Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
<ref>Polemis 1968, p. 93.</ref> Ο ιστορικός Δημήτριος Πολέμης εκτιμά ότι γεννήθηκε τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του πατέρα του (1205 - 1215), πιθανότατα το 1206.<ref>Polemis 1968, p. 93.</ref><ref>ODB, Michael II Komnenos Doukas" (M. Angold), p. 1363.</ref> Ο ίδιος και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του ανήκαν στον [[Οίκος των Αγγέλων|Οίκο των Αγγέλων]] αλλά χρησιμοποιούσαν το επώνυμο ''"Δούκας"'' ή ''"Κομνηνός Δούκας"'' ενώ μερικοί σύγχρονοι Βυζαντινοί ιστορικοί του αποδίδουν το επώνυμο ''"Άγγελος"''.<ref>Polemis 1968, pp. 93–94.</ref>
Μετά την δολοφονία του πατέρα του τον διαδέχθηκε στο Δεσποτάτο ο θείος του [[Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας]], σύμφωνα με την Αγιογραφία της μετέπειτα συζύγου του [[Αγία Θεοδώρα της Άρτας|Αγίας Θεοδώρας της Άρτας]] ο Θεόδωρος έστειλε τον μικρό Μιχαήλ και την μητέρα του εξορία στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]].<ref>Varzos 1984, pp. 552, 553.</ref> Μετά την συντριβή του Θεοδώρου και την σύλληψη του από τον Βούλγαρο [[Ιβάν Ασέν Β΄]] στην [[Μάχη της Κλοκοτνίτσας]] στον θρόνο της Θεσσαλονίκης ανέβηκε ο αδελφός του [[Μανουήλ Κομνηνός Δούκας]] που δραπέτευσε από την Κλοκοτνίτσα. Η κυριαρχία του περιορίστηκε στα περίχωρα της πόλης, στα οικογενειακά κτήματα στην [[Θεσσαλία]] και στην Ήπειρο, στο [[Δυρράχιο]] και στην [[Κέρκυρα]], ο άλλος αδελφός τους [[Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας]] ήταν κυρίαρχος στην [[Νομός Αιτωλοακαρνανίας|Αιτωλία και Ακαρνανία.]] Ο Μανουήλ σαν γαμπρός του Ιβάν Ασέν Β΄ διατήρησε την αυτονομία του αλλά ήταν υποτελής του Βούλγαρου τσάρου.<ref>Fine 1994, p. 126.</ref><ref>Varzos 1984, pp. 616–617, 639–642.</ref> Ο Μιχαήλ Β΄ επέστρεψε στην Ήπειρο και ανέλαβε την διακυβέρνηση με την υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού. Ο Μιχαήλ αναγνώρισε την υψηλή επικυριαρχία του Μανουήλ γι'αυτό ο Μανουήλ του απέδωσε τον τίτλο του ''"Δεσπότη"'' αλλά σύντομα ο Μιχαήλ Β΄ κυβέρνησε σαν ανεξάρτητος ηγεμόνας, κατέκτησε και την Κέρκυρα (1236).<ref>Fine 1994, p. 128.</ref> Ο Μιχαήλ Β΄ κέρδισε την υποστήριξη της τοπικής αριστοκρατίας με τον γάμο του με την Θεοδώρα Πετραλίφαινα και δημιούργησε στενές σχέσεις με την [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]]. Ο Μιχαήλ Β΄ δέχτηκε την επίσκεψη του πατριάρχη της Νίκαιας [[Γερμανός Β΄|Γερμανού Β΄]] και δέχτηκε τπν τίτλο του Δεσπότη από τον Αυτοκράτορα [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη]].
