Αυστροουγγαρία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{Κουτί πληροφοριώνΠληροφορίες πρώην χώρας

Ορισμένες περιοχές, όπως η [[Γαλικία (Ανατολική Ευρώπη)|Πολωνική Γαλικία]] στην Αυστριακή Αυτοκρατορία και η Κροατία (επίσημα Βασίλειο Κροατίας-Σλαβονίας-Δαλματίας}), ακόμη και η [[Βασίλειο της Δαλματίας|Δαλματία]] στο Βασίλειο της Ουγγαρίας, διέθεταν αυτόνομο καθεστώς, το καθένα με τις δικές του μοναδικές κυβερνητικές δομές.

Η εφαρμογή αυτού του κανόνα οδήγησε σε αρκετές διαμάχες, καθώς όλα εξαρτώνταν από το ποια είναι η εθιμική ή ''landesüblich'' γλώσσα σε κάθε περιοχή. Οι Γερμανοί, η παραδοσιακή γραφειοκρατική, κεφαλαιοκρατική και πολιτισμική ελίτ, απαιτούσαν την αναγνώριση των γερμανικών ως εθιμικής γλώσσας σε όλες τις περιοχές της αυτοκρατορίας. Ενώ τα Ιταλικά θεωρούνταν μια παλιά, πολιτισμική γλώσσα (Kultursprache) από τους γερμανόφωνους διανοούμενους και πάντα της αναγνωρίζονταν ίσα δικαιώματα ως [[επίσημη γλώσσα]] της αυτοκρατορίας, οι Γερμανοί δεν ήθελαν να αποδεχτούν τις [[Σλαβικές γλώσσες]] ως ισότιμες των Γερμανικών. Σε μια περίπτωση ο Κόμης Α. Aουερσπεργκ εισήλθε στη Δίαιτα της Καρνιόλας μεταφέροντας αυτό που ισχυριζόταν ότι είναι ολόκληρο το [[Σώμα κειμένων|σώμα]] της [[Σλοβενική γλώσσα|Σλοβενικής]] λογοτεχνίας υπό μάλης, για να διακηρύξει ότι η [[Σλοβενική γλώσσα]] δεν μπορούσε να αντικατασταθεί από τη Γερμανική ως γλώσσα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Τα επόμενα χρόνια πραγματοποιήθηκε η αναγνώριση πολλών γλωσσών, τουλάχιστον στην Αυστρία. Σειρά νόμων από το 1867 παραχώρησαν στην [[Κροατική γλώσσα]] το ίδιο καθεστώς με την Ιταλική στη [[Δαλματία]]. Από το 1882 οι [[Σλοβένοι]] είχαν την πλειοψηφία στη Δίαιτα της Καρνιόλας και στην πρωτεύουσα [[Λιουμπλιάνα|Λάιμπαχ (Λιουμπλιάνα)]] και αντικατέστησαν τα Γερμανικά με τα Σλοβενικά ως βασική τους επίσημη γλώσσα. Η [[Γαλικία (Ανατολική Ευρώπη)|Γαλικία]] όρισε τα Πολωνικά αντί των Γερμανικών το 1869 ως συνήθη γλώσσα της κυβέρνησης. Οι ίδιοι οι Πολωνοί μεροληπτούσαν σε βάρος της ουκρανικής μειονότητας και τα ουκρανικά δεν έγιναν ποτέ επίσημη γλώσσα.

