|
Η τουρκοκυπριακή κοινότητα κινητοποιήθηκε αρχικά σε επίπεδο ελίτ και μετά σε μαζικό επίπεδο κατά της Ενωσις και ακολούθως κινητοποιήθηκε η Τουρκία, και επομένως είναι ανακριβής η ελληνοκυπριακή θέση ότι που θέλει τις τουρκοκυπριακές διεκδικήσεις ελεγχόμενες από το Τουρκικό κράτος ή αποτελεσμα του αγγλικού «διαίρει και βασίλευε{{sfn|Κτωρής|2013|p=24 & 75|loc= η φυσιογνωμία του τουρκικού εθνικισμού}}. Η Τουρκία απέφευγε να ενθαρρύνει αλυτρωτική πολιτική για τους Τουρκοκυπρίους, ενώ ενθάρρυνε τη μετανάστευση τους στην Τουρκία{{sfn|Κτωρής|2013|p=76}}
====Το σύνδρομο της Κρήτης====
Οι κρίσιμοι σταθμοί στην πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων όπως η Ελληνική Επανάσταση του 21, η προσάρτηση των Επτανήσων στην Ελλάδα το 1864, ο [[ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897]], οι [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|βαλκανικοί πόλεμοι]] το 1912-13 και ο πόλεμος του 1922 διαμόρφωσαν ένα κλίμα καχυποψίας ανάμεσα στις δυο κοινότητες. Ωστόσο, το γεγονός που καθόρισε από τη δεκαετία του 1980 τον συγκρουσιακό χαρακτήρα των δύο κοινοτήτων και επέδρασε καταλυτικά στη δημιουργία της τουρκοκυπριακής συλλογικής συνείδησης, ήταν το «''σύνδρομο της Κρήτης''», η διαδικασία δηλαδή της προσάρτησης της Κρήτης από το ελληνικό Κράτος και παράλληλα ο εκτοπισμός των μουσουλμάνων από το νησί{{sfn|Κτωρής|2013|p=80}}{{sfn|Kizilyürek|2011|p=198 - 199|ps=:''The Turkish Cypriot nationalism mainly developed in reaction to the Greek Cypriot national desire for union with Greece. In the desire of the Greek Cypriots to unify with Greece, the Turkish Cypriot community saw a danger to its own existence. This perception of threat is partly related to the historical experience of the dissolution of the Ottoman Empire in a period of national movements, which ended up in creating independent nation states. The experiences of the Muslim population in the Balkans, where national struggles caused atrocities and deportation, were the main points of reference in the construction of Turkish Cypriot nationalism. Particularly, the example of Crete was to become among the Turkish Cypriots what can be called a ‘‘Crete syndrome’’. Crete’s attempts to unify with Greece and, finally, the realization of this dream of union in 1912 had resulted in the deportation of the Muslim population of the island and its emigration to Turkey. A few years later (1922), the expedition of the Greek army to Asia Minor increased the fears of uprooting among the Turkish Cypriots''}}
Δεν είναι τυχαίο που η συνεχής ανακίνηση του ζητήματος, καλυπτόταν από τον τουρκοκυπριακό τύπο. Ο ύπατος αρμοστής στην Κύπρο Haynes Sith με αφορμή τις ενθουσιώδεις διαδηλώσεις Ελληνοκυπρίων για τη χορήγηση αυτονομίας στην Κρήτη, υποδείκνυε την αγανάκτηση της τούρκικης κοινότητας στην αναφορά του προς τον Υπουργό αποικιών το 1898.{{sfn|Κτωρής|2013|p=81}} Η εξέλιξη των γεγονότων του κρητικού ζητήματος επηρέασαν τον υπαρξιακό τρόμο που είχε κυριεύσει τους Τουρκοκυπρίους, οι οποίοι μάλιστα εκτιμούσαν πως η πορεία των γεγονότων έδειχνε πως οι Μεγάλες Δυνάμεις μεροληπτούσαν.{{sfn|Κτωρής|2013|p=83}}
