Σαλβαδόρ Αλιέντε: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 10:
| εθνικότητα = Χιλιανή
| επάγγελμα = [[Ιατρός]]<br>Δημόσιος υπάλληλος
| πολιτικό_κόμμα = [[Σοσιαλιστικό Κόμμα της Χιλής]]<br>[[Λαϊκή Ενότητα (Χιλή)|Λαϊκή Ενότητα]]
| βραβεύσεις =
| σπουδές = [[Πανεπιστήμιο της Χιλής]]
Γραμμή 44:
| υπογραφή = [[Αρχείο:Salvador Allende signature.svg|125px]]
}}
Ο '''Σαλβαδόρ Αλιέντε''' (''Salvador Guillermo Allende Gossens'', [[26 Ιουνίου]] [[1908]] - [[11 Σεπτεμβρίου]] [[1973]]) ήταν [[Χιλιανοί|Χιλιανός]] ιατρός και πολιτικός, γνωστός ως ο πρώτος [[Μαρξισμός|μαρξιστής]] που έγινε πρόεδρος χώρας μέσω ανοικτών εκλογών<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3089846.stm Profile: Salvador Allende] BBC</ref>. Υπηρέτησε ως Πρόεδρος της Χιλής από το 1970 έως το 1973, όταν ανατράπηκε με ένα [[Πραξικόπημα στη Χιλή (1973)|πραξικόπημα]] (το οποίο είχε την υποστήριξη των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένων Πολιτειών]]) από τον [[Αουγούστο Πινοσέτ]].
 
== Βιογραφία ==
Γραμμή 52:
 
=== Η εκλογή του 1970 ===
Στις [[4 Σεπτεμβρίου]] του [[1970]] πραγματοποιήθηκαν στη Χιλή οι πιο κρίσιμες προεδρικές εκλογές της ιστορίας της, καθώς για πρώτη φορά διαγραφόταν πιθανότατο το ενδεχόμενο να εκλεγεί πρόεδρος ο 62χρονος Σαλβαδόρ Αλιέντε, επικεφαλής της [[Λαϊκή Ενότητα (Χιλή)|Λαϊκής Ενότητας]], όπου συστεγάζονταν σοσιαλιστές, κομμουνιστές και ριζοσπάστες καθολικοί. Αν και η Χιλή διακρινόταν για την σχετικά ομαλή -με τα λατινοαμερικανικά κριτήρια- κοινοβουλευτική της ζωή, οι διεθνείς παρατηρητές είχαν ζωηρές αμφιβολίες στο κατά πόσο ήταν δυνατό να έρθει ειρηνικά και ανεμπόδιστα στην εξουσία αριστερή κυβέρνηση, σε μια περιοχή που οι [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής]] θεωρούσαν ως την "πίσω αυλή" τους. Αναμφίβολα, το πρόγραμμα της Λαϊκής Ενότητας ήταν πολύ προωθημένο. Λίγες εβδομάδες πριν τις εκλογές, ο Αλιέντε υποσχέθηκε μια "αντιιμπεριαλιστική αντιολιγαρχική κυβέρνηση", η οποία θα αντικαθιστούσε τη Βουλή και τη Γερουσία με μια Λαϊκή Εθνοσυνέλευση.
 
