Νέα Ζηλανδία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}

 

 

Επισήμως, [[Βασίλισσα της Νέας Ζηλανδίας]] είναι η [[Βασίλισσα Ελισάβετ Β' του Ηνωμένου Βασιλείου]] και εκπροσωπείται στη χώρα από έναν μη-πολιτικό Γενικό Κυβερνήτη. Ωστόσο, η Βασίλισσα δεν έχει καμία πραγματική πολιτική επιρροή. Η πολιτική εξουσία κατέχεται από τον Πρωθυπουργό που είναι ο αρχηγός της Κυβέρνησης στο δημοκρατικά εκλεγμένο [[Κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας]]. Το [[Βασίλειο της Νέας Ζηλανδίας]] περιλαμβάνει επίσης τις [[Νήσοι Κουκ|Νήσους Κουκ]] και το [[Νιούε]], που είναι εξ ολοκλήρου αυτοκυβερνώμενα, το [[Τοκελάου]], που κινείται προς την κατεύθυνση της αυτοκυβέρνησης και τις διεκδικήσεις της Νέας Ζηλανδίας στην [[Ανταρκτική]].

 

== Ιστορία ==

 

Οι πρώτοι [[Ευρώπη|Ευρωπαίοι]] που είναι γνωστοί πως έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία οδηγήθηκαν από τον [[Άμπελ Τάσμαν|Άμπελ Γιανσζόον Τάσμαν]], που έπλευσε στη δυτική ακτή των Βόρειων και Νότιων νησιών το [[1642]], όπου αντιμετώπισε εχθρικό περιβάλλον και τέσσερα μέλη του πληρώματός του σκοτώθηκαν.<ref>{{cite book|page=82|title=Two Worlds: First Meetings Between Maori and Europeans 1642–1772|authorlink=Anne Salmond|first=Anne|last=Salmond|publisher=[[Penguin Books]]|location=Auckland|isbn=0-670-83298-7}}</ref> Την ονόμασε Στάτεν Λάντ (''Staten Landt''), πιστεύοντας πως ήταν μέρος της γης που είχε ανακαλύψει ο [[Γιάκομπ Λε Μερ]] το [[1616]] έξω από την ακτή της [[Χιλή]]ς, στο νότιο άκρο της νότιας Αμερικής.<ref>{{cite web|first=John|last=Wilson|title=European discovery of New Zealand – Tasman's achievement|publisher=Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand|date=March 2009|url=http://www.teara.govt.nz/en/european-discovery-of-new-zealand/3|accessdate=24 January 2011}}</ref> Η Στάτεν Λάντ εμφανίστηκε στους πρώτους χάρτες της Νέας Ζηλανδίας του Τάσμαν, αλλά άλλαξε σε Νόβα Ζεελάντια (''Nova Zeelandia'') από [[Ολλανδία|Ολλανδούς]] χαρτογράφους, από το όνομα της Ολλανδικής επαρχίας [[Ζέελαντ]],<ref name="StatenLandt">{{cite web| url=http://www.teara.govt.nz/en/european-discovery-of-new-zealand/3 |title=Tasman’s achievement |publisher=Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand |date=September 2007 |accessdate=16 February 2008 |last=Wilson |first=John}}</ref><ref>{{cite book|last=Mackay|first=Duncan|year=1986|chapter=The Search For The Southern Land|editor-last=Fraser|editor-first= B|title=The New Zealand Book Of Events|location=Auckland|publisher=Reed Methuen|pages=52–54}}</ref> λίγο μετά την απόδειξη του [[Χέντρικ Μπράουερ]] πως η Νότιο Αμερικάνικη γη ήταν νησί το [[1643]]. Το [[Λατινική γλώσσα|Λατινικό]] Νόβα Ζεελάντια έγινε στα [[Ολλανδική γλώσσα|Ολλανδικά]] ''Nieuw Zeeland''. Ο Καπετάνιος [[Τζέιμς Κουκ]] ακολούθως αποκάλεσε το αρχιπέλαγος ''New Zealand'', αν και τα ονόματα που επέλεξε για τα Βόρεια και Νότια νησιά απορρίφθηκαν (''Aehei No Mouwe'' και ''Tovy Poenammu'' αντίστοιχα) και τα τρία βασικά νησιά έγιναν γνωστά ως Βόρειο, Μέσο και Νότιο, ενώ το Μέσο Νησί αποκλήθηκε αργότερα Νότιο Νησί. Ο Κουκ άρχισε εκτεταμένες έρευνες στα νησιά το [[1769]], οδηγώντας σε Ευρωπαϊκές φαλαινοθηρικές εκστρατείες και τελικά σε σημαντικό Ευρωπαϊκό εποικισμό. Ιεραπόστολοι εκχριστιάνισαν τους περισσότερους Μαορί τον 19ο αιώνα.<ref>{{cite book | editor-last = Brock | editor-first = Peggy | title = Indigenous Peoples and Religious Change | publisher=Brill Academic Publishers |chapter=Broken Tongues and Foreign Hearts|last=Wagstrom|first=Thor| location = Boston | year = 2005 | isbn = 978-90-04-13899-5 |pages=71 and 73}}</ref> Από τις αρχές της δεκαετίας του 1780, οι Μαορί είχαν συναντήσεις με Ευρωπαίους φωκοθήρες και φαλαινοθήρες. Η απόκτηση μουσκέτων από τις ''iwi'' αυτές που ήταν σε στενή επαφή με τους Ευρωπαίους αποσταθεροποίησαν την υπάρχουσα ισορροπία δύναμης μεταξύ των φυλών Μαορί και υπήρξε μια παροδική αλλά έντονη περίοδο αιματηρού δια-φυλετικού πολέμου, γνωστού ως [[Πόλεμοι Μουσκέτων|πόλεμος των Μουσκέτων]], που τερματίστηκε μόνο όταν όλες οι ''iwi'' οπλίστηκαν ανάλογα. Μέχρι το 1840, 30.000 με 40.000 Μαορί έχασα τη ζωή τους σε αυτόν τον πόλεμο.<ref>{{Cite book | first= Barry |last=Brailsford | title = Arrows of Plague | location= Wellington | year = 1972 | page = 35|publisher=Hick Smith and Sons|isbn=0-456-01060-2}}</ref>

