Χρήστης:Siga/πρόχειρο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Siga (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Siga (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 20:
{{Commons|Coenagrion puella|}}
{{παραπομπές}}
Ο '''''Βουπρήστης''''' (Buprestis) είναι [[Γένος (βιολογία)|γένος]] εντόμων της [[Τάξη (βιολογία)|τάξης]] των [[κολεόπτερα | κολεοπτέρων]] και της [[Οικογένεια (βιολογία)|οικογένειας]] των [[Buprestidae]]. Το γένος ''Buprestis'' περιλαμβάνει στην Ευρώπη 14 [[είδος (βιολογία)|είδη]]<ref name="EuroFauna">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101270 Fauna Europaea, ευρωπαϊκά είδη του γένους ''Buprestis'']</ref>. Παγκοσμίως αναφέρονται περίπου 50 ονόματα ειδών,<ref name="gbif">[http://data.gbif.org/species/browse/provider/1/taxon/13247279/?unconfirmedNames=true#unconfirmedNames Απαρίθμηση ειδών ''Buprestis'' στο GBIF]</ref> αλλά αυτά περιλαμβάνουν και συνώνυμα και όχι εξακριβωμένα ονόματα. Από τα ευρωπαϊκά είδη συναντάμε οκτώ είδη στην Ελλάδα, δηλαδή τα:
*''B. cupressi'' Germar 1817
*''B. dalmatina'' Mannerheim 1837
*''B. haemorrhoidalis'' Herbst 1780
*''B. humeralis'' Klug 1829
*''B. novemmaculata'' Linné 1767
*''B. rustica'' Linné 1758
*''B. octoguttata'' Linné 1758
*''B. splendens'' Fabricius 1774
Το γένος δίνει την όνομά του σε ολόκληρη την οικογένεια των Buprestidae. Πιθανότατα έλκει το όνομά του από την αρχαία ελληνική, καθώς οι βόες (βόδια) πρήζονταν όταν το έτρωγαν.
==Μορφολογικά χαρακτηριστικά του ακμαίου==
{|class="prettytable" style="float:left; width:420px;"
|Εικ.1: ''B. novemmaculata''<br>μέρος της κάτω πλευράς<small><br>δεξιά κατά μέρος χρωματισμένο<br><br>Πράσινο: προέκταση του προνώτου<br>μπλε: μεσοστέρνο<br>κίτρινο: μεταστέρνο<br>πορτοκαλί: οπίσθιο ισχίο<br>κόκκινο: επίστερνο του μεταθώρακα</small>
|[[Image:Buprestis novemmaculata detail.JPG|250px]]
|-
|[[File:Buprestis dalmatina detail.jpg|center|180px]]
|Εικ.2: ''Buprestis dalmatina'', αρσενικό<br><small> κνήμη και ταρσός του μπροστινού ποδιού από κάτω<br><br>αριστερά το τέλος της κνήμης με πλατύ προέκταση </small>
|}
Δυστυχώς ο ''Buprestis'' δεν έχει εύκολα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά. Η φόρμα του σώματος μοιάζει με πολλά άλλα γένη των Buprestidae. Τα χρώματα είναι σκούρα, σε μερικά είδη όμως είναι ζωηρά. Το πρόνωτο δεν έχει ιδιαίτερες εμβαθύνσεις (όπως η ''[[Perotis]]'' και η ''[[Capnodis]]'') ή εξογκώματα. Το γένος καθορίζεται μόνο με τον συνδυασμό πολλών χαρακτηριστικών.
Το πρόστερνο επιμηκύνεται προς τα πίσω, σχηματίζοντας απόφυση (Εικ. 1, πράσινο), που εισχωρεί σε μια εσοχή του μεσοστέρνου. Τα [[πόδι (έντομα)|ισχία]] των μπροστινών ποδιών είναι σφαιρικά, και χωρίζονται από την απόφυση του προστέρνου. Οι αρθρικές κοιλότητες όπου προσφύονται τα μπροστινά ισχία, είναι ανοικτές προς τα πίσω. Στη στάση ηρεμίας οι οπίσθιες κνήμες (Εικ. 1, πορτοκαλί) κάθονται κατά μέρος σε ένα αυλάκι, που επεκτείνεται κατά μήκος του πισινού ισχίου (Εικ. 1, κίτρινο). Αυτά τα μορφολογικά χαρακτηριστικά είναι όμως παρόντα σε όλα τα είδη των Buprestidae.
