*Η ''Παλαιά Εκκλησία'' (De Oude Kerk): είναι η παλαιότερη εκκλησία του Άμστερνταμ και το παλαιότερο σωζόμενο κτήριο της πόλης. Κατασκευάστηκε το 1306 και,
*Η ''Νέα Εκκλησία'' (De Nieuwe Kerk): βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στην πλατεία Νταμ (Dam), δίπλα στο
*Ο ''Αγ. Νικόλαος'' (Sint-Nicolaaskerk): ρωμαιοκαθολική βασιλική, κτισμένη μεταξύ των ετών 1884-7. Στην είσοδο δεσπόζουν οι δύο πύργοι της κατασκευασμένοι σε ένα ιδιαίτερο ρυθμό, οι οποίοι δεν είναι απόλυτα συμμετρικοί μεταξύ τους (ο δυτικός γέρνει περισσότερο προς τα εμπρός). Το 1999 έγιναν εργασίες συντήρησης.
Γραμμή 205:
*Το ''Βασιλικό Παλάτι'' (Het Koninklijk Paleis Amsterdam): βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στην πλατεία Νταμ (Dam). Κατασκευάστηκε μεταξύ 1648 και 1665 ως δημαρχείο, σε σχέδια του Γιάκομπ φαν Κάμπεν (Jacob van Campen). Υπήρξε το σημαντικότερο ιστορικό και πολιτιστικό κτήριο του Χρυσού Αιώνα και ανήκει στα 100 σημαντικότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Άμστερνταμ.
Απετέλεσε, στην εποχή του, το μεγαλύτερο μη θρησκευτικό κτήριο του Παλαιού Κόσμου. Η μνημειακή
Η χρήση του άλλαξε το 1808, όταν χρησιμοποιήθηκε από το Ναπολέοντα Βοναπάρτη ως βασιλική κατοικία και παρέμεινε έτσι για πολύ καιρό, μετά την επιστροφή του σε ολλανδικά χέρια. Στον 20o αιώνα έγιναν πολλές εργασίες συντήρησης και, από το 1960, άνοιξε για το κοινό. Μεταξύ 2005 και 2009 έκλεισε πάλι, διότι πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένα έργα συντήρησης στο εσωτερικό του. Σήμερα, δεν χρησιμοποιείται μεν ως βασιλική κατοικία, αλλά στεγάζει όλες τις επισκέψεις των βασιλικών μελών στο Άμστερνταμ, καθώς και όλες τις εορταστικές ή επετειακές εκδηλώσεις που σχετίζονται με τους Ολλανδούς «γαλαζοαίματους».
*Η ''Στόπερα'' (De Stopera): βρίσκεται στο κέντρο του Άμστερνταμ μεταξύ της Πλατείας Βατερλώ και του Ζβάνενμπουρχβαλ πάνω στον ποταμό [[Άμστελ]]. Το όνομά της προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων Στάτχαους (stadhuis) και Όπερα (opera). Στεγάζει το Δημαρχείο (Stadhuis) και το Μουσικό Θέατρο του Άμστερνταμ (Het Muziektheater),
[[Αρχείο:BeursVanBerlage.jpg|thumb|250px|To ''Μπέρλάχε'']]
Γραμμή 215:
*Το ''Μπέρλάχε'' (De Berlage): εντυπωσιακό κτήριο στη [[Ντάμρακ]] (Damrak), κατασκευασμένο μεταξύ 1898 και 1903, σε σχέδια του αρχιτέκτονα [[Χέντρικ Πέτρους Μπέρλάχε]] (Hendrik Petrus Berlage), απ’όπου και η ονομασία του. Το βασικό δομικό του υλικό είναι το κόκκινο τούβλο ενώ διαθέτει 3 ορόφους, γυάλινη οροφή και πύργο ύψους 40 μέτρων στην είσοδο.
Κατασκευάστηκε για να στεγάσει και να εξυπηρετήσει
Σήμερα χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός, συνεδριακός και συναυλιακός χώρος. Είναι στη λίστα με τα 100 σπουδαιότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ολλανδίας (Rijksmonumenten).
Γραμμή 225:
*Το ''Σχέιπφααρτχάους'' (Het Scheepvaarthuis): ογκώδες κτήριο που δεσπόζει στο χώρο της [[Προκυμαίας Πρίγκηπας Ερρίκος]] (de Prins Hendrikkade). Η ονομασία του θα μπορούσε να αποδοθεί ελεύθερα ως, ο «Οίκος της Ναυσιπλοΐας» και οφείλεται στο ότι κατασκευάστηκε το 1916 για να στεγάσει τα γραφεία 6 μεγάλων εφοπλιστικών γραφείων. Αρχιτεκτονικά, αποτελεί την επιτομή της [[Σχολή του Άμστερνταμ|Σχολής του Άμστερνταμ]]. Πέρασε στα χέρια διαφόρων μεγιστάνων και, από το 2005 χρησιμοποιείται ως ξενοδοχείο 5 αστέρων. Συμπεριλαμβάνεται στη λίστα με τα 100 σπουδαιότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ολλανδίας (Rijksmonumenten).