Οι πιο έντονες γλωσσικές διαμάχες έλαβαν χώρα στη [[Βοημία]], όπου οι τσεχόφωνοι αποτελούσαν πλειοψηφία και διεκδικούσαν ίσο καθεστώς για τη γλώσσα τους με τα Γερμανικά, ακόμα και στις γερμανόφωνες περιοχές της «[[Σουδητία]]ς» (γερμ. Sudetenland, η ονομασία είναι μεταγενέστερη). Οι Τσέχοι ζουσαν κυρίως στη Βοημία από τον 6ο αιώνα και Γερμανοί μετανάστες είχαν αρχίσει να εγκαθίστανται στις ακραίες περιοχές της Βοημίας από το 13ο αιώνα. Το σύνταγμα του 1627 κατέστησε τη Γερμανική δεύτερη επίσημη γλώσσα και ίση με την Τσεχική. Οι γερμανόφωνοι έχασαν την πλειοψηφία στη Δίαιτα της Βοημίας το 1880 καθώς και στις πόλεις της [[Πράγα]]ς και του [[Πίλζεν]] (αν και κατάφεραν να διατηρήσουν ισχνή πλειοψηφία στο [[Μπρνο|Μπρνο (Μπρυν)]]. Έτσι το παλιό [[Πανεπιστήμιο του Καρόλου|Καρολιανό Πανεπιστήμιο της Πράγας]], όπου επικρατούσαν οι γερμανόφωνοι, χωρίστηκε το 1882 σε γερμανόφωνο και τσεχόφωνο τμήμα.

Συγχρόνως η Ουγγρική κυριαρχία αντιμετώπιζε προκλήσεις από τις τοπικές πλειοψηφίες των [[Ρουμάνοι|Ρουμάνων]] στην [[Τρανσυλβανία]] και στο ανατολικό [[Βανάτο]], των [[Σλοβάκοι|Σλοβάκων]] στη σημερινή [[Σλοβακία]] και των [[Σέρβοι|Σέρβων]] και των [[Κροάτες|Κροατών]] στις χώρες του στέμματος της Κροατίας και της Δαλματίας (σημερινή [[Κροατία]]), στη [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη]], καθώς και στη Βοϊβοντίνα. Οι Ρουμάνοι και οι Σέρβοι άρχισαν να επιζητούν την ένωση με τους ομοεθνείς και ομογλώσσους τους στα νεοϊδρυθέντα κράτη της Ρουμανίας και της Σερβίας.

Η θέση τους ήταν αμφιλεγόμενη. Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη υπήρχαν [[αντισημιτισμός|αντισημιτικά]] κόμματα και κινήματα, αλλά η Βιέννη και η Βουδαπέστη δεν πραγματοποίησαν [[πογκρόμ]] ούτε εφάρμοσε κάποια επίσημη αντισημιτική πολιτική. Φοβόντουσαν ότι μια τέτοια εθνική βία θα μπορούσε να πυροδοτήσει άλλες εθνικές μειονότητες και να κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα. Τα αντισημιτικά κόμματα παρέμειναν στο περιθώριο της πολιτικής ζωής λόγω της χαμηλής δημοτικότητάς τους στους ψηφοφόρους στις βουλευτικές εκλογές.

Την περίοδο εκείνη η πλειοψηφία των Εβραίων της Αυστροουγγαρίας ζούσε σε μικρές πόλεις (''στετλ'') στη Γαλικία και σε αγροτικές περιοχές στην Ουγγαρία και στη Βοημία, ενώ υπήρχαν μεγάλες κοινότητες στη Βιέννη, τη Βουδαπέστη, την Πράγα και άλλες μεγάλες πόλεις. Από τις στρατιωτικές δυνάμεις των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Αυστροουγγρικός στρατός ήταν σχεδόν ο μόνος που προήγαγε κανονικά Εβραίους σε θέσεις διοίκησης. Ενώ ο εβραϊκός πληθυσμός των χωρών της Δυαδικής Μοναρχίας ήταν περίπου πέντε τοις εκατό, οι Εβραίοι αποτελούσαν σχεδόν το 18% των εφέδρων αξιωματικών. <br /> <br /> Χάρη στους σύγχρονους νόμους του συντάγματος και στην καλοσύνη του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ οι Αυστριακοί Εβραίοι κατέληξε να θεωρούν την εποχή της Αυστροουγγαρίας ως χρυσή εποχή της ιστορίας τους.<ref>David S. Wyman, Charles H. Rosenzveig: ''The World Reacts to the Holocaust''. (page: 474)</ref> Το 1910 περίπου 900.000 Εβραίοι αποτελούσαν περίπου το 5% του πληθυσμού της Ουγγαρίας και περίπου το 23% των πολιτών της Βουδαπέστης. Οι Εβραίοι αντιπροσώπευαν το 54% των ιδιοκτητών εμπορικών επιχειρήσεων, το 85% των διευθυντών και ιδιοκτητών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και το 62% του συνόλου των εργαζομένων στο εμπόριο <ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/hungary/25.htm |title=Hungary – Social Changes |publisher=Countrystudies.us |accessdate=19 November 2013}}</ref>

