Αλφάβητο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Επαναφορά |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 2:
'''Αλφάβητο''' είναι ένα [[σύστημα γραφής]] που γράφεται με σύμβολα τα οποία εικονίζουν τους στοιχειώδεις, τους απλούστατους ήχους, τους φθόγγους της γλώσσας. Κάθε [[φθόγγος]] έχει ένα ιδιαίτερο σύμβολο και κάθε σύμβολο παριστάνει γενικά έναν φθόγγο. Οι φθόγγοι προκύπτουν από την ανάλυση των ήχων των συλλαβών στους υποκείμενους στοιχειώδεις συστατικούς τους ήχους. Κάθε γλώσσα περιλαμβάνει μικρό αριθμό φθόγγων. Τα σύμβολα γραφής ονομάζονται γράμματα, ψηφία ή χαρακτήρες. Στην αλφαβητική γραφή οι συλλαβικοί ήχοι αποδίδονται ως συνδυασμός των συμβόλων των φθόγγων από τη συνεκφορά των οποίων σχηματίζονται. Η σειρά των συμβόλων αντιστοιχεί στη σειρά εκφοράς τους. Οι λέξεις αποδίδονται ως διαδοχή συμπλεγμάτων συμβόλων κάθε ένα από τα οποία αποδίδει μια συλλαβή της λέξης. Το πρώτο συλλαβικό σύμπλεγμα συμβόλων αποδίδει την πρώτη συλλαβή, το δεύτερο τη δεύτερη κ.ο.κ. Το αλφάβητο αποτελεί ένα πλήρως αναλυτικό μοντέλο αντίληψης και γραπτής απόδοσης του προφορικού λόγου.
Η λέξη αλφάβητο δημιουργήθηκε από το όνομα των δύο πρώτων γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου
== Η δημιουργία της αλφαβητικής γραφής ==
Γραμμή 10:
Οι φθόγγοι αναλόγως του τρόπου εκφοράς τους διακρίνονται σε φθόγγους-σύμφωνα και σε φθόγγους-φωνήεντα. Στην ελληνική γλώσσα οι συλλαβές σχηματίζονται με σύμφωνα και ένα φωνήεν ή μόνο με ένα φωνήεν. Τα φωνήεντα επομένως εκφέρονται άλλοτε ως ήχοι συστατικοί του ήχου μιας συλλαβής, δηλαδή ως φθογγικοί ήχοι και άλλοτε ως ήχοι ανεξάρτητοι από άλλους ήχους δηλαδή ως συλλαβικοί ήχοι. Στη [[Γραμμική Β]] (συλλαβική γραφή της μυκηναϊκής ελληνικής γλώσσας) εχρησιμοποιούντο ιδιαίτερα σύμβολα για τα φωνήεντα μόνον όμως όταν τα φωνήεντα αποτελούσαν ολοκληρωμένο συλλαβικό ήχο. Για παράδειγμα στη λέξη μανία για το τελευταίο [α] θα εχρησιμοποιείτο το σύμβολο του συλλαβικού ήχου [α] ενώ το [α] της συλλαβής [μα] δεν θα αναγνωριζόταν ως ιδιαίτερος ήχος και δεν θα συμβολιζόταν με ιδιαίτερο σύμβολο. Θα εχρησιμοποιείτο ένα σύμβολο για ολόκληρη τη συλλαβή [μα] Οι [[Μυκηναίοι]] Έλληνες δεν είχαν αναγνωρίσει τα φωνήεντα ως ήχους που αποτελούσαν μέρος του ήχου των συλλαβών. Δεν είχαν αναγνωρίσει τους φθογγικούς ήχους και φυσικά ούτε τα φωνήεντα ως φθογγικούς ήχους.
