|
== Οι παρεμβάσεις του στο δημόσιο βίο και οι πολιτικές επιλογές του ==
Την περίοδο της κατοχής ήταν ενταγμένος στην ΕΠΟΝ Παγκρατίου. Αρθρογράφησε και έγραφε ποιήματα για παιδιά στο περιοδικό της ΕΠΟΝ «''Νέα γενιά»'' κατά τα πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας του, από το 1943 και μετά με το ψευδώνυμο Πέτρος Γρανίτης.<ref> Σύμφωνα με άρθρο της Αριστούλας Ελληνούδη στοστον ''Ριζοσπάστη'', Πάσχα 2006. Διαθέσιμο επίσης στο [https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3338139]. Η πληροφορία βασίζεται στη ζωντανή μαρτυρία του αρχισυντάκτη του ''Ριζοσπάστη'' αλλά και της ''Νέας γενιάς'' εκείνα τα χρόνια, [[Νίκος Καραντηνός|Νίκου Καραντηνού]].</ref> Μετά τα Δεκεμβριανά, ιδρύεται ο θίασος των Ενωμένων Καλλιτεχνών από ΕΑΜίτες καλλιτέχνες και ο Μάνος Χατζιδάκις συμμετέχει στη Μικρή Σκηνή. Από το 1946 αποστασιοποίειται από την πολιτική δράση και αναπτύσσει<ref>Μίκης Θεοδωράκης, ''Μάνου Χατζιδάκι εγκώμιον'', σ. 7.</ref><ref>Φώτης Απέργης, «Η πολιτική ταυτότητα του Μ. Χατζιδάκι», άρθρο δημοσιευμένο στο αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι της έκδοσης «λέσχη αθανάτων» της ''Ελευθεροτυπίας''.</ref>, βαθιά πολιτική σκέψη, κεντρικός άξονας της οποίας ήταν η αμφισβήτηση και η αναθεώρηση. Για την πολιτική του ταυτότητα γράφει ο ίδιος: «Είμαι δημοκράτης [[Αστική τάξη|αστός]], [[Ανθρωπισμός|ουμανιστής]] και αναθεωρητής της [[Δεξιά (πολιτική)|δεξιάς]] […]. Ποτέ δεν υπήρξα αντικομμουνιστής […]. Εγώ περιέχω και τον αριστερό. Ο [[Αριστερά (πολιτική)|αριστερός]] όμως δεν με περιέχει.»<ref>{{cite web|url=http://www.hadjidakis.gr/politis/politis19.htm|title=Επίσημος ιστότοπος «Το παιδί της γαλαρίας»}}</ref> Η πολιτική σκέψη του Μάνου Χατζιδάκι επεκτείνεται στην ουσία των κοινωνικών ζητημάτων, πέρα και έξω από το χώρο που ορίζουν οι ιδεολογίες και βρίσκεται πανταχού παρούσα στο έργο του—που ωστόσο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί στρατευμένο<ref>Φώτης Απέργης, «Η πολιτική ταυτότητα του Μ. Χατζιδάκι».</ref>.