Οι δύο σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι ήταν παραδοσιακά η Γερμανία (1910: το 48% των εξαγωγών, το 39% των εισαγωγών) και η Μεγάλη Βρετανία (1910: σχεδόν το 10% των εξαγωγών, 8% των εισαγωγών), τρίτος ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ακολουθούσαν η Ρωσία, η Γαλλία, η Ελβετία, η Ρουμανία, τα Βαλκανικά κράτη και η Νότια Αμερική. <ref name=ah1911/> Ωστόσο το εμπόριο με τη γεωγραφικά γειτονική Ρωσία είχε σχετικά μικρή βαρύτητα (1910: 3% των εξαγωγών / κυρίως μηχανές για τη Ρωσία, 7% των εισαγωγών / κυρίως πρώτες ύλες από τη Ρωσία).

Το πρώτο ουγγρικό αεροσκάφος που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε πέταξε στο Ρακόσμεζο στις 4 Νοεμβρίου 1909<ref>http://mek.oszk.hu/02100/02185/html/812.html</ref> 1909.<ref>The American Institute of Aeronautics and Astronautics (AIAA): [http://www.aiaa.org/Secondary.aspx?id=356 History of Flight from Around the World]: Hungary article.</ref> Το πρώτο ουγγρικό αεροπλάνο, κινούμενο με ακτινωτή μηχανή, κατασκευάστηκε το 1913. Μεταξύ του 1913 και του 1918 άρχισε να αναπτύσσεται η ουγγρική βιομηχανία αεροσκαφών. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σε αυτά τα εργοστάσια παράγονταν αεροσκάφη μαχητικά, βομβαρδιστικά και αναγνώρισης. Τα σημαντικότερα εργοστάσια αεροναυπηγικής ήταν τα ''Weiss Manfred Works'', η ''GANZ Works'' και η ''Hungarian Automobile Joint Stock Company Arad''.

Η πρώτη ουγγρική ατμομηχανή λειτούργησε στις 15 Ιουλίου 1846 μεταξύ [[Βουδαπέστη|Πέστης]] και Βατς.<ref>Mikulas Teich, Roy Porter: The Industrial Revolution in National Context: Europe and the USA (page: 266.)</ref> Το 1890 οι περισσότερες μεγάλες ουγγρικές ιδιωτικές σιδηροδρομικές εταιρείες εθνικοποιήθηκαν ως συνέπεια της κακής διαχείρισής τους, εκτός από την ισχυρή αυστριακής ιδιοκτησίας ''Kaschau-Oderberger Bahn (KsOd)'' και την αυστροουγγρική ''Südbahn (SB / DV)''. Επίσης εντάχθηκαν στο σύστημα τιμολογίων ζώνης των ''MÁV'' (Κρατικών Σιδηροδρόμων της Ουγγαρίας). Το 1910 το συνολικό μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου του Ουγγρικού Βασιλείου έφθασε τα 22,869 χλμ., που συνέδεε περισσότερους από 1.490 οικισμούς. Σχεδόν το ήμισυ (52%) των σιδηροδρόμων της αυτοκρατορίας κατασκευάστηκαν στην Ουγγαρία, έτσι η πυκνότητα του δικτύου εκεί ήταν υψηλότερη από εκείνη στο Αυστριακό τμήμα. Αυτό κατέταξε τους ουγγρικούς σιδηροδρόμους 6ους πυκνότερους στον κόσμο (μπροστά από χώρες όπως η Γερμανία ή η Γαλλία).<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=a9csmhIT_BQC&pg=PA149&dq=%22steel+output%22+%22austria-hungary%22|title=History Derailed: Central and Eastern Europe in the Long Nineteenth Century|author=Iván T. Berend|language=Hungarian|page=152|publisher=University of California Press|year=2003|isbn=9780520232990}}</ref>

