Μπισκάγια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
JSion (συζήτηση | συνεισφορές) επανέρχομαι |
|||
Γραμμή 1:
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 310px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! align="center" colspan="2" style="background: #e3e3e3;" | '''
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| align="center" width="50%"|[[Αρχείο:Bandera de Vizcaya 2007.svg|center|150px]]
Γραμμή 9:
| Πρωτεύουσα || [[Μπιλμπάο]]
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Αυτόνομη κοινότητα]] ||
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| [[Χώρα]] || [[Ισπανία]]
Γραμμή 21:
| Ιστότοπος || [http://www.bizkaia.net/ Biscay Government]
|}
Η '''Βισκαΐα''' ([[Βασκική γλώσσα|βασκικά]]: Bizkaia, [[Ισπανική γλώσσα|ισπανικά]]: Vizcaya)<ref>Στα ελληνικά το όνομα της ιστορικής περιοχής έχει αποδοθεί ως Βισκαΐα. Εναλλακτικές μορφές αποτελούν η '''Βισκαϊκή''', '''Μπισκάια''' ή '''Μπισκάγια''' (ως απόδοση της βασκικής μορφή Bizkaia) και '''Μπιθκάγια''' (ως απόδοση της ισπανικής Vizcaya).</ref> είναι επαρχία και ιστορική περιοχή της περιφέρειας της [[Χώρα των Βάσκων (αυτόνομη κοινότητα)|Χώρας των Βάσκων]] στη βόρεια [[Ισπανία]]. Πρωτεύουσά της είναι το Μπιλμπάο, όντας η [[Μείζον Μπιλμπάο|ευρύτερη επικράτειά του]] το πληθυσμιακό και οικονομικό κέντρο της επαρχίας και αποτελεί την πιο πολυπληθή και πλούσια επαρχία της περιφέρειας. Έτερα αστικά κέντρα αποτελούν η Γκερνίκα, συμβολικό κέντρο της επαρχίας, και το Ντουράνγκο.
Η σημερινή επαρχία είναι εξέλιξη της μεσαιωνικής [[Κυριότητα της Βισκαΐας|κυριότητας της Βισκαΐας]], επικράτεια του [[Βασίλειο της Καστίλης|βασιλείου της Καστίλης]], και διαχρονικά οι κάτοικοί της ασχολήθηκαν με τη μεταλλουργία και την αλιεία, φτάνοντας μέχρι τον σημερινό Καναδά. Ο [[σίδηρος]] των τοπικών ορυχείων, γνωστός ήδη από την αρχαιότητα, οδήγησε σε στενές σχέσεις με τη Μεγάλη Βρετανία και προώθησε τον εκβιομηχανισμό της επαρχίας κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, εποχή κατά την οποία υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα της Ισπανίας. Μετά την [[αποβιομηχάνιση]] των δεκαετιών 1970 και 1980 και την επακόλουθη κρίση, σήμερα η επαρχία κυριαρχείται από τον τομέα των υπηρεσιών και τον τουρισμό, διατηρώντας παράλληλα μια αξιόλογη βιομηχανία.<ref>VV AA (2017): [http://www.caixabankresearch.com/documents/10180/65119/CA-PV-es.pdf «La economía del País Vasco: Diagnóstico estratégico.»] 'La Caixa', Centro de Estudios. Βαρκελώνη.</ref>
==Πληθυσμός== ▼
==Ετυμολογία==
Η ετυμολογία του ονόματος της επαρχίας δεν είναι ξεκάθαρη αλλά θεωρείται ότι το ''Bizkaia'', ο αυθεντικός βασκικός όρος, είναι συγγενής με το ''bizkar'' ('χαμηλή κορυφογραμμή', [[Βισκαρρός]] στην [[Ακουιτανία]]).
