Περικλής: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 15:
==Πρώτα χρόνια==
Ο Περικλής γεννήθηκε στον [[Χολαργός|Δήμο Χολαργού]], βόρεια της Αθήνας, γύρω στο [[495 π.Χ.]].{{Cref|α}} Πατέρας του ήταν ο επίσης πολιτικός και στρατηγός των αρχών του 5ου αιώνα π.Χ., [[Ξάνθιππος (Αθηναίος πολιτικός)|Ξάνθιππος]], γνωστός επειδή βοήθησε στην καταδίκη του [[Μιλτιάδης|Μιλτιάδη]] για την αποτυχημένη αθηναϊκή εκστρατεία εναντίον της [[Πάρος|Πάρου]] το [[489 π.Χ.]], για τον [[Οστρακισμός|οστρακισμό]] του το [[485 π.Χ.]], και κυρίως για το ότι ηγήθηκε των αθηναϊκών δυνάμεων στη [[Μάχη της Μυκάλης|Ναυμαχία της Μυκάλης]] τον [[Αύγουστος|Αύγουστο]] του [[479 π.Χ.]], όπου οι Έλληνες πέτυχαν αποφασιστική νίκη εναντίον των [[Πέρσες|Περσών]]. Μητέρα του ήταν η Αγαρίστη, μέλος της παλαιάς και ισχυρής αριστοκρατικής οικογένειας των [[Αλκμεωνίδες|Αλκμεωνιδών]]. Προπάππους της Αγαρίστης ήταν ο τύραννος της [[Σικυώνα]]ς, [[Κλεισθένης (τύραννος)|Κλεισθένης]], ενώ θείος της ήταν ο μείζων μεταρρυθμιστής του αθηναϊκού πολιτεύματος, [[Κλεισθένης]] που επίσης ήταν μέλος της οικογένειας των Αλκμεωνιδών.{{Cref|β}}<ref name="Br">{{cite encyclopedia|title=Pericles|encyclopedia=Encyclopaedia Britannica|year=2002}}</ref>
Γραμμή 22 ⟶ 20 :
Ο Περικλής ανήκε στην [[Ακαμαντίδα φυλή]]. Χάρη στον πλούτο και την υψηλή κοινωνική θέση της οικογενείας του πέρασε ήρεμα νεανικά χρόνια και είχε την τύχη όχι μόνο να ικανοποιήσει την αγάπη του για τη μελέτη,<ref name="Helios">{{cite encyclopedia|title=Περικλής|encyclopedia=Εγκυκλοπαίδεια "Ήλιος"|year=1952}}</ref> αλλά και να γνωρίσει και να μαθητεύσει κοντά σε μερικούς από τους πιο ξακουστούς φιλοσόφους της εποχής του, όπως ήταν ο [[Ζήνων ο Ελεάτης]], ιδρυτής της Ελεατικής Φιλοσοφικής Σχολής στην [[Μεγάλη Ελλάδα|Κάτω Ιταλία]], ο φιλόσοφος [[Πρωταγόρας]], καθώς και ο φιλόσοφος, [[Αναξαγόρας|Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος]], με τον οποίο τον συνέδεε στενή φιλία <ref name="P4" /><ref name="Mend1">M. Mendelson, ''«Many Sides»'', 1</ref> και από το χαρακτήρα του οποίου πιθανώς πήρε την πραότητα και τον αυτοέλεγχο, κύρια χαρακτηριστικά της μετέπειτα πολιτικής του.<ref name="PP6">[[Πλούταρχος]], ''«Βίοι παράλληλοι:Περικλής»'', [[:s:Περικλής|VI]] και [[Πλάτων]]ας, ''«Φαίδρος»'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plat%2e+Phaedrus+270a/ 270a]</ref> Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι διδάχθηκε [[μουσική]] από τους κορυφαίους μουσικούς εκείνης της εποχής όπως το [[Δάμων (μουσικός)|Δάμωνα]] και, πιθανώς, τον [[Πυθοκλείδης|Πυθοκλείδη]].<ref name="P4">[[Πλούταρχος]], ''«Βίοι παράλληλοι:Περικλής»'', [[:s:Περικλής|IV]].</ref><ref name="PlatoA">[[Πλάτων]]ας, ''«Αλκιβιάδης Α'»'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plat%2e+Alc%2e+1+118c/ 118c]
</ref>[[Αρχείο:PeriklisKotzia.JPG|thumb|Άγαλμα του Περικλή στην [[πλατεία Κοτζιά]]|εναλλ.=|αριστερά|387x387εσ]]▼
== Πολιτική σταδιοδρομία ==
=== Άνοδος στην πολιτική ===
Το [[472 π.Χ.]] ο Περικλής, οποίος έπρεπε τότε να βρίσκεται στις αρχές της τρίτης δεκαετίας της ζωής του, παρουσίασε το έργο ''Πέρσαι'' του τραγικού ποιητή [[Αισχύλος|Αισχύλου]] στα [[Μεγάλα Διονύσια|Διονύσια]] ως λειτουργός. Αυτό σημαίνει ότι πιθανόν τότε ήταν ένας από τους πλουσιότερους<ref name=auto3>{{cite encyclopedia|title=Pericles|encyclopedia=Oxford Classical Dictionary|year=1996}}</ref> και γνωστότερους ανθρώπους των Αθηνών. Μπορεί να θεωρείται τυχερός, καθώς κέρδισε το έργο που παρουσίαζε, οι ''Πέρσαι'', ένα σπάνιο δείγμα μεγάλης συγγραφικής ικανότητας από τον πρώτο από τους τρεις μεγάλους τραγικούς της αρχαιότητας. Εκείνο τον καιρό, ο Περικλής παντρεύτηκε μία γυναίκα αγνώστου ονόματος, η οποία του χάρισε δύο γιους. Το μόνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι ο γάμος τους δεν ήταν καθόλου επιτυχημένος. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνη την εποχή πρέπει να είχε γεννηθεί η μετέπειτα σύντροφός του, [[Ασπασία]]. Η πολιτική ενασχόληση του Περικλή, που ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα του, πρέπει να άρχισε σχεδόν μία δεκαετία αργότερα και συγκεκριμένα το [[463 π.Χ.]], όταν ήταν μέλος του κατηγορητηρίου εναντίον του Κίμωνα, γιου του στρατηγού Μιλτιάδη και ηγέτη της συντηρητικής παράταξης. Ο Κίμωνας είχε καταφέρει να εξοστρακίσει<ref>S. Hornblower, ''The Greek World, 479–323 BC'', 33–4</ref> τον ηγέτη των δημοκρατικών Θεμιστοκλή, ο οποίος αυτοκτόνησε στην Περσία, και να ανελιχθεί στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας. Είχε κατηγορηθεί ότι είχε παραδώσει πολλά συμφέροντα των Αθηνών, στο βασίλειο της [[Μακεδονία]]ς,<ref name="Ar27">[[Αριστοτέλης]], ''Αθηναίων Πολιτεία''</ref> ενώ πιθανώς μεγάλο ρόλο πρέπει να έπαιξε και η παταγώδης αποτυχία που γνώρισε κατά τη διάρκεια του [[Μεσσηνιακοί Πόλεμοι|Γ’ Μεσσηνιακού Πολέμου]]. Τότε, η [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]] είχε ζητήσει τη βοήθεια των Αθηνών για να καταπνίξει την εξέγερση των ειλώτων που εκμεταλλεύτηκαν το μεγάλο σεισμό του [[464 π.Χ.]], επαναστάτησαν και οχυρώθηκαν στο φρούριο της [[Ιθώμη]]ς. Όταν ο Κίμων έφτασε στην Σπάρτη, οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν τη βοήθειά του, λέγοντας πως δεν είναι απαραίτητη. Τελικά, ο Κίμων αθωώθηκε αλλά η πολιτική του θέση κλονίστηκε σοβαρά.<ref name="Cimon">Plutarch, ''Cimon'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0181:text=Cim.:chapter=15:section=1/
▲[[Αρχείο:PeriklisKotzia.JPG|thumb|Άγαλμα του Περικλή στην [[πλατεία Κοτζιά]]]]
▲Το [[472 π.Χ.]] ο Περικλής, οποίος έπρεπε τότε να βρίσκεται στις αρχές της τρίτης δεκαετίας της ζωής του, παρουσίασε το έργο ''Πέρσαι'' του τραγικού ποιητή [[Αισχύλος|Αισχύλου]] στα [[Μεγάλα Διονύσια|Διονύσια]] ως λειτουργός. Αυτό σημαίνει ότι πιθανόν τότε ήταν ένας από τους πλουσιότερους<ref name=auto3>{{cite encyclopedia|title=Pericles|encyclopedia=Oxford Classical Dictionary|year=1996}}</ref> και γνωστότερους ανθρώπους των Αθηνών. Μπορεί να θεωρείται τυχερός, καθώς κέρδισε το έργο που παρουσίαζε, οι ''Πέρσαι'', ένα σπάνιο δείγμα μεγάλης συγγραφικής ικανότητας από τον πρώτο από τους τρεις μεγάλους τραγικούς της αρχαιότητας. Εκείνο τον καιρό, ο Περικλής παντρεύτηκε μία γυναίκα αγνώστου ονόματος, η οποία του χάρισε δύο γιους. Το μόνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι ο γάμος τους δεν ήταν καθόλου επιτυχημένος. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνη την εποχή πρέπει να είχε γεννηθεί η μετέπειτα σύντροφός του, [[Ασπασία]]. Η πολιτική ενασχόληση του Περικλή, που ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα του, πρέπει να άρχισε σχεδόν μία δεκαετία αργότερα και συγκεκριμένα το [[463 π.Χ.]], όταν ήταν μέλος του κατηγορητηρίου εναντίον του Κίμωνα, γιου του στρατηγού Μιλτιάδη και ηγέτη της συντηρητικής παράταξης. Ο Κίμωνας είχε καταφέρει να εξοστρακίσει<ref>S. Hornblower, ''The Greek World, 479–323 BC'', 33–4</ref> τον ηγέτη των δημοκρατικών Θεμιστοκλή, ο οποίος αυτοκτόνησε στην Περσία, και να ανελιχθεί στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας. Είχε κατηγορηθεί ότι είχε παραδώσει πολλά συμφέροντα των Αθηνών, στο βασίλειο της [[Μακεδονία]]ς,<ref name="Ar27">[[Αριστοτέλης]], ''Αθηναίων Πολιτεία''</ref> ενώ πιθανώς μεγάλο ρόλο πρέπει να έπαιξε και η παταγώδης αποτυχία που γνώρισε κατά τη διάρκεια του [[Μεσσηνιακοί Πόλεμοι|Γ’ Μεσσηνιακού Πολέμου]]. Τότε, η [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]] είχε ζητήσει τη βοήθεια των Αθηνών για να καταπνίξει την εξέγερση των ειλώτων που εκμεταλλεύτηκαν το μεγάλο σεισμό του [[464 π.Χ.]], επαναστάτησαν και οχυρώθηκαν στο φρούριο της [[Ιθώμη]]ς. Όταν ο Κίμων έφτασε στην Σπάρτη, οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν τη βοήθειά του, λέγοντας πως δεν είναι απαραίτητη. Τελικά, ο Κίμων αθωώθηκε αλλά η πολιτική του θέση κλονίστηκε σοβαρά.<ref name="Cimon">Plutarch, ''Cimon'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0181:text=Cim.:chapter=15:section=1/ XV]</ref>
Μετά την δικαστική πάλη με τον ηγέτη των συντηρητικών Κίμωνα, ο [[Εφιάλτης ο Αθηναίος|Εφιάλτης]], που ήταν ηγέτης της δημοκρατικής παράταξης στην οποία ανήκε ο Περικλής, αποφάσισε γύρω στο [[461 π.Χ.]] να περάσει ένα ψήφισμα στην [[Εκκλησία του δήμου|Εκκλησία του Δήμου]], που θα αφαιρούσε πολλά<ref name="For">Fornara-Samons, ''Athens from Cleisthenes to Pericles'', [http://content.cdlib.org/xtf/view?docId=ft2p30058m&chunk.id=d0e2016&toc.depth=1&toc.id=d0e2016&brand=eschol/ 24–25]</ref> από τα εναπομείναντα προνόμια του Αρείου Πάγου, πού ήταν απομεινάρι του παλαιού αριστοκρατικού πολιτεύματος της Αθήνας. Το ψήφισμα πέρασε με αρκετά μεγάλη πλειοψηφία,<ref name="Pl9">Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#9|IX]]</ref> και πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι με αυτό το γεγονός άρχισε η «ριζοσπαστικότερη δημοκρατία» της εποχής του Περικλή. Ο Εφιάλτης δολοφονήθηκε μετά από συνωμοσία ολιγαρχικών εναντίον του, λόγω της ριζικής και τολμηρής μεταρρύθμισης που επέβαλε με την λαϊκή ψήφο την ίδια χρονιά. Και όμως την ίδια χρονιά εξοστρακίστηκε ο προηγουμένως δημοφιλής πολιτικός Κίμωνας λόγω της λακωνόφιλης στάσης του και της ολοένα μεγαλύτερης απόστασης που είχε αρχίσει να χωρίζει το συντηρητικό κόμμα από τις ευρύτερες λαϊκές μάζες της Αθήνας, στην αυγή της Κλασσικής Εποχής. Ένας εξοστρακισμός του Κίμωνα δεν ήταν καθόλου εύκολος επειδή ο Κίμωνας ήταν πλούσιος και γενναιόδωρος,<ref name="auto2">Αριστοτέλης, ''Αθηναίων Πολιτεία'', {{Athpol|27}}</ref> ενώ και οι στρατιωτικές του επιτυχίες δεν ήταν καθόλου μικρές. Αυτό σήμαινε πως ο εξοστρακισμός του Κίμωνα ήταν μία τεράστια πολιτική νίκη του Περικλή.