Στις σημιτικές γλώσσες μια συλλαβή μπορεί να σχηματισθεί από σύμφωνα και φωνήεντα ή και μόνο από σύμφωνα, ένα ή περισσότερα
== Τα πλεονεκτήματα της αλφαβητικής γραφής ==
Γραμμή 16:
Σε ένα πλήρως λεξιγραφικό σύστημα γραφής τα σύμβολα παριστάνουν τις λέξεις. Τόσα σύμβολα όσα και οι λέξεις. Σε ένα συλλαβικό σύστημα, τα σύμβολα (συλλαβογράμματα) εικονίζουν τις συλλαβές των λέξεων. Μια λέξη παριστάνεται και αναγνωρίζεται ως μία ομάδα διαδοχικών συλλαβών. Στο αλφαβητικό σύστημα τα σύμβολα παριστάνουν τους φθόγγους. Οι συλλαβές παριστάνονται και αναγνωρίζονται ως ομάδες φθόγγων και οι λέξεις ως ομάδες διαδοχικών συλλαβών. Σε μια γλώσσα με 20 σύμφωνα και 7 φωνήεντα απαιτούνται 27 σύμβολα για τη δημιουργία αλφαβητικής γραφής. Για τη δημιουργία πλήρους συλλαβικής γραφής θα απαιτούντο 20Χ7=140 σύμβολα για τις συλλαβές του τύπου (σύμφωνο-φωνήεν) και πολύ περισσότερα σύμβολα για τις συλλαβές άλλου τύπου. Σε ένα λεξισυλλαβικό σύστημα θα χρειάζονταν σύμβολα για όλες τις συλλαβές και επιπλέον για όλες τις λέξεις που θα γράφονταν με ιδιαίτερο σύμβολο. Μικρός αριθμός συμβόλων απαιτείται και στα συλλαβικού τύπου συστήματα γραφής στα οποία συλλαβές που διαφέρουν μόνο κατά το φωνήεν τους παριστάνονται με το ίδιο σύμβολο καθώς και στα συμφωνογραφικά συστήματα γραφής. Σε αυτά τα συστήματα όμως είναι αμφίβολο το ποια λέξη παριστάνεται με συγκεκριμένη διατεταγμένη ομάδα συμβόλων.
Τα πλεονεκτήματα των αλφαβητικών γραφών οφείλονται στον υψηλό βαθμό προσαρμοστικότητάς τους, στην οικονομικότητά τους (περιλαμβάνουν μικρό αριθμό συμβόλων), στην πληρότητά τους (παρέχουν δυνατότητα εύκολης γραπτής απόδοσης οποιασδήποτε λέξης) και στη σαφήνεια και ακρίβεια που εξασφαλίζουν στα γραπτά κείμενα (κάθε λέξη διαβάζεται εύκολα και μονοσήμαντα). Κατέστησαν έτσι εύκολο το να γίνει η ικανότητα γραφής και ανάγνωσης κτήμα κάθε ανθρώπου από την παιδική ηλικία, γεγονός που είχε μεγάλες επιπτώσεις και στη γενίκευση της χρήσης της γραφής και στην εξέλιξη του πολιτισμού. Τα χαρακτηριστικά αυτά στο σύνολό τους υπάρχουν μόνο στο ελληνικό αλφάβητο. Κατά τον Μπάρυ Πάουελ , ιστορικά οι όροι αλφάβητο και ελληνικό αλφάβητο ταυτίζονται.
