Ημέρα ANZAC: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η Ημέρα Anzac σημειώνει την επέτειο της πρώτης εκστρατείας που οδήγησε σε τεράστιες απώλειες των Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του 1ου ΠΠ. Το ακρώνυμο ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) σημαίνει Αυστραλιανά και Νεο-Ζηλανδικά Σώματα Στρατού, των οποίων οι στρατιώτες είναι γνωστοί ως Anzacs. Η Ημέρα Anzac παραμένει μια από τις πιο σημαντικές εθνικές περιστάσεις για την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και αποτελεί μια σπάνια περίπτωση δύο κυρίαρχων χωρών, που όχι μόνο μοιράζονται την ίδια μέρας μνήμης, αλλά και την ίδια ονομασία. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1914, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία ήταν επικράτειες της [[Βρετανική Αυτοκρατορία|Βρετανικής Αυτοκρατορίας]], για δεκατρία και εφτά χρόνια αντίστοιχα.

 

Το 1915, Αυστραλοί και Νεο-Ζηλανδοί στρατιώτες σχημάτισαν ένα τμήμα μιας συμμαχικής εκστρατείας και διατάχτηκαν να καταλάβουν τη χερσόνησο της [[Καλλίπολη]]ς, ώστε να ανοίξουν το δρόμο προς τη [[Μαύρη Θάλασσα]] για το Συμμαχικό ναυτικό. Στόχος ήταν να καταλάβουν την [[Κωνσταντινούπολη]], της πρωτεύουσα της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]], η οποία ήταν σύμμαχος της [[Γερμανία]]ς κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι Δυνάμεις ANZAC έφτασαν στην Καλλίπολη στις 25 Απριλίου, αντιμέτωποι με την άγρια αντίσταση του Οθωμανικού Στρατού, υπό τη διοίκηση του [[Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ|Μουσταφά Κεμάλ]] (αργότερα γνωστός ως Ατατούρκ). Αυτό που είχε σχεδιαστεί να είναι ένα τολμηρό χτύπημα που να θέσει τους Οθωμανούς εκτός πολέμου, έγινε πολύ γρήγορα αδιέξοδο και η εκστρατεία διήρκησε για οχτώ μήνες. Στο τέλος του 1915, οι Συμμαχικές δυνάμεις εκκένωναν την περιοχή, αφού και οι δύο πλευρές είχαν υποστεί βαριές απώλειες και τεράστιες ταλαιπωρίες. Οι Συμμαχικές απώλειες περιλάμβαναν 21.255 από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], περίπου 10.000 νεκρούς στρατιώτες από τη [[Γαλλία]], 8.709 από την Αυστραλία, 2.721 από τη Νέα Ζηλανδία και 1.358 από τη Βρετανική Ινδία. Τα νέα από την άφιξη στην Καλλίπολη είχαν ένα βαθύ αντίκτυπο στους Αυστραλούς και Νεο-Ζηλανδούς στην πατρίδα και η 25η Απριλίου έγινε γρήγορα η ημέρα που την οποία θα θυμούνταν την θυσία αυτών που πέθαναν στον πόλεμο.

Αν και η εκστρατεία της Καλλίπολης απέτυχε να κατορθώσει τον αντικειμενικό της σκοπό που ήταν η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και να θέσει εκτός πολέμου την Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι δράσεις των Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών στρατιωτών κατά την εκστρατεία, κληροδότησαν μια αδιόρατη αλλά ισχυρή κληρονομιά. Η δημιουργία αυτού που έγινε γνωστό ως ο «θρύλος του Anzac» έγινε σημαντικό κομμάτι της εθνικής ταυτότητας και στις δύο χώρες. Αυτό διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες τους έβλεπαν τόσο το παρελθόν, αλλά και την αντίληψη για το παρόν.

 

Στις 30 Απριλίου του 1915, όταν τα πρώτα νέα της απόβασης έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία, κηρύχθηκε ημιαργία και έλαβαν χώρα πρόχειρες τελετές.

