Μαρίκα Κοτοπούλη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Έγινε θιασάρχης το 1908 και το 1912 εγκαταστάθηκε στο θέατρο "«Ομονοίας"», το οποίο μετονομάστηκε σε «Μαρίκας Κοτοπούλη» και το 1936 μετακόμισε στο «Ρεξ» της οδού Πανεπιστημίου".<ref>[[#Δελβ1996|Δελβερούδη (1996)]], σελ.74.</ref> Το καλοκαίρι του 1924, όταν ο [[Χαϊλέ Σελασιέ]] επισκέφθηκε ως αντιβασιλέας της [[Αιθιοπία|Αιθιοπίας]] την Ελλάδα, η Κοτοπούλη και ο θίασός της επιλέχτηκαν για την παράσταση του [[Αγαμέμνων (τραγωδία)|''Αγαμέμνονα'']] που δόθηκε προς τιμήν του στο [[Ηρώδειο]].<ref>[http://www.apgrd.ox.ac.uk/productions/production/518 Agamemnon (1924)]. ''Archive of Performances of Greek & Roman Drama''. [[Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης|University of Oxford]]. Ανακτήθηκε στις 25.06.2015.</ref> Στις αρχές του 1929 η Κοτοπούλη συνέστησε την "«Ελευθέραν Σκηνήν"», σε συνεργασία με τον χρονογράφο και θεατρικό συγγραφέα [[Σπύρος Μελάς|Σπύρο Μελά]] και με τη σύμπραξη του γαμπρού της [[Μήτσος Μυράτ|Μήτσου Μυράτ]]. Η δημιουργία του θιάσου είχε σχεδιαστεί ως αντίβαρο στην επικείμενη σύσταση του [[Εθνικό Θέατρο|Εθνικού Θεάτρου]]. Γρήγορα, όμως, οι οικονομικές αποτυχίες ορισμένων επιλογών της "«Ελευθέρας Σκηνής"» οδήγησαν τον Μελά στην απόφαση να αποχωρήσει από το σχήμα, επιλέγοντας την προώθηση των συμφερόντων του μέσω του Εθνικού. Μετά τη διάλυση του θιάσου, η Κοτοπούλη, μαζί με μια ομάδα ηθοποιών, έφυγε τον Οκτώβριο του 1930 για παραστάσεις στις ΗΠΑ, όπου παρέμεινε μέχρι τον Ιανουάριο του 1932.<ref>Βλ. [[#Γλυτζ1996|Γλυτζουρής (1996)]], σελ.89-101.</ref> Η επιθυμία της να δημιουργήσει ένα θεατρικό σχήμα που θα ήταν το αντίπαλο δέος του Εθνικού Θεάτρου πραγματοποιήθηκε όταν επέστρεψε από την Αμερική και έφτιαξε έναν θίασο με την άλλοτε ανταγωνίστριά της, [[Κυβέλη (ηθοποιός)|Κυβέλη]], ο οποίος γνώρισε σημαντική επιτυχία. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η παρουσία της Κοτοπούλη στο θεατρικό σανίδι αραίωσε. Η τελευταία της εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 1952, στην [[Ερμούπολη]] της Σύρου.<ref name="Δεληπ7">[[#Δεληπ2003|Δεληπέτρου (2003)]], σελ.7.</ref>

Η Μαρίκα Κοτοπούλη πέθανε στις [[11 Σεπτεμβρίου]] [[1954]].<ref>[[Σπύρος Λιναρδάτος]], [https://www.google.gr/search?q=%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82+%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:el:official&client=firefox-beta#client=firefox-beta&rls=org.mozilla:el%3Aofficial&tbm=bks&sclient=psy-ab&q=%CE%BA%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B7+%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%B1+%CF%80%CE%AD%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%B5+%CF%83%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85+1954&oq=%CE%BA%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B7+%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%B1+%CF%80%CE%AD%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%B5+%CF%83%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85+1954&gs_l=serp.3...6488.11669.7.12120.24.24.0.0.0.0.283.3454.0j21j3.24.0....0...1c.1.19.psy-ab.ODBC5e8kScM&pbx=1&bav=on.2,or.r_qf.&bvm=bv.48705608,d.ZWU&fp=fca0c6cb752c0f16&biw=1366&bih=610 ''Από τον Εμφύλιο στη Χούντα: 1952-55'',] Παπαζήσης, Αθήνα 1978, σελ.304. Ανακτήθηκε στις 25.06.2015.</ref> Κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη την επόμενη του θανάτου της, αφού πρώτα το φέρετρό της εκτέθηκε στη Μητρόπολη σε λαϊκό προσκύνημα.<ref>[http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=12&db=9&da=1954 "«Η Κοτοπούλη απέθανε χθες εκ συγκοπής"»], ''Ελευθερία'', 12 Σεπτ. 1954, σελ.1. Ανακτήθηκε στις 25.06.2015.</ref>

