Πτολεμαίος ΙΒ΄ Αυλητής: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Πτολεμαίος ΙΒ' Αυλητής ''' ( [[117 π.Χ.|117]] – [[51 π.Χ.]] ) ήταν ο δωδέκατος (ή ενδέκατος σύμφωνα με κάποιες εκδοχές) βασιλιάς της [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Δυναστείας των Πτολεμαίων]], η οποία κυβέρνησε την [[Αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτο]] καθ’ όλη τη διάρκεια της [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικής περιόδου]]. Ήταν γιος του βασιλιά [[Πτολεμαίος Θ' Λάθυρος|Πτολεμαίου Θ' Λάθυρου]] και άγνωστης μητέρας, κατά μια εκδοχή της [[Κλεοπάτρα Δ' της Αιγύπτου|Κλεοπάτρας Δ']]. Βασίλεψε κατά την περίοδο [[80 π.Χ.|80]] – [[58 π.Χ.]] και μετά από μια σύντομη διακοπή κατά την περίοδο [[55 π.Χ.|55]] – [[51 π.Χ.]] οπότε και πέθανε. Ο επίσημος τίτλος του ήταν ''Πτολεμαίος Νέος Διόνυσος Θεός Φιλοπάτωρ Φιλάδελφος'', ωστόσο έμεινε γνωστός ως «ο Αυλητής» ή «ο Νόθος».

 

{| cellpadding="0" cellspacing="0" style="padding: 0.3em; clear: right; float:right; margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background:#DEFFAD; text-align:center"

|-

Η άνοδος του Πτολεμαίου στο θρόνο σήμανε ρήξη στις σχέσεις της Αλεξάνδρειας με τη Ρώμη. Η Ρωμαίοι αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν το νέο βασιλιά. Στη Ρώμη εμφανίστηκε ένα επίσημο έγγραφο το οποίο υποστηρίχθηκε ότι αποτελούσε τη διαθήκη και τελευταία επιθυμία του Πτολεμαίου ΙΑ', ΄στην οποία, όπως στο παρελθόν έκαναν ο [[Άτταλος Γ' της Περγάμου]] και ο [[Πτολεμαίος Απίων]], κληροδοτούσε το βασίλειό του στη Ρώμη. Παράλληλα το [[75 π.Χ.]] έκαναν την εμφάνισή τους και άλλοι διεκδικητές του αιγυπτιακού θρόνου. Δεν ήταν άλλοι από τα παιδιά ή εγγόνια της Κλεοπάτρας Σελήνης Α'. Πράγματι η μητέρα τους ήταν το μοναδικό νόμιμο μέλος της δυναστείας που παρέμενε στη ζωή, και οι γιοι της πίστεψαν πως η Ρώμη θα υποστήριζε τα δικαιώματά τους. Εν τούτοις, τα πράγματα δεν έγιναν έτσι. Τη Ρώμη συνέφερε να υπάρχει στον αλεξανδρινό θρόνο ένας βασιλιάς περιορισμένης αναγνώρισης τον οποίο και θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν όποτε το έκριναν σκόπιμο, παρά ένας βασιλιάς που θα ένωνε τα βασίλεια της Αιγύπτου και των Σελευκιδών. Τα αγόρια απέτυχαν στη Ρώμη παρά τις αξιόλογες προσπάθειές τους και έπεσαν μάλιστα θύματα κλοπής στη [[Σικελία]], ενώ επέστρεφαν σπίτι.

 

Όπως είχαν τα πράγματα στη Ρώμη, τα πάντα μπορούσαν να εξασφαλιστούν με τη δωροδοκία. Για να διατηρήσει την εξουσία του ο Αυλητής έπρεπε να διαθέτει σημαντικό κομμάτι των εσόδων του κράτους για την εξαγορά Ρωμαίων ευγενών και πολιτικών. Η Ρώμη, αν και δεν άσκησε πίεση ώστε να προσαρτήσει την Αίγυπτο στις επαρχίες της, την κράτησε σε αδυναμία και αστάθεια, κατάσταση από την οποία οι φτωχές ικανότητες του βασιλιά της δεν κατάφεραν να την βγάλουν. Ακόμη και οι Ρωμαίοι που παραλάμβαναν τα χρήματα του δεν του έτρεφαν καμία εκτίμηση.

