Φρανθίσκο Φράνκο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Φρανθίσκο Φράνκο Μπααμόντε''' ([[ισπανικά]]: ''Francisco Franco Bahamonde'', [[4 Δεκεμβρίου]] [[1892]] - [[20 Νοεμβρίου]] [[1975]]) ήταν [[Ισπανός]] δικτάτορας, στρατιωτικός και πολιτικός. Κυβέρνησε την [[Ισπανία]] από τον ΑπριλίοΑπρίλιο του [[1939]] έως το Νοέμβριο του [[1975]], έχοντας λάβει την εξουσία ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια στη [[Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία|Δεύτερη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]] της [[18 Ιουλίου|18ης Ιουλίου]] [[1936]] και του συνακόλουθου [[Ισπανικός Εμφύλιος|Εμφυλίου Πολέμου]] (1936-39).

Γεννήθηκε ως Φρανθίσκο Παουλίνο Ερμενεχίλντο Τεόδουλο Φράνκο Βααμόντε στο [[Φερρόλ]] ([[Λα Κορούνια]]). Ήταν γιος αξιωματικού του Ναυτικού, που είχε παρατήσει την οικογένειά του. Η μητέρα του τον πίεσε να ακολουθήσει τη ναυτική καριέρα ως αποκατάσταση του γοήτρου της οικογένειας, αλλά από έλλειψη θέσεων στη Ναυτική Ακαδημία τελικά τον δέχτηκαν στο Στρατό Ξηράς. Το [[1910]] αποφοίτησε από τη στρατιωτική ακαδημία του Πεζικού στο [[Τολέδο]], 251ος ανάμεσα σε 312 μαθητές. Υπηρέτησε στην Ισπανική Λεγεώνα των Ξένων, που θεωρούνταν το πλέον αξιόμαχο σώμα, γιατί πολεμούσε αδιάκοπα τους επαναστατημένους [[Άραβες]] της περιοχής. Σε ηλικία 23 ετών και λόγω των ανδραγαθημάτων του στον πόλεμο έγινε ο πιο νέος ταγματάρχης στον ισπανικό στρατό. Συνεχίζοντας την επιτυχημένη του στρατιωτική καριέρα με εκστρατείες στο [[Μαρόκο]], έγινε στρατηγός δύο αστέρων το [[1925]], ορισμένος από τον βασιλιά [[Αλφόνσος ΙΓ΄ της Ισπανίας|Αλφόνσο ΙΓ΄]], ο νεότερος στην Ευρώπη με αυτό το βαθμό.

Το 1931 αποφασίζεται με δημοψήφισμα η αποπομπή του βασιλιά Αλφόνσο XIII και ακολουθεί η εγκαθίδρυση της 2ης Ισπανικής Δημοκρατίας, στην οποία υπερισχύουν οι κεντροαριστεροί. Ο φόβος των πολιτικών απέναντι στους στρατιωτικούς, που επί χρόνια είχαν επέμβει με πραξικοπήματα στην πολιτική ζωή του τόπου, δημιουργεί δυσπιστία στο πρόσωπο του αρχαιότερου στρατηγού, Χουάν Σανχούρχο, ο οποίος μετατίθεται στην ηγεσία των τελωνοφυλάκων και εκτός του στρατού. Στη συνέχεια, ο τότε πρωθυπουργός, [[Μανουέλ Αθάνια]], δημιουργεί ένα σύστημα πρόωρων αποχωρήσεων από το στράτευμα, στοχεύοντας κυρίως στους περί τον Σανχούρχο αξιωματικούς. To 1932 ο Σανχούρχο, δυσαρεστημένος, οργανώνει πραξικόπημα με τη βοήθεια του πλέον δραστήριου νεότερου στρατηγού, [[Εμίλιο Μόλα]], ηγέτη του στρατιωτικού σκέλους του Καρλιστικού Κινήματος, ο οποίος εξελίσσεται σε οργανωτή με το γενικό πρόσταγμα. Ο Φράνκο καλείται να συμμετάσχει, αλλά αρνείται, γιατί βρίσκει το όλο σχέδιο επιπόλαιο. Το πραξικόπημα αποτυγχάνει παταγωδώς και ο Σανχούρχο εξορίζεται στην [[Πορτογαλία]], ενώ ο Μόλα μετατίθεται στη φρουρά της [[Ναβάρρα]]. Στη συνέχεια η κυβέρνηση συζητά την [[Εθνική αυτοδιάθεση|αυτοδιάθεση]] των Καταλανών και των Βάσκων. Οι περισσότεροι στρατιωτικοί ηγέτες αντιτίθενται στη διάσπαση της Ισπανίας, ο Φράνκο παίρνει την πρωτοβουλία να στείλει σχετική επιστολή στη Βουλή. Στις αρχές του 1933 ο [[Μανουέλ Αθάνια|Αθάνια]] τον μεταθέτει δυσμενώς στις [[Βαλεαρίδες Νήσοι|Βαλεαρίδες Νήσους]] ως Γενικό Διοικητή, ουσιαστικά για να τον απομακρύνει από τη Μαδρίτη. Μετά το θρίαμβο της κεντροδεξιάς στις νέες εκλογές το 1933, προβιβάστηκε σε στρατηγό τριών αστέρων, το [[1934]], παραμένοντας στις Βαλεαρίδες. Ήταν συμπτωματικά στη [[Μαδρίτη]] όταν έγινε η εργατική εξέγερση στην [[Αστούριας]], όπου και στάλθηκε από το Υπουργείο Πολέμου για να καθοδηγήσει τις επιχειρήσεις καταστολής της εξέγερσης, συμβουλεύοντας τον Υπουργό, Διέγο Ιδάλγο, αν και αρχηγός του Επιτελείου ήταν ο στρατηγός Μασκελέτ.