Η πορεία του κρητικού συνδρόμου είχε διπλή επίδραση στην Κύπρο. Από τη μια ενίσχυσε τον εθνικισμό ανάμεσα στους Ελληνοκυπρίους και ταυτόχρονα βοήθησε στην εκκόλαψη της τουρκοκυπριακής συνείδησης. {{sfn|Κτωρής|2013|p=84}} Η ελληνοκυπριακή πολιτική ελίτ δεν ενδιαφερόταν να καθησυχάσει τους Τουρκοκυπρίους. Αντιθέτως, για παράδειγμα ο Θεοφάνης Θεοδότου, στο Νομοθετικό Συμβούλιο, ισχυρίστηκε πως «''αν οι μουσουλμάνοι της Θεσσαλίας και της Κρήτης έφυγαν για να πάνε να ζήσουν με τους ομοεθνείς τους, αυτό δεν ήταν λάθος της Ελλάδας''»{{sfn|Κτωρής|2013|p=84}} H κατάσταση εκτραχύνθηκε περαιτέρω μετά την ήττα των Οθωμανών από τους Ιταλούς. Σε μια απότομη όξυνση του κλίματος, ξέσπασαν αιματηρά επεισόδια στη Λεμεσό στις 27 Μαΐου 1912 στα οποία πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν. Ο ύπατος αρμοστής στην ενημέρωνε το Λονδίνο πως η κατάσταση στην Κύπρο είναι ηλεκτρισμένη και πως οι Ελληνοκύπριοι προσέβαλλαν τους Τουρκοκυπρίους ενώ καμάρωναν για τις ιταλικές στρατιωτικές νίκες. Οι Ελληνοκύπριοι, ήταν το 1912 ότι επίκειται ένωση με την Ελλάδα, (μέσω δημοσιευμάτων τύπου) και ο Τουρκοκύπριος μέλος του Νομοθετικού Σώματος Sevket Bey ζητούσε από τις βρετανικές αρχές να διαβεβαιώσουν πως θα ληφθούν σε τέτοια περίπτωση μέτρα, για προστασία των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων και περιουσιών των Τουρκοκυπρίων. Ήταν μια εποχή που η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέρρεε και η ''ένωση'' ήταν αρκετά πιθανό ενδεχόμενο.{{sfn|Κτωρής|2013|p=91}}
Το κρητικό ζήτημα θα επανερχόταν τακτικά στον τούρκικο και τουρκοκυπριακό τύπο.{{sfn|Κτωρής|2013|p=92}}
Το 1950, διενεργήθηκε το [[Ενωτικό δημοψήφισμα (Κύπρος, 1950)|Ενωτικό δημοψήφισμα]] στο οποίο 95,7% των Ελληνοκυπρίων υποστήριξαν την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα.<ref>{{Harvnb|Panteli|1990|loc=151}}.</ref> Σε αυτόν τον αγώνα του οποίου ηγήθηκε μια ένοπλη οργάνωση το 1955, η [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|ΕΟΚΑ]] με αρχηγό τον [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιο Γρίβα]], ο οποίος στόχευε να τερματίσει τη βρετανική διοίκηση και να ενώσει την Κύπρο με την Ελλάδα. Αρκετοί Τουρκοκύπριοι ως συνέπεια, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.<ref name="Sonyel 2000 loc=147">{{Harvnb|Sonyel|2000|loc=147}}.</ref> Το 1958, οι Τουρκοκύπριοι έφτιαξαν τη δική τους ένοπλη ομάδα με τίτλο [[ΤΜΤ]] και από τις αρχές του 1958, ένα πρώτο κύμα συγκρούσεων ανάμεσα στις δύο κοινότητες, ξεκίνησε. Μερικές εκατοντάδες Τουρκοκύπριοι έφυγαν από τα χωριά και γειτονιές τους και δεν ξαναγύρισαν.<ref name="Kliot 2007 loc=59">{{Harvnb|Kliot|2007|loc=59}}.</ref>
===Κυπριακή Δημοκρατία===
|