Στη Νότια Αυστραλία, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του πρώτου κτιστού μνημείου της Αυστραλίας, από τον Κυβερνήτη της Νότιας Αυστραλίας, κατά τη «Wattle Day», στις 7 Σεπτεμβρίου 1915, τέσσερις μόλις μήνες μετά τις πρώτες αποβάσεις, στη μνήμη αυτών που σκοτώθηκαν στα Δαρδανέλια. Το μνημείο βρισκόταν σε μια περιοχή που ονομάζεται «Wattle Grove», στην οδό Sir Lewis Cohen στο South Parklands, αλλά αργότερα μετακινήθηκε σε μια περιοχή με γκαζόν, στην οδό South Terrace κοντά στη διασταύρωση με τη λεωφόρο Anzac. Απομεινάρια δενδρυλλίων των αρχικών ακακιών ακόμη είναι φυτεμένα στην οδό Wattle. Επίσης, στη Νότια Αυστραλία, η Ημέρα των Οχτώ Ωρών, στις 13 Οκτωβρίου 1915, μετονομάστηκε σε «Ημέρα Anzac» και διοργανώθηκε ένα πανηγύρι για να μαζευτούν χρήματα για το Ταμείο των Τραυματισμένων Στρατιωτών.

Η ημερομηνία της 25ης Απριλίου ονομάστηκε Ημέρα Anzac επίσημα το 1916. Εκείνη τη χρονιά σημειώθηκε μια πληθώρα τελετών και λειτουργιών σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, συμπεριλαμβανομένης και μιας εορταστικής παρέλασης στο Λονδίνο, με συμμετοχή Αυστραλών και Νεο-Ζηλανδών στρατιωτών. Στη Νέα Ζηλανδία επισημοποιήθηκε ως ημιαργία. Τα ημερολόγια των ταγμάτων και ταξιαρχιών των Μεγάλων Πολέμων της Αυστραλίας, δείχνουν, πως σε αυτή την πρώτη επέτειο, μονάδες, μεταξύ των οποίων και αυτών που ήταν στην πρώτη γραμμή, έκαναν προσπάθειες να επισημοποιήσουν τη μνήμη αυτών που σκοτώθηκαν εκείνη τη μέρα, δώδεκα μήνες πριν. Εκδόθηκε μια συνηθισμένη διάταξη η οποία βρέθηκε στα πολεμικά ημερολόγια από Αυστραλούς και Νεο-Ζηλανδούς στρατιώτες, ώστε να αρχίσει η μέρα με επιμνημόσυνη δέηση την αυγή και να συνεχίσει με μια αναμνηστική τελετή στα μέσα του πρωινού. Μετά το γεύμα οργανώθηκαν αθλητικές δραστηριότητες, των οποίων τα κέρδη από τα στοιχήματα πήγαν στα ταμεία των Ταγμάτων. Αυτό έλαβε επίσης χώρα και στην Αίγυπτο.

Στο Λονδίνο, πάνω από 2.000 Αυστραλοί και Νεο-Ζηλανδοί στρατιώτες παρέλασαν στους δρόμους της πόλης. Μια εφημερίδα του Λονδίνου τους ανέφερε στο πρωτοσέλιδό της ως «Οι Ιππότες της Καλλίπολης». Παρελάσεις έλαβαν μέρος απανταχού στην Αυστραλία το 1916. Τραυματίες στρατιώτες από την Καλλίπολη παρεβρέθησαν στην παρέλαση του Σίδνεϋ σε νηοπομπή αυτοκινήτων, συνοδευόμενοι από νοσοκόμες. Πάνω από 2.000 άνθρωποι παρεβρέθησαν στην τελετή της Rotorua. Τα υπόλοιπα χρόνια του πολέμου, η Ημέρα Anzac χρησιμοποιήθηκε ως ευκαιρία για πατριωτικά συλλαλητήρια και καμπάνιες στρατολόγησης, καθώς και παρελάσεις υπηρετούντων στο AIF, οι οποίες έλαβαν χώρα στις περισσότερες πόλεις. Από το 1916 και μετά, τόσο στην Αυστραλία, όσο και στη Νέα Ζηλανδία, γινόταν μνημόσυνα στις 25 Απριλίου ή λόγο της ημέρας αυτής, τα οποία οργανώνονταν από επαναπατρισμένους στρατιώτες και παιδιά του σχολείου σε συνεργασία με τις τοπικές διοικήσεις.

