Κυπριακό (ζήτημα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 106:
Αποτέλεσμα όλων των προαναφερθέντων διαφωνιών ήταν τελικά να μην λειτουργούν κρίσιμοι τομείς κρατικής ευθύνης και κατ' επέκταση το κράτος και το πολίτευμα. Στο μεταξύ ο Μακάριος, με δημόσιες δηλώσεις του δεν έκρυβε τη δυσαρέσκειά του για το καθεστώς της Ζυρίχης αλλά και για την αποτυχία του ενωτικού αγώνα. Οι δηλώσεις αυτές μπορεί να είχαν ως στόχο την ικανοποίηση του αισθήματος των οπαδών του, ενέτειναν όμως την καχυποψία των Τουρκοκυπρίων ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Ελληνοκυπριακής πλευράς. Η Τουρκική προπαγάνδα<ref>{{Cite web|url = http://www.mfa.gov.tr/cyprus-_historical-overview_.en.mfa|title = Η Ιστοσελίδα του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.tc-america.org/issues-information/overview-cyprus-issue-82.htm|title = Τουρκική Οργάνωση Η.Π.Α.}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.ata-a.org.au/cyprus-1974-preventing-a-genocide/|title = Τουρκική Οργάνωση Αυστραλίας}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.atcanews.org/archive/Negotiating%20For%20Survival.pdf|title = Άρθρο Oberling}}</ref> παρουσιάζει τον Μακάριο να έχει διακηρύξει σε ομιλία που δήθεν έδωσε στη γενέτειρα του Παναγιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1962 την εθνοκάθαρση της Τουρκοκυπριακής μειονότητας. Η αναφορά αυτή όμως είναι ανυπόστατη αφού δεν επιβεβαιώνεται από οποιαδήποτε πρωτογενή πηγή ενώ από τον ελληνοκυπριακό τύπο της εποχής<ref>Εφημερίδα ''Φιλελεύθερος'', 5/9/1962</ref> ο οποίος παρακολουθούσε στενά τις δραστηριότητες και κινήσεις του Μακαρίου προκύπτει ότι ο Μακάριος δεν είχε επισκεφθεί την Παναγιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1962 ούτε και είχε εκφώνηση οποιαδήποτε ομιλία τη μέρα εκείνη. Την ίδια περίοδο ο Ντεκτάς διακήρυττε προκλητικά σε ομιλία του στο χωριό Μορά στις 3 Νοεμβρίου 1962: "Αυτοί που λεν ότι η Κύπρος είναι Ελληνική ξέρουν καλά ότι είναι Τουρκική και βαμμένη με Τουρκικό αίμα"<ref name=":0">{{Cite book|title = Fettered Independence, Cyprus, 1878-1964|last = Soulioti|first = Stella|publisher = Minnesota Mediterranean and East European Monographs|year = 2006|isbn = 13: 978-0-9791218-1-4|location = Minneapolis Minnesota|pages = 224-225}}</ref> ενώ σε άλλη ομιλία του στην τελετή αποκατάστασης του τεμένους του Μπαϊρακατάρη στη Λευκωσία στις 28 Δεκεμβρίου 1962 δήλωνε: "Καταστήσατε αυτά τα χώματα μέρος της μητέρας πατρίας και μας διδάξατε πως να πεθαίνουμε για αυτή. Η Τουρκική νεολαία έχει ορκιστεί στους τάφους σς να μην επιτρέψει ποτέ να κυματίσει άλλη σημαία από την Τουρκική"<ref name=":0" />.
