Βικιπαίδεια

Ελιά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Aimnak (συζήτηση | συνεισφορές)
5 επεξεργασίες
μ πρόσθεσα παράγαφο
-copyvio: http://www.eleokarpos.com/ ΒΠ:ΠΠΔ
Γραμμή 1:
{{άλλεςχρήσεις}}
{{ταξινομοπλαίσιο
|εικόνα = Elia.jpg
Γραμμή 70 ⟶ 71 :
| —
|Συνολική παγκόσμια παραγωγή
| style="text-align:right;" | 19.845.300
| style="text-align:right;" | 9.634.576
| style="text-align:right;" | 20.598
|-
|01
|{{Flag|Spain}}
| style="text-align:right;" | 7.820.060
| style="text-align:right;" | 2.330.400
| style="text-align:right;" | 29.781
|-
|02
| {{Flag|Italy}}
| style="text-align:right;" | 3.182.204
| style="text-align:right;" | 1.144.420
| style="text-align:right;" | 27.806
|-
|03
| {{Flag|Greece}}
| style="text-align:right;" | 2.000.000
| style="text-align:right;" | 850.000
| style="text-align:right;" | 23.529
|-
|04
| {{Flag|Turkey}}
| style="text-align:right;" | 1.750.000
| style="text-align:right;" | 798.493
| style="text-align:right;" | 21.916
|-
|05
| {{Flag|Morocco}}
| style="text-align:right;" | 1.415.902
| style="text-align:right;" | 597.513
| style="text-align:right;" | 22.839
|-
|06
| {{Flag|Syria}}
| style="text-align:right;" | 1.095.043
| style="text-align:right;" | 684.490
| style="text-align:right;" | 15.997
|-
|07
| {{Flag|Algeria}}
| style="text-align:right;" | 610.776
| style="text-align:right;" | 295.000
| style="text-align:right;" | 14.237
|-
|08
| {{Flag|Tunisia}}
| style="text-align:right;" | 562.000
| style="text-align:right;" | 1,779.950
| style="text-align:right;" | 4.848
|-
|09
| {{Flag|Egypt}}
| style="text-align:right;" | 459.650
| style="text-align:right;" | 52.668
| style="text-align:right;" | 87.273
|-
|10
| {{Flag|Portugal}}
| style="text-align:right;" | 443.800
| style="text-align:right;" | 343.200
| style="text-align:right;" | 12.931
|}
 
Γραμμή 160 ⟶ 161 :
=== Η ελιά στον αθλητισμό ===
[[Αρχείο:Head of boxeur 02.JPG|thumb|150px|Χάλκινη κεφαλή πυγμάχου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Ο αθλητής στέφεται με κότινο, από τον οποίο σώζεται μόνο το στέλεχος.]]
Πηγές αναφέρουν ότι οι έξι πρώτες [[Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα|Ολυμπιάδες]] είχαν ως έπαθλο ένα μήλο. Μετά καθιερώθηκε ως έπαθλο των [[Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα|Ολυμπίων]] ο [[κότινος]], το στεφάνι από κλαδί της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον [[Οπισθόδομος|οπισθόδομο]] του [[Ναός του Δία στην Ολυμπία|ναού του Δία στην Ολυμπία]].<ref> Νικόλαος Χ. Σταμπουλίδης, «Αγώνων Έπαθλα», Εκδόσεις Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα 2003</ref>
Στα [[Παναθήναια]] σημαντικό ρόλο έπαιζε η ελιά του [[Ερέχθειο|Ερεχθείου]], αλλά και τα στέφανα που φτιάχνονταν με τα κλαδιά της. Στην ιερή πομπή στους δρόμους της Αθήνας συμμετείχαν οι θαλλοφόροι, γέροντες ωραίοι και ευθυτενείς, που κρατούσαν στα χέρια τους κλάδους ελαίας.<ref> Νίκος Ψιλάκης, «Ελαίας Στέφανος: Τα στεφάνια των Ολυμπιονικών. Συμβολικό και ηθικό υπόβαθρο. Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων». Εκδόσεις ΚΑΡΜΑΜΩΡ, 2003. </ref> Οι Αθηναίοι, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά ελιάς, ενώ οι χειραφετημένοι δούλοι και οι βάρβαροι κρατούν κλαδιά [[Βελανιδιά|βελανιδιάς]], αφού η βελανιδιά σηματοδοτεί τον πρωτόγονο πολιτισμό, την τραχύτητα και τη βιαιότητα.<ref> H.W. Parker, Οι εορτές στην αρχαία Αθήνα, μτφρ. Χαρ. Ορφανός, Αθήνα 2000, σελ. 58. </ref>
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες ονομάστηκαν [[στεφανίτες]] ή ιεροί αφού τα έπαθλα είναι απλά στέφανα, σε αντίθεση με τα Παναθήναια που ήταν [[χρηματίτες]], όπου το έπαθλο του στεφανιού ελιάς συνοδευόταν από βαρύτιμα υλικά έπαθλα.
 