==Κατάκτηση της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας==
Ο Θεόδωρος ελευθερώθηκε από τον Ιβάν Ασέν Β΄ όταν παντρεύτηκε την κόρη του Ειρήνη (1237). Ο Θεόδωρος επέστρεψε στην [[Θεσσαλονίκη]], ανακατέλαβε εύκολα την πόλη από τον αδελφό του Μανουήλ και τοποθέτησε αυτοκράτορα τον γιο του [[Ιωάννης δεσπότης Θεσσαλονίκης|Ιωάννη]] χωρίς τελετή στέψης αλλά παρέμεινε ο ίδιος η δύναμη πίσω από τον θρόνο.<ref>Fine 1994, p. 133.</ref><ref>Varzos 1984, pp. 617–618.</ref> Ο Μανουήλ εξορίστηκε αλλά επέστρεψε με βοήθεια από την Αυτοκρατορία της Νίκαιας (1239) και προσπάθησε να ανακαταλάβει την Θεσσαλονίκη. Ακολούθησε συμβιβασμός ανάμεσα στα αδέλφια ο Μανουήλ έγινε βασιλιάς της Θεσσαλίας ενώ ο Θεόδωρος και ο γιος του Ιωάννης διατήρησαν τον έλεγχο της Θεσσαλονίκης.<ref>Fine 1994, p. 133.</ref><ref>Varzos 1984, pp. 618–619.</ref> Ο Μιχαήλ Β΄ της Ηπείρου δεν συμμετείχε στην σύγκρουση ανάμεσα στους θείους του και διεκδίκησε την πολιτική του ανεξαρτησία, τον Δεκέμβριο του 1239 έστειλε πρεσβεία στον αυτοκράτορα [[Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν|Φρειδερίκο Β΄ Χοενστάουφεν]] ζητώντας προστασία από τους θείους του. Ο Μανουήλ πέθανε (1241) και ο Μιχαήλ Β΄ κατέλαβε αμέσως την Θεσσαλία πριν προλάβουν να το κάνουν οι θείοι του.<ref>Fine 1994, pp. 133–134.</ref><ref>Varzos 1984, pp. 620–621.</ref> Ο Μιχαήλ Β΄ κράτησε ουδέτερη στάση με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας ειδικά την περίοδο που ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης κατέκτησε την Θεσσαλονίκη και την βόρεια Ελλάδα (1244 - 1246).
Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης εκμεταλλεύτηκε το φθινόπωρο του 1246 την άνοδο στον Βουλγαρικό θρόνο του ανήλικου [[Μιχαήλ Β΄ Ασέν]] για να επιτεθεί στην [[Βουλγαρία]]. Σε τρεις μήνες κατέλαβε την Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία, ο Μιχαήλ Β΄ της Ηπείρου κατέλαβε αντίστοιχα την Αλβανία και την Δυτική Μακεδονία.<ref>Fine 1994, pp. 156–157.</ref> Όταν ολοκλήρωσε την εκστρατεία του ο Βατάτζης επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη και κατέλαβε την πόλη με την βοήθεια συνομωτών. Ο [[Δημήτριος δεσπότης Θεσσαλονίκης]] που διαδέχθηκε τον μεγαλύτερο αδελφό του Ιωάννη εξορίστηκε στην [[Βιθυνία]] και σε λίγο καιρό σε ολόκληρη την Μακεδονία τοποθετήθηκε κυβερνήτης ο [[Μέγας Δομέστικος]] [[Ανδρόνικος Παλαιολόγος (γιος Αλέξιου)|Ανδρόνικος Παλαιολόγος]].<ref>Fine 1994, p. 157</ref><ref>Varzos 1984, pp. 628–630.</ref>
==Άρνηση των προτάσεων συμμαχίας του Βατάτζη==
