Γερμανική επανένωση: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αντικατάσταση της Image:Thefalloftheberlinwall1989.JPG με την Image:West_and_East_Germans_at_the_Brandenburg_Gate_in_1989.jpg (από τον CommonsDelinker επειδή: [[:c:COM:FR|File re...
ενσωμάτωση από το αγγλικό λήμμα
Γραμμή 1:
{{άλλεςχρήσεις4|την επανένωση Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας το 1990|την ενοποίηση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας το 1871|Γερμανική ενοποίηση}}
{{χωρίς παραπομπές|10|08|2016}}
[[Αρχείο:Deutschland Bundeslaender 1957.png|thumb|right|250px|Χάρτης στον οποίο φαίνεται η [[Ανατολική Γερμανία|Ανατολική]] και η [[Δυτική Γερμανία]] ως το 1990, με το Δυτικό [[Βερολίνο]] σε κίτρινο.]]
[[Αρχείο:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|250px|right|Η πτώση του τείχους του Βερολίνου επιτάχυνε τη διαδικασία της επανένωσης.]]
Η '''Γερμανική επανένωση''' ([[Γερμανικά|γερμ.]] ''Deutsche Wiedervereinigung'') είναι η χρονική περίοδος και μία σειρά γεγονότων κατά την οποία η [[Δυτική Γερμανία]] (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) και η [[Ανατολική Γερμανία]] (Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας‎) επανενώθηκαν και σχηματίστηκε η ενωμένη [[Γερμανία]] μετά από 41 χρόνια. Αποτέλεσε δε μια από σειρά καθεστωτικών στο [[Ανατολικό Μπλοκ]], που σήμαναν την κατάρρευση του [[υπαρκτός σοσιαλισμός|Υπαρκτού Σοσιαλισμού]] και το τέλος του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]].
 
Η '''Γερμανική επανένωση''' ([[Γερμανικά|γερμ.]] ''Deutsche Wiedervereinigung'') ήταν η διαδικασία, κατά την οποία το 1990 η [[Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας]] (γερμ.: ''Deutsche Demokratische Republik / DDR'') προσεχώρησε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (γερμ.: ''Bundesrepublik Deutschland / BRD'') σχηματίζοντας έτσι την ενωμένη [[Γερμανία]] μετά από 41 χρόνια. Αποτέλεσε δε την κορύφωση μιας σειράς γεγονότων στο [[Ανατολικό Μπλοκ]] που σήμαναν την κατάρρευση του [[υπαρκτός σοσιαλισμός|Υπαρκτού Σοσιαλισμού]] και το τέλος του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]]. Το τέλος της διαδικασίας ενοποίησης αναφέρεται επισήμως ως γερμανική ενότητα (γερμ.: ''Deutsche Einheit'') και γιορτάζεται έκτοτε στις [[3 Οκτωβρίου]] (Ημέρα της Γερμανικής Ενότητας, γερμ.: ''Tag der deutschen Einheit'')<ref name="Einigungsvertrag">[http://bundesrecht.juris.de/einigvtr/BJNR208890990.html Σύμβαση μεταξύ της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας για τον σχηματισμό της Ενιαίας Γερμανίας (''Einigungsvertrag'')] που υπογράφτηκε στο Βερολίνο στις 31 Αυγούστου 1990 {{de}}</ref>. Με την γερμανική επανένωση, το Βερολίνο έγινε και πάλι πρωτεύουσα της Ενιαίας Γερμανίας.
Η επανένωση των δύο Γερμανιών αποτελούσε ανέκαθεν το όνειρο τόσο των Δυτικογερμανών, όσο και των Ανατολικογερμανών. Ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα στις [[3 Οκτωβρίου]] [[1990]], ύστερα από μία σειρά συνταρακτικών γεγονότων, που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον ολόκληρης της ανθρωπότητας.
 