Bουδαπέστη:

Η Γραμμή 1 του Μετρό της Bουδαπέστη (αρχικά "Εταιρεία Υπόγειου Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου Φραγκίσκος Ιωσήφ") είναι η δεύτερη παλαιότερη υπόγεια σιδηροδρομική γραμμή στον κόσμο<ref>Kogan Page: ''Europe Review 2003/2004'', fifth edition, Wolden Publishing Ltd, 2003, [https://books.google.com/?id=Hwi0s3I5jLEC&pg=PA174&dq=%22The+world%27s+second-oldest+undergound%2Fmetro+system+after+London+is+identified+by+large%22 page 174]</ref> (η πρώτη είναι η Mητροπολιτική Γραμμή του Υπόγειυ του Λονδίνου και η τρίτη είναι της [[Γλασκώβη]]ς) και η πρώτη στην ηπειρωτική Ευρώπη. Κατασκευάστηκε από το 1894 ως το 1896 και εγκαινιάσθηκε στις 2 Μαΐου 1896.<ref>{{cite web|url=http://www.bkv.hu/en/the_history_of_bkv/the_history_of_bkv_part_1 |title=The History of BKV, Part 1 |publisher=Bkv.hu |date=22 November 1918 |accessdate=25 March 2013}}</ref> Το 2002 καταχωρήθηκε ως [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς]] της [[Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών|UNESCO]] .<ref>{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/news/156|title=UNESCO World Heritage Centre – World Heritage Committee Inscribes 9 New Sites on the World Heritage List|author=UNESCO World Heritage Centre|publisher=whc.unesco.org}}</ref>

Ρωσικές (Πανσλαβιστικές) οργανώσεις έστειλαν βοήθεια στους επαναστάτες των Βαλκανίων και πίεσαν έτσι την κυβέρνηση του Τσάρου να κηρύξει τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1877 στο όνομα της προστασίας των Ορθοδόξων Χριστιανών. <Refref name = "Kann 1974" /> Αδυνατώντας να μεσολαβήσει μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ρωσίας για τον έλεγχο της Σερβίας, η Αυστροουγγαρία δήλωσε ουδετερότητα όταν η σύγκρουση μεταξύ των δύο δυνάμεων κλιμακώθηκε σε [[Ρωσοτουρκικός Πόλεμος (1877-1878)|πόλεμο]]. Με τη βοήθεια της Ρουμανίας και της Ελλάδας η Ρωσία νίκησε τους Οθωμανούς και με τη [[Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου]] προσπάθησε να δημιουργήσει μια μεγάλη ρωσόφιλη Βουλγαρία. Αυτή η συνθήκη πυροδότησε διεθνή ανησυχία που παρά λίγο να προκαλέσει γενικό ευρωπαϊκό πόλεμο. Η Αυστροουγγαρία και η Βρετανία φοβήθηκαν ότι μια μεγάλη Βουλγαρία θα γινόταν δορυφόρος της Ρωσίας, που θα επέτρεπε στον τσάρο να κυριαρχήσει στα Βαλκάνια. Ο [[Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου]] [[Μπέντζαμιν Ντισραέλι]] μετέφερε πολεμικά πλοία να λάβουν θέση εναντίον της Ρωσίας για να ανακόψει την άνοδο της ρωσικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο, εγγύτατα στο διάδρομο της Βρετανίας μέσω της [[Διώρυγα του Σουέζ|Διώρυγας του Σουέζ]]..<ref>Rene Albrecht-Carrie, ''A Diplomatic History of Europe Since the Congress of Vienna'' (1973) CH 6</ref>

