Νοησιαρχία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
παράγραφος "στην περιοχή της ψυχολογίας..." |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
Ειδικότερα στην περιοχή της '''οντολογίας''', ως νοησιαρχική χαρακτηρίζεται κάθε φιλοσοφική στάση που θεωρεί τον νου ως ουσία και πρώτη αρχή των όντων και κατά συνέπεια υποστηρίζει ότι ο υλικός κόσμος είναι αναγώγιμος σε νοητικά στοιχεία (ιδέες, απόλυτες αλήθειες).
Γραμμή 7:
Στην ακραία εκδοχή της - όπως αυτή, για παράδειγμα, που υποστηρίχθηκε από τον Λάιμπνιτς και αργότερα από τους εκπροσώπους του γερμανικού ιδεαλισμού - η θέση αυτή ταυτίζει απολύτως το είναι με το νοείν. Σε μία μετριοπαθέστερη εκδοχή της - όπως αυτή, για παράδειγμα, που διατυπώθηκε από τον Καρτέσιο - η νόηση (res cogitans) διαφέρει ως προς την ουσία της από τον υλικό κόσμο (res extensa) αλλά η res cogitans νοεί την res extensa) και έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει πλήρη και ακριβή εικόνα της. Στην ριζική της αντίθεση προς τον βολουνταρισμό, η νοησιαρχία υποστηρίζει ότι η πραγματικότητα ως προς το βαθύτερο είναι της και αιτία της είναι νους ή λόγος και όχι βούληση.
Στην περιοχή της '''ψυχολογίας''', η νοησιαρχία υποστηρίζει την προτεραιότητα της νόησης έναντι των άλλων ψυχικών ιδιοτήτων είτε από την άποψη ότι αυτή καθορίζει την ουσία της ευδαιμονίας ([[Αριστοτέλης]], [[Θωμάς ο Ακινάτης]]) είτε από την εσφαλμένη άποψη ότι οι ψυχικές λειτουργίες - βούληση, συναίσθημα κ.α. - μπορούν να αναχθούν σε νοητικές γιατί είναι συγκεχυμένα νοητικά φαινόμενα ή αποτελέσματα νοητικών φαινομένων είτε γιατί είναι μεν μη αναγώγιμα αλλά δευτερεύουσας σημασίας.
|