Νικόλαος Μαυρογένης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

==Πρώιμη περίοδος==

Γεννήθηκε το [[1735]] στα Μαρμαρά της [[Πάρος|Πάρου]] και ήταν γιος του πλούσιου άρχοντα Πέτρου Μαυρογένη και της Πρεγουλίνας. Καταγόταν από εύπορη αριστοκρατική [[Οικογένεια Μαυρογένη|οικογένεια]] του νησιού. Η οικονομική άνεση της οικογενείας επέτρεψε στον Νικόλαο Μαυρογένη να ασχοληθεί με την πνευματική του καλλιέργεια. Σε νεαρή ηλικία συνάντησε τον Τζεζάρλη Χασάν πασά, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την μόρφωση και την ευστροφία του και τον προσκάλεσε στην [[Κωνσταντινούπολη]]<ref>Εδώ οι απόψεις ποικίλουν. Σύμφωνα με τον Κούμα «Ο Νικόλαος Μαυρογένης έφυγε σε νεαρή ηλικία για την [[Κωνσταντινούπολη]] όπου διδάχτηκε Ιταλικά, Τούρκικα και Ελληνικά. Εκεί γνωρίστηκε με τον Χασάν Πασά, ο οποίος τον διόρισε δραγουμάνο του στόλου». Κατά άλλους ιστορικούς ο Νικόλαος Μαυρογένης πήγε μικρός στην Πόλη όπου έμεινε μαζί με τον τραπεζίτη Χατζή-Νικολάκη, τραπεζίτη του Χασάν πασα, ο οποίος τον βοήθησε να αναρριχηθεί γρήγορα στην [[Φαναριώτες|Φαναριώτικη]] κοινωνία.</ref>.

==Κοινωνική και πολιτική καταξίωση==

 

Το [[1770]] ξέσπασε η επανάσταση ([[Ορλωφικά]]) στην [[Μάνη]], υποκινημένη από τους [[Ρωσία|Ρώσους]]. Ο Χασάν πασάς έσπευσε αμέσως με τον στόλο του για να καταστείλει το κίνημα. Τα [[Ψαρά]] ήταν από τα πρώτα νησιά που επαναστάτησαν στον Τουρκικό ζυγό με αποτέλεσμα μετά την αποτυχημένη έκβαση της εξέγερσης να βρεθούν σε δυσμενή θέση. Ο Χασάν πασάς είχε σκοπό να καταστρέψει το νησί αλλά τελευταία στιγμή επενέβη ο Νικόλαος Μαυρογένης και χάρη στην επιρροή που ασκούσε στον πασά τον απέτρεψε να πράξει τα χειρότερα.

 

Ένα άλλο περιστατικό που ανέδειξε τον Μαυρογένη ήταν η περίπτωση της [[Μάνη]]ς. Το [[1775]] ο Σουλτάνος τον έστειλε στην Μάνη να διαπραγματευτεί μια συμβιβαστική λύση σχετικά με την πληρωμή των φόρων. Αποτέλεσμα αυτής της διαπραγμάτευσης ήταν η συνθήκη που υπογράφτηκε μεταξύ Σουλτάνου και Μανιατών με την οποία η περιοχή της Μάνης υπαγόταν στον [[Καπουδάν πασάς|Καπουδάν-Πασά]]. Επίσης η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανική]] διοίκηση απέκτησε το δικαίωμα να διορίζει έναν Μπέη, ο οποίος θα έπρεπε να ανήκει σε μια από τις πιο πλούσιες Μανιάτικες οικογένειες. Σημαντική ήταν και η συμβολή του στην προσπάθεια του Χασάν πασά να περιορίσει τους [[Αλβανία|Αλβανούς]] ατάκτους που δρούσαν ανενόχλητοι στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]].

==Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας==

Με την προαγωγή του Χασαν πασά σε [[Μεγάλος Βεζίρης|μεγάλο βεζίρη]] το [[1786]], ο Νικόλαος Μαυρογένης αντικατέστησε τον [[Μιχαήλ Δράκος-Σούτσος|Μιχαήλ Δράκο Σούτσο]] στην ηγεμονία της Βλαχίας. Ο διορισμός του θεωρήθηκε επιτυχία του Χασάν πασά αφού οι Φαναριώτες με αρχηγό τον Τσελεμπή-Πετράκη<ref>Ήταν επόπτης του αυτοκρατορικού θησαυροφυλακίου.</ref> είχαν προσφέρει 4000 βαλάντια στον Σουλτάνο προσπαθώντας να του αλλάξουν την απόφαση. Κατά τη διάρκεια της τελετής επικύρωσης του διορισμού του ως πρίγκιπας της [[Βλαχία]]ς, συνέβη ένα πραγματικά τραγικό περιστατικό. Καθώς ο ηγεμόνας Νικόλαος πήγαινε στο ακροατήριο του Σουλτάνου, οι στρατιώτες της φρουράς τον πλησίασαν μεζί με τον κρατούμενο Τσελεμπή-Πετράκη, ο οποίος βρισκόταν σε άθλια κατάσταση λόγω των βασανιστηρίων, και τον έβαλαν να προσκυνήσει τα πόδια του αλόγου του πρίγκιπα. Ο Χασάν-πασάς, που ακολουθούσε, χωρίς να δώσει σημασία στις φωνές του Τσελεμπή-Πετράκη που εκλιπαρούσε για χάρη, φώναξε τον δήμιο για να τον αποκεφαλίσει. Κατά την έξοδο του πρίγκιπα από το αυτοκρατορικό ακροατήριο το πλήθος<ref>Οι απόψεις διίστανται για το συγκεκριμένο περιστατικό. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν, και συνεπώς κατηγορούν, ότι ο Νικόλαος Μαυρογένης ήταν πίσω από αυτή τη κίνηση με σκοπό τον εκφοβισμό των αντιπάλων του. Μια άλλη μερίδα ιστορικών πιστεύει ότι ο πρίγκιπας δεν ήξερε τίποτα για το συγκεκριμένο συμβάν.</ref> πέταξε στα πόδια του αλόγου του το κεφάλι του Τσελεμπή Πετράκη.

 

Το [[1788]] διορίστηκε, ύστερα από την φυγή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου προς τους [[Αυστρία|Αυστριακούς]], και πρίγκιπας της [[Μολδαβία]]ς. Αργότερα χρίστηκε από τον Σουλτάνο αρχιστράτηγος των τουρκικών στρατευμάτων στον δεύτερο Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Παρά τις πρώτες επιτυχίες του στον πόλεμο τελικά δεν κατόρθωσε να κερδίσει. Στις 26 Ιουλίου του [[1790]] έγινε η μάχη του [[Καλαφάτη]] στην οποία ο Οθωμανικός στρατός συνετρίβει από τους Αυστριακούς. Ο πρίγκιπας Νικόλαος Μαυρογένης αναγκάστηκε να διατάξει υποχώρηση με αποτέλεσμα την άτακτη φυγή του από την Βλαχία. Με το τέλος του πολέμου είχε βρεθεί χωρίς τον θρόνο, χωρίς την αυτοκρατορική έυνοια και φυσικά χωρίς τον πιστό του φίλο Γιουσούφ πασά ο οποίος είχε πεθάνει λίγες μέρες νωρίτερα.

==Το έργο του κατά την περίοδο της ηγεμονίας του==

Πραγματοποίησε κοινοφελή και εκπολιτιστικά έργα. Μέσα μόλις σε ένα χρόνο κατόρθωσε να φέρει στην πρωτεύουσα πόσιμο νερό από πηγές έξω από το Βουκουρέστι με πήλινους σωλήνες, αφού μέχρι τότε οι κάτοικοι έπειναν νερό από τον ποταμό Ντιμπόβιτσα. Έχτισε θερινή έπαυλη έξω από την πόλη, όπου αργότερα βρισκόταν η ''Πιάτσα Βικτόρεϊ'' και το Υπουργείο των Εξωτερικών. Έκτισε ναό και μονή της Ζωοδόχου Πηγής. Διόρισε τον Φιλάρετο, επίσκοπο Ριμνίκου σε θέση σχολικού εφόρου στην [[Λύκειο του Βουκουρεστίου | Ακαδημία του Αγίου Σάββα]], ο οποίος και επέκτεινε το τυπογραφείο της Σχολής. Επίσης δημιούργησε τυπογραφείο στο προαύλιο της Μονής.<ref>Ευριπίδης Μωραϊτάκης, «Στα ανάκτορα των Ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.55(Ιανουάριος 1973), σελ.28</ref>