Από τη μεταπολίτευση και μέχρι το τέλος της ζωής του ο Μάνος Χατζιδάκις παρεμβαίνει συστηματικά και με έντονο τρόπο στο δημόσιο βίο. Αρχικά με το <nowiki>''«Τρίτο Πρόγραμμα ''</nowiki> » κι αργότερα με το περιοδικό "''Το Τέταρτο "'' επιχειρεί συνειδητά και μεθοδικά να αντιδράσει σε κατεστημένες αντιλήψεις<ref>Μάνος Χατζιδάκις, συνέντευξη στην Λόλα Νταϊφά, 1987 .</ref>. Αλλά και με πλήθος συνεντεύξεων, άρθρων και δηλώσεων πάλεψε ενάντια σε αυτά που ο ίδιος θεωρούσε ως μεθοδεύσεις, [[Λαϊκισμός|λαϊκισμό]], [[Συντηρητισμός|συντηρητισμό]] και αμετροέπεια της εξουσίας . Οι παρεμβάσεις του Χατζιδάκι στα δημόσια πράγματα της χώρας δεν γίνονται χωρίς κόστος για τον ίδιο και κορυφώνονται με τη δριμεία κριτική που του ασκεί η εφημερίδα ''[[Αυριανή]] ''. ▼
Ο Χατζιδάκις είχε αιρετικές ιδέες και πολλοί σύγχρονοι μελετητές του, καθώς και [[Δημοσιογράφος|δημοσιογράφοι]] έχουν αναρωτηθεί για την πραγματική πολιτική ταυτότητά του. Οι περισσότεροι τον θεωρούν ως <nowiki>''«δεξιό ''</nowiki>», άποψη η οποία θεωρείται ως η επικρατούσα και η πιο διαδεδομένη. <ref>{{Cite web|title = Απ’ τον πασοκισμό στον τρωγλοδυτισμό, του Τάκη Θεοδωρόπουλου {{!}} Kathimerini|url = http://www.kathimerini.gr/836207/opinion/epikairothta/politikh/ap-ton-pasokismo-ston-trwglodytismo|website = www.kathimerini.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> Άλλοι τον θεωρούν ως [[Αναρχισμός|αναρχικό]], λόγω ορισμένων λεγομένων του κατά καιρούς, καθώς και για τη στήριξή του στους αναρχικούς στο τέλος της ζωής του, με τους οποίους βγήκε στους δρόμους .<ref>{{Cite web|title = Γιώργος Χατζιδάκις: «Ο Μάνος δεν ήταν δεξιός»|url = http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|website = www.topontiki.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref><ref>{{Cite web|title = READER'S DIGEST {{!}} PLUS {{!}} Θέματα {{!}} LiFO|url = http://www.lifo.gr/team/readersdigest/35415http://www.lifo.gr/team/readersdigest/35415|website = www.lifo.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> <ref>{{Cite web|title = Υπήρξε αναρχικός ο Χατζιδάκις;|url = http://www.protagon.gr/scripta/ideas/ypirkse-anarxikos-o-xatzidakis-22488000000|website = Protagon.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> Ο συγγενής του, [[Γιώργος Χατζιδάκις]], ανέφερε ότι <nowiki>''</nowiki> ''«Ο Χατζιδάκις '' ''δεν ήταν δεξιός '', ''έτσι δήλωναν οι άλλοι ''. Τόσα χρόνια μετά, ξέρουμε όλοι την αιτία. Δεν θα μπορούσε να ’χει'χει αποφύγει όλο αυτόν τον μεταπολεμικό διπολισμό, ο οποίος είχε ρίζες στον [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιο]]. Ο ίδιος διεκδικούσε [[Ελευθερία|ελεύθερη σκέψη]] και δράση και σ’σ' έναν μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Ήθελε να είναι ένας ελεύθερος πολίτης κι ήξερε πως δεν ήταν εύκολο αυτό. Οι απόψεις και οι ιδέες του ήταν ''ανατρεπτικές'', όχι όμως με την έννοια της ''αναρχίας'' όπως την εκλαμβάνουμε σήμερα, μιας κατάστασης «χύμα»‹χύμα› που τα καίει και τα διαλύει όλα. Πίστευε στην ανατροπή οποιουδήποτε συντηρητικού, δογματικού και υποκριτικού στοιχείου. <nowiki>''</nowiki>»<ref>{{Cite web|title = Γιώργος Χατζιδάκις: «Ο Μάνος δεν ήταν δεξιός»|url = http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|website = www.topontiki.