Το [[Συνέδριο του Βερολίνου]] ανέτρεψε τη ρωσική νίκη διαιρώντας το μεγάλο Βουλγαρικό κράτος που η Ρωσία είχε αποκόψει από την Οθωμανική επικράτεια και αρνούμενη σε οποιοδήποτε τμήμα της Βουλγαρίας πλήρη ανεξαρτησία από τους Οθωμανούς. Η Αυστρία κατέλαβε τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη για να αποκτήσει επιρροή στα Βαλκάνια. Η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Ρουμανία έγιναν πλήρως ανεξάρτητες. Παρ 'όλα αυτά τα Βαλκάνια παρέμειναν τόπος πολιτικής αναταραχής με μεγάλες φιλοδοξίες για ανεξαρτησία και ανταγωνισμούς των μεγάλων δυνάμεων. Κατά το [[Συνέδριο του Βερολίνου]] το 1878 ο Υπουργός Εξωτερικών [[Γκιούλα Αντράσυ]] κατάφερε να αναγκάσει τη Ρωσία να αποσυρθεί από περαιτέρω αιτήματα στα Βαλκάνια. Το αποτέλεσμα ήταν να διαλυθεί η [[Μεγάλη Βουλγαρία]] και να εγγυηθεί η ανεξαρτησία της Σερβίας.Την ίδια χρονιά, με τη στήριξη της Βρετανίας, η Αυστροουγγαρία τοποθέτησε στρατεύματα στη Βοσνία για να εμποδίσει τους Ρώσους να επεκταθούν στη γειτονική Σερβία. Ως άλλο μέτρο για να κρατήσει τους Ρώσους έξω από τα Βαλκάνια, η Αυστροουγγαρία σχημάτισε μια συμμαχία, τη Μεσόγειο Συμφωνία, με τη Βρετανία και την Ιταλία το 1887 και συνήψε αμοιβαία αμυντικά σύμφωνα με τη Γερμανία το 1879 και τη Ρουμανία το 1883 ενάντια σε πιθανή ρωσική επίθεση. Μετά το Συνέδριο του Βερολίνου οι ευρωπαϊκές δυνάμεις προσπάθησαν να εξασφαλίσουν τη σταθερότητα μέσω μιας σύνθετης σειράς συμμαχιών και συνθηκών.

Η Δίαιτα (''Sabor'') της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που συγκροτήθηκε αποτελείτο από ένα ενιαίο Σώμα, εκλεγμένο με την αρχή της εκπροσώπησης συμφερόντων. Αριθμούσε 92 μέλη. Από αυτά τα 20 αποτελούσαν εκπρόσωποι όλων των θρησκευτικών ομολογιών, ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου, ο πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου και ο Δήμαρχος του Σαράγεβο. Υπήρχαν ακόμη 72 βουλευτές, εκλεγμένοι από τρεις εκλεκτορικές ομάδες. Η πρώτη περιλάμβανε τους μεγάλους γαιοκτήμονες, τους υψηλότερα φορολογούμενους και τους ανθρώπους που είχαν φτάσει σε κάποιο επίπεδο εκπαίδευσης, ανεξάρτητα από το ποσό που κατέβαλαν σε φόρους. Στη δεύτερη ανήκαν οι κάτοικοι των πόλεων που δεν είχαν τα προσόντα να ψηφίσουν στην πρώτη και στην τρίτη οι κάτοικοι της υπαίθρου, που ομοίως αποκλείονταν από την πρώτη ομάδα. Με αυτό το σύστημα συνδυαζόταν η ομαδοποίηση των εντολών και των εκλογέων σύμφωνα με τα τρία επικρατούντα δόγματα (Καθολικό, Σερβικό Ορθόδοξο, Μουσουλμανικό). <ref name=b1911/>