==Το τέλος του==

[[Αρχείο:Mavrogheni tron.jpg|thumb|350px|Ο πρίγκιπας Μαυρογένης και το συμβούλιο του]]

 

Το κεφάλι του μεραφέρθηκε στην Υψηλή Πύλη όπου εκθέθηκε σε κοινή θέα ενώ τα κόκκαλα του δόθηκαν αργότερα στους συγγενείς του.

==Άλλα στοιχεία για τη ζωή του==

Ο Νικόλαος Μαυρογένης είχε παντρευτεί την Μαρία Σκαναβή και είχαν αποκτήσει εννέα παιδιά: τους πρίγκιπες Πέτρο, Κωνσταντίνο και Ιωσήφ και τις πριγκίπισσες Σμαράγδα, Ρωξάνη, Ευφροσύνη, Σουλτάνα, Ελένη και Ραλλού. Ο πρίγκιπας Μαυρογένης είχε στην ιδιοκτησία του δύο καταπληκτικά σπίτια στην [[Κωνσταντινούπολη]]: ένα στο [[Φανάρι]] και ένα στα [[Θεραπειά]]. Το σπίτι στα Θεραπειά ήταν υπερπολυτελές και είχε μέχρι και τεχνητή λίμνη. Τελικά το παλάτι κατασχέθηκε από το κράτος και κατέληξε στα χέρια της χήρας του [[Αγγλία|άγγλου]] δραγουμάνου, Στέφανου Πιζάνι, η οποία το [[1887]] το κατεδάφισε.

Ο Νικόλαος Μαυρογένης είναι αποδεδειγμένο ότι είχε κλίση προς τα γράμματα. Γνώριζε πολλές γλώσσες ενώ είχε γράψει και μερικά ποιήματα. Επίσης είναι γνωστός για τις δωρεές του στο Βουκουρέστι και στην Πάρο όπου διατηρούνται μέχρι και σήμερα τα συντριβάνια τα οποία ειχε δωρίσει.

==Κριτική για τη ζωή του==

Υπήρξαν πολλοί ιστορικοί που ύμνησαν τον πρίγκιπα. Οι σύγχρονοι όμως ιστορικοί πιστεύουν ότι όχι μόνο δεν είχε φιλικά αισθήματα προς τους Έλληνες, αλλά έτεινε προς τον μουσουλμανισμό. Ο [[Ρήγας Φεραίος|Ρήγας Βελεστινλής]] έγραψε στο χειρόγραφο ΄΄Φυσικής απάνθισμα΄΄ για τον Μαυρογένη τη φράση ότι ήταν «έκτρωμα της φύσης και ανάξιος ηγεμόνας της Βλαχίας», όμως τη φράση τη διέγραψε και αυτή δεν τυπώθηκε στο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1790. Όλα αυτά έρχονται βέβαια σε πλήρη αντίθεση με τα λεγόμενα τού [[Θεόδωρος Μπλανκάρ|Μπλανκάρ]]. Γενικά οι παλιότεροι<ref>Thomas Hope, Nicolae Bălcescu</ref> ιστορικοί θεωρούσαν τον πρίγκιπα Μαυρογένη έξυπνο, ικανό και καλό ενώ οι σύγχρονοι ιστορικοί<ref>V. A. Urechia, Mihail Kogălniceanu, Alexandru Dimitrie Xenopo</ref> τον θεωρούν ανάξιο, δόλιο και μερικοί τον παρομοιάζουν με τον Καλιγούλα. Πρέπει βέβαια να τονίσουμε ότι κυρίως οι [[Ρουμανία|Ρουμάνοι]] ιστορικοί τον κατηγόρησαν, γεγονός που σημαίνει ότι η κριτική δεν μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενική.