Σάμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 37:
Στη Σάμο βρίσκεται το [[Ευπαλίνειο όρυγμα]], υπόγειο υδραγωγείο και σημαντικό τεχνικό έργο της αρχαιότητας, που περιγράφηκε από τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]]. Η σήραγγα μήκους 1.036 μέτρων ανοίχτηκε ταυτόχρονα από τις δύο πλευρές του βουνού και οι δυο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον, με ακρίβεια αξιοθαύμαστη για τα τεχνικά μέσα της εποχής. Άλλο σημαντικό αξιοθέατο της Σάμου είναι το [[Ηραίον Σάμου|Ηραίον]]. Στα αρχαία χρόνια, ο ναός της Ήρας, το Ηραίον ήταν ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Τα ερείπια του ναού βρίσκονται κοντά στο σύγχρονο Ηραίον, το οποίο είναι ένας παραθαλάσσιος τουριστικός οικισμός.
==Ιστορία==
Στις αρχαίες πηγές η Σάμος εμφανίζεται με πολλά ονόματα: Υδρηλή, λόγω των πηγών της, Μελάμφυλλος, Μελάνθεμος, Φυλλίς και Ανθεμίς, για την πλούσια και ξεχωριστή χλωρίδα της, που τη χαρακτηρίζει μέχρι σήμερα, και Δόρυσσα, Δρυούσα και Κυπαρισσία για τα δέντρα της, που αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για την ανάπτυξη της ναυπηγικής τέχνης. Πιθανότατα, τα περισσότερα από αυτά τα ονόματα να ήταν απλώς επίθετα, αφού, παράλληλα, το όνομα Σάμος εμφανίζεται σταθερά στις αρχαίες πηγές και μάλλον προέρχεται από μια αρχαία ρίζα (sama), που σημαίνει τόπο με ψηλά βουνά. Στις πηγές συναντάται και μία μεταγενέστερη παρετυμολογική αιτιολογική παράδοση, που ερμηνεύει το όνομα από τον [[Σάμος (μυθολογία)|Σάμο]], γιο του [[Αγκαίος|Αγκαίου]], του πρώτου μυθικού οικιστή του νησιού.
===Προϊστορικά χρόνια===
Κατά την ιστορική παράδοση, το νησί κατοίκησαν διαδοχικά [[Φοίνικες]], [[Πελασγοί]], [[Κάρες]] και [[Λέλεγες]]. Σύμφωνα με τη μυθολογία, το νησί κατοίκησε πρώτος ο Αγκαίος από την [[Νομός Αρκαδίας|Αρκαδία]], ο οποίος είχε μάλιστα πάρει μέρος και στην [[Αργοναυτική εκστρατεία]]. Ο μύθος αυτός πιθανότατα υποδηλώνει τη μετακίνηση προς τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, άρα και προς τη Σάμο, πληθυσμών από την κυρίως Ελλάδα, στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, οι πρώτοι άποικοι του νησιού ήταν [[Ίωνες]] από την περιοχή της [[Επίδαυρος|Επιδαύρου]], με επικεφαλής τον [[Τεμβρίωνας|Τεμβρίωνα]], και, κατόπιν, τον [[Προκλής (Σάμος)|Προκλή]], φέρνοντας μαζί τους και τη λατρεία της θεάς [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρας]].
Από τα ανασκαφικά δεδομένα είναι γνωστό ότι στο χώρο του Ηραίου, στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, υπάρχουν εγκαταστάσεις και αλλεπάλληλες φάσεις κατοίκησης ήδη από την Πρωτοελλαδική περίοδο, στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ., ως και τα τελευταία Υστεροελλαδικά χρόνια. Παρά το ότι η προϊστορική Σάμος δεν έχει ακόμη επαρκώς μελετηθεί, η ανθρώπινη παρουσία στο νησί μπορεί να τοποθετηθεί ήδη κατά τη [[Νεολιθική Ελλάδα|Νεολιθική περίοδο]], ενώ περιορισμένη άνθηση φαίνεται να υπάρχει κατά την [[Εποχή του Ορείχαλκου|Ύστερη Εποχή του Χαλκού]]. Έτσι, η λατρεία της Ήρας διαδέχεται εκείνη της προϊστορικής Μητέρας Θεάς, που υπήρχε ήδη από τα μέσα της δεύτερης προχριστιανικής χιλιετίας.