Δεσμεύτηκε να προχωρήσει σε μεγάλης κλίμακας αγροτική μεταρρύθμιση εις βάρος της μεγάλης ιδιοκτησίας και εξήγγειλε την εθνικοποίηση όλων των ξένων επιχειρήσεων και τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων και των τεράστιων αμερικανικών επενδύσεων στα σημαντικότατα, για την οικονομία της Χιλής, ορυχεία χαλκού. Όλα αυτά έκαναν πολλούς να πιστεύουν ότι στις εκλογές της 4ης Σεπτεμβρίου δεν υπήρχε απλά ζήτημα εκλογής προέδρου, αλλά ζήτημα επιλογής κοινωνικού καθεστώτος. Η προεκλογική περίοδος διεξήχθη σε κλίμα οξύτατης πόλωσης, ενώ στις επανειλημμένες συγκρούσεις μεταξύ οργανωμένων ομάδων αντιφρονούντων έχασαν τη ζωή τους 6 άτομα και τραυματίστηκαν πάνω από 200. Το βράδυ της 4ης Σεπτεμβρίου, το Σαντιάγο και οι άλλες πόλεις της Χιλής πλημμύρισαν από σημαίες της Λαϊκής Ενότητας και σφυροδρέπανα, καθώς τα αποτελέσματα έδωσαν μικρό αλλά σαφές προβάδισμα στον υποψήφιο της Αριστεράς, ο οποίος συγκέντρωσε το 36,3% των ψήφων, έναντι 34,9% του δεξιού υποψηφίου Αλεσάντρι, και 27,8% του κεντρώου Τόμιτς. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο πρόεδρος θα εκλεγόταν μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων από το Κογκρέσο της Χιλής, όπου οι συσχετισμοί διαγράφονταν ευνοϊκοί για τον Αλιέντε: Το Εθνικό Κόμμα της Δεξιάς είχε μόνο το 21% των βουλευτών, ενώ τα κόμματα της Αριστεράς είχαν το 45% των εδρών (εκ των οποίων το 17% αντιπροσώπευαν οι βουλευτές του Κ.Κ.) και το ρυθμιστικό, υπό τους διαμορφωμένους συσχετισμούς, Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα είχε το 31%. Εν όψει της αποφασιστικής αναμέτρησης, ο Αλιέντε προσπάθησε αφενός μεν να εδραιώσει την κοινωνική του βάση, ανανεώνοντας τις φιλολαϊκές του δεσμεύσεις ενώπιον της διοίκησης της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών, αφετέρου δε να καθησυχάσει, με μετριοπαθείς συνεντεύξεις, τις ανησυχίες της χιλιανής ελίτ που πανικόβλητη φυγάδευε τα κεφάλαιά της στις τράπεζες του εξωτερικού. Στις [[5 Οκτωβρίου]], το συνέδριο του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος αποφάσισε με 271 ψήφους σε σύνολο 462, να υποστηρίξει τον Αλιέντε.
 
Οι βαριές υποψίες έγιναν καταθλιπτικές ανησυχίες στις [[22 Οκτωβρίου]], δύο μόλις μέρες πριν από την εκλογή, όταν συμμορία της ακροδεξιάς{{Εκκρεμεί (πηγή?)παραπομπή|σχόλιο=}} τραυμάτισε θανάσιμα σε ενέδρα τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, στρατηγό Ρενέ Σνάιντερ, ο οποίος είχε δηλώσει ότι ο στρατός θα σεβαστεί την όποια επιλογή του Κογκρέσου και αποτελούσε αποφασιστικό εμπόδιο σε οποιοδήποτε σχέδιο πραξικοπήματος. Η τελική ψηφοφορία έγινε στη μεγαλοπρεπή αίθουσα του Κογκρέσου στις [[24 Οκτωβρίου]] και κατέληξε, όπως αναμενόταν, σε θρίαμβο του Αλιέντε που συγκέντρωσε 135 ψήφους έναντι μόλις 35 του Αλεσάντρι. Στην ομιλία του μετά την νίκη του ο Αλιέντε είπε: «''Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό''».
 
Την επόμενη μέρα πέθανε ο στρατηγός Σνάιντερ και ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος δήλωσε ότι ενδεχόμενη προσπάθεια ανατροπής του με τη βία των όπλων θα τσακιστεί από την "επαναστατική βία" των λαϊκών μαζών. Στις [[30 Οκτωβρίου]] ο Αλιέντε ανακοίνωσε την 15μελή κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και τρεις κομμουνιστές. Ισάριθμα μέλη της ήταν στο παρελθόν εργάτες. Η ορκωμοσία του νέου προέδρου, ο οποίος, αν και δηλωμένος άθεος και ενεργός τέκτων είχε μεγάλες συμπάθειες στους καθολικούς κύκλους, έγινε στον καθεδρικό ναό του Σαντιάγο, στις [[3 Νοεμβρίου]]. Μετά τη λαμπρή τελετή, ο σοσιαλιστής ηγέτης περιόδευσε με ανοικτό αυτοκίνητο στο κέντρο της πόλης και δύο μέρες αργότερα, μιλώντας στην πρώτη, ύστερα από τη νίκη του, ανοιχτή λαϊκή συγκέντρωση, εξήγγειλε το μανιφέστο του για έναν "δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό". Λίγο αργότερα, στις [[21 Δεκεμβρίου]], έκανε πράξη μια από τις βασικότερες προεκλογικές εξαγγελίες του, ανακοινώνοντας από τον εξώστη του Προεδρικού Μεγάρου την εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού και των ξένων τραπεζών. Το χιλιανικό "πείραμα" της ειρηνικής σοσιαλιστκής αλλαγής είχε αρχίσει<ref>''Ο Αλιέντε γίνεται πρόεδρος της Χιλής'', Ιστορικό Λεύκωμα 1970, σελ. 98-103, Καθημερινή (1998)</ref>.
Γραμμή 62:
Ο Αλιέντε άρχισε να εφαρμόζει ένα ευρύτατο πρόγραμμα σοσιαλιστικών μεταρρυθμίσεων κρατικοποιώντας μεγάλες εκτάσεις γης, τον ορυκτό πλούτο της χώρας και τις τράπεζες. Το πρόγραμμα του Αλιέντε περιελάμβανε αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας σε δημόσιο, μικτό και ιδιωτικό τομέα, εξωτερική πολιτική διεθνούς αλληλεγγύης και εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και νέα θεσμική οργάνωση του κράτους, ως λαϊκού πλέον κράτους, με την ίδρυση ενός ενιαίου σώματος αντιπροσώπων. Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ένωσης πρότεινε επίσης την [[εθνικοποίηση]] των κύριων [[ορυχείο|ορυχείων]] χαλκού της Χιλής, που άνηκαν σε ξένα συμφέροντα, κυρίως των ΗΠΑ. Ορισμένες χαρακτηριστικές μεταρρυθμίσεις κατά το πρώτο διάστημα της προεδρίας του Αλιέντε περιλάμβαναν την ανακατανομή εκατομμυρίων [[στρέμμα|στρεμμάτων]] γης σε ακτήμονες ως μέρος της αγροτικής μεταρρύθμισης, αύξηση μισθών στις [[ένοπλες δυνάμεις]] και παροχή δωρεάν [[γάλα|γάλατος]] στα παιδιά. Επίσης, ιδρύθηκαν ο Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Ιθαγενών Πληθυσμών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης των Μαπούτσε για να καλύψουν τις ανάγκες των αυτοχθόνων κατοίκων της Χιλής.
 