=== Σχέδιο Ακρίτας- κυβερνητικό σχέδιο για γενοκτονία των τουρκοκυπρίων. ===
Στις 21 Απριλίου 1966 η εφημερίδα "Πατρίς", φιλικά προσκείμενη στο [[Γεώργιος Γρίβας - Διγενής|Γεώργιο Γρίβα]], δημοσίευσε το απόρρητο ''"[[Σχέδιο Ακρίτας]]"''<ref>«[http://hellenicantidote.blogspot.gr/2017/03/the-akritas-plan.html Το Σχέδιο Ακρίτας]» (στα Αγγλικά). [https://web.archive.org/web/20080225050737/http://www.cyprus-conflict.net/akritas_plan.htm Αρχειοθετήθηκε] 25/2/2008.</ref>, το οποίο φέρεται να είχε εκπονηθεί τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τον Υπουργό Εσωτερικών της Κυπριακής Κυβέρνησης [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης|Πολύκαρπο Γεωρκάτζη]] εν γνώσει του [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριου]]. Ο Γεωρκάτζης φέρεται να είχε συστήσει μυστική οργάνωση, της οποίας ηγείτο με το ψευδώνυμο «Ακρίτας» <ref>[http://www.iospress.gr/ios1999/ios19991226a.htm Ιός της Ελευθεροτυπίας με περαιτέρω παραπομπές]</ref>. Το σχέδιο απευθυνόταν στα μέλη της οργάνωσης και η δημοσίευσή του πρέπει να οφείλεται στη διαμάχη Γρίβα-Μακάριου. Η ύπαρξη του σχεδίου αυτού δε διαψεύστηκε (ούτε επιβεβαιώθηκε) από την Κυπριακή Κυβέρνηση<ref name="auto1">(Αγγλικά) «[https://web.archive.org/web/20070519161750/http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/zenon%20-%20part%202.html The Cyprus Conflict: National Identity and Statehood]», ''by Zenon Stavrinides. «[https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/45656838/The_Cyprus_Conflict_-_National_Identity_and_Statehood_1999_-_Copy.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1517287000&Signature=gjQ9FlJooq3alm8D7ntqm%2BzufRY%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DTHE_CYPRUS_CONFLICT_National_Identity_an.pdf 2nd edition 1999]»''</ref>. Στην οργάνωση του Γεωρκάτζη φέρεται να ήταν μέλος και ο μέχρι πρότινος Πρόεδρος της Κύπρου [[Τάσος Παπαδόπουλος]].
Το κείμενο ήταν ανάλυση των στόχων της ελληνοκυπριακής πολιτικής και των μεθόδων που έπρεπε να ακολουθηθούν, για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Τελικός στόχος ήταν η Ένωση με την Ελλάδα. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό μετά την υπογραφή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου, θα έπρεπε πρώτα να αποδεσμευθεί η Κύπρος από αυτές τις Συνθήκες. Για να μπορέσει να αποδεσμευθεί η Κύπρος από τις συνθήκες θα έπρεπε να καταδειχθεί ότι η λύση που δόθηκε στο Κυπριακό με τις συνθήκες αυτές δεν ήταν δίκαιη και δεν έλυσε το πρόβλημα. Έπρεπε δηλαδή να προβληθούν και να τονιστούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος και των Συνθηκών. Πολιτειακές δυσλειτουργίες θα εξυπηρετούσαν το σκοπό αυτόν. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να περάσει προς τη διεθνή κοινότητα η εντύπωση ότι, ενώ η συμβίωση των δύο κοινοτήτων είναι εφικτή, επικρατούσα είναι η ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία θα όφειλε να είναι και ο βασικός συνομιλητής. Δεύτερος άμεσος στόχος ήταν, αφού καταδειχθούν οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος, να καταστεί δυνατή η τροποποίησή του χωρίς τη συναίνεση ξένων κρατών. Για να γίνει αυτό θα έπρεπε να παρουσιαστεί η τροποποίηση του Συντάγματος ως απόρροια του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των λαών και να μη συνδεθεί με την Ένωση, για να μην προκληθούν αντιδράσεις. Σε πρώτη φάση θα τροποποιούνταν οι διατάξεις που έδιναν δικαίωμα βέτο στους Τουρκοκυπρίους και θα αντικαθίσταντο από εγγυήσεις για τη μειονότητα. Η τελική φάση του σχεδίου προέβλεπε τη διενέργεια [[δημοψήφισμα|δημοψηφίσματος]] για την Ένωση με την Ελλάδα. Το σχέδιο αναφέρεται στη χρήση ένοπλης βίας μόνο ως άμυνα στις αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων.