Το [[1935]] που αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο πολέμου ο Χιλ-Ρόμπλες, ο Φράνκο ονομάζεται αρχηγός του Επιτελείου.

Μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου του [[1936]], επιστρέφει στην εξουσία ο Μανουέλ Αθάνια, οδηγώντας το πρόσφατα δημιουργηθέν [[Frente Popular]] ("Πατριωτικό Μέτωπο"). Το ίδιο έτος υποβιβάζει τον Φράνκο και τον στέλνει γενικό διοικητή στις Κανάριες Νήσους.

Μετά τη δολοφονία του Χοσέ Κάλβο Σοτέλο, ηγέτη του κόμματος της αντιπολίτευσης [[Renovación Española]], οι Σανχούρχο-Μόλα σχηματίζουν μία ομάδα (Χούντα) η οποία οργανώνεται σε όλες τις στρατιωτικές περιφέρειες της χώρας. Ο Φράνκο δε βρίσκεται σε αυτήν, αλλά ένας εκ των συνωμοτών επιμένει ότι τούς είναι πολύ χρήσιμα τα αποικιακά στρατεύματα στην Αφρική τα οποία ο Φράνκο διοίκησε επί χρόνια και που τον αναγνωρίζουν ως φυσικό τους ηγέτη. Το κίνημα ξεσπάει στις [[17 Ιουλίου]], αλλά στην ενδοχώρα της Ισπανίας σχεδόν παντού αποτυγχάνει με μόνο τον Φράνκο να μη βρίσκει καμία αξιόλογη αντίσταση. Στις [[18 Ιουλίου]] μετακινείται από τη [[Λας Πάλμας]] της Γκραν Κανάρια στο [[Τετουάν]] του [[Μαρόκο]]υ, όπου φθάνει στις 7 το πρωί της 19ης, μετά από μια μακρά στάση στην [[Καζαμπλάνκα]], για να ηγηθεί των εξεγερμένων ισπανικών δυνάμεων που υπάγονται στο ισπανικό προτεκτοράτο του Μαρόκου. Το ταξίδι πραγματοποιείται με ένα αεροσκάφος τύπου Ντε Χάβιλλαντ Ντράγκον Ράπιντ, νοικιασμένο στο Κρόυντον του [[Λονδίνο]]υ από τον ανταποκριτή της εφημερίδας ABC στην πόλη, Λουίς Μπολίν. Στις 20 του μήνα η ομάδα του Φράνκο είναι η μοναδική στρατιωτική ομάδα της Χούντας η οποία έχει ελευθερία κινήσεων, αλλά της λείπουν τα στρατιωτικά μέσα και, κυρίως, τα όπλα για να επιβιώσει.