Παράλληλα, ο Αλιέντε εφάρμοσε νέα εξωτερική πολιτική, ξεκινώντας τη συνεργασία πρώτα με τη [[Κίνα]] και στη συνέχεια με την [[Κούβα]]. Η πολιτική του αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με τα συμφέροντα των [[ΗΠΑ]], με συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών να ψυχραθούν. Ο τότε ένοικος του λευκού οίκου Νίξον είπε χαρακτηριστικά: "Τώρα με τον Κάστρο στην Κούβα και τον Αλιέντε στη Χιλή έχουμε στην Λατινική Αμερική ένα κόκκινο σάντουιτς και μοιραία όλη θα γίνει κόκκινη". Δύο χρόνια αργότερα από την εκλογή του άρχισε να καλπάζει ο πληθωρισμός και να πλήττεται βεβαίως η μεσαία τάξη.
 
Επειδή ο Αλιέντε είχε στο πρόγραμμα του να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού, τα οποία ανήκαν σε Αμερικάνους ιδιώτες, έπρεπε να ανατραπεί. Έτσι, ο [[Ρίτσαρντ Νίξον|Νίξον]] αποφάσισε να ανατρέψει τον Αλιέντε. Το έργο αυτό το αναθέτει στην C.I.A. και οργανωτής του [[Πραξικόπημα στη Χιλή (1973)|πραξικοπήματος]] επιλέγεται ο [[Χένρυ Κίσινγκερ]]. Οι μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α. προσπαθούν να δωροδοκήσουν τον στρατό της Χιλής, αλλά ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Ρενέ Σνάιντερ ήταν πιστός στο σύνταγμα και η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Ο Σνάιντερ βρέθηκε δολοφονημένος λίγες μέρες μετά.
Έπειτα από αυτό ο Λευκός Οίκος διέταξε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας. Η δεύτερη απόπειρα δωροδοκίας στέφθηκε με επιτυχία. Οι φορτηγατζήδες που μετέφεραν τα τρόφιμα σταμάτησαν να κάνουν την δουλειά τους. Το κόστος αυτής της απεργίας ήταν 200 εκατομμύρια δολάρια για το κράτος της Χιλής, ενώ η C.I.A. είχε ξοδέψει τα διπλάσια. Παρ’ όλα τα δεινά που περνούσε η χώρα, η δημοτικότητα του Αλιέντε συνεχώς αυξανόταν. Κατόπιν αυτού οι Αμερικανοί οργάνωσαν το σχέδιο Ζ. Τον Ιούνιο του 1973 οργανώνεται ένα δεύτερο πραξικόπημα, που κατεστάλη από τη νόμιμη ηγεσία του στρατού και τον στρατηγό Πρατς. Μετά την καταστολή ο στρατηγός Πρατς συμβούλεψε τον Αλιέντε να δώσει όπλα στο λαό ανοίγοντας τα οπλοστάσια. Ο Αλιέντε όμως, όντας πιστός στις αξίες του, του απάντησε: "Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε ειρηνικές αξίες και όχι στηνστη βία".
 
== Θάνατος ==