*Το ''Κτήριο του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού'' (Het Centraal Station): βρίσκεται πάνω στον Έι και αποτελεί το διαχωριστικό σημείο του ιστορικού κέντρου από τις βόρειες συνοικίες. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1881 και 1889 σε σχέδια του φημισμένου Ολλανδού αρχιτέκτονα Π.Κάουπερς (P.J.H. Cuypers), πάνω σε 3 τεχνητά νησιά στον Έι. Αυτό έγινε εφικτό μέσω μεταφοράς άμμου από
Διαθέτει θόλο από χυτοσίδηρο με άνοιγμα 40 μέτρων, περίπου, και εντυπωσιακή είσοδο νεοαναγεννησιακού ρυθμού. Από το 1997 βρίσκεται συνεχώς υπό καθεστώς έργων συντήρησης, εξ αιτίας των οποίων, πολλά τμήματά του κλείνουν για αρκετές εβδομάδες.
Γραμμή 232:
[[Αρχείο:RedLightDistrictAmsterdamTheNetherlands.jpg|thumb|200px|Οι χαρακτηριστικές «βιτρίνες» της ''Κόκκινης Συνοικίας'']]
Η «Κόκκινη Συνοικία» (De Rosse Buurt/De Wallen of De Walletjes), αποτελεί μία «ιδιαίτερη» περιοχή στο κέντρο του Άμστερνταμ, και έναν από τους πλέον πολυσύχναστους τουριστικά προορισμούς της πόλης.
Ήδη από το 1385 είχε αρχίσει να περιτειχίζονται τα [[χράχτεν]] της περιοχής με μικρές πλίνθινες κατασκευές (Wallen). Η περιοχή αποτελούσε αρχικά θρησκευτικό κέντρο, αφού από το 1578 άρχισαν να κτίζονται λιλιπούτειες μοναστικές κοινότητες (Kloosters) σε ικανούς αριθμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η παλαιότερη εκκλησία του Άμστερνταμ (Oude
Η ζώνη, που περιλαμβάνει περίπου 300 οικήματα (μεγάλα δωμάτια κατ’ουσίαν), καλύπτει περίπου 6.500 τετραγωνικά μέτρα και περιβάλλεται από [[χράχτεν]]. Τα οικήματα ενοικιάζονται από τις εργαζόμενες στο συγκεκριμένο χώρο όπου και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αυτό, όμως, που αποτελεί την ειδοποιό διαφορά είναι ότι «εκτίθενται» σε κοινή θέα πίσω από μεγάλη γυάλινη προθήκη («βιτρίνα») με κόκκινο φωτισμό. Η ολλανδική ονομασία για το συγκεκριμένο είδος πορνείας είναι ''raamprostitutie'', που σημαίνει κυριολεκτικά «πορνεία του παράθυρου/βιτρίνας».
Αντίθετα με ότι πιστεύεται, η περιοχή αποτελεί μεν το κέντρο του «αγοραίου έρωτα» της πόλης, αλλά είναι ταυτόχρονα ένας
Παρά ταύτα, η περιοχή βρίθει από επιχειρήσεις που σχετίζονται με το συγκεκριμένο τομέα, όπως καταστήματα με είδη σεξ (sex shops), θέατρα αντίστοιχου περιεχομένου, κ.ο.κ, που σε συνδυασμό με τα διάσημα [[κόφι-σοπς]] (coffeeshops) και, παρά την ανοχή των ολλανδικών νόμων (gedoogbeleid), αποτελούν συχνά εστίες παραβατικότητας ή και εγκληματικότητας. Από το 2007 μπήκε σε εφαρμογή το ''Σχέδιο 1012'' (Ηet Coalitieproject 1012), για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και την οικονομική αναβάθμιση της περιοχής.
Γραμμή 267:
}}
Το Άμστερνταμ είναι η πρωτεύουσα της [[Ολλανδία]]ς από την εποχή που
Παρά ταύτα, συνταγματικά το Άμστερνταμ, αποτελεί πρωτεύουσα της χώρας μόλις από το 1983, με ειδική διορθωτική τροποποίηση του ολλανδικού συντάγματος. Και, βέβαια, η έδρα της κυβέρνησης όπως και το κοινοβούλιο εδρεύουν στη [[Χάγη]] (Den Haag).