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> ▼Μετά τα Δεκεμβριανά, ιδρύεται ο θίασος των Ενωμένων Καλλιτεχνών από ΕΑΜίτες καλλιτέχνες και ο Μάνος Χατζιδάκις συμμετέχει στη Μικρή Σκηνή. Από το 1946 αποστασιοποίειται από την πολιτική δράση και αναπτύσσει <ref>Μίκης Θεοδωράκης, "Μάνου Χατζιδάκι εγκώμιον" σ7</ref><ref>Φώτης Απέργης, "Η πολιτική ταυτότητα του Μ. Χατζιδάκι" άρθρο δημοσιευμένο στο αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι της έκδοσης «λέσχη αθανάτων» της Ελευθεροτυπίας</ref>, βαθιά πολιτική σκέψη, κεντρικός άξονας της οποίας ήταν η αμφισβήτηση και η αναθεώρηση. Για την πολιτική του ταυτότητα γράφει ο ίδιος: ''"Είμαι δημοκράτης [[Αστική τάξη|αστός]], ουμανιστής και αναθεωρητής της [[Δεξιά (πολιτική)|δεξιάς]] […] Ποτέ δεν υπήρξα αντικομμουνιστής [...] Εγώ περιέχω και τον αριστερό. Ο [[Αριστερά (πολιτική)|αριστερός]] όμως δεν με περιέχει."''<ref>{{cite web|url=http://www.hadjidakis.gr/politis/politis19.htm|title=Επίσημος ιστότοπος, " Το παιδί της γαλαρίας"}}</ref> Η πολιτική σκέψη του Μάνου Χατζιδάκι επεκτείνεται στην ουσία των κοινωνικών ζητημάτων, πέρα και έξω από το χώρο που ορίζουν οι ιδεολογίες και βρίσκεται πανταχού παρούσα στο έργο του—που ωστόσο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί στρατευμένο<ref>Φώτης Απέργης, "Η πολιτική ταυτότητα του Μ. Χατζιδάκι"</ref>.
Ο Χατζιδάκις επέκρινε με τα χειρότερα λόγια την νεολαία της [[ΟΝΝΕΔ]], στην οποία είχε παρευρεθεί για μία συναυλία του. Συγκεκριμένα σταμάτησε τη συναυλία μετά το εικοσάλεπτο, χαρακτηρίζοντας τους ως <nowiki>'' «Νεολαία αναψυκτηρίου ''</nowiki>». Αντιθέτως, όταν παρευρέθηκε στο φεστιβάλ της οργάνωσης νεολαίας [[ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος|Ρήγας Φεραίος]], μίλησε με τα καλύτερα λόγια για αυτήν και τους χαρακτήρισε ως " Πολιτισμένη Νεολαία". Συγκεκριμένα αναφέρει ότι " ''«Πριν δύο χρόνια με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου να παίξω στο Φεστιβάλ τους. Η νεολαία του [[ΚΚΕ Εσωτερικού]] είναι η πιο συμπαθής νεολαία μέχρι σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου, δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας. Συνεπώς, η ένταξη αυτών των παιδιών στο ΚΚΕ Εσωτερικού είναι γνήσια, από τη στιγμή που δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα, λοιπόν, μία συναυλία στο ΚΚΕ Εσωτερικού και ήταν περίφημη η επαφή μου με αυτό το κοινό, είχα πραγματικά άριστες εντυπώσεις. Για να μην θεωρηθώ όμως μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, δέχτηκα και την πρόσκληση της ΟΝΝΕΔ, διότι ψηφίζω [[Νέα Δημοκρατία]]. Έτσι, πήγα και στο δικό τους Φεστιβάλ. Έφυγα σε είκοσι λεπτά, κακήν κακώς. Είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία, τέτοια ντροπή δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου ". ''»<ref>{{Cite web|title = Μάνος Χατζιδάκις το 1985: "«Αισθάνθηκα ντροπή που πήγα στην ΟΝΝΕΔ "»|url = http://www.parapolitika.gr/article/123593/manos-hatzidakis-1985-aisthanthika-ntropi-poy-piga-stin-onned|website = www.parapolitika.