Γραμμή 182 ⟶ 183 :
[[Αρχείο:Women Picking Olives.jpg|thumb|Πίνακας του Βαν Γκογκ με θέμα γυναίκες που μαζεύουν ελιές.]] Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα, αναπόφευκτο ήταν η μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των κατοίκων της περιοχής. Με έμπνευση την αγροτική ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας, ο Ολλανδός ζωγράφος [[Βίνσεντ βαν Γκογκ]] δημιούργησε πίνακες με θέμα την ελιά. Ο ποιητής [[Κωστής Παλαμάς]] ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του <ref>[http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=69&cat_id=2| Κωστής Παλαμάς, «Η ελιά», Άπαντα Α’]</ref>, ενώ στα [[Δημοτικό τραγούδι|δημοτικά τραγούδια]] συχνά γίνεται αναφορά στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς του.
 
Μουσεία ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου. Τα μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού, ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές. Ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία ελιάς είναι το [[Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού]] στη [[Σπάρτη]].<ref> [http://www.piop.gr/PiopMuseum.asp?ID=283&NT=18&Lang=1&MuseumID=277| Η ιστοσελίδα του Μουσείου της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη.]</ref> Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το [[Μουσείο Ελιάς Πυλάρου]] στον οικισμό Μακρυώτικα της [[Κεφαλονιά|Κεφαλονιάς]], μικρό μουσείο σε αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη του 19ου – αρχές 20ού αιώνα. Το Δίκτυο «Μουσεία Ελιάς της Μεσογείου» περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή πάνω από 15 μουσεία από ολόκληρη τη Μεσογειακή λεκάνη.<ref>[http://www.oliveoilmuseums.gr/| Μουσεία Ελιάς της Μεσογείου].</ref>
 
Τα τελευταία χρόνια η ελιά έχει αρχίσει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Αυτή τη στιγμή λειτουργεί Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα την ελιά, συντονιστικός φορέας του οποίου είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης [[Καλαμάτα|Καλαμάτας]]. Το Θεματικό Δίκτυο «Ελιά» υποστηρίζει πλήθος δραστηριοτήτων σε πάνω από 15 συνεργαζόμενα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, και περιβαλλοντικά προγράμματα σε πάνω από 100 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη τη χώρα.<ref>[http://www.elia-diktyo.gr/| Ο ιστότοπος του Θεματικού Δικτύου «Ελιά»]</ref>
 
== Η ελιά και το λάδι στη Θρησκεία ==
Το δέντρο της ελιάς και το λάδι έχουν για τον βυζαντινό άνθρωπο πέρα από την καθημερινή διατροφική σημασία, μια σειρά από συμβολικές σημασίες. Το ελαιόλαδο συχνά το χρησιμοποιούσαν κατά την χριστιανική δοξασία, οι άγιοι ως «θαυματουργό» φάρμακο και μ’ αυτό θεράπευαν ασθένειες που οι γιατροί αδυνατούσαν να θεραπεύσουν. Ετυμολογικά, η λέξη “έλαιον” συνδέεται με την λέξη “έλεος” και έτσι καταγράφεται ένας μεγάλος αριθμός αναφορών στην σχέση των δυο αυτών λέξεων, ιδιαίτερα σε αγιολογικά κείμενα. Για παράδειγμα, στον βίο του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος, ένα στεφάνι ελιάς στο κεφάλι μιας γυναίκας συμβολίζει την ελεημοσύνη.<ref>{{Cite web|url=http://www.eleokarpos.com/wp-content/uploads/2013/11/27.jpg|title=http://www.eleokarpos.com/wp-content/uploads/2013/11/27.jpg}}</ref>
 