Το σχήμα του μεσοστέρνου, του μεταστέρνου και των επιμέρους τμημάτων τους , όπως και η σχετική θέση μεταξύ τους ορίζουν το [[είδος (βιολογία)|φύλο]] Buprestini. Απεικονίζονται στην Εικόνα 1.
Μεταξύ των γενών των Buprestini μόνο η ''Buprestis'' συνδυάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά.
Το τελευταίο μέρος των [[Στοματικά μόρια (έντομα)#Τα στοματικά μόρια μασητικού τύπου|γναθικών προσακτρίδων]] είναι απλό κυλινδρικό. Τα [[Σύνθετος οφθαλμός|μάτια]] φτάνουν τα πάνω σαγόνια και δεν σφίγγουν το μέτωπο. Ο [[έλυτρα|θυρεός]] είναι σχετικά μικρός.
Για την κατάταξη του γένους στα διάφορα είδη χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων η μορφή του τέλους της [[πόδι (έντομα)|κνήμης]] στα αρσενικά. Εκεί υπάρχει ή αυλάκι ή προέκταση, που σε μερικά είδη μπορεί να είναι επιβλητικά μεγάλο (Εικ. 2). Αντίθετα στην ''[[Eurythyrea]]'' και στα αρσενικά δεν υπάρχει αυλάκι ή προέκταση στο τέλος της μπροστινής κνήμης.
==Βιολογία==
[[Image:Buprestis larva Reitter.JPG|thumb|200px|προνύμφη της ''Buprestis''<br><small> σύμφωνα με τον [[Edmund Reitter|Reitter]]</small><ref name="Reitter">Edm.Reitter: ''Fauna Germanica, die Käfer des Deutschen Reiches'' III.τόμος σελίδα 185, K.G.Lutz' Verlag, Stuttgart 1911</ref> ]]
Τα προνυμφιακά στάδια (Εικ. 3) ζουν στο ξύλο κωνοφόρων δέντρων που είναι ασθενή ή κατά μέρος ή εξ ολοκλήρου νεκρά. Η ''B.cupressi'' βρίσκεται αποκλειστικά στα [[κυπαρίσσι]]α, τα περισσότερα είδη αναπτύσσονται στα διάφορα είδη [[πεύκο|πεύκων]], η ''B. rustica'' κατοικεί σε ποικιλία ξενιστών.
Η ''B. splendens'' είναι πολύ σπάνιο είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Για την επιβίωσή της χρειάζεται αυτόχθονα δάση με πολλά ηλικιωμένα και νεκρά δέντρα.
==Επιλεγμένα είδη==
===''B. dalmatina'' Mannerheim, 1837===
<gallery>
File:Buprestis dalmatina up1.jpg|''Buprestis dalmatina''
File:Buprestis dalmatina side.jpg|''Buprestis dalmatina''
File:Buprestis dalmatina front.jpg|''Buprestis dalmatina''
File:Buprestis dalmatina under.jpg|''Buprestis dalmatina''
</gallery>
Τα ακμαία τα συναντούμε κατά την περίοδο Απριλίου έως Σεπτεμβρίου στο ξύλο των ξενιστών τους. Ξενιστές είναι πεύκα και καμιά φορά επίσης κυπαρίσσια. Το είδος συναντάται σε όλη την Ελλάδα αλλά και πέρα από αυτήν, στις χώρες κοντά στην ανατολική [[Μεσόγειο]] και τον [[Εύξεινος Πόντος|Εύξεινο Πόντο]]. Ζει σε πευκοδάση χαμηλών υψών.
<ref name="EuroFaundal">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101625 Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους ''B. dalmatina'']</ref>
===''B. haemorrhoidalis'' Herbst, 1780===
<gallery>
File:Buprestis haemorrhoidalis up2.jpg|''Buprestis haemorrhoidalis''
File:Buprestis haemorrhoidalis side.jpg|''Buprestis haemorrhoidalis''
File:Buprestis haemorrhoidalis front.jpg|''Buprestis haemorrhoidalis''
File:Buprestis haemorrhoidalis under.jpg|''Buprestis haemorrhoidalis''
</gallery>
Το ακμαίο διαμένει στους ξενιστές, που είναι κωνοφόρα δέντρα όπως τα πεύκα, τα έλατα και τα κυπαρίσσια. Γίνεται ορατό κατά τους μήνες από Μάιο έως Οκτώβριο. Είναι μονόχρωμο και έχει το χρώμα ξηρού αίματος. Το είδος λείπει στα νησιά του Αιγαίου. Είναι το μόνο είδος, που αντέχει και τα κρύα κλίματα σε μεγαλύτερα ύψη με έλατα. Το συναντούμε όμως και στο πευκοδάσος. Στην Ελλάδα υπάρχει το υποείδος ''B. haemorrhoidalis haemorrhoidalis''. Δεύτερο ευρωπαϊκό υποείδος είναι ''B. haemorrhoidalis aratica'' στην [[Ιταλία]].<ref name="EuroFaunahaem">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101633 Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους ''B. haemorrhoidalis'']</ref> ,
===''B. novemmaculata'' Linné, 1767===
<gallery>
Image:Buprestis novemmaculata bl.jpg|''Buprestis novemmaculata''
Image:Buprestis novemmaculata side.jpg|''Buprestis novemmaculata''
Image:Buprestis novemmaculata front.jpg|''Buprestis novemmaculata''
Image:Buprestis novemmaculata underside.JPG|''Buprestis novemmaculata''
</gallery>
Το ακμαίο είναι καφέ με κίτρινους λεκέδες. Ο αριθμός και το μέγεθος των λεκέδων διαφέρουν σημαντικά. Το ακμαίο γίνεται ορατό από Ιούνιο έως Οκτώβριο στους ξενιστές ''Picea'' και ''Pinus''. Το είδος δεν συναντάται στα νησιά. Ζει στο πευκοδάσος των βουνών.<ref name="EuroFaunanov">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101646 Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους ''B. novemmaculata'']</ref> Στην Ελλάδα συναντούμε δυο υποείδη, ''B. novemmaculata novemmaculata'' και ''B. novemmaculata gravida''. Η περιοχή διανομής της ''B. novemmaculata gravida''<ref name="EuroFaunanov3">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101647 Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους ''B. novemmaculata gravida'']</ref> είναι πιο περιορισμένη από αυτήν της ''B. novemmaculata novemmaculata''.<ref name="EuroFaunanov2">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101648 Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του υποείδους ''B. novemmaculata novemmaculata'']</ref>
===''B. octoguttata'' Linné, 1758===
<gallery>
Image:Buprestis octoguttata bl.JPG|''Buprestis octoguttata''
Image:Buprestis octoguttata side.JPG|''Buprestis octoguttata''
Image:Buprestis octoguttata front.JPG|''Buprestis octoguttata''
Image:Buprestis octoguttata underside.JPG|''Buprestis octoguttata''
</gallery>
Η ''Buprestis octoguttata'' είναι το μόνο είδος του γένους με ζωηρά χρώματα. Στο γαλανό σώμα έχει κίτρινους λεκέδες. Οι λεκέδες διαφέρουν σε μέγεθος και αριθμό. Από πάνω σε κάθε έλυτρο γίνονται ορατοί συνήθως τέσσερις λεκέδες, έχει όμως λεκέδες και στις πλευρές των ελύτρων, στο πρόνωτο, στο κεφάλι και στην κάτω πλευρά του σώματος. Ξενιστής είναι το πεύκο. Τα ακμαία κάνουν την εμφάνισή τους τον Ιούνιο και Ιούλιο και τρέφονται από τις βελόνες. Στην Ελλάδα η περιοχή διανομής του είδους είναι περιορισμένη στη Στερεά Ελλάδα. Ζει στο πευκοδάσος των βουνών.<ref name="EuroFaunaoct">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=101659 Fauna Europaea, Διανομή και ταξινόμηση του είδους ''B. octoguttata'']</ref>
Στην Ελλάδα συναντούμε το υποείδος ''B. octoguttata octoguttata''. Άλλο ευρωπαϊκό υποείδος είναι η ''B. octoguttata corsica'' στη [[Κορσική]].
| |||