=== Η Αθηναϊκή δημοκρατία στο απόγειό της ===
Γραμμή 50 ⟶ 45 :
==== Πρώτος Πελοποννησιακός Πόλεμος ====
[[Αρχείο:112307-BritishMuseum-Perikles.jpg|thumb|Προτομή του Περικλή, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του Κρεσίλα, [[Βρετανικό Μουσείο]]|438x438εσ]]
Ο Περικλής οργάνωσε τις πρώτες του πολεμικές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του Πρώτου Πελοποννησιακού Πολέμου, μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης και των συμμάχων τους, που περισσότερο έμοιαζε με έναν πόλεμο συμφερόντων μεταξύ των συμμαχικών πόλεων των δύο υπερδυνάμεων της [[Κλασική εποχή|Κλασσικής Αρχαιότητας]]. Ρόλο έπαιξε επίσης η συμμαχία της Αθήνας με τα Μέγαρα και το Άργος, που ήταν παραδοσιακός εχθρός της Σπάρτης. Το 454 π.Χ., υπό την ηγεσία του Περικλή, η Αθήνα επιτέθηκε<ref name="Th111">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 1#1:111|1.111]]</ref> στη [[Σικυώνα]] και στην Ακαρνανία. Πριν την επιστροφή στην Αθήνα προσπάθησε να καταλάβει την πόλη Οιενιάδα στον Κορινθιακό Κόλπο, χωρίς επιτυχία.<ref name="Rhodes44">P.J. Rhodes, ''A History of the Classical Greek World'', 44</ref> Όταν επέστρεψε ο Κίμωνας από την εξορία το 451 π.Χ., ο Περικλής τού εμπιστεύτηκε την αρχηγία του Αθηναϊκού στρατού, και ο ίδιος περιορίστηκε στα καθήκοντά του μέσα στην Αθήνα. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι αυτό έγινε επειδή ο Περικλής δεν είχε αποδείξει ότι ήταν μεγάλος στρατιωτικός ηγέτης, σε αντίθεση με τον Κίμωνα που ήταν γνωστός για τις επιτυχίες του εναντίον των Περσών στην τελευταία φάση των Περσικών Πολέμων. Έτσι, ο Περικλής συγκεντρώθηκε<ref name="P10">Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#10|X]]</ref> σε αυτό πού ήταν πραγματικά καλός, δηλαδή στην εσωτερική διακυβέρνηση του κράτους, και πολύ ευρύτερα της ηγεμονίας των Αθηνών. Με αυτόν τον τρόπο πέτυχε κάτι το πραγματικά εξαιρετικό, δηλαδή τον πολιτικό γάμο μεταξύ της δημοκρατικής παράταξης της οποίας ηγούνταν και της συντηρητικής παράταξης του Κίμωνα.<ref name=Kagan135-136 />
Γραμμή 58 ⟶ 53 :
Το 449 π.Χ., ο Περικλής πρότεινε την ίδρυση μίας συνομοσπονδίας των πόλεων του αρχαιοελληνικού κόσμου, ώστε να επανεξεταστεί το θέμα της επανακατασκευής των μνημείων πού είχαν καταστραφεί κατά την διάρκεια της περσικής εισβολής στην Ελλάδα, το [[480 π.Χ.]].<ref name="Pl17">Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#17|XVII]]</ref> Η ιδέα του Περικλή απέτυχε λόγω της άκαμπτης στάσης της Σπάρτης, παρόλο που μέχρι σήμερα οι πραγματικοί σκοποί του Περικλή δεν είναι απόλυτα διασαφηνισμένοι. Σύμφωνα με την κρίση των σύγχρονων ιστορικών, ο Περικλής ήθελε να αυξήσει τη δύναμη και την επιρροή της Αθήνας ακόμη περισσότερο,<ref name="Fine359-361" /> να εισπράξει ακόμη περισσότερους φόρους και για αυτόν ακριβώς το λόγο συνάντησε την αντίσταση των Σπαρτιατών, οι οποίοι δεν ήθελαν περαιτέρω επέκταση της αθηναϊκής ηγεμονίας.