Γεωγραφικά και πολιτισμικά, ο πλούσιος πνευματικός και συμβολικός ρόλος του λαδιού ταυτίζεται με τον χώρο που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο χριστιανισμός. Οι κάτοικοι της Μεσογείου, προσαρμόζοντας τις ανάγκες τους στις δυνατότητες του φυσικού τους περιβάλλοντος, ανάδειξαν την ελιά και το λάδι σε βασικά στοιχεία της καθημερινότητας τους.  Χρησιμοποιώντας το στην διατροφή τους, για φωτισμό και ως φάρμακο.
 
Η εβραϊκή θρησκεία συνέδεσε την επαρκή παραγωγή ελαιόλαδου με την θεία εύνοια και θεωρούσε την ελιά και το λάδι σύμβολα ειρήνης και συμφιλίωσης του ανθρώπου με τον θεό. Στην ιουδαϊκή λατρεία, το λάδι αποτελούσε μέρος των προσφορών προς τον Δημιουργό, γι’ αυτό και η χρήση ελαιόλαδου στις ειδωλολατρικές τελετές θεωρείτο ως ασέβεια.<ref>{{Cite web|url=http://www.eleokarpos.com/wp-content/uploads/2013/11/03.jpg|title=http://www.eleokarpos.com/wp-content/uploads/2013/11/03.jpg|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
Η χριστιανική Εκκλησία, αφομοίωσε όσα στοιχεία υπηρετούσαν την ιδιαίτερη ταυτότητα και αποστολή της. Ανάμεσα σε αυτά και η συμβολική χρήση του λαδιού. Στην Καινή Διαθήκη το ελαιόλαδο εξακολουθεί να εκτιμάται ως πολύτιμη πηγή φωτισμού και μέσο θεραπείας. Την ιαματική ιδιότητα του λαδιού ο Χριστός συνδύασε με την πνευματική και απελευθερωτική δύναμη της αλήθειας. Επίσης στην καινή Διαθήκη το λάδι χρησίμευε και ως μέσο καλλωπισμού αλλά και ένδειξη τιμής, φιλίας και αγάπης.
 
Φαίνεται, λοιπόν πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος του λαδιού στην χριστιανική πίστη και έτσι παρουσιάζεται και κατά την μεταγενέστερη εποχή. Μέσα στο βάθος του χρόνου η εκκλησία αναγνωρίζει την σημασία του καρπού της ελιάς. Αυτό επιβεβαιώνεται από πολλές, ευρύτατα διαδεδομένες συνήθειες. Η επίσημη ορθόδοξη εκκλησία χρησιμοποιεί το ελαιόλαδο σε τρία μυστήρια, ο βάπτισμα, το χρίσμα και το ευχέλαιο. Οι πιστοί έδειχναν και δείχνουν έμπρακτα την βαθιά πεποίθηση ότι ο αποκλειστικός φορέας της ζωής είναι Θεός, προσφέροντας στον ναό και ζητώντας την ευλογία των πρώτων καρπών των ελαιώνων, προκειμένου η σοδειά να είναι πλούσια. Μια άλλη εκκλησιαστική πρακτική που την ιερότητα του καρπού της ελιάς φανερώνεται και από άλλες συνήθειες των πιστών, όπως αυτή που τους θέλει να μυρώνονται με λάδι από το καντήλι που καίει μπροστά σε θαυματουργές εικόνες.
 
Έχει τεκμηριωθεί ότι ο πολυποίκιλος συμβολισμός του ελαίου στη χριστιανική λατρεία βασίζεται σε παλιότερες ιδέες, παραδόσεις και δοξασίες, γεγονός που αναδεικνύει την διαχρονική και θεμελιακή του σημασία και στο λατρευτικό πεδίο της ανθρώπινης ύπαρξης.<ref>{{Cite news|url=http://www.eleokarpos.com/%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%AC-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%AC-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1/|title=Η ελιά και το λάδι στη Θρησκεία|date=2013-11-21|newspaper=Eleokarpos {{!}} Ελαιόκαρπος|language=el-GR|accessdate=2017-05-19}}</ref>
 
Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία.Στον Χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον Ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Η ελιά είναι το μόνο φυτό που αναφέρεται περισσότερο από 170 φορές στην Βίβλο. Κλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το περιστέρι στον Νώε, σύμβολο του θείου ελέους, της γαλήνης και της ειρήνης.
Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα συνυφασμένο. Ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες, γέννηση, βάπτιση, γάμο και θάνατο. Για τους ορθόδοξους χριστιανούς, το λάδι, όπως και το σιτάρι και το κρασί, έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου. Ακόμα με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό στο μυστήριο της βάπτισης ενώ είναι σημαντικός ο ρόλος του στο μυστήριο του Ευχέλαιου. Σύμφωνα με μια άλλη ελληνική παράδοση, τα "λαδαδέλφια", άτομα δηλαδή που έχουν δεχθεί το λάδι της βάπτισης από τον ίδιο νονό, δεν επιτρέπεται να παντρευτούν.
 
Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού.
 
Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο Μύρο. Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς. Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς, ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων. Το αγιασμένο από την εκκλησία λάδι θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή.
Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται τόσο στη Βάπτιση όσο και στο Ευχέλαιο. Στη Βάφτιση ο παπάς "λαδώνει" το μωρό για να το ευλογήσει, ενώ το κρατάει στα χέρια του ο ανάδοχος (ο νονός). Ο ιερέας χρίει (χρίσμα) με το λάδι τον βαπτιζόμενο στο μέτωπο, για αγιασμό του νου, στο στήθος για να αγιαστεί η καρδιά και η ζωή του, στα αφτιά για να ενδυναμωθεί στην ακρόαση των θείων λόγων, στο στόμα για να ομολογεί την αλήθεια, στα χέρια για να εργάζεται την αρετή και στα πόδια για να τρέχει στον ευθύ δρόμο της αρετής. Έπειτα αλείφεται ο βαπτιζόμενος σε όλο το σώμα με το ευλογημένο λάδι.
    Στο Ευχέλαιο χρησιμοποιείται αλεύρι, λάδι και κρασί. Το λάδι, αφού ευλογείται από τον ιερέα, χρησιμοποιείται για να αλειφθούν οι πιστοί, αλλά και για ίαση κάποιου αρρώστου, όταν το Ευχέλαιο γίνεται γι΄αυτόν τον λόγο.
    Και φυσικά το λαδάκι το χρησιμοποιούμε στο καντηλάκι για να το ανάβουμε καθημερινά.
    Υπάρχει επίσης αναφορά στην ελιά στην Παλαιά Διαθήκη, όταν ο Νώε μετά τον κατακλυσμό έστειλε ένα περιστέρι και εκείνο γύρισε πίσω με ένα κλαδί ελιάς, σύμβολο ζωής και ειρήνης.
    Η λέξη "έλαιον" άλλωστε συνδέεται ετυμολογικά με τη λέξη έλεος, ενώ είναι γνωστό πως στην Καινή Διαθήκη χρησιμοποιούταν ως φάρμακο και ως μέσο καλλωπισμού.
== Πηγές - Παραπομπές ==
<references />
Γραμμή 215 ⟶ 192 :
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{βικιλεξικό}}
{{commonscat}}{{άλλεςχρήσεις}}
*{{cite web |title=''Ελιά''|work= Λουλούδια της Ελλάδας|url=http://www.valentine.gr/linkOfTheMonth_gr-september2004.php|accessdate=2009-07-23}}
* [http://www.yolenis.com/el-gr/olive-products-olive-oil/olives.html Η διατροφική αξία της ελιάς]
Γραμμή 221 ⟶ 198 :
*[http://filiatranet.blogspot.com/2010/11/blog-post_03.html Από blog των Φιλιατρών: στα μηχανήματα στρέφονται οι παραγωγοί για να γλιτώσουν "εργατικά"]
 
{{Βοτανική-επέκταση}}
{{Βοτανική-επέκταση}}[http://www.eleokarpos.com/wp-content/uploads/2013/11/03.jpg 03.jpg (JPEG εικόνα, 620 × 779 εικονοστοιχεία)]{{Authority control}}
{{Authority control}}
 
{{DEFAULTSORT:Ελια}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ελιά"