== Ιστορία ==
Όσον αφορά την πρϊστορία, στη σημερινή Βισκαΐα έχουν εντοπιστεί σπήλαια με τοιχογραφίες, με αυτές του Σαντιμαμίνε να αποτελούν [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς]], ενταγμένα στο σύνολο της παλαιολιθικής της Βόρειας Ισπανίας.<ref>{{Cite web|url=http://whc.unesco.org/es/list/310|title=Centro del Patrimonio Mundial -|last=Centre|first=UNESCO World Heritage|website=whc.unesco.org|language=es|accessdate=2018-07-29}}</ref> Η εισβολή [[Κελτικός πολιτισμός|κελτικών φύλων]] θεωρείται δεδομένη κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ. και σηματοδότησε την έναρξη της [[Εποχή του Σιδήρου|Εποχής του Σιδήρου]], γεγονός που αποδεικνύουν τόσο οι αρχαιολογικοί χώροι όπως τα ''castros'' της Αρόλα, Μαλμασίν ή Μπολούμπουρου.Την εποχή της ενσωμάτωσής του στη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]], οι τοπικές φυλές ονομάζονταν Καρίστιοι, Αυτριγόνες και Βάρδυλοι. Σύμφωνα με τις τελευταίες θεωρίες, εκείνη την εποχή οι κάτοικοι της περιοχής ήταν πιθανότατα στην πλειοψηφία τους γλωσσολογικά [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαίοι]] και παρουσίαζαν ένα ιδιαίτερα αυξημένο βαθμό εκρωμαϊσμού ενώ ως επικράτεια ήταν ενταγμένη πλήρως στο συγκοινωνιακό σύστημα της αυτοκρατορίας.<ref>Μεταξύ πολλών βιβλίων και δημοσιεύσεων που έχουν αναφερθεί στο θέμα: Villar και Prósper (2005) (eds.): ''Indoeuropeos y euskaldunes en el País Vasco y Navarra. Genes, lenguas y topónimos; en Vascos, celtas e indoeuropeos. Genes y lenguas.'' Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα.</ref>
Πέραν τούτου, κατά την ύστερη αρχαιότητα, δεν φαίνεται να έφτασαν στο σημερινό Εουσκάδι ούτε οι [[Βησιγότθοι]] ούτε και οι μουσουλμάνοι μετά την [[Μουσουλμανική κατάκτηση της Ιβηρικής χερσονήσου|κατάκτηση της Ιβηρικής μεταξύ 711 και 714]]. Το [[Βησιγοτθικό Βασίλειο|Βησιγοτθικό βασίλειο]], κατά της διάρκεια των τριών αιώνων ύπαρξής του, έφερε εις πέρας διάφορες εκστρατείες εναντίον των Βάσκων δίχως ωστόσο να κυριαρχήσει ποτέ ολοκληρωτικά.<ref>Llanos, A (1968): «Notas Breves. Estudios arqueológicos de los orígenes de la ciudad de Vitoria». Στο ''Estudios de Arqueología Alavesa'' 3, 1968, σελ. 150 και πέρα.</ref> Θεωρείται ότι οι μικροί λιμένες της περιοχής έπεσαν θύματα σποραδικών επιδρομών των [[Βίκινγκ|Βίκινγκς]] κατά τον 8ο αιώνα και ότι Νορμανδοί εγκαταστάθηκαν εκεί λόγω της ενσωμάτωσης της ακτής στο ευρύτερο σύστημα ναυσιπλοΐας, πειρατίας και εμπορίου της βορειοδυτικής Ευρώπης.<ref>Duo, Gonzalo ''(1988): «La enseñanza de Nautica en Vizcaya». Cuadernos de Sección. Historia. Nº 10.'' San Sebastián''.'' Sociedad de Estudios Vascos.</ref>
Από το 900 κι έπειτα, η Βισκαΐα εξαρχής φαίνεται να ενσωματώθηκε στη σφαίρα επιρροής του [[Βασίλειο των Αστουριών|βασιλείου των Αστουριών]] και των διαδόχων του, [[βασίλειο της Λεόν]] και [[βασίλειο της Καστίλης]]<ref>{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20090108191547/http://www.euskalnet.net/ricardoibarra/Bilbao/ABilbao/C04.htm|title=En los 4 primeros capítulos|date=2009-01-08|accessdate=2018-07-29}}</ref> παρότι για μερικές δεκαετίας μέρη της τέθηκαν υπό την εξουσία της Ναβάρας. Η περιοχή οργανώθηκε ως κυριότητα (τα σύνορά της οποίας άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου), με πρώτο κύριό της να είναι ο Ίνιγο Λόπεθ στο δεύτερο τρίτο του 11ου αιώνα.<ref>Martín Duque, Ángel J. (2002). «Vasconia en la alta edad media: somera aproximación histórica». ''Príncipe de Viana'' (227): 871-908.</ref> Σημαντικός ευγενικός οίκος υπήρξε ο οίκος των Άρο. Οι σχέσεις των κατοίκων και της κυριότητας με τον μονάρχη της Καστίλης οργανώνονταν κάτω από τους ιστορικούς νόμους της Βισκαΐας και κέντρο σύγκλισης του συμβουλίου υπήρξε διαχρονικά η Γκερνίκα.
