Κομοτηνή: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το Βυζαντινό όνομα ήταν ''Κουμουτζηνά'' <ref name="master_thesis_liakopoulos_p75">{{cite book | title=The Ottoman conquest of Thrace: Aspects of historical geography | author=Γεώργιος Λιακόπουλος | year=2002 | publisher=Μεταπτυχιακή εργασία στο Πανεπιστήμιο Bilkent | location=Άγκυρα | pages=[http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0002131.pdf 75]}}</ref><ref>[http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?perioxhid=B0193 Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός, Κουμουτζηνά (βυζαντινή εποχή) σημ. Κομοτηνή]</ref> ή ''Κομοτηνά'' ή ''Κομοτηναί''<ref>[http://books.google.gr/books?id=5UlRAAAAcAAJ&pg=PA705&lpg=PA705&dq=%22%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD%22&source=bl&ots=C4yRsQDW1M&sig=65X5a9uAFpijVrJZ41buURA8tv8&hl=el&sa=X&ei=YJcZUPTzO8XatAak3oCIDg&ved=0CDgQ6AEwAg#v=onepage&q=%22%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD%22&f=false Nicephori Gregorae, Byzantinae Historia, Graece et Latine, Τόμος 2, Μόναχο 1830, σελ. 705]</ref>. Ως προς την προέλευση του ονόματος, έχει διατυπωθεί η εκδοχή ότι έτσι είχαν χαρακτηριστεί τα κτήματα κάποιου κόμητα της περιοχής: *''Κομητηνά'' > ''Κομοτηνά'' > ''Κομοτζηνά/Κουμουτζηνά''<ref>[[Στίλπων Κυριακίδης]], ''Περὶ τὴν ἱστορίαν τῆς Θράκης. Ὁ Ἑλληνισμὸς τῶν συγχρόνων Θρακῶν - Αἱ πόλεις Ξάνθη καὶ Κομοτηνή'', Θεσσαλονίκη 1960, σελ. 53.</ref>. Η πρώτη χρήση του ονόματος ''Γκιουμουλτζίνα'', [[τουρκικά]]: ''Gümülcine'' έχει καταγραφεί σε οθωμανική πηγή το έτος 1344 μ.Χ. Το όνομα ''Κομοτηνή'' ορίσθηκε επισήμως το 1920<ref name="ilsp_komotini_thrakikos_thysayros">{{cite web | url=http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/tour/tour1.asp?geo=T21&t1=0&t2=0&idt= | title=Κομοτηνή | accessdate=2012-07-12 | publisher=Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός}}</ref> και αποτελεί τη λόγια μορφή του ονόματος ''Κουμουτζηνά'' που χρησιμοποιούσε ο Κατακουζηνός στα μέσα του 14ου αιώνα. <ref name="brill_enc_islam_komotini">{{cite encyclopedia harvnb| title=Gümülcine Kiel| accessdate=2013-05-07 | editor=P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. Van Donzel and W. P. Heinrichs | encyclopedia=The Encyclopedia of Islam | year=2004 | volume=12 Supplement | edition=2nd | publisher=E. J. Brill | location=Leiden | pagesp=329-331 | isbn=90 04 13974 5}}</ref>

Κατά την διάρκεια της συνεχόμενης [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής]] κυριαρχίας στην πόλη (το διάστημα 1363-1912) πλειοψηφούσαν κατά διαστήματα οι μουσουλμάνοι Οθωμανοί <ref name="brill_enc_islam_komotini_p330">{{cite encyclopedia harvnb| title=Gümülcine Kiel| accessdate=2013-05-07 | editor=P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. Van Donzel and W. P. Heinrichs | encyclopedia=The Encyclopedia of Islam | year=2004 | volume=12 Supplement | edition=2nd | publisher=E. J. Brill | location=Leiden | pagesp=330 | isbn=90 04 13974 5}}</ref> <ref>{{cite web|last=Huseyinoglu|first=Ali|title=The Development of Minority Education at the South-easternmost Corner of the EU: The Case of Muslim Turks in Western Thrace, Greece|url=http://sro.sussex.ac.uk/39339/1/Huseyinoglu,_Ali_%28secured%29.pdf|publisher=University of Sussex|accessdate=7 Μαΐου 2014 2013|pages=121–122|year=2012}}</ref>. Η περίοδος της ενσωμάτωσης της πόλης στην Ελλάδα όπως και της υποδοχής των πληθυσμών της [[Ανταλλαγή πληθυσμών|ανταλλαγής]] που συμφωνήθηκε με τη [[συνθήκη της Λωζάνης]] μετέβαλε ελαφρώς τα δημογραφικά δεδομένα καθιστώντας τον χριστιανικό πληθυσμό σταθερά πλειονοτικό έναντι του μουσουλμανικού <ref name="ilsp_komotini_thrakikos_thysayros" /><ref name="georgatzis_statistikh_1923_komotini" /><ref name="Huseyinoglu_123">{{cite web|url=http://sro.sussex.ac.uk/39339/1/Huseyinoglu,_Ali_%28secured%29.pdf|title=The Development of Minority Education at the South - easternmost Corner of the EU: The Case of Muslim Turks in Western Thrace, Greece|last=Huseyinoglu|first=Ali|year=2012|publisher=University of Sussex|page=123|accessdate=2 May 2013}}</ref><ref name="minority_policy_p51">{{cite journal|url=https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12606351/index.pdf|title=Continuities of changes in the minority policy of Greece: The case of Western Thrace|journal=Master in the Department of International Relations / Social Sciences of Middle East Technical University|year=2005|page=51|author=Chousein Ali|month=August|filetype=pdf}} </ref><ref name="brill_enc_islam_komotini_p331">{{cite encyclopediaharvnb|title=GümülcineKiel|accessdate=2013-05-07|editor=P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. Van Donzel and W. P. Heinrichs|encyclopedia=The Encyclopedia of Islam|year=2004|volume=12 Supplement|edition=2nd|publisher=E. J. Brill|location=Leiden|pagesp=331|isbn=90 04 13974 5}}</ref>. Η πληθυσμιακή σύνθεση συμπληρωνόταν από σημαντικές κοινότητες [[Αρμενία|Αρμενίων]] και [[Εβραίοι|Εβραίων]], εικόνα που έμελλε να αλλάξει στη διάρκεια του [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]], ως αποτέλεσμα της [[Ολοκαύτωμα|εξόντωσης των τελευταίων]].

Σε αυτή την περίοδο η πόλη επεκτάθηκε και εκτός των τειχών. Το 1452-5 είχε 511 εστίες από τις οποίες η πλειοψηφία (422 σπίτια) ήταν μουσουλμανικές και αποτελούσε το μεγαλύτερο πληθυσμιακό κέντρο στην περιοχή.<ref name="cambridge_byzantium_to_turkey_page_146">{{cite book | title=History of Turkey Vol 1, Byzantium to Turkey 1071-1453 | author=Kate Fleet | year=2009 | publisher=Cambridge University Press | pages=146 | isbn=978-0-521-62093-2}}</ref> Σε Οθωμανική απογραφή το 1519 η Κομοτηνή αναφέρεται ότι είχε 590393 μουσουλμανικέςμουσουλμανικά οικίεςνοικοκυριά, 56197 χριστιανικέςάγαμους/ες οικίεςμουσουλμάνους/ες, 42 χριστιανικά νοικοκυριά, έξι άγαμους/ες Χριστιανούς/ες, 8 χήρες αλλά και 2419 Εβραϊκά νοικοκυριά και 5 άγαμους/ες Εβραίους/ες. Σε απογραφή το 1530 έχει αναφερθεί ότι στην Κομοτηνή υπήρχαν 17 μαχαλάδες/γειτονιές με Τουρκικά ονόματα. Υπήρχε 1 ισλαμικό τέμενος, 15 μαστζίντ (μικρότερα ισλαμικά τεμένη), 4 ζαβιγιέ (ισλαμικά εκπαιδευτικά ινστιτούτα), τέσσερα σχολεία και εβραϊκέςμια οικίεςεκκλησία. <ref name="brill_enc_islam_komotini" /> Αντίθετα, οΟ [[Γάλλοι|Γάλλος]] περιηγητής [[Πιέρ Μπελόν]] αναφέρει, γύρω στα 1540, ότι κατοικείτο από [[Έλληνες]] και λίγους [[Οθωμανοί|Τούρκους]]{{Ref_label|A|α|none}} (η περιγραφή του Πιέρ Μπελόν αμφισβητήθηκεαμφισβητείται απόκαι θεωρείται ότι δεν είναι αντικειμενική χαρακτηρίζεται ως ''περίεργη και ότι σίγουρα δεν ανταποκρίνεται με την πραγματική ορισμένουςκατάσταση''<ref name="brill_enc_islam_komotini"/>). Το 1590 ο Οθωμανός γεωγράφος Μεχμέντ-ι Ασίκ και περιέγραψε ότι υπήρχαν [[Τέμενος της Παρασκευής|τεμένη της Παρασκευής]], [[χαμάμ]] και αγορές. Οι επίσημες απογραφές του 15ου και 16ου αιώνα (9η και 10η απογραφή) δείχνουν την ισχυρή πλειοψηφία των μουσουλμάνων Οθωμανών στην Κομοτηνή και στα χωριά της γύρω περιοχής. <ref name="brill_enc_islam_komotini"/> Από τον 16ο αιώνα σχηματίστηκε σε αυτή εβραϊκή κοινότητα, η οποία αποτελούνταν από [[Σεφαρδίτες|Σεφαραδίτες]] Εβραίους που ασχολούνταν με το εμπόριο υφασμάτων, μεταξιού και μαλλιού.<ref name="parathrhths_evraioi_sxoleia_komotini"/><ref name="kis_ebraioi_komitini">{{cite web | url=http://www.kis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=291&Itemid=107 | title=H Εβραϊκή Κοινότητα της Κομοτηνής | accessdate=2011-05-17 | publisher=Επίσημη ιστοσελίδα Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβούλιου}}</ref> Το [[1585]] η μουσουλμανική κοινότητα της Κομοτηνής ίδρυσε το ιεροσπουδαστήριο ([[Μεντρεσές|μεντρεσέ]]) του Γενί τζαμιού που είχε τότε δύναμη 104 μαθητών και 19 δωμάτια<ref name="soltaridis_ierospoudasthria_komotini" />. Για την περίοδο των αρχών του 16ου αιώνα, ο καθηγητής Μπαρκάν έχει δημοσιεύσει χάρτη ο οποίος δείχνει το τουρκικό στοιχείο στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Σύμφωνα με τον χάρτη αυτό η Κομοτηνή τον 15ο και το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα ήταν μια μικρή πόλη με 250 μουσουλμανικές και 50 χριστιανικές οικογένειες. Η ανάπτυξη της πόλης θα πρέπει να έγινε μεταξύ του 16ου και 17ου αιώνα. <ref name="komotini_kiel_418"> {{cite journal | title=Observations on the History of Northern Greece during the Turkish Rule: Historical and Architectural Description of the Turkish Monuments of Komotini and Serres, their Place in the Development of Ottoman Turkish Architecture, and their Present Condition | author=Machiel Kiel | journal=Balkan Studies Thessaloniki | year=1971 | volume=12 | pages=418}} </ref> Ο Οθωμανός περιηγητής του 17ου αιώνα, [[Εβλιγιά Τσελεμπή]], περιγράφει το [[Φρούριο Κομοτηνής|φρούριο]] της πόλης ως στέρεη κατασκευή από τούβλα και πέτρες το οποίο κατοικείτο από πολλούς Εβραίους. Σύμφωνα με τον Τσελεμπή η πόλη τον 17ο αιώνα έχει αναπτυχθεί και έχει 4.000 σπίτια, καθώς και 16 ισλαμικά τεμένη τα οποία αντιστοιχούν στις 16 συνοικίες της πόλης. Γίνονται αναφορές στο [[Εσκί Τζαμί Κομοτηνής]], το [[Γενί Τζαμί Κομοτηνής]] αλλά και στα τεμένη Χατζή Μπιτλίσλι, Κουλχά, Γαζί Εβρενός. Στην πόλη υπήρχαν 2 [[ιμαρέτ]] (πτωχοκομεία), ισλαμικά σχολεία, 17 χάνια (καραβάν σεράι) και 400 καταστήματα. Η πόλη ήταν εμπορικό κέντρο και, μέσω του περάσματος της [[Νυμφαία Ροδόπης|Νυμφαίας,]] (δια της οροσειράς της [[Ροδόπη]]ς) υπήρχε εμπορική σύνδεση με τη [[Φιλιππούπολη]]{{Ref_label|Z|στ|none}}. <ref name="komotini_kiel_419"> {{cite journal | title=Observations on the History of Northern Greece during the Turkish Rule: Historical and Architectural Description of the Turkish Monuments of Komotini and Serres, their Place in the Development of Ottoman Turkish Architecture, and their Present Condition | author=Machiel Kiel | journal=Balkan Studies Thessaloniki | year=1971 | volume=12 | pages=419}} </ref><ref name="sigouros_book_nomos_rodopis_ebligia_tselebh_komotini">{{cite book | title=Νομός Ροδόπης: Ιστορία - Αρχαιολογία - Γεωγραφία - Ανθρωπογεωγραφία - Πολιτισμός | author=Ιωάννης Λ. Σιγούρος | year=1997 | publisher=Εταιρία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής | location=Κομοτηνή | pages=95 | isbn=960-85512-6-9}}</ref> Από την Κομοτηνή προερχόταν ο λόγιος [[Αθανάσιος Βατοπεδινός ο εκ Κομοτηνής]] και ο [[Αλβανία|αλβανικής]] καταγωγής [[Νασούχ πασάς]] (τουρκ. ''Gümülcineli Damat Nasuh Paşa''), [[Μεγάλος Βεζίρης|Μέγας Βεζίρης]] (1611 - 1614) και σύζυγος της Αϊσέ σουλτάν, κόρης του Σουλτάνου [[Αχμέτ Α'|Αχμέτ του Α']].