Στις 28 Ιουνίου 1914 ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος επισκέφθηκε την πρωτεύουσα της [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη |Βοσνίας]] [[Σαράγεβο]]. Μια ομάδα έξι δολοφόνων (Τσβιέτκο Πόποβιτς, [[Γκαβρίλο Πρίντσιπ]], Μούχαμεντ Μεχμέντμπασιτς, Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς, Τρίφκο Γκράμπεζ, Βάσο Τσουμπρίλοβιτς) από την εθνικιστική ομάδα ''Mlada Bosna'' (Νέα Βοσνία), εξοπλισμένη από τη ''Μαύρη Χείρα'' (μυστική Σερβική στρατιωτική οργάνωση), είχε συγκεντρωθεί στο δρόμο όπου θα περάσει η αυτοκινητοπομπή του Αρχιδούκα. Ο Τσαμπρίνοβιτς έριξε μια [[χειροβομβίδα]] στο αυτοκίνητο, αλλά αστόχησε. Τραυμάτισε μερικά άτομα εκεί κοντά και η συνοδεία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου μπόρεσε να συνεχίσει. Οι άλλοι δολοφόνοι απέτυχαν να δράσουν καθώς τα αυτοκίνητα τους προσπέρασαν γρήγορα. Περίπου μια ώρα αργότερα, όταν ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος επέστρεφε από μια επίσκεψη στο Νοσοκομείο του Σαράγεβο, η συνοδεία έστριψε κατά λάθος σε ένα δρόμο όπου συμπτωματικά βρισκόταν ο [[Γκαβρίλο Πρίντσιπ]] . Με το πιστόλι ο Πρίντσιπ πυροβόλησε και σκότωσε το Φραγκίσκο Φερδινάνδο και τη σύζυγό του Σοφία. Η αντίδραση μεταξύ του αυστριακού λαού ήταν ήπια, σχεδόν αδιάφορη. Οπως έγραψε αργότερα ο Τσέχος ιστορικός Z.A.B. Zeman: «Το γεγονός δεν κατάφερε να κάνει σχεδόν καμία εντύπωση. Την Κυριακή και τη Δευτέρα [28 και 29 Ιουνίου], τα πλήθη στη Βιέννη άκουγαν μουσική και έπιναν κρασί, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα."<ref name="history">{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/european-powers-maintain-focus-despite-killings-in-sarajevo |title=European powers maintain focus despite killings in Sarajevo&nbsp;— History.com This Day in History&nbsp;— 6/30/1914 |publisher=History.com |accessdate=11 Σεπτεμβρίου 2011}}</ref>

Στα μετόπισθεν τα τρόφιμα σπάνιζαν όλο και περισσότερο, όπως και τα καύσιμα για θέρμανση. Ο αριθμός των χοίρων μειώθηκε κατά 90%, όπως και οι φθίνουσες ποσότητες ζαμπόν και μπέικον του Στρατού. Η Ουγγαρία, με την ευρεία γεωργική βάση της, τροφοδοτείτο κάπως καλύτερα. Ο Στρατός κατέλαβε παραγωγικές γεωργικές περιοχές στη Ρουμανία και αλλού, αλλά αρνήθηκε να επιτρέψει την αποστολή τροφίμων στους πολίτες στα μετόπισθεν. Το ηθικό έπεφτε χρόνο με το χρόνο και οι διαφορετικές εθνικότητες εγκατέλειψαν την Αυτοκρατορία και έψαχναν τρόπους για να εδραιώσουν τα δικά τους εθνικά κράτη. <Refref> Maureen Healy, «Βιέννη και η πτώση της αυτοκρατορίας των Αψβούργων: Ο συνολικός πόλεμος και η καθημερινή ζωή στον παγκόσμιο πόλεμο ΕΓΩ'' (2007)</ref>