Γραμμή 277:
Η δημιουργία τους οφείλεται στην ανάγκη εξυπηρέτησης των μεγάλων απαιτήσεων που έχει μία μεγάλη πόλη. Με την διαίρεση αυτή, κάθε διαμέρισμα αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει τις δικές του υποχρεώσεις. Το διοικητικό σχήμα τους είναι απαράλλαχτο (εξαίρεση αποτελεί η κεντρική εκλογή του «δημάρχου»), με εκείνο των υπολοίπων ολλανδικών δήμων: υπάρχει το ''Συμβούλιο (Stadsdeelraad)'' και η ''Ημερήσια Διαχείριση'' ''(Dagelijks Bestuur)'' με τους ''νομοθέτες (Wethouders)'' και έναν ''Επικεφαλής της Έδρας'' («δήμαρχο»), ''(DB Voorzitter of "Burgemeester")'', διορισμένο από το Συμβούλιο του Κράτους (De Raad). Ασκούν τόσο νομοθετική όσο και εκτελεστική εξουσία στην επικράτειά τους. Η δικαιοδοσία τους επεκτείνεται σε όλους εκείνους τους τομείς που, το ολλανδικό κράτος θεωρεί, ότι δεν είναι ανάγκη να παρέμβει σε κεντρικό επίπεδο. Η δημιουργία κατοικιών, η διαχείριση των ανοιχτών χώρων (πάρκα, χώροι αναψυχής, πάρκινγκ κ.ο.κ), τα πολιτιστικά θέματα, ο αθλητισμός, διάφορες εκδηλώσεις, η διευθέτηση θεμάτων των πολιτών, είναι μερικοί από τους τομείς που υπάγονται στις υποχρεώσεις τους. Αντίθετα, η κεντρική διοίκηση αναλαμβάνει τομείς όπως είναι η δημόσια τάξη και τα επονομαζόμενα Καθήκοντα Α (Α-Taken).
Πάντως, το συγκεκριμένο μοντέλο διοίκησης βρίσκεται σε συνεχή δυναμική κατάσταση, αλλάζει δηλαδή κατά καιρούς, σε μια προσπάθεια να βελτιώνονται οι
==Εκπαίδευση==
Γραμμή 284:
Το Άμστερνταμ έχει δύο πανεπιστήμια: Το [[Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ]] (De Universiteit van Amsterdam) ή (UvA), με 28.000 φοιτητές περίπου και το [[Πανεπιστήμιο Φρέιε]] (''Vrije Universiteit'') ή (VU), με 19.000 φοιτητές περίπου. Το πρώτο βρίσκεται στην κυρίως πόλη, ενώ το δεύτερο στη συνοικία Μπάουτενφέλντερτ (Buitenveldert).
Άλλα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης (ΗΒΟ), αποτελούν η ''Ακαδημία Χέριτ Ρίτφελτ'' (De Gerrit Rietveld Academie), με κατεύθυνση τις Καλές Τέχνες, την Υφαντουργία, τη Γραφιστική, τη Μόδα κ.α., το ''Χόχεσχόολ του Άμστερνταμ'' (De Hogeschool van Amsterdam), με κατεύθυνση τη Φυσική Αγωγή, τη Διατροφολογία, την Οικονομία, την Υγεία, τα ΜΜΕ κ.α., το ''Χόχεσχόολ για Οικονομικές Σπουδές του Άμστερνταμ'' (Hogeschool voor Economische Studies Amsterdam) και το ''Αμστερντάμσε Χοχεσχοολ για τις Τέχνες'' (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten) που περιλαμβάνει το ''Ωδείο Σβεελίνκ'' (Sweelinck Conservatorium). Το [[Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνικής Ιστορίας του Άμστερνταμ]] είναι ένας από τα μεγαλύτερους παγκοσμίως θεσμούς τεκμηρίωσης και έρευνας της
==Συγκοινωνίες==
Γραμμή 324:
* [[Άννα Φρανκ]] – ημερολογιογράφος του Ολοκαυτώματος
* [[Τέο φαν Χοχ]] – σκηνοθέτης
* Σιμόν Κάρμιχελτ -
* Μουλτατούλι – συγγραφέας
* [[Γιόχαν Κρόιφ]]- ποδοσφαιριστής
Γραμμή 354:
{{commons|Amsterdam}}
{{wikivoyage|Amsterdam}}
* [http://amsterdam.nl/ Επίσημη ιστοσελίδα της πόλης του Άμστερνταμ] ([http://www.iamsterdam.com/
* [http://amsterdaminsite.nl/adam.el Amsterdam in Site]
* {{dmoz}}
|