Όταν ο Βατάτζης εξασφάλισε την Θεσσαλονίκη επέστρεψε στην Ήπειρο και πρότεινε γαμήλια συμμαχία ανάμεσα στον μεγαλύτερο γιο του Μιχαήλ [[Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας|Νικηφόρο Α΄ Κομνηνό Δούκα]] με την εγγονή του Μαρία. Η σύζυγος του Μιχαήλ [[Αγία Θεοδώρα της Άρτας]] η οποία ήταν ανιψιά της συζύγου του Θεοδώρου Μαρίας Πετρολίφαινας δέχτηκε με ενθουσιασμό την πρόταση, ο γάμος έγινε στην [[Πρίαπος Μυσίας|Πρίαπο Μυσίας]]. Το νεαρό ζευγάρι αρραβωνιάστηκε και ο γάμος τακτοποιήθηκε για την επόμενη χρονιά πριν η Θεοδώρα και ο Νικηφόρος επιστρέψουν στην Άρτα.<ref>Varzos 1984, pp. 630–631.</ref> Η σύζυγος του υποστήριζε στενή συμμαχία με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας αλλά ο ίδιος ο Μιχαήλ που διατηρούσε τις οικογενειακές φιλοδοξίες δεν το δέχτηκε, ακούγεται ότι βρισκόταν σε συνεχή επικοινωνία με τον θείο του Θεόδωρο που ζούσε στο οχυρό του στην [[Έδεσσα]]. Ο Θεόδωρος χωρίς να έχει πλέον καμιά ελπίδα από τους γιους του στράφηκε στο μοναδικό επιζών μέλος της οικογένειας του για να διεκδικήσει την Θεσσαλονίκη και να ανατρέψει τα σχέδια του Βατάτζη να ανακηρυχτεί αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη.<ref>Varzos 1984, p. 632.</ref><ref>Fine 1994, pp. 157–158.</ref>
==Συνεχείς ήττες από την Αυτοκρατορία της Νίκαιας==
Ο Μιχαήλ Β΄ διατηρούσε τις φιλοδοξίες της οικογένειας του και ο θείος του Θεόδωρος που ήθελε να εκδικηθεί την ανατροπή του γιου του τον έπεισε να προχωρήσει σε εκστρατεία στην Θεσσαλονίκη. Η πόλη αντιστάθηκε σκληρά και την άνοιξη της επόμενης χρονιάς ο Βατάτζης προχώρησε σε εκστρατεία εναντίον των Κομνηνών Δουκών. Ο Θεόδωρος και ο Μιχαήλ Β΄ προχώρησαν βόρεια, κατέλαβαν την [[Πρίλεπ]] και την [[Βελεσά]] και όταν έμαθαν ότι έφτασε ο Βατάτζης δραπέτευσαν στην Ήπειρο από την [[Καστοριά]].
Ο Βατάτζης πολιόρκησε την [[Έδεσσα]] και τον χειμώνα του 1252 - 1253 κατέλαβε την [[Καστοριά]] και την [[Ντεβόλ (Αλβανία)|Ντεβόλ]] αλλά σύντομα ο στρατός του κατέρρευσε σε μια αψιμαχία έξω από την [[Καστοριά]]. Το αδιέξοδο έσπασε για τον Βατάτζη όταν δυο Ηπειρώτες στρατηγοί ο Ιωάννης Γκλάβας και ο κουνιάδος του Μιχαήλ Θεόδωρος Πετραλίφας συνετρίβησαν από τους Νικαιώτες οι οποίοι αμέσως μετά νίκησαν και τον βασιλιά της [[Κρούγια]] Γκολέμ.<ref>Fine 1994, pp. 157–158.</ref><ref>Varzos 1984, pp. 632–634.</ref> Ο Μιχαήλ Β΄ προχώρησε σε διαπραγματεύσεις με τον Βατάτζη, έστειλε τον μητροπολίτη της Ναυπάκτου Ιωάννη Ξένο, τον γαμπρό του [[Κωνσταντίνος Μαλιασηνός|Κωνσταντίνο Μαλιασηνό]] και κάποιο Λαμπέτη.