[[Αρχείο:Perikles Ostracization.jpg|thumb|left|Όστρακο με το όνομα του Περικλή|369x369εσ]]
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου [[Δεύτερος ιερός πόλεμος|Ιερού Πολέμου]], ο Περικλής βοήθησε τη [[Νομός Φωκίδας|Φωκίδα]] να ανακαταλάβει τους [[Δελφοί|Δελφούς]] και να έχει υπό τον έλεγχο της το [[Μαντείο των Δελφών]].<ref name="ThPl112">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία των Πελοποννησιακών πολέμων/Book 1#1:112|1.112]] και Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#21|XXI]]</ref> Το [[447 π.Χ.]], ο Περικλής έκανε μάλλον την πιο επιτυχημένη στρατιωτική του επιχείρηση, όταν και έδιωξε τους βαρβάρους από την [[Καλλίπολη|χερσόνησο της Καλλίπολης]] και εγκατέστησε Αθηναίους αποίκους σε αυτή τη στρατηγική θέση.<ref name="Br" /><ref name="Pl19">Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#19|XIX]]</ref> Την ίδια χρονιά, οι ολιγαρχικοί της Θήβας συνωμότησαν εναντίον της δημοκρατικής φιλοαθηναϊκής παράταξης της πόλης, και ο Περικλής ζήτησε την παράδοσή τους, ωστόσο μετά τη [[μάχη της Κορώνειας (447 π.Χ.)|μάχη στην Κορώνεια]], η Αθήνα έπρεπε να δεχτεί την ήττα ώστε να πάρει πίσω τους αιχμαλώτους πολέμου.<ref name="Helios" /> Έτσι, όλη η Βοιωτία έπεσε σε εχθρικά, για την Αθήνα, χέρια, ενώ στη Φωκίδα και στη [[Λοκρίδα]], εγκαταστάθηκαν εχθρικές, προς την Αθήνα, ολιγαρχικές παρατάξεις. Το [[446 π.Χ.]], όταν τα [[Μέγαρα]] και η [[Εύβοια]] επαναστάτησαν και ξέφυγαν από τον έλεγχο των Αθηνών, ο Περικλής επιτέθηκε στην Εύβοια, αλλά ο ερχομός των Σπαρτιατών στην [[Αττική]] τον υποχρέωσε να ακυρώσει τη στρατιωτική επίθεση και να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου με διαπραγματεύσεις και δωροδοκίες έπεισε τους Σπαρτιάτες να γυρίσουν πίσω στη Σπάρτη.<ref name="ThAr">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία των Πελοποννησιακών πολέμων/Βιβλίο 2#2:21|2.21]] and Αριστοφάνης, ''Αχαρνείς'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0023;query=card%3D%2340;layout=;loc=836 832]</ref> Όταν αργότερα έγινε οικονομικός έλεγχος για τη διαχείριση κρατικών χρημάτων, η δαπάνη 10 [[τάλαντο|ταλάντων]] από το κρατικό ταμείο δεν θα μπορούσε τυπικά να δικαιολογηθεί, επειδή στα επίσημα έγγραφα αναφερόταν ότι τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για «πολύ σοβαρό σκοπό», δηλαδή για τη δωροδοκία. Ωστόσο, καθώς ο σκοπός αυτός ήταν προφανής για τους ελεγκτές, η δαπάνη τελικά εγκρίθηκε.<ref name="P23">Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#23|XXIII]]</ref> Μετά την αποχώρηση των Σπαρτιατών, ο Περικλής επιτέθηκε στην Εύβοια και επανεγκατέστησε την τάξη στην περιοχή, τιμωρώντας τους γαιοκτήμονες της Χαλκίδας με αφαίρεση των κτημάτων τους. Στους κατοίκους της Ιστιαίας, που έσφαξαν ένα πλήρωμα μίας αθηναϊκής τριήρεως, επιβλήθηκε η τιμωρία της εκδίωξής τους από την περιοχή, όπου εγκαταστάθηκαν 2.000 Αθηναίοι άποικοι.<ref name="P23" /> Η κρίση τελείωσε οριστικά με την Τριακονταετή Ειρήνη, τον χειμώνα του [[446 π.Χ.|446]]/[[445 π.Χ.]], με την οποία η Αθήνα διατήρησε τις περισσότερες κτήσεις που είχε από το [[460 π.Χ.]], και συμφώνησε με τη Σπάρτη να μην προσπαθήσει η μία πόλη να κερδίσει συμμάχους, σε βάρος της άλλης.
==== Επανακατασκευή της Ακρόπολης των Αθηνών ====
[[Αρχείο:1868 Lawrence Alma-Tadema - Phidias Showing the Frieze of the Parthenon to his Friends.jpg|thumb|
Το 449 π.Χ., ο Περικλής πρότεινε την επανακατασκευή της [[Ακρόπολη Αθηνών|Ακρόπολης των Αθηνών]], που είχε καταστραφεί από την επιδρομή του [[Ξέρξης Α' της Περσίας|Ξέρξη]] στην Αθήνα το 480 π.Χ. Η Αθήνα ήταν το ηγετικό στέλεχος της Δηλιακής Συμμαχίας στα χρόνια πού ακολούθησαν μετά την περσική εισβολή, παίρνοντας το χρίσμα από την Σπάρτη, η οποία παραιτήθηκε για λόγους ευθιξίας από την ηγεσία της πανελλήνιας συμμαχίας, ανοίγοντας τον δρόμο για την εγκαθίδρυση της Αθηναϊκής Ηγεμονίας, πρακτικά μίας ''[[de facto]]'' Αθηναϊκής Αυτοκρατορίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το [[454 π.Χ.]], οι Αθηναίοι μετέφεραν το ταμείο της συμμαχίας από την [[Δήλος|Δήλο]] που ήταν το κέντρο της συμμαχίας, στην Ακρόπολη των Αθηνών, παίρνοντας τα χρήματα της συμμαχίας υπό τον έλεγχο τους. Κάτι τέτοιο επέτρεψε την κατασκευή μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως ο [[Παρθενώνας]] και το [[Ερεχθείο]], αλλά προκάλεσε πολλά μελλοντικά προβλήματα στην Αθήνα, λόγω της ολοένα και περισσότερο αυτοκρατορικής συμπεριφοράς της.
Γραμμή 108 ⟶ 103 :
|}
Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο ο Περικλής κατόρθωσε να πείσει τον αγροτικό πληθυσμό της Αττικής να εγκαταλείψει τα χωράφια και τις περιουσίες του. Για πολλούς, η μετακίνηση αυτή συνιστούσε βίαιη αλλαγή του τρόπου ζωής τους.<ref name="OberCh6">J. Ober, ''The Athenian Revolution'', 72–85</ref> Έτσι, πολλοί αγρότες δεν ήταν καθόλου ικανοποιημένοι από την απόφαση του Περικλή. Εκείνος τους καθησύχασε με το επιχείρημα πως εάν ο εχθρός δεν κατέστρεφε την ακίνητη περιουσία του, που βρισκόταν έξω από τα τείχη, τότε θα την παραχωρούσε στο κράτος. Κατά τον Θουκυδίδη, ο Περικλής έδωσε αυτή την υπόσχεση θεωρώντας πως ο Αρχίδαμος, ο οποίος ήταν φίλος του, πιθανώς δεν θα κατέστρεφε την περιουσία του, είτε σε ένδειξη φιλίας, είτε στα πλαίσια πολιτικής σκοπιμότητας, προκειμένου να απομονώσει πολιτικά τον Περικλή από το Δήμο.<ref name="ThII13">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:13|2.13]]</ref> Σε κάθε περίπτωση, βλέποντας οι Αθηναίοι μέσα από τα τείχη την καταστροφή της περιουσίας τους στην ύπαιθρο, άρχισαν να δείχνουν την έντονη δυσαρέσκειά τους προς τον Περικλή, ενώ πολλοί από αυτούς θεωρούσαν πως τους εξώθησε στον πόλεμο. Παρά τη μεγάλη πίεση, ο Περικλής αρνήθηκε να αλλάξει την αρχική του στρατηγική απέναντι στον πόλεμο. Επίσης αρνήθηκε να ζητήσει τη γνώμη της Εκκλησίας του Δήμου, φοβούμενος μήπως οι Αθηναίοι αποφασίσουν να πολεμήσουν μόνοι τους τον ισχυρό Σπαρτιατικό Στρατό στην ύπαιθρο.<ref name="ThII22">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:22|2.22]]</ref> Τις συνελεύσεις των Πρυτάνεων, ο Περικλής δεν τις είχε υπό τον έλεγχό του, αλλά ο σεβασμός που είχε από τους Πρυτάνεις ήταν αρκετός ώστε να δεχτούν τις απόψεις του.