Στην καριέρα της, η Κοτοπούλη διακρίθηκε ως Ηλέκτρα στην ''Ορέστεια'', ως Ιφιγένεια και Μαργαρίτα (στο Φάουστ) του [[Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε|Γκαίτε]], ως Ηλέκτρα του [[Ούγκο φον Χόφμανσταλ|Χόφμανσταλ]] και, όσον αφορά το ελληνικό ρεπερτόριο, ως [[Φαύστα]] στην ομώνυμη τραγωδία του [[Δημήτριος Βερναρδάκης|Δημητρίου Βερναρδάκη]] και Θεοδότη στους ''Ισαύρους'' του [[Κλέων Ρίζος Ραγκαβής|Ραγκαβή]].<ref name="Λασκ"/>. Ξεχωριστή, επίσης, ήταν η ερμηνεία της στη ''[[Στέλλα Βιολάντη]]'' του [[Γρηγόριος Ξενόπουλος|Ξενόπουλου]] το καλοκαίρι του 1909 στo θέατρο Ομονοίας, στέγη της [[Νέα Σκηνή|Νέας Σκηνής]], όταν ο συγγραφέας εμπιστεύτηκε σ' αυτήν τον πρωταγωνιστικό ρόλο κι όχι στην Κυβέλη, όπως συνήθιζε.<ref>[[#Delv1982|Delveroudi (1982)]], σελ.223-224, 361.</ref> Όσον αφορά την επιθεώρηση, παρόλο που η Κοτοπούλη είχε μια σημαντική παρουσία στο είδος στα νεανικά χρόνια της, η ίδια δεν ήθελε τη συσχετίζουν με αυτήν, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να κάνει το 1918 δήλωση "«περί αποτάξεως"» αυτού του ιδιαίτερου τύπου θεατρικού έργου.<ref>[[#Χατζη2003|Χατζηδάκης (2003)]], σελ.28.</ref>

Η προσωπική της ζωή υπήρξε θυελλώδης, ιδιαίτερα στα νεανικά της χρόνια. Στην εποχή της κυκλοφορούσε η φήμη πως η Κοτοπούλη είχε ερωτικές σχέσεις και με γυναίκες ηθοποιούς, μικρότερες σε ηλικία, προτού αυτές αναδειχτούν.<ref>Ελένη Μπακοπούλου, [http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=16385&code=8743 "«Μαρτυρία Ντόρας Ρωζέττη"»], ''[[Οδός Πανός]]'', 132 (2006), σελ.16. Ανακτήθηκε στις 13.07.2015.</ref>

Λίγο έπειτα από την πρόσληψή της στο Βασιλικό Θέατρο, συγκεκριμένα το 1904, σύναψε ερωτικό δεσμό με τον σκηνοθέτη [[Θωμάς Οικονόμου|Θωμά Οικονόμου]], ο οποίος αναγνώρισε αμέσως το ταλέντο της και βοήθησε στην καθιέρωσή της. Μετά την σχεδόν ταυτόχρονη αποχώρησή τους από το Βασιλικό (1906), η Κοτοπούλη συμμετείχε στο "«Θίασο Θωμά Οικονόμου"» στο ελεύθερο θέατρο, ένα συνεργατικό σχήμα με το θίασο του πατέρα της Δημήτρη. Την επόμενη χρονιά ο δεσμός της με τον Οικονόμου έληξε και, μάλιστα, με άσχημο τρόπο, ενώ η ίδια έφυγε για λίγο στο Παρίσι.<ref>[[#Δελβ1989|Δελβερούδη (1989)]], σελ.48-51, 53-54.</ref>

