Ιστορικός υλισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017 |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 3:
Πρόκειται για [[Μαρξισμός|μαρξιστική]] θεωρία, στο πλαίσιο της ιστορικής έρευνας, που στηρίζεται στο γεγονός ότι η δομή της κοινωνίας μεταβάλλεται διαρκώς, ενώ οι αντιφάσεις και οι αντιθέσεις προκαλούν δομικές αλλαγές. Έτσι, σε αντίθεση με την [[Ιδεαλισμός|ιδεαλιστική]] προσέγγιση της ιστορίας, '''ο ιστορικός υλισμός υποστηρίζει ότι η ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος καθορίζεται από τη μεταβολή της οικονομικής κατάστασης ενός λαού ή μιας εποχής.''' Συνεπώς, προκύπτει ότι η μελέτη της εξέλιξης της κοινωνίας πρέπει να ξεκινά από τους τρόπους και τις σχέσεις [[παραγωγή|παραγωγής]] και όχι από τους θεσμούς και τις «ιδέες»<ref>Αθήνα 1980, Αστήρ, Αγησίλαος Σπ.Ντόκας, Λεξικό φιλοσοφικών όρων, σελ.170</ref>.
Σύμφωνα λοιπόν με τον ιστορικό υλισμό, η [[τεχνολογία|τεχνολογική]] εξέλιξη των μέσων παραγωγής των υλικών αγαθών (εργαλεία, μηχανήματα κλπ) αποτελεί την κύρια δύναμη που προωθεί την κοινωνική πρόοδο, αλλάζοντας τις παραγωγικές σχέσεις. Οι παραγωγικές σχέσεις προσδιορίζουν τη θέση και το ρόλο της [[πάλη των τάξεων|ταξικής πάλης]], η οποία εξαρτάται από τη δομή τους, ενώ η ιστορία κάθε κοινωνίας προσδιορίζεται ως η ιστορία της [[πάλης των τάξεων | Πάλη των τάξεων]]<ref>Αθήνα, 1982, Καστανιώτη - Επικαιρότητα, Βασικά Θέματα της Κοινωνιολογίας & Κοινωνιολογικό Λεξικό, σελ.239</ref>.
Η αντίληψη αυτή περιγράφεται από τον [[Κάρολος Μαρξ|Μαρξ]] στον Πρόλογο της ''Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας'': <blockquote>
Γραμμή 9:
</blockquote>
Μία παράμετρος του ιστορικού υλισμού είναι η μαρξιστική νομοτέλεια της ιστορικής εξέλιξης, σύμφωνα με την οποία κάθε σύστημα κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης –συμπεριλαμβανομένου του καπιταλισμού– είναι ιστορικά πεπερασμένο και ως ανθρώπινο δημιούργημα γεννιέται, αναπτύσσεται, ωριμάζει και πεθαίνει. Μια πιο αναλυτική περιγραφή αυτής της διαδικασίας γέννεσης, ανάπτυξης, ωρίμανσης και θανάτου των κοινωνικοοικονομικών συστημάτων, έχει ως εξής: Κάθε ταξικό κοινωνικό/οικονομικό σύστημα από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, διέπεται από μια δομικά αντιφατική σχέση μεταξύ παραγωγικών σχέσεων και παραγωγικών δυνάμεων. Οι παραγωγικές δυνάμεις (γη, εργασία, κεφάλαιο και εσχάτως επιστήμη), αφορούν το σύνολο της κοινωνίας, σε αντίθεση με τις παραγωγικές σχέσεις (ή σχέσεις παραγωγής) οι οποίες έχουν ολιγαρχικό χαρακτήρα: Αφορούν δηλαδή την εκμετάλλευση των παραγωγικών δυνάμεων, από μία αριθμητικά μειοψηφική κοινωνική ομάδα, η οποία συγκροτεί την εκάστοτε άρχουσα τάξη. Ενώ λοιπόν οι παραγωγικές δυνάμεις αναφέρονται στο σύνολο της κοινωνίας, οι παραγωγικές σχέσεις αναφέρονται πρωτίστως στην παγίωση και εξασφάλιση των συμφερόντων της εκάστοτε άρχουσας τάξης. Αυτή η δομικά αντιφατική σχέση έχει ως αποτέλεσμα, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων να ασφυκτιά μέσα στο πλαίσιο που έχει τεθεί από τις συγκεκριμένες παραγωγικές σχέσεις. Τότε είναι που το συγκεκριμένο κοινωνικό/οικονομικό σύστημα μπαίνει σε κρίση και σταδιακά πεθαίνει για να το διαδεχθεί ένα επόμενο το οποίο θα λύσει πρόσκαιρα αυτή την αντίφαση.
Μία παράμετρος του ιστορικού υλισμού ήταν η μαρξιστική νομοτέλεια της ιστορικής εξέλιξης, σύμφωνα με την οποία κάθε σύστημα οικονομικής οργάνωσης –συμπεριλαμβανομένης της οικονομίας της αγοράς– είναι «επιστημονικά» καταδικασμένο σε κατάρρευση λόγω της διαρκούς αύξησης των παραγωγικών δυνάμεων (π.χ. λόγω βελτίωσης της τεχνολογίας στη βάση της οικονομικής παραγωγής ή της συσσώρευσης κεφαλαίου στα χέρια των πλουσιότερων) και της ταυτόχρονης διαρκούς αύξησης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων από τους κατόχους των μέσων παραγωγής, με αποτέλεσμα τα πλεονάζοντα αγαθά να μην μπορούν να απορροφηθούν από την κοινωνία ενώ την ίδια στιγμή οι περισσότεροι εργαζόμενοι διαβιώνουν υπό συνθήκες που πλησιάζουν την εξαθλίωση. Από κοινού με την αδιάκοπη όξυνση της ταξικής πάλης ακριβώς λόγω της αύξησης της εκμετάλλευσης, αυτές οι πυρηνικές αντιφάσεις στο εσωτερικό κάθε προκομμουνιστικού οικονομικού συστήματος οι οποίες απορρέουν από την ολοένα αυξανόμενη ασυμβατότητά του με τις, αυτόνομα και συνεχώς εξελισσόμενες, παραγωγικές δυνάμεις, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια κάποια στιγμή στην κατάρρευσή του και στην αντικατάστασή του από κάποιο άλλο το οποίο θα επιλύει πρόσκαιρα αυτές τις αντιφάσεις.▼
▲
== Παραπομπές ==
| |||