<ref name="KaganPe69">D. Kagan, ''The Peloponnesian War'', 69</ref> Ενώ ο σπαρτιατικός στρατός παρέμενε στην Αττική, ο Περικλής έστειλε ένα στόλο 100 πλοίων να λεηλατήσει τα παράλια της Πελοποννήσου και τοποθέτησε το ιππικό να φυλά τα κτήματα κοντά στα τείχη της πόλεως.<ref name="ThX18">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:18|2.18]] και Ξενοφών(?),''Αθηναίων Πολιτεία, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0158;layout=;query=chapter%3D%232;loc=1.1
=== Τελευταίες στρατιωτικές επιχειρήσεις και ο θάνατός του ===
[[Αρχείο:Anaxagoras and Pericles.jpg|thumb|
Το 430 π.Χ., ο Σπαρτιατικός Στρατός λεηλάτησε την Αττική για δεύτερη φορά αλλά ο Περικλής αρνήθηκε να αντιπαραταχθεί στους Σπαρτιάτες, και για δεύτερη φορά αρνήθηκε να αλλάξει την αρχική του στρατηγική.<ref name="Thuc55">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:55|2.55]]</ref> Καθώς δεν επιθυμούσε να πολεμήσει τους Σπαρτιάτες σε ανοιχτή μάχη, ηγήθηκε ξανά μίας αθηναϊκής εκστρατείας ώστε να λεηλατήσει τα παράλια της Πελοποννήσου, παίρνοντας αυτή τη φορά 100 πλοία μαζί του. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, πριν την αρχή της εκστρατείας συνέβη μία [[Έκλειψη|έκλειψη Ηλίου]] που φόβισε τα πληρώματα των πλοίων, αλλά ο Περικλής τους καθησύχασε με τη βοήθεια των αστρονομικών γνώσεων που είχε αποκτήσει από τον Αναξαγόρα.<ref name="Pl34">Πλούταρχος, ''Περικλής'', [[s:Βίοι Παράλληλοι/Περικλής#35|XXXV]]</ref> Το καλοκαίρι, στην Αθήνα ξέσπασε ο [[λοιμός των Αθηνών]] που προκάλεσε το θάνατο μεγάλου μέρους του πληθυσμού.<ref name="Th48-56">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:48|2.48]] και [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:56|2.56]]</ref> Η προέλευση του λοιμού είναι μέχρι σήμερα αντικείμενο μελέτης των επιστημόνων{{Cref|η}}. Στην περίπτωση του λοιμού, ο δήμος ξεσηκώθηκε εναντίον του Περικλή, και εκείνος υποχρεώθηκε να υπερασπιστεί τον εαυτό του, με ένα συναισθηματικό τελευταίο λόγο, μέρος του οποίου παραδίδεται από τον Θουκυδίδη.<ref name="Thuc6064">Θουκυδίδης, [[s:Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου/Βιβλίο 2#2:60|2.60–64]]</ref> Θεωρείται μεγάλη πράξη του Περικλή που δείχνει τις αρετές του, αλλά και την απογοήτευσή του, μπροστά στην αχαριστία των συμπολιτών του. Προσωρινά κατάφερε να μειώσει το μένος του Δήμου εναντίον του, αλλά οι εσωτερικοί εχθροί του επανεμφανίστηκαν, και κατάφεραν να του στερήσουν το αξίωμα του Στρατηγού και να τον τιμωρήσουν με χρηματικό πρόστιμο μεταξύ 15 και 50 ταλάντων.<ref name="Pl34" /> Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν ότι ο Κλέων, ένας νέος και φιλόδοξος πολιτικός ανταγωνιστής, ήταν ο εισαγγελέας στην δίκη του Περικλή.