 

Ο Πτολεμαίος ΙΒ' έστειλε ένα σώμα από 8.000 ιππικό να βοηθήσουν τον Πομπηίο να κατακτήσει την [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνη]] για χάρη της Ρώμης. Οι Αλεξανδρινοί, που θυμούνταν την εποχή που η Παλαιστίνη ανήκε στην Αίγυπτο, έδειξαν σημάδια δυσαρέσκειας προς τον ανάξιο βασιλιά τους. Ο φόβος όμως μιας ενδεχόμενης εισβολής της Ρώμης τους απέτρεψε από το να επαναστατήσουν. Ο [[Διόδωρος ο Σικελιώτης]] που επισκέφτηκε την Αίγυπτο γύρω στο [[60 π.Χ.]] αναφέρει πως εκείνη την εποχή οι επισκέπτες από την [[Ιταλία]] λάμβαναν μεγάλης προσοχής από φόβο μήπως κάποιο περιστατικό οδηγούσε σε διπλωματικό επεισόδιο και πόλεμο με τη Ρώμη. Ωστόσο ο Διόδωρος ήταν μάρτυρας ενός περιστατικού όπου ένας Ρωμαίος που σκότωσε μια [[γάτα]] θανατώθηκε από το πλήθος – ο θρησκευτικός φανατισμός των Αιγυπτίων ξεπερνούσε τις όποιες πολιτικές ανησυχίες.

 

Το [[59 π.Χ.]], ο [[Ιούλιος Καίσαρ]], επικεφαλής του δημοκρατικού κόμματος, κατά τα φαινόμενα σχεδίαζε την κατάκτηση της Αιγύπτου σαν μέρος των πολιτικών του σχεδίων. Ωστόσο ο Πτολεμαίος κατάφερε, καταβάλλοντας το τεράστιο ποσό των 6.000 ταλάντων να εξαγοράσει την υποστήριξη του Καίσαρα. Ο τελευταίος πέρασε ένα νόμο βάσει του οποίου ο Πτολεμαίος Αυλητής αναγνωρίστηκε Βασιλιάς της Αιγύπτου και, με μια νέα συνθήκη, ένας από τους συμμάχους και φίλους του ρωμαϊκού λαού (amici et socii populi Romani) . Η συνθήκη αυτή όμως δεν ανέφερε το παραμικρό για την Κύπρο, όπου βασίλευε ο [[Πτολεμαίος της Κύπρου|Πτολεμαίος]], αδελφός του βασιλιά, από το [[80 π.Χ.]] Το [[58 π.Χ.]] ο τριβούνος Κλαύδιος, υποστηρικτής του Καίσαρα, πέρασε νόμο βάσει του οποίου Κύπρος ανακηρυσσόταν Ρωμαϊκή Επαρχία και ο [[Μάρκος Κάτων]] απεστάλη να αναγκάσει το βασιλιά να παραχωρήσει την εξουσία του. Η Ρώμη δεν είχε νόμιμη δικαιολογία για αυτή την πράξη, εκτός από το γεγονός πως ο βασιλιάς της Κύπρου ήταν βαθύπλουτος. Σε αντάλλαγμα για την εξουσία του τού προσφέρθηκε από τον Κάτωνα η αναγόρευσή του από τη Ρώμη σε αρχιερέα του Ναού της Αφροδίτης στην [[Πάφος|Πάφο]]. Ο βασιλιάς προτίμησε τελικά να αυτοκτονήσει και όλα του τα πλούτη μεταφέρθηκαν στη Ρώμη.