Η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας άρχισε να παραπαίει τον Μάιο του 1989, όταν η άρση των περιορισμών στα σύνορα της Ουγγαρίας με την Αυστρία άνοιξε τρύπα στο «σιδηρούν παραπέτασμα», προκαλώντας έξοδο χιλιάδων Ανατολικογερμανών που έφυγαν στη Δυτική Γερμανία και την Αυστρία μέσω της Ουγγαρίας. Η «Ειρηνική Επανάσταση», μια σειρά διαδηλώσεων στην Ανατολική Γερμανία, οδήγησε στις πρώτες ελεύθερες εκλογές στην χώρα στις 18 Μαρτίου 1990 και στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΛΔΓ και της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας που κατέληξαν στην Συνθήκη Ενοποίησης<ref name="Einigungsvertrag"/>. Περαιτέρω διαπραγματεύσεις μεταξύ της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και των τεσσάρων κατοχικών δυνάμεων οδήγησαν στην αποκαλούμενη «Συνθήκη Δύο συν Τεσσάρων» (Συνθήκη Τελικού Διακανονισμού σε σχέση με τη Γερμανία) που παρείχε πλήρη κυριαρχία στο ενοποιημένο γερμανικό κράτος, του οποίου τα δύο προκάτοχα κράτη είχαν ορισμένους περιορισμούς που απέρρεαν από το καθεστώς τους μετά το τέλος του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] ως κατεχόμενων περιοχών.
Η αρχή έγινε όταν τον Ιούλιο του [[1989]] πολλοί Ανατολικογερμανοί κατέφυγαν στις πρεσβείες της Δυτικής Γερμανίας στο Ανατολικό Βερολίνο, τη Βουδαπέστη στην Ουγγαρία και την Πράγα στην [[Τσεχοσλοβακία]], ζητώντας άσυλο. Το παράδειγμά τους μιμήθηκαν στη συνέχεια χιλιάδες συμπατριώτες τους, που κατέφευγαν παράνομα στη Δυτική Γερμανία, αναζητώντας, περισσότερη ελευθερία, δικαιώματα και μια καλύτερη ζωή. Κι ενώ η μαζική εγκατάλειψη της Ανατολικής Γερμανίας συνεχιζόταν, ο επίσημος εορτασμός της 40ης επετείου της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, στις [[7 Οκτωβρίου]] κατέληξε σε διαδηλώσεις εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος, που διαλύθηκαν βίαια από το στρατό και την αστυνομία. Η φλόγα όμως δεν έσβησε και δύο μέρες αργότερα, στις 9 Οκτωβρίου, έγινε νέα διαδήλωση, 100.000 ατόμων, στη [[Λειψία]], ενώ μεγάλες διαδηλώσεις ακολούθησαν σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ανατολικής Γερμανίας. Στις 18 Οκτωβρίου ο Γενικός Γραμματέας του [[Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας|Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας]] [[Έριχ Χόνεκερ]] παύθηκε από τα καθήκοντά του και αντικαταστάθηκε από τον Έγκον Κρενζ.
 
Η Συμφωνία του Potsdam του 1945 είχε ορίσει ότι μια πλήρης ειρηνευτική συνθήκη που θα ολοκλήρωνε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της ακριβούς οριοθέτησης των μεταπολεμικών ορίων της Γερμανίας, απαιτείτο «να γίνει δεκτή από την κυβέρνηση της Γερμανίας, όταν θα έχει σχηματιστεί μια κατάλληλη για τον σκοπό αυτό κυβέρνηση». Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία ανέκαθεν υποστήριζε ότι καμία τέτοια κυβέρνηση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει σχηματιστεί, μέχρις ότου η Ανατολική και η Δυτική Γερμανία θα έχουν ενωθεί σε ένα ελεύθερο δημοκρατικό κράτος. Αλλά το 1990 υπήρξαν μια σειρά από απόψεις σχετικά με το αν μια ενοποιημένη Δυτική και Ανατολική Γερμανία μαζί με το Βερολίνο θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύει «την Γερμανία ως σύνολο» για τον σκοπό αυτό. Το βασικό ερώτημα ήταν αν μια Γερμανία που περέμενε αποκλεισμένη από τα πρώην γερμανικά εδάφη που παρέμειναν ανατολικά της γραμμή του Oder-Neisse θα μπορούσε να ενεργήσει ως «ενωμένη Γερμανία» υπογράφοντας την ειρηνευτική συνθήκη χωρίς καμία επιφύλαξη. Σύμφωνα με τη Συνθήκη «Δύο συν Τεσσάρων», η Ομοσπονδιακή και η Λαϊκή Δημοκρατία δεσμεύθηκαν τόσο οι ίδιες όσο και η ενιαία συνέχειά τους επί της αρχής σύμφωνα με την οποία τα κοινά τους προ του 1990 σύνορα αποτελούσαν ολόκληρη την επικράτεια που θα μπορούσε να διεκδικηθεί από μια κυβέρνηση της Γερμανίας και επομένως δεν υπήρχαν άλλα εδάφη πέραν αυτών των ορίων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν τμήματα της Γερμανίας στο σύνολό της.
Οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον του καθεστώτος συνεχίζονταν με όλο και μεγαλύτερο ενθουσιασμό και στις 4 Νοεμβρίου έγινε στο Ανατολικό Βερολίνο η μεγαλύτερη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στη χώρα. Σ'αυτήν πήραν μέρος 1.000.000 άνθρωποι. Μπρος σ'αυτή την εκρηκτική κατάσταση η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας παραιτήθηκε. Πέντε μέρες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου, το περίφημο [[Τείχος του Βερολίνου]] άνοιξε και επιτράπηκε, για πρώτη φορά, το πέρασμα Ανατολικογερμανών στη Δυτική Γερμανία.
 