Η Συνθήκη έκλεισε στη [[Λάρισα]], ο Μιχαήλ Β΄ παραχώρησε στον Βατάτζη όχι μονάχα τα κάστρα που είχε κατακτήσει αλλά και τις τελευταίες του θέσεις στην Μακεδονία όπως και στην Κρούγια. Ο Μιχαήλ Β΄ δέχτηκε τον τίτλο του ''"Δεσπότη"'' ενώ ο Βατάτζης πήρε όμηρο στην Νίκαια τον γιο του Νικηφόρο σαν τιμωρία για την συμπεριφορά του πατέρα του, ζήτησε επίσης απαραίτητα την παράδοση του ηλικιωμένου θείου του Θεόδωρου που είχε σταθεί η αιτία της σύγκρουσης. Ο Νικηφόρος δέχτηκε τον τίτλο του Δεσπότη και πήρε την άδεια να επιστρέψει στην ήπειρο, ο Θεόδωρος αντίθετα έμεινε αιχμάλωτος στην Μικρά Ασία μέχρι τον θάνατο του (1253).<ref>Fine 1994, p. 158.</ref><ref>Varzos 1984, pp. 634–635.</ref>
Όταν το [[Δυρράχιο]] και η [[Σερβία]] παραδόθηκαν στους Νικαιώτες (1256) ο Μιχαήλ Β΄ προσπάθησε ξανά να επεκτείνει το κράτος του σε βάρος της Νίκαιας. Την ίδια εποχή ο [[Μανφρέδος της Σικελίας]] κυρίευσε το Δυρράχιο και τα περίχωρα του, ο Μιχαήλ Β΄ του πρότεινε συμμαχία αφού του έστειλε την κόρη του σύζυγο με δώρο όλες τις πόλεις στην [[Κέρκυρα]] που κατείχε. Συμμάχησε επίσης με τον πανίσχυρο πρίγκιπα της Αχαίας Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο.
==Η συντριβή της Πελαγονίας==
Τα στρατεύματα των τριών συμμάχων προχώρησαν σε εκστρατεία στην Μακεδονία και βρέθηκαν σύντομα αντιμέτωποι με τον στρατό του [[Ιωάννης Παλαιολόγος (αδελφός Μιχαήλ Η΄)|Ιωάννη Παλαιολόγου]], αδελφού του μελλοντικού αυτοκράτορα [[Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου.]] Η τελική σύγκρουση έγινε στην [[Μάχη της Πελαγονίας]] (1259), ξεκίνησε με κακούς οιωνούς αφού ο νόθος γιος του Μιχαήλ [[Ιωάννης Α΄ Δούκας]] δραπέτευσε από την μάχη. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν μεγάλη συντριβή για τους συμμάχους, ο [[Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος]] συνελήφθη αιχμάλωτος αλλά ο Μιχαήλ Β΄ δραπέτευσε στα [[Επτάνησα]]. Οι Νικαιώτες κατέλαβαν εύκολα την Ήπειρο αλλά λόγω της σκληρής αντίδρασης των κατοίκων αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν, ο Μιχαήλ πήρε πίσω τα εδάφη του στην Ήπειρο με την βοήθεια του Μανφρέδου. Οι Νικαιώτες αμέσως μετά ανακατέλαβαν την [[Κωνσταντινούπολη]], διέλυσαν την [[Λατινική Αυτοκρατορία]] και δημιούργησαν ξανά την [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] με πρώτο αυτοκράτορα τον Μιχαήλ Η΄ από την [[Δυναστεία των Παλαιολόγων]] (1261). Οι Νικαιώτες πλέον σαν αυτοκράτορες νίκησαν ξανά τον Μιχαήλ Β΄ και τους Ηπειρώτες και τους ανάγκασαν να δηλώσουν υποτελείς τους (1264). Όταν πέθανε ο Μιχαήλ Β΄ (1268) τα εδάφη του μοιράστηκαν ανάμεσα στους γιους του : ο Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας κληρονόμησε την Ήπειρο και ο Ιωάννης Α΄ Δούκας την Θεσσαλία.