Στις πολιτικές της πεποιθήσεις η Κοτοπούλη ήταν φιλομοναρχική, θεωρώντας πως το παλάτι ήταν θεσμός ιερός. Ωστόσο, οι προσωπικές σχέσεις της δεν καθορίζονταν από αυτήν την επιλογή. Όπως μαρτυρεί, μάλιστα, ο [[Γιάννης Τσαρούχης]], κατά τη διάρκεια της [[Κατοχή]]ς προστάτεψε και βοήθησε όσο μπορούσε τους αριστερούς συναδέλφους της, παρεμβαίνοντας υπέρ αυτών στις αρχές, με το πρόσχημα ότι τους χρειαζόταν κοντά της: "«καμουφλάριζε την ανθρωπιά της, με τη δικαιολογία του θεάτρου»".<ref>[[#Τσαρ1987|Τσαρούχης (1987)]], [http://www.ekebi.gr/magazines/showimage.asp?file=37218&code=8666 σελ.797].</ref>

To 1923 η Κοτοπούλη έλαβε το Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ το 1939 τιμήθηκε για την προσφορά της από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Το 1949, με αφορμή τη (μοναδική) συνεργασία της με το Εθνικό στο ανέβασμα της ''Ορέστειας'' από τον [[Δημήτρης Ροντήρης|Ροντήρη]], οι συνάδελφοι της Κοτοπούλη έλαβαν την πρωτοβουλία και της έδωσαν ειδικό χρυσό μετάλλιο, με χαραγμένη τη μορφή της ως Κλυταιμνήστρας. Μέσα από αυτήν την κίνηση καθιερώθηκε, με πρωτοβουλία της ίδιας, ο θεσμός της απονομής του "«Επάθλου Κοτοπούλη"» σε αξιόλογες Ελληνίδες ηθοποιούς, ο οποίος όμως ατόνησε τα τελευταία χρόνια. Το 1950 της απονεμήθηκε από τον βασιλιά Παύλο το παράσημο του Ταξιάρχη.<ref name="Δεληπ7"/> <ref>[[#Σπηλ1985|Σπηλιωτόπουλος (1985)]].</ref> <ref>Βασίλης Αγγελικόπουλος, [http://www.kathimerini.gr/137141/article/politismos/arxeio-politismoy/epa8la-8eatroy-se-veteranoys-kai-neoys "«''Έπαθλα Θεάτρου'' σε βετεράνους και νέους"»,] ''Η Καθημερινή'', 11 Δεκεμβρίου 2002. Aνακτήθηκαν στις 13.07.2015.</ref>

Στην Αθήνα, στη "«Βίλα Κοτοπούλη"», το οίκημα που ήταν το γαμήλιο δώρο του Χέλμη προς τη μεγάλη πρωταγωνίστρια,<ref>Χαρά Τζαναβάρα, [http://www.efsyn.gr/arthro/vila-kotopoyli-gamilio-doro-poy-thymizei-sale "«Βίλα Κοτοπούλη: το γαμήλιο δώρο που θυμίζει σαλέ"»,] ''[[Εφημερίδα των Συντακτών]]'', 14 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 10.07.2015.</ref> στεγάζεται και λειτουργεί το [[Μουσείο Μαρίκας Κοτοπούλη]], στην οδό Αλέξανδρου Παναγούλη στο Δήμο Ζωγράφου.

*Αφιέρωμα στη [http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/2003/01/19012003.pdf Μαρίκα Κοτοπούλη,] ένθετο "«Επτά Ημέρες"» της εφ. ''[[Η Καθημερινή]]'', 19 Ιανουαρίου 2003 (ανακτήθηκε στις 25.06.2015). Περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα κείμενα:

|others=Διδακτ.Διδακτορική διατριβή

|publisher=[[Πανεπιστήμιο του Παρισιού|Πανεπιστήμιο Paris-Sorbonne]]

*Αφιέρωμα στη Μαρίκα Κοτοπούλη, περ. ''[[Νέα Εστία]]'', τεύχ.654 (1 Οκτ. 1954), με συνεργασίες των [[Ρήγας Γκόλφης|Ρήγα Γκόλφη]], [[Μανώλης Καλομοίρης|Μαν. Καλομοίρη]], [[Άλκης Θρύλος|Άλκη Θρύλου]], [[Μ. Καραγάτσης|Μ. Καραγάτση]] κ.άλ.

*{{cite journal|last=Δελβερούδη|first=Ελίζα-Άννα|title=Μαρίκα Κοτοπούλη: δικός της ο πρώτος ρόλος και στη ζωή|journal=[[Τα Νέα]]|issue=12 Δεκεμβρίου 1999|pages=Ν18|url=http://www.tanea.gr/news/greece/article/4092820/?iid=2|accessdate=6.05.2016}}