Η Ενωμένη Γερμανία δεν είναι διάδοχο κράτος, αλλά διευρυμένη συνέχεια της πρώην Δυτικής Γερμανίας. Ως εκ τούτου, η διευρυμένη Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας διατήρησε τις θέσεις της Δυτικής Γερμανίας σε διεθνείς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων η [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα]] (αργότερα Ευρωπαϊκή Ένωση) και το ΝΑΤΟ, ενώ παραιτήθηκε από τη συμμετοχή στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς στους οποίους ανήκε μόνο η Ανατολική Γερμανία. Διατηρεί επίσης την ένταξη της παλιάς Δυτικής Γερμανίας στα [[Ηνωμένα Έθνη]].
 
==Ιστορία προ της Επανένωσης==
Το 1945, το [[Τρίτο Ράιχ]] ηττήθηκε και η Γερμανία χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κατοχής, υπό την [[Σοβιετική Ένωση]], τις [[Ηνωμένες Πολιτείες]], το [[Ηνωμένο Βασίλειο]] και τη [[Γαλλία]]. Η πρωτεύουσα, το Βερολίνο, ομοίως χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες. Μεταξύ 1947 και 1949, οι τρεις ζώνες των δυτικών συμμάχων συγχωνεύθηκαν, σχηματίζοντας την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας και το Δυτικό Βερολίνο, ευθυγραμμισμένες με την καπιταλιστική Ευρώπη (η οποία αργότερα εξελίχθηκε στην [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα]]). Η σοβιετική ζώνη μετεξελίχθηκε στην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας με πρωτεύουσα το Ανατολικό Βερολίνο, και ενσωματώθηκε στο [[Ανατολικό Μπλοκ|κομμουνιστικό σοβιετικό μπλοκ]]. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία ήταν μέλος της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας, του ΝΑΤΟ, ενώ η Λαϊκή Δημοκρατία ήταν μέλος του [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας|Συμφώνου της Βαρσοβίας]]. Οι Γερμανοί ζήσαν υπό αυτές τις επιβληθείσες διαιρέσεις καθ'όλη τη διάρκεια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]] που ακολούθησε.
 
Στη δεκαετία του 1980, η Σοβιετική Ένωση γνώρισε μια περίοδο οικονομικής και πολιτικής στασιμότητας και αντίστοιχα μειώθηκε η παρεμβατικότητά της στην πολιτική των μελών της Ανατολικής Συμμαχίας. Το 1987, ο Αμερικανός πρόεδρος [[Ρόναλντ Ρίγκαν]] μίλησε στην [[Πύλη του Βρανδεμβούργου]], προκαλώντας τον σοβιετικό ηγέτη [[Μιχαήλ Γκορμπατσώφ]] να «σπάσει το τείχος» που χώριζε το Βερολίνο. Το [[Τείχος του Βερολίνου|Τείχος]] είχε καταστεί σύμβολο του πολιτικού και οικονομικού διαχωρισμού ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, έναν διαχωρισμό που ο [[Τσόρτσιλ]] είχε χαρακτηρίσει ως το «[[Σιδηρούν παραπέτασμα]]». Στις αρχές του 1989, στο πλαίσιο της νέας εποχής των σοβιετικών πολιτικών της «''[[γκλάσνοστ]]''» (διαφάνειας) και της «''[[περεστρόικα]]''» (αναδιάρθρωσης) του Γκορμπατσώφ, το κίνημα «[[Αλληλεγγύη (συνδικάτο της Πολωνίας)|Aλληλεγγύη]]» ανέβηκε στην εξουσία στην [[Πολωνία]]. Εμπνευσμένο και από [[Διαδηλωτής απέναντι στο τανκ|άλλες εικόνες γενναιότητας]], ένα [[Επαναστάσεις του 1989|κύμα επαναστάσεων]] σάρωσε ολόκληρο το Ανατολικό Μπλοκ εκείνο το έτος.
 