Η Ημέρα Anzac δημοσιεύτηκε ως δημόσια αγρία στη Νέα Ζηλανδία το 1920, με το Νόμο της Ημέρας Anzac, μετά από άσκηση πιέσεων του Οργανισμού Επαναπατρισμένων Νεο-Ζηλανδών Στρατιωτών (RSA). Στην Αυστραλία, το 1921, στο Συμβούλιο των Πρωθυπουργών των Πολιτειών, αποφασίστηκε ότι η Ημέρα Anzac, θα τιμάται στις 25 Απριλίου κάθε χρόνο. Ωστόσο, δεν τηρούνταν ομοιόμορφα σε όλες τις πολιτείες.

Κατά τη διάρκεια του 1920, η ημέρα Anzac καθιερώθηκε ως Εθνική Ημέρα μνημόσυνου για τους 60.000 Αυστραλούς και 18.000 Νεο-Ζηλανδούς που πέθαναν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η πρώτη χρονιά κατά την οποία όλες οι Αυστραλιανές πολιτείες τήρησαν κάποια μορφή δημόσιας αργίας όλες μαζί την ημέρα Anzac, ήταν το 1927. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’30, όλες οι ιεροτελεστίες που πλέον σχετίζονταν με την ημέρα –ολονυχτίες ως την αυγή, παρελάσεις, μνημόσυνα, επανενώσεις, παιχνίδια- έγιναν μέρος της κουλτούρας της Ημέρας Anzac. Οι εορτασμοί της Νέας Ζηλανδίας, υιοθέτησαν κάποιες από αυτές τις ιεροτελεστίες, με την τελετή της αυγής να προέρχεται από την Αυστραλία το 1939.

 

Η Ημέρα Anzac γιορτάστηκε αρχικά στο Αυστραλιανό Μνημείο Πολέμου το 1942, αλλά, λόγο κυβερνητικής εντολής που απαγόρευε τις μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις, σε περίπτωση [[Ιαπωνία|Ιαπωνικής]] αεροεπιδρομής, ήταν μια μικρή γιορτή και δεν υπήρχε ούτε παρέλαση, αλλά ούτε κάποιο μνημόσυνο. Η Ημέρα Anzac εορταζόταν ετησίως στο Αυστραλιανό Μνημείο Πολέμου από τότε.

Στη Νέα Ζηλανδία, η Ημέρα Anzac είχε μια μεγάλη άνοδο στη δημοτικότητά της, αμέσως μετά το 2ο ΠΠ. Ωστόσο, αυτό κράτησε για λίγο και μέχρι τη δεκαετία του ’50, πολλοί Νεο-Ζηλανδοί είχαν γίνει ανταγωνιστικοί ή αδιάφοροι σε ότι αφορούσε την ημέρα αυτή. Μεγάλο μέρος αυτού συνδεόταν με τη νόμιμη απαγόρευση του εμπορίου την Ημέρα Anzac και την απαγόρευση αθλητικών δραστηριοτήτων και άλλων ειδών ψυχαγωγίας από πολλές τοπικές αρχές. Ιδιαίτερη ενόχληση προκλήθηκε όταν το 1953 και το 1959 η Ημέρα Anzac έπεσε Σάββατο. Υπήρχε μια εκτενή δημόσια διαμάχη για το θέμα αυτό, με κάποιους να ζητούν τη μετακίνηση της δημόσιας αργίας στην κοντινότερη Κυριακή ή την κατάργηση όλων. Το 1966, μια νέα Νομοθεσία για την Ημέρα Anzac, επέτρεπε τις αθλητικές δραστηριότητες και την ψυχαγωγία το απόγευμα.