== Η ιστορία του αλφαβήτου ==
Η δημιουργία των πλήρως αλφαβητικών γραφών είναι αποτέλεσμα μιας μακράς ιστορικής εξέλιξης των συστημάτων γραφής που ολοκληρώνεται ουσιαστικά με την ελληνική επινόηση
=== Αρχαίες ελληνικές παραδόσεις για την προέλευση του αλφαβήτου ===
Γραμμή 37:
=== Τα πρώτα βήματα: Σφηνοειδής γραφή, πρωτοσημιτικό, και φοινικικό αλφάβητο ===
Με το πρώτο σύστημα γραφή να είναι η [[σφηνοειδής γραφή]], ο τόπος προέλευσης του
Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τις ευρωπαϊκές γλώσσες, στις σημιτικές γλώσσες η νέα γραφή δεν δημιουργούσε ιδιαιτέρως μεγάλη δυσκολία στην ανάγνωση. Στις σημιτικές γλώσσες [[φώνημα|φωνήματα]] που διαφέρουν μόνο κατά το φωνήεν τους οδηγούν συνήθως σε διαφορετικούς γραμματικούς τύπους της ίδιας βασικά γλωσσικής έννοιας και σπανίως μόνο σε ριζικά διαφορετική έννοια. Για παράδειγμα η λέξη ''ktb'' μπορεί να είναι ''katab'' =(αυτός) έγραψε, ''katabi'' = έγραψα, ''katebu'' = έγραψαν, ''ketob'' = γράφω, ''koteb'' = γραφή ή ''katub'' = γράφεται. Έτσι η δυσκολία της ανάγνωσης εντοπιζόταν κυρίως στην αναγνώριση του γραμματικού τύπου της λέξης και στην ανάγνωση άγνωστων ή νέων λέξεων. Το γεγονός αυτό δεν διευκόλυνε μεταξύ άλλων τη δημιουργία και εισαγωγή νέων λέξεων και νέων ειδικότερων όρων. Οι περισσότεροι χαρακτήρες των σημερινών αλφαβητικών γραφών έλκουν την καταγωγή τους, κυρίως μέσω του αραμαϊκού και του ελληνικού αλφαβήτου
Το 1952, ο ιστορικός Ignace Gelb<ref>Ignace Gelb. ''A study of writing: the foundations of grammatology'', University of Chicago Press, 1952.</ref> υποστήριξε ότι το αρχαιοελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιεί μεν φοινικικούς χαρακτήρες αλλά είναι το πρώτο πραγματικό αλφάβητο (δηλ. γράμμα=φθόγγος) ενώ το φοινικικό και τα άλλα σημιτικά αλφάβητα που προηγήθηκαν είναι [[συλλαβάριο|συλλαβάρια]] (στα συλλαβάρια, κάθε χαρακτήρας αντιπροσωπεύει
<blockquote>Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι, επειδή η βορειοσημιτική γραφή δεν περιέχει φωνήεντα, δεν μπορεί να θεωρηθεί πραγματικό αλφάβητο. Κατ' αυτούς, μόνο οι Έλληνες δημιούργησαν αλφαβητική γραφή. Αυτή η άποψη είναι λανθασμένη. Η βορειοσημιτική γραφή ήταν, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της, πραγματικό αλφάβητο, τουλάχιστον για τους [[Σημίτες]]. Δεν ήταν τέλεια. Αλλά κανένα αλφάβητο δεν έχει φτάσει, ακόμη, την τελειότητα.
<ref>Roy Harris. ''Rethinking writing'', Continuum International Publishing Group, 2001, σ. 130. ISBN 0-8264-5798-3. Πρόχειρη μετάφραση από το εξής κείμενο: "The Greek cause is not championed either by David Diringer, author of the best-known scholarly book on the history of the alphabet.
«''Some scholars believe that, as the North Semitic script did not posses vowels, it cannot be considered a true alphabet. Αccording to them, only the Greeks created an alphabetic writing. This opinion is errorneous. The North Semitic was from the first moment of its existense a true alphabet, at least from the Semitic point of view. It was not perfect. But perfection has not yet been reached by any alphabet''.»"</ref></blockquote>