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref><ref>{{Cite web|title = Ο Μάνος Χατζιδάκις, αποκαλεί την ΟΝΝΕΔ "«νεολαία αναψυκτηρίου "» και αποχωρεί από το φεστιβάλ της - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|url = http://www.mixanitouxronou.gr/o-manos-chatzidakis-apokali-tin-onned-neolea-anapsiktiriou-ke-apochori-apo-to-festival-tis/|website = ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|accessdate = 2016-02-12|language = el-GR}}</ref> ▼▲Από τη μεταπολίτευση και μέχρι το τέλος της ζωής του ο Μάνος Χατζιδάκις παρεμβαίνει συστηματικά και με έντονο τρόπο στο δημόσιο βίο. Αρχικά με το <nowiki>''Τρίτο Πρόγραμμα''</nowiki> κι αργότερα με το περιοδικό "Το Τέταρτο" επιχειρεί συνειδητά και μεθοδικά να αντιδράσει σε κατεστημένες αντιλήψεις<ref>Μάνος Χατζιδάκις, συνέντευξη στην Λόλα Νταϊφά, 1987</ref>. Αλλά και με πλήθος συνεντεύξεων, άρθρων και δηλώσεων πάλεψε ενάντια σε αυτά που ο ίδιος θεωρούσε ως μεθοδεύσεις, [[Λαϊκισμός|λαϊκισμό]], [[Συντηρητισμός|συντηρητισμό]] και αμετροέπεια της εξουσίας . Οι παρεμβάσεις του Χατζιδάκι στα δημόσια πράγματα της χώρας δεν γίνονται χωρίς κόστος για τον ίδιο και κορυφώνονται με τη δριμεία κριτική που του ασκεί η εφημερίδα [[Αυριανή]].
Η στάση του Μάνου Χατζιδάκι στα θέματα του δημόσιου βίου καθορίζεται από την αισθητική του και χαρακτηρίζει σημαντικό μέρος του έργου του αυτής της περιόδου. Ορισμένα έργα στα οποία αποτυπώνεται η πολιτική σκέψη του συνθέτη είναι "''Τα παράλογα "'' (1976), "''Η εποχή της Μελισσάνθης "'' (1980), "''Πορνογραφία "'' (1982), "''Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς "'' (1983). ▼▲Ο Χατζιδάκις είχε αιρετικές ιδέες και πολλοί σύγχρονοι μελετητές του, καθώς και [[Δημοσιογράφος|δημοσιογράφοι]] έχουν αναρωτηθεί για την πραγματική πολιτική ταυτότητά του. Οι περισσότεροι τον θεωρούν ως <nowiki>''δεξιό''</nowiki>, άποψη η οποία θεωρείται ως η επικρατούσα και η πιο διαδεδομένη. <ref>{{Cite web|title = Απ’ τον πασοκισμό στον τρωγλοδυτισμό, του Τάκη Θεοδωρόπουλου {{!}} Kathimerini|url = http://www.kathimerini.gr/836207/opinion/epikairothta/politikh/ap-ton-pasokismo-ston-trwglodytismo|website = www.kathimerini.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> Άλλοι τον θεωρούν ως [[Αναρχισμός|αναρχικό]], λόγω ορισμένων λεγομένων του κατά καιρούς, καθώς και για τη στήριξή του στους αναρχικούς στο τέλος της ζωής του, με τους οποίους βγήκε στους δρόμους .<ref>{{Cite web|title = Γιώργος Χατζιδάκις: «Ο Μάνος δεν ήταν δεξιός»|url = http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|website = www.topontiki.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref><ref>{{Cite web|title = READER'S DIGEST {{!}} PLUS {{!}} Θέματα {{!}} LiFO|url = http://www.lifo.gr/team/readersdigest/35415http://www.lifo.gr/team/readersdigest/35415|website = www.lifo.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> <ref>{{Cite web|title = Υπήρξε αναρχικός ο Χατζιδάκις;|url = http://www.protagon.gr/scripta/ideas/ypirkse-anarxikos-o-xatzidakis-22488000000|website = Protagon.