===Αρχαιότητα===
[[Αρχείο:Samaina, Samos, 520-550 BC (model).jpg|thumb|Σαμιακού τύπου [[διήρης]] (''Σάμαινα''), 6ος αιώνας π.Χ., μοντέλο στο [[Τεχνολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης]]]]
Η Σάμος έγινε ένα από τα 12 μέλη του [[Κοινό των Ιώνων|Κοινού των Ιώνων]] ή της Ιωνικής Δωδεκάπολης. Γύρω στο 650 π.Χ. ήταν ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα στο Αιγαίο -τη βοηθούσε και η θέση της. Το νησί ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για τα κρασιά του αλλά και τα κεραμεικά του, που τα εξήγαγε, ενώ εισήγαγε υφάσματα από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και γενικά ανέπτυσσε έντονο διαμετακομιστικό εμπόριο. Οι Σάμιοι άνοιξαν εμπορικές οδούς με την Αίγυπτο, την Κυρήνη, την Κόρινθο αλλά και με τη [[Μαύρη Θάλασσα|Μαύρη Θάλασσα]]. Το εμπόριο έφερε και τη ρήξη με την εμπορική αντίπαλο Μίλητο.
[[Αρχείο:Heraion i samos.jpg|thumb|Ερείπια από το [[Ηραίον Σάμου|Ηραίο της Σάμου]]]]
Χάρη στη συμμαχία τους με την Αίγυπτο αλλά και το δικό τους σημαντικό στόλο, οι Σάμιοι αντιστάθηκαν επί πολύ στον περσικό επεκτατισμό. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ήταν οι πρώτοι Έλληνες που έφτασαν στα στενά του Γιβραλτάρ. Το 535 η ολιγαρχία καταλύθηκε από τον [[Πολυκράτης|Πολυκράτη]] που επέβαλε τυραννίδα μαζί με τα αδέλφια του, ένα από τα οποία στη συνέχεια σκότωσε και το άλλο το εξόρισε. Εντούτοις επί Πολυκράτη η Σάμος έφτασε στην ακμή της, παρότι ο στόλος της συνέχιζε να λειτουργεί και με πειρατικά κριτήρια, τα οποία την εποχή εκείνη θεωρούνταν περισσότερο πολεμικές επιχειρήσεις παρά κοινές ληστρικές.
====Περσική κατοχή====
Όταν ο [[Πολυκράτης]] εκτελέστηκε από έναν σατράπη των [[Πέρσες|Περσών]] που τον παρέσυρε σε παγίδα, το νησί κατακτήθηκε από την [[Περσία]] και ο πολιτισμός του σχεδόν αφανίστηκε και γι' αυτό συμμετείχε στην [[Ιωνική επανάσταση]] το 499 π.Χ. Εντούτοις ο ανταγωνισμός των Σαμίων προς τους [[Μίλητος|Μιλησίους]] τους οδήγησε σε σχεδόν προδοτική συμπεριφορά στην αποφασιστική [[Ναυμαχία της Λάδης (494 π.Χ.)|ναυμαχία του 494 π.Χ. στη Λάδη]]. Το 379 π. Χ. πάντως οι Σάμιοι ηγήθηκαν της επανάστασης εναντίον της Περσίας.
====Πελοποννησιακός Πόλεμος====
Σε αυτή τη διαμάχη ανάμεσα στην [[Πελοποννησιακή Συμμαχία]] και την [[Αθηναϊκή συμμαχία|Αθηναϊκή]], οι Σάμιοι τάχθηκαν με την Αθήνα. Όταν όμως οι [[Αθηναίοι]] υποστήριξαν σε μια διαμάχη τη Μίλητο, οι Σάμιοι αποχώρησαν από την αθηναϊκή συμμαχία. Τελικά αναγκάστηκαν να επανέλθουν με τη βία, χωρίς όμως να τιμωρηθούν τόσο σκληρά όσο άλλες πόλεις και νησιά που αποστάτησαν τότε. Γενικά η Σάμος είχε θέση ισοτιμίας με την Αθήνα σε σύγκριση με άλλες πόλεις και όταν οι [[Πεισιστρατίδες]] καταδίωκαν τους δημοκρατικούς της Αθήνας, εκείνοι μετέφεραν την έδρα του δημοκρατικού κόμματος στη Σάμο. Το νησί σταδιακά έγινε δημοκρατικό κι αυτό, αλλά όταν η Αθήνα ηττήθηκε με το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο ναύαρχος και ηγέτης των Σπαρτιατών, επέβαλε στη Σάμο την ολιγαρχία.
Με την [[Ανταλκίδειος ειρήνη|Ανταλκίδειο ειρήνη]] το νησί ξαναπέρασε στην περσική κυριαρχία και οι Αθηναίοι μπόρεσαν να το αποσπάσουν από αυτήν το 366 π.Χ.
====Το νόμισμα της αρχαίας Σάμου====
[[Αρχείο:SAMOS Circa B.C. 439—394.jpg|thumb|right|150px|Αρχαίο κέρμα της Σάμου. 5ος - 4ος αι. π.Χ.]]
[[Αρχείο:SAMOS Circa B.C. 205—129.jpg|thumb|right|150px|Αρχαίο κέρμα της Σάμου. 2ος αι. π.Χ.]]
Τα κέρματα της αρχαίας Σάμου είχαν ως χαρακτηριστικό την κεφαλή του λιονταριού.
* Ένα αργυρό [[τετράδραχμο]] της εποχής του 5ου - 4ου αι. π.Χ. απεικονίζει το κεφάλι λιονταριού, ενώ στην πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΣΑ και απεικονίζει μέρος ενός ταύρου που κολυμπάει στο νερό, και έχει κάτω από τον ταύρο κλαδί ελιάς με δύο καρπούς. Έχει διάμετρο 24 χιλ. και ζυγίζει 13,05 γραμ..<ref name=greekcoinstheirp00warduoft>{{Cite book
| editor = John Ward (1832-1912) και Sir George Francis Hill (1867-1948)
| title = Greek coins and their parent cities
| publisher = Murray
| location = Λονδίνο
| year = 1902
| pages =
| language = Αγγλικά
| origyear =
| url = http://www.archive.org/details/greekcoinstheirp00warduoft
|accessdate = 12 Οκτωβρίου 2009
}}</ref>
* Ένα αργυρό τριημίδραχμο της εποχής του 2ου αι. π.Χ. που φυλάγεται στο [[Βρετανικό Μουσείο]] απεικονίζει το κεφάλι λιονταριού, ενώ στην πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΣΑΜΙΩΝ και απεικονίζει έναν ταύρο που κολυμπάει στο νερό, και έχει κάτω από τον ταύρο ένα αγγείο που ίσως να είναι μια [[Υδρία (αγγείο)|υδρία]]. Έχει διάμετρο 20,5 χιλ. και ζυγίζει 4,22 γραμ.<ref name=greekcoinstheirp00warduoft/>
====Ελληνιστικοί και Ρωμαϊκοί χρόνοι====
Στο διάστημα 275-270 π.Χ. το νησί αποτέλεσε βάση του Αιγυπτιακού στόλου του [[Πτολεμαίοι|Πτολεμαίου]]. Στη συνέχεια βρέθηκε κάτω από την εξουσία των [[Σελευκίδες|Σελευκιδών]]. Το 189 π.Χ. οι Ρωμαίοι παραχώρησαν το νησί στο φιλικό προς αυτούς [[Βασίλειο της Περγάμου]]. Στα τέλη των [[Μιθριδατικοί πόλεμοι|Μιθριδατικών πολέμων]] το νησί αντιμετώπισε επιδρομές πειρατών. Παρόλα αυτά η Σάμος παρέμεινε ανθηρή και ακμάζουσα πόλη κατά την Ρωμαϊκή περίοδο.
===Μεσαιωνική και νεότερη περίοδος===
====Βυζάντιο====
Η [[Βυζαντινή αυτοκρατορία]] μεταλλάσσει δραστικά το νησί με το έντονο χριστιανικό στοιχείο του οποίου υπάρχει πλούσια κληρονομιά έως σήμερα.<ref name=":0" /> Από τον 4ο αιώνα υπάρχουν ήδη επίσκοποι ενώ κατά τον 7ο αιώνα, η Σάμος οργανώνεται στο βυζαντινό [[Θέμα Σάμου|ομώνυμο Θέμα]]. Μεγάλη άνθηση την περίοδο αυτή έχει ο μοναχισμός στην περιοχή του [[Κέρκης|Κέρκη]]. Από τον 13ο αιώνα πέρασε στον έλεγχο των [[Γένοβα|Γενοβέζων]].
====Τουρκοκρατία====
[[File:Flag of the Administration of Samos.svg|thumb|right|180px|Η σημαία του «[[Στρατοπολιτικόν Σύστημα Σάμου|Στρατοπολιτικού Συστήματος]]» της Σάμου το 1821]]
Η Σάμος κατά τη διάρκεια των αιώνων που ακολούθησαν την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έχασε τον πληθυσμό της και για μία μεγάλη περίοδο παρέμεινε σχετικά έρημη. Οικίσεις διατηρήθηκαν στις ορεινές περιοχές του [[Κέρκης|Κέρκη]] και της [[Άμπελος Σάμου|Αμπέλου]]. Κατά τη διάρκεια της εποχής τη «ερήμωσης» στη Σάμο λειτούργησαν ναυπηγεία του τουρκικού στόλου. Το νησί ξανακατοικήθηκε από τον 16<sup>ο</sup> αιώνα χάρη σε ένα οθωμανικό πρόγραμμα εποικισμού το οποίο έφερε κατοίκους από γειτονικά νησιά και από τη Μικρά Ασία. Συγκεκριμένα, με την άδεια του Σουλτάνου [[Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής|Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς]], μετά το 1550 οι Τούρκοι αποφασίζουν τον εποικισμό του νησιού. Με πρωτοβουλία του ναυάρχου [[Κιλίτζ Αλή Πασάς|Κιλίτζ Αλή]] και με τη βοήθεια του Πάτμιου [[Νικολάος Σαρακίνης|Νικολάου Σαρακίνη]] ξεκινά μια νέα περίοδος.<ref name=":0" /> Η παροχή προνομίων και η απαγόρευση εγκατάστασης μουσουλμάνων στο νησί δημιουργεί ελκυστικό κλίμα για την επιστροφή μεγάλου μέρους του πληθυσμού (Σάμιοι που είχαν φύγει και άλλοι Έλληνες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ενδεικτικά Εύβοια, Πήλιο, Ήπειρος). Τότε δημιουργήθηκαν σταδιακά οι περισσότεροι από τους σημερινούς οικισμούς. Κατά τον 18<sup>ο</sup> αιώνα, ένα εκτεταμένο δίκτυο χωριών απλωνόταν σε όλη την έκταση του νησιού. Πρωτεύουσα ήταν η Χώρα και το κυριότερο λιμάνι ήταν το [[Πυθαγόρειο Σάμου|Τηγάνι]] (σημερινό Πυθαγόρειο). Σταδιακά άρχισαν να αναπτύσσονται το [[Βαθύ Σάμου|Βαθύ]] και [[Καρλόβασι]] που έναν αιώνα αργότερα επρόκειτο να μετασχηματιστούν σε αστικά κέντρα.
Ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός διαδραματίστηκε στην Σάμο προς το τέλος της περιόδου της Τουρκοκρατίας και πριν την Έναρξη της Επανάστασης του 1821. Το Κοινωνικό Κίνημα των "Καρμανιόλων".<ref name=":2">{{Cite journal|url=http://www.sudoc.abes.fr/xslt/DB=2.1//SRCH?IKT=12&TRM=156872641&COOKIE=U10178,Klecteurweb,I250,B341720009+,SY,NLECTEUR+WEBOPC,D2.1,Ecc3d56ab-305,A,H,R84.205.231.40,FY|title=Το κίνημα των "Καρμανιόλων" στη Σάμο 1805-1812 : με ανέκδοτα έγγραφα|last=Σεβαστάκης|first=Αλέξης|date=1996|journal=|accessdate=|issue=|doi=|volume=|pages=|issn=}}</ref>
'''[[Καρμανιόλοι|Kαρμανιόλοι,]]''' ονομάζονταν τα μέλη ενός λαϊκού επαναστατικού κινήματος που εκδηλώθηκε στη Σάμο λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης του 1821]].
Οι Καρμανιόλοι ήλθαν σε αντιπαράθεση με τους "Καλικαντζάρους", δηλ. τους [[Προεστοί|προεστούς]] της Σάμου οι οποίοι είχαν συμμαχήσει με την τουρκική εξουσία. Λόγω της απουσίας Τούρκων γαιοκτημόνων και γενικά λόγω της ασθενούς παρουσίας Τούρκων στη Σάμο, η Σαμιακή Επανάσταση απέκτησε έναν ιδιαίτερο ενδο-ελληνικό κοινωνικό και ταυτόχρονα εθνικό χαρακτήρα. Κατά μία εκτίμηση, η Επανάσταση της Σάμου συνιστά ένα επιτυχημένο υπόδειγμα επαναστατικής διαδικασίας και ολοκληρωμένης έκφρασης του [[Νεοελληνικός Διαφωτισμός|ελληνικού Διαφωτισμού]], όπου τα δάνεια από τη [[Γαλλική Επανάσταση]] εντάσσονται οργανικά στον ιδεολογικό καμβά του ελληνικού κόσμου.
Το όνομα «Καρμανιόλοι», ήταν ήδη σε χρήση στα [[Επτάνησα]] και μάλλον το έφεραν στη Σάμο Επτανήσιοι έμποροι και ναυτικοί, οι οποίοι προς το τέλος του 18ου αιώνα σχηματίζουν αξιόλογη παροικία στη Σάμο. Σύμφωνα με τις πηγές αυτό που έδωσε το όνομα «Καρμανιόλοι» στη ριζοσπαστική αυτή ο ομάδα, ήταν «ο χορός της καρμανιόλας», τον οποίο χόρευαν και οι εξεγερμένοι Γάλλοι κατά τη λεγόμενη περίοδο της «τρομοκρατίας». Κάποιοι Σαμιώτες ναυτικοί, συνεπαρμένοι από την ιδέα της επανάστασης τον δίδαξαν στη φτωχολογιά του νησιού και από τότε έγινε σύμβολο της ρήξης των περισσότερων κατοίκων του νησιού με τους παραδοσιακούς [[Δημογέροντας|δημογέροντες]].
'''Οι Καρμανιόλοι''' διεκδίκησαν την τοπική κοινοτική ηγεσία, την πήραν το [[1805]] και την κράτησαν μέχρι το [[1812]]. Οι παλαιοί πρόκριτοι, που ονομάζονταν σκωπτικά «Καλικάντζαροι» θα αντιδράσουν λυσσαλέα για να πετύχουν την εμπλοκή του Οθωμανικού παράγοντα. Οι Οθωμανοί αξιωματούχοι, αν και αρχικά κινήθηκαν εναντίον του κινήματος, αποτραβήχτηκαν γρήγορα. Κατανόησαν μάλλον ότι σκοπός του κινήματος δεν ήταν η ανατροπή της επικυριαρχίας τους, αλλά η αλλαγή των εσωτερικών συσχετισμών του «κοινού». Το τίμημα που καταβλήθηκε από τους Καρμανιόλους ήταν η φυλάκιση και εξορία του ηγέτη τους Λυκούργου Λογοθέτη με χαλκευμένες κατηγορίες και η κατατρομοκράτηση του πληθυσμού από τουρκικά στίφη, πριν ακόμα αποφασίσει ο Οθωμανικός παράγοντας να απεμπλακεί από την εσωτερική διένεξη. <ref name=":2" /><ref>{{Cite book|title=Επιδράσεις στα Σαμιακά πράγματα της Γαλλικής επανάστασης, , της Φιλικής εταιρίας και του συντάγματος του Ρήγα, Περιοδικό "Σύγχρονα Θέματα" (ανάτυπο)|first=Αλέξης ().|last=Σεβαστάκης|isbn=|year=1965|location=|page=}}</ref><ref>{{Cite book|title=Οι Καρμανιόλοι στην επανάσταση της Σάμου- Ιωάννης Λεκάτης|first=Αλέξης|last=Σεβαστάκης|isbn=|year=1980|location=Αθήνα|page=}}</ref><ref>{{Cite book|title=ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΣΑΜΙΑΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ|first=Αλέξανδρος|last=Σταθακιός|isbn=|year=Σάμος|location=2000|page=20-32|url=https://issuu.com/stathakiosalexandros/docs/samomodern}}</ref>
====Ελληνική επανάσταση====
Η Σάμος κήρυξε την επανάσταση το βράδυ της 17 (Κυριακή του Θωμά) προς 18 Απριλίου 1821 με τον οπλαρχηγό [[Κωνσταντής Λαχανάς|Κωνσταντή Λαχανά]]. Αυτός, έχοντας μαζί του τον Γρηγόριο Σβορώνο, ανιψιό του υποπρόξενου της Ρωσίας, ήλθε με άλλους ενόπλους στο Βαθύ όπου επιτέθηκαν και σκότωσαν τους 18 Οθωμανούς που βρίσκονταν εκεί. Την επομένη, 18 Απριλίου, κήρυξε την επανάσταση στο Βαθύ. Μετά από εκκλησιαστική τελετή και με πανηγυρικές εκδηλώσεις υψώθηκε η σημαία της επανάστασης που έφερε ως σύμβολο την γλαύκα και τις λέξεις «Ελευθερία ή θάνατος».<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=%2Fvar%2Fwww%2Fanemi-portal%2Fmetadata%2F2%2Fc%2Ff%2Fattached-metadata-e7moomit31rq9ocnlpv2jrvee6_1292487227%2F362705_01.pdf&rec=%2Fmetadata%2F2%2Fc%2Ff%2Fmetadata-e7moomit31rq9ocnlpv2jrvee6_1292487227.tkl&do=362705_01.pdf&width=700&height=1120&pagestart=1&maxpage=646&lang=el&pageno=28&pagenotop=28&pagenobottom=1 Σταματιάδης, Νικόλαος Ι., Σαμιακά, 1899, σελ. 31]</ref>
Στη συνέχεια τη διοίκηση της επανάστασης στο νησί ανέλαβε ο [[Λυκούργος Λογοθέτης]]. Κατά τη διάρκεια της [[Ελληνική επανάσταση του 1821|επανάστασης του 1821]] η Σάμος διατήρησε τοπική διοίκηση που έφερε την ονομασία [[Στρατοπολιτικόν Σύστημα Σάμου]]. Το νησί προστατεύτηκε επιτυχώς από τον ελληνικό στόλο μετά τις νίκες του στη [[Ναυμαχία της Σάμου]] και τη [[Ναυμαχία του Γέροντα]]. Αν και δεν καταλήφθηκε από τον τουρκικό στόλο δεν εντάχθηκε στο νεοσύστατο [[Βασίλειο της Ελλάδας]]. Η Σάμος έγινε αυτόνομη με την ονομασία [[Ηγεμονία της Σάμου]]
====[[Ηγεμονία της Σάμου]]====
[[Αρχείο:Arms of the Principality of Samos.jpg|right|thumb|180px|Θυρεός της Ηγεμονίας της Σάμου]]
Το 1835 εγκαθιδρύθηκε το ειδικό καθεστώς αυτονομίας του νησιού με το όνομα [[Ηγεμονία της Σάμου]]. Οι Σαμιώτες διατηρούσαν την υποχρέωση να καταβάλλουν ετήσιο φόρο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που ανερχόταν σε 2.700 λίρες. Ο ηγεμόνας διοριζόταν από τον Σουλτάνο και έφερε τον τίτλο του πρίγκηπα. Ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος και ανώτερο στέλεχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρωτεύουσα της Ηγεμονίας υπήρξε αρχικά η [[Χώρα Σάμου|Χώρα]] και στην συνέχεια η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο [[Βαθύ Σάμου|Βαθύ]].