Όμως το σύνολο των έγκυρων γλωσσολόγων θεωρεί τις προαλφαβητικές σημιτικές γραφές ως μη αλφαβητικές. Οι Σημίτες γλωσσολόγοι , συμπεριλαμβανομένου του Diringer τις αποκαλούν από πολλών ετών συμφωνογραφικές και η μεγάλη πλειοψηφία των μη Σημιτών γλωσσολόγων τις θεωρεί συλλαβικές.Εκτός αυτού, πέντε αιώνες πριν το ελληνικό αλφάβητο, τρία μακρά και βραχέα φωνήεντα, τα /a, /i, /u υπήρχαν ήδη στο [[Σφηνοειδής γραφή|σφηνοειδές]] σημιτικό αλφάβητο της [[Ουγκαρίτ]], πράγμα που δείχνει ότι οι Έλληνες απλά βελτίωσαν σημαντικά μια ήδη υπάρχουσα ιδέα.<ref>Steven Roger Fischer. ''A history of writing'', Reaktion Books, 2004, σ. 124. ISBN 1-86189-167-9</ref> Πρόκειται για ανόητη άποψη. Η Ουγγαριτική γραφή δεν είχε σύμβολα φωνηέντων, είχε σύμβολα φωνηεντικών συλλαβών όπως είχαν αιώνες πριν η Μινωική γραμμική Α και η Ελληνική γραμμική Β. Άλλωστε αν στην Ουγγαριτικ΄΄η γραφή υπήρχαν σύμβωλα συμφώνων και φωνηέντων όπως λες, γιατί δεν έγραφαν αλφαβητικά; (Αν γραφαμε όπως στην Ουγγαριτική γραφή τη λέξη ΜΑΡΙΑ θα τη γράφαμε ΜΡΑ και το Μ θα έπρεπε να το διαβάσουμε ΜΑ, το Ρ να το διαβάσουμε ΡΙ και τη συλλαβή Α να τη διαβάσουμε Α. Συλλαβές έγραφαν και μάλιστα ατελώς καθορισμένες. Είναι αστείο να λέγεται μια τέτοια γραφή αλφαβητική)
=== Το τελικό βήμα: Το ελληνικό αλφάβητο ===
[[Αρχείο:NAMA Alphabet grec.jpg|thumb|250px|Διακόσμηση κεραμικού με το αλφάβητο (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα, Νο 9146)]]
Το δεύτερο σε χρονολογική σειρά επίτευγμα το πραγματοποίησαν οι αρχαίοι Έλληνες δημιουργώντας
Οι Έλληνες είχαν επί μακρόν επαφές με τους Φοίνικες, είχαν γνωρίσει τη φοινικική γραφή και πρέπει να είχαν εκτιμήσει την ευκολία γραφής με τον φοινικικό τρόπο. Τον φοινικικό τρόπο γραφής, τον γνώριζαν επί δύο τουλάχιστον αιώνες πριν την επινόηση του ελληνικού αλφαβήτου και δεν δοκίμασαν ποτέ να τον υιοθετήσουν. Η συλλαβογραφική Γραμμική Β των μυκηναϊκών χρόνων
Σύμφωνα και φωνήεντα μαζί στο ελληνικό αλφάβητο, δημιούργησαν ένα σύστημα γραφής οικονομικό (λίγα σύμβολα) και ταυτόχρονα απλό και σαφές.
Αν και το σημαντικότερο βήμα για την εξέλιξη των συστημάτων γραφής μπορεί να ήταν η ιδέα των Σουμερίων να αποδοθούν γραπτά σύμβολα όχι σε λεκτικές έννοιες αλλά σε γλωσσικούς ήχους
Ο Έρικ Χάβελοκ (Eric Havelock) έχει υποστηρίξει ότι η χρήση του αλφαβήτου μετασχημάτισε σε βάθος αρχικά την ελληνική και τελικά τη δυτική σκέψη και αντίληψη των πραγμάτων και
Τα σημερινά αλφάβητα όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών συνδέονται άμεσα ή έμμεσα, μέσω του ετρουτσκικού, του λατινικού και του γλαγολιτικού-κυριλλικού αλφαβήτου, με το ελληνικό αλφάβητο. Ο αλφαβητικός τρόπος γραφής παραμένει επί 3000 χρόνια ένα μοναδικό (umparallilent) και αναντικατάστατο μέσο έκφρασης και επικοινωνίας.
'''''<u>Άλλαξα πρόχειρα κάποια σημεία ξέροντας ότι οι αλλαγές μου δεν θα μείνουν και ότι σας αρκούν μερικά δευτερόλεπτα για να επαναφέρετε το άρθρο στη μορφή που το είχατε. Δεν απέβλεψα ούτε σε μονιμότητα ούτε στο να παρουσιάσω κάτι ολοκληρωμένο και άρτιο. Ίσως όμως κάποιοι από εσάς να προβληματιστείτε</u>'''''. .
== Περιορισμοί στη χρήση και ειδική χρήση της αλφαβητικής γραφής ==
|