Από τη δεκαετία του ’60, αλλά ιδιαίτερα στις δεκαετίες του ’70 και ’80 η Ημέρα Anzac έγινε ολοένα και πιο αμφιλεγόμενη, τόσο στην Αυστραλία, όσο και στη Νέα Ζηλανδία. Οι διαμαρτυρίες ενάντια στον [[Πόλεμος του Βιετνάμ|Πόλεμο του Βιετνάμ]] γινόταν κατά την Ημέρα Anzac στη διάρκεια του ’60 και του ’70. Το 1967, δύο μέλη του αριστερού Προοδευτικού Κινήματος Νέων στο Christchurch, έκαναν μια μικρή διαμαρτυρία κατά τη διάρκεια της τελετής της Ημέρας Anzac, καταθέτοντας στεφάνι και διαδηλώνοντας έτσι κατά του [[Πόλεμος του Βιετνάμ|Πολέμου του Βιετνάμ]]. Στη συνέχεια καταδικάστηκαν για απρεπή συμπεριφορά. Το 1978, μια ομάδα γυναικών κατάθεσε στεφάνι στη μνήμη όλων των γυναικών που βιάστηκαν και σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια πολέμων και κινήματα φεμινισμού, δικαιωμάτων των γκέι και ειρήνης, χρησιμοποίησαν το συμβάν για να τραβήξουν την προσοχή για σχετικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80. Τη δεκαετία του ’80, οι Αυστραλοί φεμινιστές χρησιμοποίησαν την ετήσια παρέλαση της Ημέρας Anzac για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στους βιασμούς και τη βία του πολέμου και τους απαγορεύτηκε να παρελάσουν.

Ωστόσο, από το τέλος περίπου της δεκαετίας του ’80, υπήρξε μια διεθνή αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τον 1ο ΠΠ και τους εορτασμούς του. Οι συγκεντρώσεις του κόσμου την Ημέρα Anzac αυξήθηκαν σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, με τους νέους να δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι διαμαρτυρίες και οι διαμάχες έγιναν πολύ σπάνιες.

Μετά τη συμμετοχή της Αυστραλίας στον πόλεμο του Βιετνάμ, το ενδιαφέρον για την Ημέρα Anzac έφτασε στο χαμηλότερο σημείο του. Στις 26 Απριλίου 1975, η εφημερίδα Australian έγραψε για την Ημέρα Anzac σε μια μικρή στήλη. Παρόλα αυτά, στα πρόσφατα χρόνια η Ημέρα Anzac σημείωσε ρεκόρ πλήθους, με ένα μεγάλο αριθμό των παρευρεθέντων να είναι νεαροί Αυστραλοί, πολλοί εκ των οποίων παρίστανται σε τελετές τυλιγμένοι με Αυστραλιανές σημαίες, φορώντας πράσινα καα χρυσαφί μπλουζάκια και σκούφους και με τατουάζ της Αυστραλιανής σημαίας τυπωμένα στο δέρμα τους. Το φαινόμενο αυτό, κάποιοι το βλέπουν ως σκέψη της επιθυμίας των νεότερων γενεών της Αυστραλίας να τιμήσουν τις θυσίες που έγιναν από τις προηγούμενες γενεές.

Αυστραλοί και Νεο-Ζηλανδοί αναγνωρίζουν την 25η Απριλίου ως μια τελετουργική περίσταση που φέρνει στη σκέψη το κόστος του πολέμου και για να θυμούνται αυτούς που πολέμησαν και έχασαν τις ζωές τους για τη χώρα τους. Γίνονται αναμνηστικές τελετές και παρελάσεις την αυγή, που είναι η ίδια ώρα της τότε άφιξης και λαμβάνουν χώρα κυρίως σε μνημεία πολέμου και πόλεις και στα δύο έθνη, καθώς και στα μέρη κάποιων από των πιο γνώριμων μαχών και μεγάλων απωλειών της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, όπως το Villers-Bretonneux στη Γαλλία και την Καλλίπολη στην Τουρκία.