Η αρχή για την Γερμανία έγινε τον Μάιο του 1989, όταν τονη [[Ουγγαρία]] κατήργησε τους περιορισμούς στα σύνορά της με την Αυστρία. Χιλιάδες Ανατολικογερμανοί διέφυγαν έτσι στη Δύση, αν και ακόμη και τότε πολλοί μέσα και έξω από τη Γερμανία δεν πίστευαν ότι θα συνέβαινε ποτέ πραγματική επανένωση στο εγγύς μέλλον<ref>[https://www.nytimes.com/1989/05/14/weekinreview/the-world-despite-new-stirrings-dream-of-one-germany-fades.html THE WORLD; Despite New Stirrings, Dream of 'One Germany' Fades] του Serge Schmemann, ''The New York Times'', 14 Μαΐου 1989</ref>. Τον Ιούλιο του [[1989]], πολλοί Ανατολικογερμανοί κατέφυγαν στις πρεσβείες της Δυτικής Γερμανίας στο Ανατολικό Βερολίνο, τη [[Βουδαπέστη]] στην [[Ουγγαρία]] και την [[Πράγα]] στην [[Τσεχοσλοβακία]], ζητώντας άσυλο. Το παράδειγμά τους μιμήθηκαν στη συνέχεια χιλιάδες συμπατριώτες τους, που κατέφευγαν παράνομα στη Δυτική Γερμανία, αναζητώντας, περισσότερη ελευθερία, δικαιώματα και μια καλύτερη ζωή. Κι ενώ η μαζική εγκατάλειψη της Ανατολικής Γερμανίας συνεχιζόταν, ο επίσημος εορτασμός της 40ης40ής επετείου της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, στις [[7 Οκτωβρίου]] κατέληξε σε διαδηλώσεις εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος, πουοι οποίες διαλύθηκαν βίαια από το στρατό και την αστυνομία. Η φλόγα όμως δεν έσβησε και δύο μέρες αργότερα, στις 9 Οκτωβρίου, έγινε νέα διαδήλωση, 100.000 ατόμων, στη [[Λειψία]], ενώ μεγάλες διαδηλώσεις ακολούθησαν σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ανατολικής Γερμανίας. ΣτιςΥπό το βάρος αυτής της «Ειρηνικής Επανάστασης», στις 18 Οκτωβρίου [[1989]] ο Γενικός Γραμματέας του [[Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας|Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας]] [[Έριχ Χόνεκερ]] παύθηκε από τα καθήκοντά του και αντικαταστάθηκε από τον Έγκον Κρενζ.
 
[[Αρχείο:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|250px320px|right|Η πτώση του τείχους του Βερολίνου επιτάχυνε τητηn διαδικασία της επανένωσης.]]
Οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον του καθεστώτος συνεχίζονταν με όλο και μεγαλύτερο ενθουσιασμό και στις 4 Νοεμβρίου έγινε στο Ανατολικό Βερολίνο η μεγαλύτερη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στη χώρα. Σ'Σε αυτήν πήραν μέρος 1.000.000 άνθρωποι. Μπρος σ'σε αυτή την εκρηκτική κατάσταση, η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας παραιτήθηκε. Πέντε μέρες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου, το περίφημο [[Τείχος του Βερολίνου]] άνοιξε και επιτράπηκε, για πρώτη φορά, το πέρασμα Ανατολικογερμανών στηστην Δυτική Γερμανία.
 