Γραμμή 120:
===Συνταγματική Κρίση - Τα «Δεκατρία Σημεία» ===
Η κρίση πράγματι ξέσπασε στα τέλη του 1963. Στις 30 Νοεμβρίου 1963 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος πρότεινε τροποποιήσεις στο Σύνταγμα (τα λεγόμενα «Δεκατρία Σημεία»), που αφορούσαν στη διανομή των εξουσιών ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα και θα το καθιστούσαν, κατά την ελληνοκυπριακή άποψη, πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό. Οι τροποποιήσεις που πρότεινε ο Μακάριος, μεταξύ άλλων, αφαιρούσαν το δικαίωμα βέτο από τον Ελληνοκύπριο πρόεδρο και τον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο και άλλαζαν το σύστημα των χωριστών πλειοψηφιών, περιορίζοντας τα υπερπρονόμια της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε εξασφαλισμένα δικαιώματα μειονότητας<ref>[http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/13_points.html Τα 13 Σημεία του Μακάριου]{{Dead link|date=June 2015}}</ref>. Οι τουρκοκύπριοι το εξέλαβαν ως απόπειρα για μείωση της δικοινοτικότητας του κράτους.
Η Τουρκική Κυβέρνηση στις 17 Δεκεμβρίου
Λόγω των βίαιων γεγονότων που ακολούθησαν, με καταλυτικές συνέπειες στην πορεία του Κυπριακού, η πρόταση των Δεκατριών Σημείων του Μακαρίου έχει γίνει επανειλημμένα αντικείμενο αναλύσεων και κριτικής αποτίμησης. Οι περισσότεροι αναλυτές τείνουν να τη θεωρούν λανθασμένη κίνηση, τόσο στον χρόνο που εκδηλώθηκε όσο και στην ουσία της<ref>Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), ''1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας'', τ. 1, ''1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης'', Λευκωσία 2010, σ. 118.</ref>. Η χρονική συγκυρία που επέλεξε ο Μακάριος για την πρωτοβουλία του ασφαλώς δεν ήταν τυχαία. Στις 17 Ιουνίου 1963, μετά από διαφωνία με τα ανάκτορα, είχε πέσει στην Ελλάδα η [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή 1961|Κυβέρνηση Καραμανλή]], η οποία είχε εκφράσει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την αντίθεσή της σε αλλαγή των Διεθνών Συμφωνιών για την Κύπρο ήδη από τον Απρίλιο του 1963<ref>Βλ. την από 19/4/1963 άκρως απόρρητη επιστολή του Υπουργού Εξωτερικών Ε. Αβέρωφ προς τον Μακάριο: Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, ''Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό, 1950-1963)'', τ. Β΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σσ. 324-329˙ Γ. Κληρίδης, ''Η κατάθεσή μου'', τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 163-166. Στην επιστολή γίνεται επανειλημμένα λόγος για «διαγραφομένους μεγάλους κινδύνους» και επισημαίνεται η πρόθεση «να διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν μας αν επιδιωχθεί μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών».</ref>. Οι [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1963|εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963]] ανέδειξαν νικητή τον [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεώργιο Παπανδρέου]], αλλά χωρίς κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Έτσι παρατάθηκε η κυβερνητική αστάθεια στην Ελλάδα. Όταν έληξε, τον Φεβρουάριο του 1964, η Κύπρος βρισκόταν στη δίνη των διακοινοτικών ταραχών και των συνεπειών τους. Σε όσες διεθνείς διασκέψεις είχαν γίνει ως τότε για την αντιμετώπιση της κρίσης, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από [[Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου 1963|υπηρεσιακή κυβέρνηση]].
| |||