Γραμμή 144 ⟶ 139 :
=== Ρητορικές ικανότητες ===
[[Αρχείο:Illus0362.jpg|thumb|
Οι σύγχρονοι μελετητές του Θουκυδίδη προσπαθούν ακόμη να επανασυνδέσουν τους λόγους του Περικλή, ώστε να αποκτήσουμε μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις ρητορικές ικανότητες του Περικλή, και να διαχωρίσουμε τους λόγους του Περικλή από τα γραπτά του Θουκυδίδη{{Cref|ιβ}}. Επειδή ο Περικλής δεν κατέγραψε ούτε διένειμε τους λόγους του{{Cref|ιγ}}, οι ιστορικοί δεν μπορούν να είναι απολύτως σίγουροι ποιοι λόγοι και ποιες απόψεις{{Cref|ιδ}} ανήκουν στον ίδιο τον Περικλή και ποιοι ανήκουν στον Θουκυδίδη. Ο Θουκυδίδης παραδίδει τρεις από τους λόγους του Περικλή, τους οποίους έγραψε από μνήμης, γεγονός που καθιστά μάλλον απίθανο να μην προσέθεσε προσωπικά στοιχεία στους λόγους του Περικλή για τους οποίους γράφει. Παρόλο που ο Περικλής θεωρείται εξαιρετικός ρήτορας, πολλοί σύγχρονοι μελετητές υποστηρίζουν ότι η ομορφιά των λόγων του Περικλή οφείλεται περισσότερο στις συγγραφικές ικανότητες του Θουκυδίδη παρά στις ρητορικές του Περικλή{{Cref|ιε}}. Πιθανόν ο Θουκυδίδης να ενσωμάτωσε τις συγγραφικές του ικανότητες στους λόγους του Περικλή, ώστε να δημιουργήσει αυτήν την εικόνα που έχουμε σήμερα.
Γραμμή 152 ⟶ 147 :
=== Κληρονομιά ===
[[Αρχείο:2006 01 21 Athènes Parthénon.JPG|thumb|Ο Παρθενώνας είναι μία από τις μεγαλύτερες πολιτιστικές κληρονομιές του Περικλή|
Ως μεγαλύτερη κληρονομιά που άφησε ο Περικλής θεωρούνται τα έργα τέχνης του Χρυσού Αιώνα της Αθήνας αλλά και τα λογοτεχνικά έργα της εποχής του, που διασώθηκαν μέχρι σήμερα. Η Ακρόπολη των Αθηνών, παρόλο που σήμερα είναι ερειπωμένη, στέκεται μέχρι σήμερα ως σύμβολο της σύγχρονης Αθήνας. Ο ιστορικός Παπαρρηγόπουλος υποστήριξε ότι αυτά τα έργα τέχνης είναι αρκετά για να κάνουν την Ελλάδα αθάνατη σε όλη την υφήλιο. Σε σχέση με την πολιτική κληρονομιά του Περικλή, ο Βίκτωρ Έρενμπεργκ υποστηρίζει ότι το βασικό στοιχείο της πολιτικής κληρονομιάς του Περικλή ήταν ο Αθηναϊκός [[ιμπεριαλισμός]], ο οποίος δεν δίνει πραγματική δημοκρατία και ελευθερία στους πολίτες του.<ref>V. L. Ehrenberg, ''From Solon to Socrates'', 332</ref> Υποστηρίζεται ότι η προώθηση ενός τέτοιου ιμπεριαλισμού στο τέλος κατέστρεψε την Αθήνα.<ref>C.G. Starr, A History of the Ancient World, 306</ref> Ο Περικλής και οι επεκτατικές πολιτικές του ενάντια στις πιο αδύναμες πόλεις-κράτη, έχουν γίνει αντικείμενο συζητήσεων και διαφωνιών.
| |||