 

Η απώλεια της Κύπρου ήταν μεγάλη απώλεια για το πτολεμαϊκό κράτος και εξαγρίωσε τους Αλεξανδρινούς, οι οποίοι είδαν τον Πτολεμαίο ΙΒ' να εγκαταλείπει τον αδερφό του στην τύχη του. Από την άλλη, τα ποσά που πληρώνονταν για δωροδοκίες οδήγησαν σε οικονομική στενότητα τη χώρα και σε υποτίμηση του νομίσματός της. Το [[58 π.Χ.]] ο Πτολεμαίος πήγε στη Ρώμη για να διαμαρτυρηθεί ότι ο λαός του ήταν στα πρόθυρα της εξέγερσης και ζήτησε από το ρωμαϊκό στρατό να τον βοηθήσει στο να εξασφαλίσει τη θέση του. Τότε ο Κάτων ταπείνωσε το βασιλιά υποδεχόμενος με κυνισμό τον επισκέπτη του στο αποχωρητήριο.

 

Πίσω στην Αλεξάνδρεια διέμενε η οικογένεια του Αυλητή που δεν τον είχε συνοδέψει στη Ρώμη. Ο λαός αναγνώριζε ως κυβερνήτες τη [[Βερενίκη Δ' της Αιγύπτου|Βερενίκη Δ']], κόρη του Αυλητή, και την Κλεοπάτρα Ε' Τρύφαινα, τη σύζυγό του (ή μια κόρη του με το ίδιο όνομα κατά μια εκδοχή). Όπως και να έχει η τελευταία πέθανε αφήνοντας τη νεαρή Βερενίκη μόνη Βασίλισσα του Νείλου.

 

Η πρωτοβουλία του διοικητή της Συρίας να επέμβει στρατιωτικά στην Αίγυπτο, έξω από τη δικαιοδοσία του, ξεσήκωσε δυσαρέσκεια στην ταραγμένη πολιτικά Ρώμη. Ο Gabinius τελικά κλήθηκε να πληρώσει ένα πρόστιμο 10.000 ταλάντων και εξορίστηκε το [[54 π.Χ.]] Όπως και να είχαν τα πράγματα όμως, στην Αίγυπτο είχε αφήσει ισχυρή δύναμη να προστατεύει το θρόνο του Πτολεμαίου ΙΒ'. Αυτή ήταν και η εποχή που άρχισαν να κατατρέχουν τον Πτολεμαίο οι Ρωμαίοι δανειστές του, ιδιαίτερα κάποιος Rabirius Postumus. Για να ξεπληρώσει τον τελευταίο, ο βασιλιάς του απένειμε τον τίτλο του διοικητή που διαχειριζόταν τα οικονομικά του βασιλείου. Η στρατιωτική δύναμη που είχε εγκατασταθεί στην Αίγυπτο σε συνδυασμό με την οικονομική αφαίμαξη του [[Νείλος|Νείλου]] από έναν Ρωμαίο, προκάλεσαν μεγάλη δυσαρέσκεια στο λαό που θεώρησε αυτή την κατάσταση όχι μικρότερη συμφορά από την καθαρή κατάκτηση της χώρας. Πριν καλά κλείσει ένας χρόνος, λαϊκή επανάσταση έδιωξε τον Rabirius Postumus, ο οποίος όμως είχε προλάβει να βρει τεράστια ποσά και να τα ασφαλίσει έξω από τη χώρα. Τελικά δικάστηκε στη Ρώμη από την αντίπαλη φατρία και την υπεράσπισή του ανέλαβε ο [[Κικέρων]] με μια ομιλία που σώζεται μέχρι σήμερα.

 

Ο Πτολεμαίος ΙΒ' δεν έζησε για πολλά χρόνια μετά από την αποκατάστασή του. Πέθανε την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού του [[51 π.Χ.]], σε ηλικία μόλις 44 ή 45 ετών. Λίγο πριν πεθάνει όρισε την κόρη του [[Κλεοπάτρα Ζ' της Αιγύπτου|Κλεοπάτρα Ζ']] συμβασίλισσά του. Στη διαθήκη του όρισε εκείνη και τον αδερφό της [[Πτολεμαίος ΙΓ'|Πτολεμαίο ΙΓ']] βασιλείς. Για να προστατέψει το δικαίωμά τους αυτό όρισε εκτελεστές της διαθήκης τους Ρωμαίους.