==Οικογένεια==
* [[Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας]], διάδοχός του ως Δεσπότης της Ηπείρου, νυμφεύτηκε πρώτα τη Μαρία Βατάτζη (κόρη του [[Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης|Θεοδώρου Β΄]]) και έπειτα την Άννα Καντακουζηνή (ανιψιά του [[Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η΄]] από την αδελφή του Ειρήνη).▼
* [[Ιωάννης Α΄ Δούκας|Ιωάννης Α΄ Δούκας]], άρχοντας Θεσσαλίας με πρωτεύουσα τις Νέες Πάτρες (Υπάτη). Δόθηκε όμηρος στον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο στην Κωνσταντινούπολη και νυμφεύτηκε την Τορνίκη.▼
* [[Δημήτριος (Μιχαήλ) Κομνηνός Δούκας]], νυμφεύτηκε πρώτα την Άννα Παλαιολογίνα (κόρη του Μιχαήλ Η') και έπειτα την Άννα (κόρη του Γκιόργκι Α' ηγεμόνα της Βουλγαρίας).▼
* [[Ελένη Αγγελίνα της Ηπείρου|Ελένη Κομνηνή Δούκαινα Αγγελίνα]], παντρεύτηκε τον [[Μανφρέδος της Σικελίας|Μανφρέδο Χοενστάουφεν]] βασιλιά της Σικελίας.▼
* [[Άννα Αγγελίνα της Ηπείρου|Άννα Κομνηνή Δούκαινα Αγγελίνα]], παντρεύτηκε πρώτα τον [[Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος|Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο]] και έπειτα τον [[Νικόλαος Β΄ του Σαιντ-Ομέρ|Νικόλαο Β΄ Σαιντ-Ομέρ]] άρχοντα των [[Θήβα|Θηβών]] .▼
Με τον γάμο του με την [[Αγία Θεοδώρα της Άρτας]] απέκτησε :<ref>PLP, 220. ῎Αγγελος, Μιχαὴλ ΙΙ. ∆ούκας Κομνηνός.</ref>
Ο Μιχαήλ είχε δυο νόθους γιους, πιθανώς με την παλλακίδα του Γαγγρηνή:▼
<ref>Polemis 1968, p. 94.</ref>
* [[Ιωάννης Α΄ Δούκας]], που τον διαδέχτηκε ως άρχοντας της Θεσσαλίας.▼
* Θεόδωρος Δούκας.▼
▲*
==Πηγές==▼
▲*
* Ήπειρος: Ιστορικοί ελληνικοί χρόνοι. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα 1997. ISBN 960-213-371-6. ▼
▲*
* Ιστορία του ελληνικού έθνους. Εκδοτική Αθηνών 1980. Τόμος Θ'. ISBN 960-213-105-5. ▼
▲*
▲*
▲Ο Μιχαήλ είχε δυο νόθους γιους, πιθανώς με την παλλακίδα του Γαγγρηνή:<ref>PLP, 220. ῎Αγγελος, Μιχαὴλ ΙΙ. ∆ούκας Κομνηνός.</ref>
▲<br>{{Δεσπότες της Ηπείρου}}
<ref>Polemis 1968, p. 94.</ref>
==Παραπομπές==
<references />
▲==Πηγές==
*Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
*Geanakoplos, Deno John (1959). Emperor Michael Palaeologus and the West, 1258–1282: A Study in Byzantine-Latin Relations. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
*Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press.
*Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography. London: The Athlone Press.
*Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (in German). Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
*Varzos, Konstantinos (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών [The Genealogy of the Komnenoi] (PDF) (in Greek). B. Thessaloniki: Centre for Byzantine Studies, University of Thessaloniki.
<br>{{Δεσπότες της Ηπείρου}}
[[Κατηγορία:Δεσπότες της Ηπείρου]]
| |||