 

<!-- [[Εικόνα:Map of New Zealand.svg|thumb|400px|right|[[Χάρτης της Νέας Ζηλανδίας]]]] -->

 

Η Νέα Ζηλανδία αποτελείται από δύο βασικά νησιά (που αποκαλούνται απλά Βόρειο και Νότιο Νησιά, ή συνήθως Te-Ika-a-Maui και Te Wai Pounamu στα [[Μαορί γλώσσα|Μαορί]]) και έναν αριθμό μικρότερων νησιών. Τα δύο κύρια νησιά χωρίζονται από τον πορθμό του Κουκ, πλάτους 22 χιλιομέτρων στο στενότερο σημείο του.<ref>{{cite encyclopedia|editor-first=Alexander|editor-last=McLintock|title=The Sea Floor|url=http://www.TeAra.govt.nz/en/1966/cook-strait/1|accessdate=13 January 2011|date=April 2009|origyear=αρχική δημοσίευση το 1966|encyclopedia=from An Encyclopaedia of New Zealand|publisher=Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand}}</ref> Η συνολική έκταση της Νέας Ζηλανδίας είναι 268.680 χλμ², και είναι λίγο μικρότερη από αυτήν της [[Ιαπωνία]]ς και λίγο μεγαλύτερη από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]]. Η χώρα εκτείνεται σε περισσότερα από 1.600 χλμ κατά μήκος του κεντρικού, βόρειου-βορειοανατολικού άξονά της και έχει μέγιστο πλάτος 400 χιλιόμετρα.<ref>{{cite book|title=Heinemann New Zealand atlas|publisher=Heinemann Publishers|first=D. W.|last=McKenzie|year=1987|isbn=0-7900-0187-X}}</ref> Έχει επίσης μεγάλο μήκος ακτών των οποίων το μήκος φτάνει τα 15.134&nbsp;km. Η [[Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη]] της Νέας Ζηλανδίας είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο και έχει έκταση 15 φορές μεγαλύτερη από τη χερσαία της έκταση.<ref name="mfe">{{cite book| title = Offshore Options: Managing Environmental Effects in New Zealand's Exclusive Economic Zone| publisher=Ministry for the Environment| year = 2005| location = Wellington | url = http://www.mfe.govt.nz/sites/default/files/offshore-options-jun05.pdf| isbn = 0-478-25916-6|format=PDF}}</ref>

 

[[Αρχείο:Aoraki-Mount Cook from Hooker Valley.jpg|right|thumb|220px|Το [[Αοράκι/Όρος Κουκ]] είναι το ψηλότερο βουνό στη Νέα Ζηλανδία]]

 

 

== Μεταφορές ==

 

== Πολιτισμός ==

Ο προ ευρωπαϊκής επαφής [[πολιτισμός]] των Μαορί δεν είχε μεταλλικά [[εργαλείο|εργαλεία]], βασιζόμενος στην πέτρα και το ξύλο. Οι σύγχρονοι Μαορί δεν ζουν με παραδοσιακό τρόπο ζωής. Στοιχεία του πολιτισμού Μαορί επιβιώνουν και η Κυβέρνηση ενεργά τα προωθεί σε όλους τους Νεοζηλανδούς, και πολλά προστατεύονται από τη Συνθήκη του Γουαϊτάνγκι. Η χρήση της [[Μαορί γλώσσα]]ς (Te Reo Māori) ως ζωντανή γλώσσα κοινότητας παρέμεινε μόνο σε μερικές απομονωμένες περιοχές στα μεταπολεμικά χρόνια, αλλά σήμερα περνά από φάση αναγέννησης• με γενναιόδωρη υποστήριξη από το κράτος για σχολεία μέσης εκπαίδευσης με Μαορί γλώσσα και ένα τηλεοπτικό κανάλι στη γλώσσα Μαορί.

 

 

== Σημειώσεις ==