Η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία επιστράτευσε 7.8 εκατομμύρια στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Α΄ΠΠ. <ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=EHI3PCjDtsUC&pg=PA172&dq=Direct+and+Indirect+Costs+of+the+Great+World+War&hl=bg&cd=5#v=onepage&q=Direct%20and%20Indirect%20Costs%20of%20the%20Great%20World%20War&f=false|title=The European Powers in the First World War|author=Spencer Tucker|year=1996|publisher=|page=173}}</ref> Ο Στρατηγός φον Χέτσεντορφ ήταν ο Αρχηγός του Αυστροουγγρικού Γενικού Επιτελείου. Ο Φραγκίσκος Ιωσήσ Α΄, υπέργηρος για να διοικεί το στρατό, όρισε τον [[Φρειδερίκος του Τέσεν|Αρχιδούκα Φρειδερίκο της Αυστρίας και Δούκα του Τέσεν]] Ανώτατο Διοικητή Στρατού (''Armeeoberkommandant''), αλλά του ζήτησε να δώσει στο φον Χέτσεντορφ την ελευθερία να λαμβάνει αποφάσεις. Ο φον Χέτσεντορφ παρέμεινε στην πράξη διοικητής των ενόπλων δυνάμεων έως ότου ο Αυτοκράτορας [[Κάρολος Α΄ της Αυστρίας|Κάρολος Α΄]] ανέλαβε ο ίδιος την ανώτατη διοίκηση στα τέλη του 1916 και απέλυσε τον Κόνραντ φον Χέτσεντορφ το 1917. Εν τω μεταξύ οι οικονομικές συνθήκες στα μετόπισθεν επιδεινώθηκαν γρήγορα. Η Αυτοκρατορία εξαρτιόταν από τη γεωργία και η γεωργία από τη σκληρή εργασία εκατομμυρίων ανδρών που βρίσκονταν τώρα στο στρατό. Η παραγωγή τροφίμων μειώθηκε, το σύστημα μεταφορών έφτασε στα όριά του και η βιομηχανική παραγωγή δεν μπορούσε να ανταποκριθεί με επιτυχία στην τεράστια ανάγκη για πυρομαχικά. Η Γερμανία προσέφερε μεγάλη βοήθεια, αλλά δεν ήταν αρκετή. Επιπλέον η πολιτική αστάθεια των πολλαπλών εθνοτικών ομάδων της Αυτοκρατορίας εξανέμισε πλέον κάθε ελπίδα εθνικής συναίνεσης για την υποστήριξη του πολέμου. Όλο και περισσότερο έμπαινε ζήτημα της διάλυσης της Αυτοκρατορίας και της ,δημιουργίας αυτόνομων εθνικών κρατών βασισμένων στις ιστορικές κουλτούρες με βάση τη γλώσσα. Ο νέος Αυτοκράτορας επιζητούσε όρους ειρήνευσης από τους συμμάχους, αλλά οι πρωτοβουλίες του προσέκρουσαν στην άρνηση της Ιταλίας.