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> Ο συγγενής του, [[Γιώργος Χατζιδάκις]], ανέφερε ότι <nowiki>''</nowiki> ''Ο Χατζιδάκις'' ''δεν ήταν δεξιός'', ''έτσι δήλωναν οι άλλοι''. Τόσα χρόνια μετά, ξέρουμε όλοι την αιτία. Δεν θα μπορούσε να ’χει αποφύγει όλο αυτόν τον μεταπολεμικό διπολισμό, ο οποίος είχε ρίζες στον [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιο]]. Ο ίδιος διεκδικούσε [[Ελευθερία|ελεύθερη σκέψη]] και δράση και σ’ έναν μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Ήθελε να είναι ένας ελεύθερος πολίτης κι ήξερε πως δεν ήταν εύκολο αυτό. Οι απόψεις και οι ιδέες του ήταν ''ανατρεπτικές'', όχι όμως με την έννοια της ''αναρχίας'' όπως την εκλαμβάνουμε σήμερα, μιας κατάστασης «χύμα» που τα καίει και τα διαλύει όλα. Πίστευε στην ανατροπή οποιουδήποτε συντηρητικού, δογματικού και υποκριτικού στοιχείου.<nowiki>''</nowiki><ref>{{Cite web|title = Γιώργος Χατζιδάκις: «Ο Μάνος δεν ήταν δεξιός»|url = http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|website = www.topontiki.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref>
▲Ο Χατζιδάκις επέκρινε με τα χειρότερα λόγια την νεολαία της [[ΟΝΝΕΔ]], στην οποία είχε παρευρεθεί για μία συναυλία του. Συγκεκριμένα σταμάτησε τη συναυλία μετά το εικοσάλεπτο, χαρακτηρίζοντας τους ως <nowiki>'' Νεολαία αναψυκτηρίου''</nowiki>. Αντιθέτως, όταν παρευρέθηκε στο φεστιβάλ της οργάνωσης νεολαίας [[ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος|Ρήγας Φεραίος]], μίλησε με τα καλύτερα λόγια για αυτήν και τους χαρακτήρισε ως " Πολιτισμένη Νεολαία". Συγκεκριμένα αναφέρει ότι " ''Πριν δύο χρόνια με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου να παίξω στο Φεστιβάλ τους. Η νεολαία του [[ΚΚΕ Εσωτερικού]] είναι η πιο συμπαθής νεολαία μέχρι σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου, δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας. Συνεπώς, η ένταξη αυτών των παιδιών στο ΚΚΕ Εσωτερικού είναι γνήσια, από τη στιγμή που δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα, λοιπόν, μία συναυλία στο ΚΚΕ Εσωτερικού και ήταν περίφημη η επαφή μου με αυτό το κοινό, είχα πραγματικά άριστες εντυπώσεις. Για να μην θεωρηθώ όμως μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, δέχτηκα και την πρόσκληση της ΟΝΝΕΔ, διότι ψηφίζω [[Νέα Δημοκρατία]]. Έτσι, πήγα και στο δικό τους Φεστιβάλ. Έφυγα σε είκοσι λεπτά, κακήν κακώς. Είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία, τέτοια ντροπή δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου".''<ref>{{Cite web|title = Μάνος Χατζιδάκις το 1985: "Αισθάνθηκα ντροπή που πήγα στην ΟΝΝΕΔ"|url = http://www.parapolitika.gr/article/123593/manos-hatzidakis-1985-aisthanthika-ntropi-poy-piga-stin-onned|website = www.parapolitika.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref><ref>{{Cite web|title = Ο Μάνος Χατζιδάκις, αποκαλεί την ΟΝΝΕΔ "νεολαία αναψυκτηρίου" και αποχωρεί από το φεστιβάλ της - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|url = http://www.mixanitouxronou.gr/o-manos-chatzidakis-apokali-tin-onned-neolea-anapsiktiriou-ke-apochori-apo-to-festival-tis/|website = ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|accessdate = 2016-02-12|language = el-GR}}</ref>
▲Η στάση του Μάνου Χατζιδάκι στα θέματα του δημόσιου βίου καθορίζεται από την αισθητική του και χαρακτηρίζει σημαντικό μέρος του έργου του αυτής της περιόδου. Ορισμένα έργα στα οποία αποτυπώνεται η πολιτική σκέψη του συνθέτη είναι "Τα παράλογα" (1976), "Η εποχή της Μελισσάνθης" (1980), "Πορνογραφία" (1982), "Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς" (1983).
== Έργο ==
| 