===20ός αιώνας===
====Ενσωμάτωση στην Ελλάδα====
Η Σάμος ενσωματώθηκε στην Ελλάδα της 11 Νοεμβρίου του 1912<ref>{{Cite book|title = «Σάμος και Κρήτη. Δύο διαφορετικές όψεις του ανατολικού ζητήματος. Δύο παράλληλες πορείες προς την ένωση», Πρακτικά Συνεδρίου «Από την αυτονομία στο εθνικό κράτος. Η ενσωμάτωση της Σάμου» (Σάμος 2-4 Νοεμβρίου 2012)|last = Μπέλσης|first = Κωνσταντίνος|publisher = ΓΑΚ Σάμου|year = 2014|isbn = 978-960-87914-4-2|location = Σάμος|pages = 55-72}}</ref><ref>{{Cite news|title = Απόπλους σαμιακών Γραμμάτων και Τεχνών περιήγησις|date = Κ. Μπέλσης, «Από τον Λυκούργο στον Σοφούλη», τχ. 54-56 (2012), σ.162-168}}</ref>.
====Εγκατάσταση Μικρασιατών====
Μετά τη [[Μικρασιατική Καταστροφή]] του [[1922]] εγκαθίστανται στο νησί πολλές οικογένειες Μικρασιατών από τα απέναντι παράλια (από περιοχές όπως τα Σώκια, τα Δωμάτια, το Κελεμπέσι, το Τσαγκλί). Ο συνολικός αριθμός προσφύγων που πέρασε στη Σάμο μέχρι το τέλος του 1922 (σε τρεις μήνες δηλαδή) ήταν 30.000. Σε υπόμνημα της επιτροπής προσφύγων τον Φεβρουάριο του 1924 προς το αρμόδιο υπουργείο αναφέρεται ότι τον Αύγουστο του [[1923]] οι πρόσφυγες στη Σάμο ήταν 23.000 ενώ το 1924 είχαν απομείνει 15.270. Ο αριθμός αυτών των ανθρώπων αντιστοιχεί σε 3.700 οικογένειες εκ των οποίων οι 1880 επιθυμούσαν να μείνουν στη Σάμο. Στην πλειοψηφία τους επρόκειτο για αστούς επαγγελματίες που ασχολούνταν με τον καπνό. Οι τόποι όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα ήταν το Παλιόκαστρο, το Τηγάνι (Πυθαγόρειο), το Βαθύ και το Καρλόβασι.<ref>[http://www.samostimes.gr/portal2/index.php?option=com_content&view=article&id=45981:ta-prosfygika-tis-samou&catid=12&Itemid=142 Τα Προσφυγικά της Σάμου]</ref>.
====Κατοχή - Αντίσταση και Απελευθέρωση====
Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου πολέμου]] το νησί γνώρισε αρχικά Ιταλική κατοχή. Στο διάστημα αυτό αναπτύχθηκε ισχυρό κίνημα [[Εθνική Αντίσταση|Εθνικής Αντίστασης]]. Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών η Σάμος έμεινε για δύο μήνες ελεύθερη και την εξουσία ανέλαβαν οι αντάρτες. Τον Νοέμβριο του 1943 οι Γερμανοί προχώρησαν σε σφοδρούς βομβαρδισμούς. Το νησί πέρασε κάτω από γερμανική διοίκηση μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας.
==Αξιοθέατα==
Γραμμή 236 ⟶ 318 :
Το τμήμα διαθέτει πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών, με δύο κατευθύνσεις: Στατιστική και ανάλυση δεδομένων; Αναλογιστικά - Χρηματοοικονομικά μαθηματικά.
==Αθλητισμός==
| |||