Το Μάιο του 1915 η Ιταλία επιτέθηκε στην Αυστροουγγαρία. Η Ιταλία ήταν ο μόνος στρατιωτικός αντίπαλος της Αυστροουγγαρίας που είχε παρόμοιο βαθμό εκβιομηχάνισης και οικονομικού επιπέδου. Εξάλλου ο στρατός της ήταν πολυάριθμος (~ 1.000.000 άνδρες ήταν ήδη στα όπλα), αλλά έπασχε από ανεπαρκή ηγεσία, κατάρτιση και οργάνωση. Ο Αρχηγός του Επιτελείου Λουίτζι Καντόρνα οδήγησε το στρατό του προς τον ποταμό Iσόντσο, ελπίζοντας να καταλάβει τη [[Λιουμπλιάνα]] και τελικά να απειλήσει τη Βιέννη. Ωστόσο ο Βασιλικός Ιταλικός Στρατός αναχαιτίστηκε στον ποταμό, όπου τέσσερις μάχες έλαβαν χώρα σε διάστημα πέντε μηνών (23 Ιουνίου - 2 Δεκεμβρίου 1915). Ο αγώνας ήταν εξαιρετικά αιματηρός και εξαντλητικός και για τους δύο αντιπάλους.<ref>John R. Schindler, ''Isonzo: The Forgotten Sacrifice of the Great War'' (2001)</ref> Στις 15 Μαΐου 1916 ο Αυστριακός Αρχηγός του Επιτελείου Κόνραντ φον Χέτσεντρορφ ξεκίνησε τη ''Strafexpedition'' ("τιμωρητική αποστολή"): οι Αυστριακοί διέσπασαν το αντίπαλο μέτωπο και κατέλαβαν το οροπέδιο Aσιάγκο. Οι Ιταλοί κατάφεραν να αντισταθούν και με μια αντεπίθεση, κατέλαβαν τη [[Γκορίτσια]] στις 9 Αυγούστου. Παρ 'όλα αυτά αναγκάστηκαν να σταματήσουν στο Κάρσο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα. Σε αυτό το σημείο ακολούθησαν αρκετοί μήνες αμφίρροπου πολέμου χαρακωμάτων (ανάλογος με εκείνο του Δυτικού μετώπου). Καθώς η Ρωσική Αυτοκρατορία κατέρρευσε, ως αποτέλεσμα της [[Ρωσική Επανάσταση|Επανάστασης των Μπολσεβίκων]] και [[Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ|οι Ρώσοι τερμάτισαν τη συμμετοχή τους στον πόλεμο]], οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί μπόρεσαν να μεταφέρουν στο Δυτικά και το Νότιο μέτωπα πολύ ανθρώπινο δυναμικό από τις μάχες του πρώην Ανατολικού. Στις 24 Οκτωβρίου 1917 οι Αυστριακοί (που τώρα απολάμβαναν αποφασιστική γερμανική υποστήριξη) επιτέθηκαν στο [[Μάχη του Καπορέττο|Καπορέττο]] χρησιμοποιώντας νέες τακτικές διείσδυσης. Παρόλο που προχώρησαν περισσότερο από 100 χλμ. προς τη [[Βενετία]] και κέρδισαν σημαντικά εφόδια, αναχαιτίστηκαν και δεν μπορούσαν να διασχίσουν τον ποταμό Πιάβε. Η Ιταλία, αν και υπέστη τεράστιες απώλειες, συνήλθε από το πλήγμα: σχηματίστηκε μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό το Βιτόριο Εμανουέλε Ορλάντο. Η Ιταλία έτυχε επίσης υποστήριξης από τις δυνάμεις της Αντάντ: το 1918 έφθασαν στο Ιταλικό μέτωπο μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού και μερικές βοηθητικές αμερικανικές, βρετανικές και γαλλικές μεραρχίες.<ref>Gaetano V. Cavallaro (2010). The Beginning of Futility: Diplomatic, Political, Military and Naval Events on the Austro-Italian Front in the First World War 1914–1917 I. p.&nbsp;339. {{ISBN|9781401084264}}.</ref> Ο Καντόρνα αντικαταστάθηκε από το Στρατηγό Αρμάντο Ντίας. Υπό τη διοίκησή του οι Ιταλοί ανέκτησαν την πρωτοβουλία και κέρδισαν την αποφασιστική Μάχη του ποταμού Πιάβε (15-23 Ιουνίου 1918), όπου σκοτώθηκαν περίπου 60.000 Αυστριακοί και 43.000 ιταλοί στρατιώτες. Η πολυεθνική Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία άρχισε να αποσυντίθεται, αφήνοντας μόνο το στρατό της στα πεδία των μαχών. Η τελική μάχη ήταν στο Βιτόριο Βένετο: μετά από 4 μέρες σκληρής αντίστασης, τα ιταλικά στρατεύματα διέσχισαν τον ποταμό Πιάβε και μετά την απώλεια 90.000 ανδρών, τα ηττημένα αυστριακά στρατεύματα υποχώρησαν άτακτα, καταδιωκώμενα από τους Ιταλούς. Οι Ιταλοί αιχμαλώτισαν 428.000 Αυστροούγγρους στρατιώτες, 24 από τους οποίους ήταν στρατηγοί,<ref>Pier Paolo Cervone, ''Vittorio Veneto, l'ultima battaglia'', Milano, Mursia, 1993.</ref> 5.600 κανόνια και ολμοβόλα, 4.000 οπλοπολυβόλα.<ref>[[Indro Montanelli]]; Mario Cervi, ''Due secoli di guerre'', VII, Novara, Editoriale Nuova, 1981.</ref> Η στρατιωτική κατάρρευση σηματοδότησε επίσης την έναρξη της εξέγερσης για τις πολυάριθμες εθνοτικές ομάδες που αποτελούσαν την πολυεθνική αυτοκρατορία, καθώς αρνούνταν να συνεχίσουν να αγωνίζονται για μια αιτία που τώρα φαινόταν χωρίς νόημα. Αυτές οι εκδηλώσεις σηματοδότησαν το τέλος της Αυστροουγγαρίας, που οποία κατέρρευσε στις 31 Οκτωβρίου 1918. Η ανακωχή υπογράφηκε στη Βίλα Τζούστι, έξω από την [[Πάντοβα]] στις 3 Νοεμβρίου.

[[Κατηγορία:Πρώην μοναρχίες της Ευρώπης]]