|
* Η ομάδα '''10''' του [[Περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων|περιοδικού πίνακα των χημικών στοιχείων]] αντιστοιχεί στην τρίτη στήλη της πρώην VIII ομάδας, δηλαδή στην ομάδα του [[νικέλιο|νικελίου]].
* Το [[δεκάνιο]] (C<sub>10</sub>H<sub>22</sub>) είναι η απλούστερη [[οργανική ένωση]] με δέκα (10) [[Άτομο|άτομα]] [[Άνθρακας|άνθρακα]]. Αποτελεί συστατικό της [[Βενζίνη|βενζίνης]] και της [[Κηροζίνη|κηροζίνης]].<ref>{{Cite web|url=http://www.chemistryexplained.com/Ny-Pi/Petroleum.html|title=Petroleum - Chemistry Encyclopedia - reaction, water, uses, elements, examples, gas, number, name|website=www.chemistryexplained.com|access-date=2016-01-28}}</ref>
* Το αντίστοιχο [[Κορεσμένη ένωση|κορεσμένο]] αλειφατικό μονο[[Καρβοξυλικά οξέα|καρβοξυλικό οξύ]] με δέκα (10) άτομα άνθρακα είναι το [[δεκανικό οξύ]] (ή ''δεκανοϊκό οξύ'', C<sub>9</sub>H<sub>19</sub>COOH), που έχει επίσης την εμπειρική ονομασία «'''καπρικό οξύ,'''», είναι ένα από τα [[Λιπαρό οξύ|λιπαρά οξέα]] και αποτελεί φυσικό συστατικό του [[Ινδοκαρυδέλαιο|ινδοκαρυδέλαιου]] του [[Φοινικοπυρηνέλαιο|φοινικοπυρηνέλαιου]], ασυνήθιστο αλλά υπαρκτό σε ορισμένα άλλα [[Σπορέλαιο|σπορέλαια]].<ref name="Ullmann">David J. Anneken, Sabine Both, Ralf Christoph, Georg Fieg, Udo Steinberner, Alfred Westfechtel "Fatty Acids" in ''Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry'', 2006, Wiley-VCH, Weinheim. {{DOI|10.1002/14356007.a10_245.pub2}}</ref> Έχει βρεθεί ακόμη στο [[γάλα]] και στο [[λίπος]] ορισμένων [[Θηλαστικό|θηλαστικών]].<ref name="lexicon">{{cite journal|url=http://iupac.org/publications/pac/73/4/0685|title=Lexicon of lipid nutrition (IUPAC Technical Report)|last1=Beare-Rogers|first1=J. L|last2=Dieffenbacher|first2=A|journal=Pure and Applied Chemistry|issue=4|doi=10.1351/pac200173040685|year=2001|volume=73|pages=685–744|last3=Holm|first3=J. V}}</ref>
* Το [[βουτάνιο]] (C<sub>4</sub>H<sub>10</sub>) είναι η απλούστερη οργανική ένωση με δέκα (10) άτομα [[Υδρογόνο|υδρογόνου]]. Αποτελεί συστατικό του [[Υγραέριο|υγραερίου]].
* Οι δεκαμελείς δακτύλιοι είναι οι μεγαλύτεροι σε αριθμό ατόμων δακτύλιοι στους οποίους εφαρμώζεταιεφαρμόζεται το σύστημα κανόνων Χαντς-Βίντμαν (''Hantzsch-Widman'') για την ονοματολογία των [[Ετεροκυκλικές ενώσεις|ετεροκυκλικών ενώσεων]]. Η χαρακτηριστική συλλαβή για τους δακτυλίους αυτούς είναι «'''-εκ-'''», που διαμορφώνεται σε «'''-εκάνιο»''' για κορεσμένο δακτύλιο, σε «'''-εκίνιο'''» για πλήρως ακόρεστο μη αζωτούχο δακτύλιο και σε «'''-εκίνη'''» για πλήρως ακόρεστο [[Άζωτο|αζωτούχο]] δακτύλιο. Για κορεσμένο αζωτούχο δακτύλιο χρησιμοποιείται ενίοτε η ανεπίσημη κατάληξη «'''-εκανίνη»''', αλλά τυπικά πρέπει να χρησιμοποιείται η κατάληξη «'''-εκίνη'''» μαζί με το πρόθεμα «'''περιυδρο-'''», που δηλώνει την παρουσία του μέγιστου δυνατού ατόμων υδρογόνου στο δακτύλιο. Παραδείγματα: [[οξεκάνιο]] (C<sub>9</sub>H<sub>18</sub>O), [[οξεκίνιο]] (C<sub>9</sub>H<sub>10</sub>O), [[αζεκίνη]] (C<sub>9</sub>H<sub>9</sub>N) και [[περιυδροαζεκίνη]] (C<sub>9</sub>H<sub>11</sub>N).
* Τα [[Ανόργανα βοράνια|δεκαβοράνια]] περιέχουν δέκα (10) άτομα [[Βόριο|βορίου]] ανά μόριο.
== Το 10 στην ιστορία ==
* 10 ήταν οι φυλές και οι στρατηγοί στην [[Αρχαία Αθήνα]].
*<nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/>Οι '''δεκήρεις''' ([[Λατινική γλώσσα|λατινικά]]: ''dec<span lang="la">iremis</span>'' ) ήταν αρχαίες [[Γαλέρα|γαλέρες]] ([[πολυήρεις]]) που εμφανίστηκαν στην [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική εποχή]] και σταδιακά εξαφανίστηκαν στην [[Αρχαία Ρώμη|ρωμαϊκή]] αυτοκρατορική εποχή, με δέκα (10) σειρές κωπηλάτες. Διάταξη κωπηλατών 4:3:3 ή 5:5. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος|Πλίνιο τον Πρεσβύτερο]], εφευρέθηκαν από το [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μέγα Αλέξανδρο]].<ref name=":9">Pliny, ''Natural History'', VII.206.</ref> Ήταν, ακόμη, ο βαρύτερος τύπος [[Πόλεμος|πολεμικών]] [[Πλοίο|πλοίων]] στο [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικό]] [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδονικό]] [[Πολεμικό ναυτικό|ναυτικό]] επί [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φιλίππου Ε΄]]<nowiki/>σ<nowiki/>τητ<nowiki/>η [[Ναυμαχία της Χίου (201 π.Χ.)|Ναυμαχία της Χίου]] ([[201 π.Χ.]]), καθώς και στο [[Στόλος|στόλο]] του [[Μάρκος Αντώνιος|Μάρκου Αντωνίου]] στη [[Ναυμαχία του Ακτίου]].<ref name=":10">Morrison (2004), p. 77.</ref>
*<nowiki/><nowiki/>Χρησιμοποιήθηκε η ακραία ποινή του [[αποδεκατισμός|αποδεκατισμού]] στον ρωμαϊκό στρατό.
* Η [[Φόρος της δεκάτης|δεκάτη]] ήταν φόρος παλαιότερων κοινωνιών, όπου οι άμεσοι παραγωγοί ήταν υποχρεωμένοι να αποδίδουν το 1/10 της σοδειάς τους στους τοπικούς άρχοντες, στο ιερατείο ή στο κράτος.
|