Οι εξελίξεις πλέον ήταν ραγδαίες. Στην Ανατολική Γερμανία καταργήθηκε το μονοπώλιο της εξουσίας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος, ενώ λίγο αργότερα ανακοινώθηκε ότι επρόκειτο να γίνουν οι πρώτες ελεύθερες εκλογές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν το Μάρτιο του [[1990]]. Παράλληλα η επανένωση της Γερμανίας ήταν θέμα κορυφής στις συνομιλίες του Αμερικανού προέδρου [[Τζωρτζ Μπους (πρεσβύτερος)|Τζωρτζ Μπους]] (του πρεσβύτερου) και του Σοβιετικού προέδρου [[Μιχαήλ Γκορμπατσώφ]]. Ένα ακόμα βήμα προς την ενοποίηση αποτελεί και η κατάργηση, στις [[24 Δεκεμβρίου]] του [[1989]], της βίζας και άλλων διατυπώσεων που απαιτούνταν για τους επισκέπτες που εισέρχονταν στην Ανατολική Γερμανία από τη Δυτική.
 
==Διαδικασία της Επανένωσης==
===Συνεργασία===
Στις 28 Νοεμβρίου 1989, δύο εβδομάδες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, [[Χέλμουτ Κολ]], ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα 10 σημείων που ζητούσε από τους δύο Γερμανούς να επεκτείνουν τη συνεργασία τους με στόχο την ενδεχόμενη επανένωση<ref>{{cite web|url=http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=223|title=GHDI - Document|publisher=}}</ref>.
 
Από τις αρχές του 1990 όλα έδειχναν πως η ένωση δεν ήταν μακριά. Το Φεβρουάριο ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Χέλμουτ Κολ πρότεινε στον Ανατολικογερμανό πρωθυπουργό Μοντρόου διαπραγματεύσεις για οικονομική και νομισματική ένωση, ενώ παράλληλα οι υπουργοί εξωτερικών των νικητριών δυνάμεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και των δύο Γερμανικών κρατών συμφώνησαν να αρχίσουν επίσημες συνομιλίες για την ένωση των δύο Γερμανιών.
 
Γραμμή 16 ⟶ 32 :
Σημαντικό σταθμό στην πορεία για την ένωση αποτελεί η συνάντηση των υπουργών εξωτερικών των δύο Γερμανιών, της [[Μεγάλη Βρετανία|Μεγάλης Βρετανίας]], της [[Γαλλία|Γαλλίας]], των [[Η.Π.Α.]] και της [[Σοβιετική Ένωση|Σοβιετικής Ένωσης]] στη Βόννη, για ένα αρχικό κύκλο συνομιλιών πάνω στα εξωτερικά ζητήματα που θα αφορούσαν την ενωμένη Γερμανία.
 
===Οικονομική συγχώνευση===
Η 18η Μαΐου 1990 αποτελεί ορόσημο στην πορεία αυτή, αφού υπογράφτηκε στη Βόννη από τις κυβερνήσεις της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας, η συμφωνία για τη νομισματική, οικονομική και κοινωνική ένωση των δύο κρατών, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 1990.
 
===Συνθήκη Γερμανικής Επανένωσης===
Το ένα μετά το άλλο τα γεγονότα οδηγούσαν τους Γερμανούς όλο και πιο κοντά στην πραγματοποίηση του ονείρου τους. Στις 6 Ιουλίου οι αρχηγοί του [[ΝΑΤΟ]] διακήρυξαν στο Λονδίνο ότι η ενοποιημένη Γερμανία είναι απαραίτητος παράγοντας για τη Συμμαχία. Λίγες μέρες αργότερα ο καγκελάριος [[Χέλμουτ Κολ]], κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Σοβιετική Ένωση συμφώνησε με το Σοβιετικό πρόεδρο Γκορμπατσώφ ότι η ενωμένη Γερμανία θα είναι ελεύθερη να αποφασίσει για τις μελλοντικές συμμαχίες της. Ύστερα απ'αυτό η Σοβιετική Ένωση συμφώνησε να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Ανατολική Γερμανία σε 3-4 χρόνια.
 
Το τελικό βήμα όμως έγινε στις [[31 Αυγούστου]] [[1990]], με την υπογραφή της συνθήκης ενοποίησης των δύο Γερμανιών, και τέθηκε σε ισχύ από τις 3 Οκτωβρίου 1990. Στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές της ενωμένης Γερμανίας για το Κοινοβούλιο.
 
==Παραπομπές==
<references />
 
==Πηγές==
{{commonscat|German reunification}}
* Ελλαδική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 3
 
{{ενσωμάτωση κειμένου|en|German reunification}}