Κατά την ευρύτερη κρίση του 14ου αιώνα στη δυτική Ευρώπη, τα βασκικά εδάφη είδαν να αναπτύσσεται το φαινόμενο των πολέμου των φατριών που επηρέασε και τη γειτονική Ναβάρα. Η έλλειψη τροφίμων και η αύξηση της θνησιμότητας λόγω και της [[Μαύρη πανώλη|μαύρης πανώλης]] επέφεραν μείωση του πληθυσμού των υποτελών των φεουδαρχικών κυρίων οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να βρουν νέους τρόπους αύξησης των εσόδων τους, επιδώθηκαν σε συγκυριακές επιδρομές στις κτήσεις των γειτόνων τους. Το φαινόμενο αυτό διατηρήθηκε μέχρι τον 15ο αιώνα και οι παράγοντες που συνέβαλαν στην ξερίζωσή του υπήρξαν η αύξηση του ελέγχου της καστιλιανικής μοναρχίας στις βασκικές πόλεις και η παραχώρηση της ευγενικής ιδιότητας στο σύνολο των κατοίκων της Βισκαΐας και της Γκιπούθκοα.<ref>Díaz de Durana Ortiz de Urbina, J. R. (2004). «La hidalguía universal en el País Vasco: sus orígenes y causas de su desigual generalización.»</ref>
Η ευρύτερη Χώρα των Βάσκων υπήρξε μαζί με τη γειτονική Κανταβρία η περιοχή που τροφοδότησε το ναυτικό της Καστίλης με έμπειρους ναυτικούς. Οι κύριοι λιμένες του Κανταβρικού πελάγους ήταν οργανωμένοι στην Ναυτική Αδελφότητα που συγκέντρωνε το βασκικά λιμάνια Μπερμέο, Γκετάρια, Σαν Σεμπαστιάν, Ονταρίμπια και τη Βιτόρια μαζί με τα κανταβρικά Λαρέδο, Κάστρο Ουρδιάλες και [[Σανταντέρ]] (Hermandad de las Villas de la Marina de Castilla con Vitoria o Hermandad de las Marismas). Βάσκοι ναυτικοί συμμετείχαν έκτοτε τόσο στην κατάκτηση της [[Ανδαλουσία|Ανδαλουσίας]] κατά τον 13ο και 15ο αιώνα και στην επάνδρωση των καστιλιανικών στόλων για την [[Αμερική]] από τον 1492 κι έπειτα. Την ίδια εποχή το Μπιλμπάο αναδεικνύεται σταδιακά στο κέντρο εξουσίας της περιοχής, πέρνοντας τη θέση του γειτονικού Μπερμέο. Η εξαγωγή του μαλλιού από την Καστίλη και η ναυπηγία αποτέλεσαν μαζί με την αλιεία την κύρια ασχολία και πηγή εσόδων των κατοίκων.
Από τους 1.133.444 κατοίκους που ζουν στη Βισκαϊκή, περίπου το 35% ζουν στην πρωτεύουσα, το [[Μπιλμπάο]] και 88% στην [[Ευρύτερο Μπιλμπάο|μητροπολιτική περιοχή]] του. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 512.34 /km².
Η [[Γκερνίκα-Λούμο|Γκερνίκα]], μια πόλη που θεωρείται το πνευματικό κέντρο της παραδοσιακής [[Χώρα των Βάσκων (ιστορική περιοχή)|Χώρας των Βάσκων]], βρίσκεται στη Βισκαϊκή.
Γραμμή 35 ⟶ 51 :
===Κλίμα===
[[Αρχείο:Urkiola.jpg|thumb|200px|[[Untxillaitz]], στην οροσειρά της [[Ουρκιόλα]].]][[Αρχείο:Gaztelugatxe_Connected.jpg|thumb|200px|Το [[Σαν Χουάν δε Γκαθτελουγάτσε|Σαν Χουάν δε Γκαστελουγάτσε]], στη Βισκαϊκή ακτή|εναλλ.=]]
Το κλίμα είναι [[ωκεάνιο κλίμα|ωκεάνιο]], με υψηλά ποσοστά κατακρημνισμάτων (βροχοπτώσεων, χιονοπτώσεων) όλο το χρόνο και ήπιες θερμοκρασίες, που επιτρέπουν στην πλούσια βλάστηση να αναπτυχθεί. Οι θερμοκρασίες είναι πιο ακραίες στις ψηλότερες περιοχές στην εσωτερική Βισκαϊκή, όπου το χιόνι είναι πιο συχνό κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
| |||