Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο Παπαρρηγόπουλος υπήρξε επιτελικό στέλεχος της εξωτερικής πολιτικής του ελληνικού κράτους και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη μετατόπιση των απώτατων ορίων των ελληνικών εδαφικών διεκδικήσεων από τον [[Όλυμπος|Όλυμπο]], το [[Μέτσοβο]] και τα [[Κεραύνια όρη]] προς τον [[Αίμος|Αίμο]], το [[Σκάρδος|Σκάρδο]] και τις εκβολές του [[Σκούμπιν]].<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|p=152}}</ref> Στους πέντε τόμους και στον ''Επίλογο'' της ''Ιστορίας'' του, ο οποίος εκδόθηκε το 1876 και μεταφράστηκε στα [[γαλλικά]] μεσούσης της κρίσης του [[Ανατολικό Ζήτημα|Ανατολικού ζητήματος]], ο Παπαρρηγόπουλος άρθρωσε ένα σχήμα διάκρισης των ιστορικών «[[περιοχές της αρχαίας Ελλάδας|ελληνικών χωρών]]» σε τρεις ζώνες, από τις οποίες η βορειότερη, ανάμεσα στο Δούναβη και τον Αίμο, ήταν εκσλαβισμένη, στην ευρισκόμενη νοτίως του Ολύμπου και των Κεραυνίων επικρατούσε πλήρως η ελληνική γλώσσα και φυλή, ενώ στην ενδιάμεση ζώνη, στη [[Μακεδονία (περιοχή)|Μακεδονία]], δηλαδή, και τη [[Θράκη]], υπήρχε ισορροπία ελληνικής και βουλγαρικής γλώσσας, αλλά ο ''ελληνισμός'' ήταν ο «ηθικός κύριος».<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|pp=152-160}}</ref> Την περίοδο των διαπραγματεύσεων για την προσάρτηση της Ηπειροθεσσαλίας το 1879, ο Παπαρρηγόπουλος υποστήριξε ως προτιμότερη την παράταση της οθωμανικής κυριαρχίας αντί της άρσης του σχίσματος της [[Βουλγαρική Εξαρχία|Βουλγαρικής Εξαρχίας]], που κατά τον ίδιο θα σήμαινε την παραχώρηση του μισού της ενδιάμεσης ζώνης στη [[Βουλγαρία]].<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|pp=161-163}}</ref> [[File:Ethnographic Map of Macedonia, 1899.jpg|thumb|Η έκταση χρήσης της ελληνικής ως γλώσσας του εμπορίου στη νότια και τη μεσαία ζώνη της ΜακεδονίαΜακεδονίας σε ελληνικό εθνογραφικό χάρτη του 1899.]]Την περίοδο αυτή έγινε γενικά αποδεκτή ως βόρειο όριο των διεκδικούμενων χωρών η νοητή γραμμή [[Αχρίδα]]ς-[[Στρώμνιτσα]]ς-[[Νευροκόπι|Νευροκοπίου]] προκειμένου να οργανωθούν περισσότερο αποτελεσματικά οι ελληνικές διεκδικήσεις.<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|pp=163-164}}</ref> Σε απόρρητο υπόμνημά του προς τον [[ΥπΕξ]] [[Αλέξανδρος_Α._Κοντόσταυλος|Αλέξανδρο Κοντοσταύλο]] το 1884, απαντώντας στο ερώτημα ποια είναι τα όρια του τμήματος της Μακεδονίας που θα μπορούσε αποτελεσματικά να διεκδικήσει η Ελλάδα, ο Παπαρρηγόπουλος, χρησιμοποιώντας ως κριτήρια την ομιλούμενη γλώσσα και γεωπολιτικούς παράγοντες, διέκρινε τη Μακεδονία σε τρεις παράλληλες ζώνες: τη βόρεια, που θεωρούσε εντελώς ξένη προς τον ελληνισμό, την «αναμφισβήτως» ελληνική νότια (ως τη γραμμή [[Καστοριά]]ς-[[Σέρρες|Σερρών]]), και τη μεσαία, όπου δεν ομιλούνταν σχεδόν πουθενά η ελληνική ως μητρική και την οποία περιοχή διεκδικούσαν οι Έλληνες και οι Βούλγαροι.<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|pp=164-165}}</ref> Ο Παπαρρηγόπουλος υποστήριξε ότι οι ελληνικές διεκδικήσεις έπρεπε να περιοριστούν στη νότια και τη μεσαία ζώνη, η οποία θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιλαμβάνει τα [[Βιτώλια]], τη [[Γευγελή]], τη [[Στρώμνιτσα]] και το [[Μελένικο]], αν και, όπως διευκρίνισε με υπόμνημά του τον επόμενο χρόνο, δε νόμιζε πως η διάκριση αυτή είχε ιστορική βάση ή πως θα μπορούσε βάσιμα να υποστηριχθεί διεθνώς ότι η Μακεδονία περιορίζεται στις δύο αυτές ζώνες.<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|pp=165-167}}. Για το υπόμνημα αυτό, βλ. {{cite news|url=http://www.iospress.gr/mikro2001/mikro20010224.htm|title=Ο Παπαρρηγόπουλος απαντά στον κ. Παπαθεμελή|author=Ο ΙΟΣ|newspaper=[[Ελευθεροτυπία (εφημερίδα)|Ελευθεροτυπία]]|date=24-2-2001|accessdate=28-11-2019}}</ref> Η στρατηγική αυτή διεκδίκησης της νότιας και της μεσαίας ζώνης της Μακεδονίας που πρότεινε ο Παπαρρηγόπουλος, ως προϋπόθεση ελληνικής οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος και σύνδεσης με τη Θράκη και την Κωνσταντινούπολη, έγινε αποδεκτή, αρχικά από τον Τρικούπη το 1885, και υιοθετήθηκε ως εθνική επιταγή έως τους [[Βαλκανικοί πόλεμοι|Βαλκανικούς πολέμους]].<ref>{{harvnb|Καράβας|2004|pp=165-167}}</ref>