Μια από τις παραδόσεις την Ημέρα Anzac, είναι οι «πυροβολισμοί του πρωινού» (καφές αναμεμιγμένος με ρούμι) και γίνεται αμέσως μετά από τις τελετές της αυγής και ανακαλεί το «πρωινό» που έπαιρναν πολλοί στρατιώτες πριν έρθουν αντιμέτωποι με τη μάχη. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της ημέρας, πρώην υπηρετούντες, άντρες και γυναίκες συμμετέχουν σε παρελάσεις στις μεγάλες πόλεις και σε πολλά μικρά κέντρα.

 

== Η τελετή της αυγής ==

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι στρατιώτες που επέστρεψαν αναζήτησαν τη συντροφικότητα που ένιωθαν σε αυτές τις ήρεμες, ειρηνικές στιγμές πριν την αυγή. Με συμβολική τη σύνδεση της απόβαση στην Καλλίπολη την αυγή, η τελετή της αυγής έγινε μια συνηθισμένη μορφή τελετής κατά τη διάρκεια της Ημέρας Anzac κατά τη δεκαετία του ’20.

Η πρώτη επίσημη τελετή της αυγής, έλαβε χώρα στο Κενοτάφειο του Σίδνεϋ το 1927. Οι τελετές της αυγής αρχικά ήταν πολύ απλές και ήταν συνέχεια των λειτουργικών τελετουργιών. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν μόνο για βετεράνους. Η τελετή κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν για οικογένειες και άλλων καλοθελητών και η τελετή της αυγής ήταν για επαναπατρισμένους στρατιώτες, ώστε να θυμηθούν και να συλλογιστούν με τους συντρόφους τους, με τους οποίους μοιράστηκαν ένα ιδιαίτερο δεσμό.

Πριν την αυγή, οι βετεράνοι που ήταν μαζεμένοι διαταζόταν να έρθουν σε στάση προσοχής και ακολουθούσαν δύο λεπτά σιγής. Με την εκκίνηση αυτών των δύο λεπτών, μια σάλπιγγα έπαιζε το κομμάτι Last Post και μετά έκλεινε η τελετή με το εμβατήριο Reveille. Στα πιο πρόσφατα χρόνια οι οικογένειες και οι νεότεροι ενθαρρύνονταν να λάβουν μέρος στις τελετές της αυγής και οι τελετές ανά τις μεγάλες πόλεις της Αυστραλίας βίωσαν τις πιο μεγάλες συγκεντρώσεις που έγιναν ποτέ. Με αυτή την αλλαγή, οι τελετές έγιναν πιο λεπτομερείς, ενσωματώνοντας ύμνους, αναγνώσεις, αυλήτες και ομοβροντίες όπλων. Άλλες τελετές ωστόσο, διατήρησαν το απλό σχήμα με τη στάση προσοχής, το οποίο είναι γνωστό σε τόσο πολλούς στρατιώτες.

Οι σύγχρονες τυπικές τελετές της αυγής ακολουθούν ένα πρότυπο το οποίο είναι τώρα γνωστό σε γενεές Αυστραλών, το οποίο περιέχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: εισαγωγή, ύπνος, προσευχή, προσφώνηση, κατάθεση στεφάνων, απαγγελία, τον κομμάτι Last Post, ενός λεπτού σιγή, το εμβατήριο Reveille και τους Εθνικούς ύμνους της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Στο Μνημείο των Αυστραλιανών Πολέμων, ακολουθούν τελετές όπως η Ημέρα Ενθυμίσεως και η ημέρα Anzac, όπου οικογένειες τοποθετούν τεχνητές παπαρούνες δίπλα στα ονόματα των συγγενών τους στην πλακέτα του Μνημείου Τιμής. Στην Αυστραλία, η άνθη [[Δενδρολίβανο|δεντρολίβανου]] τοποθετούνται στο πέτο και στη Νέα Ζηλανδία οι παπαρούνες έχουν αναλάβει τον ίδιο ρόλο.