Στις [[22 Ιουλίου]] ο Μαρκήσιος ντε Λούκα ντε Τένα και ο Μπολίν, μέλη της εξέγερσης, έχουν συνάντηση στη [[Ρώμη]] με τον [[Μπενίτο Μουσολίνι]] για να ζητήσουν βοήθεια. Ο Μουσολίνι αποβλέπει σε στρατηγικά οφέλη από την παρουσία του στην Ισπανία και δη στον έλεγχο της Δυτικής Μεσογείου, γι' αυτό και επιδιώκει να προσφέρει άμεση βοήθεια. Λίγες μέρες μετά, στις [[27 Ιουλίου]] [[1936]], φθάνει στην Ισπανία το πρώτο σμήνος ιταλικών αεροσκαφών και ακολουθεί άφθονο πεζικό, περίπου 17.000 ανδρών - υποτίθεται εθελοντών, αλλά, στην πραγματικότητα, πρόκειται για τακτικό ιταλικό στρατό. Ακολουθεί πρόταση στον Χίτλερ, ο οποίος δέχεται να βοηθήσει, αποβλέποντας όμως σε εμπορικά ανταλλάγματα - το ατσάλι των Βάσκων - για τη βοήθεια που θα προσέφερε. Τελικά, περίπου 20 γερμανικά μεταγωγικά αεροσκάφη [[JU52]] και λίγα ιταλικά [[SM81]] ξεκινούν μία αερογέφυρα μεταφοράς στρατευμάτων από το Μαρόκο στη [[Σεβίλλη]], η οποία επιτρέπει στον Φράνκο να βρεθεί στην ενδοχώρα. Η υπόλοιπη ιταλική αεροπορία, με έδρα τη Σεβίλλη, ξεκινάει βομβαρδισμούς κατά της [[Μαδρίτη]]ς και τα μαχητικά της αναλαμβάνουν την ανάσχεση των λίγων καταδιωκτικών που πετούν υπό την κυβερνητική σημαία. Ο Χίτλερ ειδικά, που λογαριάζει στην ανταπόδοση των όσων δίνει, επιμένει ο Φράνκο να υπογράφει ο ίδιος τις παραλαβές και από σκοπιμότητα τον αναγνωρίζει ως τον επίσημο εκπρόσωπο του κινήματος, ελλείψει άλλου διαθέσιμου εκείνη τη στιγμή, στην παραλαβή της βοήθειας. Ο Σανχούρχο σκοτώνεται τις πρώτες μέρες του κινήματος και ο Μόλα αποκλεισμένος στη Ναβάρα απεγκλωβίζεται από τον Φράνκο σχεδόν δύο μήνες μετά την απόβαση στη Σεβίλλη. Αλλά ο Μόλα είναι ο επίσημος αρχηγός της Χούντας και διάκειται εχθρικά προς τους Γερμανούς. Με παρέμβαση, όμως, του επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Χίτλερ, ναύαρχου [[Βίλελμ φον Κανάρις]], που κινείται δραστήρια στο παρασκήνιο για την έκβαση του πολέμου στην Ισπανία, η Χούντα καλείται να δεχτεί τον Φράνκο ως προσωρινό ηγέτη του κινήματος, όσο διαρκεί ο πόλεμος.

Στις [[3 Οκτωβρίου]] συγκαλείται στο [[Μπούργος]] η επονομαζόμενη ''Junta Técnica del Estado Español'' (Τεχνική Διοίκηση του Ισπανικού Κράτους), κυβέρνηση της εθνικής περιοχής υπό τον στρατηγό Δάβιλα, υπό την αρχηγία του Φράνκο. Αρχικά η κυβέρνησή του προσανατολίστηκε προς τη στρατιωτική επικράτηση επί των Δημοκρατών με τη βοήθεια των [[Αδόλφος Χίτλερ|Χίτλερ]] και Μουσολίνι. Αντιγράφοντας τους τίτλους τους, [[Ντούτσε]] και [[Φύρερ]], ονομάζει εαυτόν "Καουδίγιο" (Caudillo), που μαζί με την ονομασία Ύπατος Στρατηγός (Generalissimo) αποτελούσαν τον επίσημο τίτλο του. Επίσης δέχθηκε βοήθεια από το [[Βατικανό]].

Στις [[30 Ιανουαρίου]] [[1938]] η προεδρία της Junta Técnica περνά επίσης στα χέρια του Φράνκο, που γίνεται πια Αρχηγός του Κράτους και της Κυβέρνησης. Ο Μόλα είναι σαφώς αντίθετος με αυτή την εξέλιξη, αλλά υποχωρεί στις εξωτερικές πιέσεις, ειδικά του Χίτλερ. Σε λίγο καιρό ο Μόλα σκοτώνεται σε αμφισβητούμενο αεροπορικό δυστύχημα με γερμανικό αεροπλάνο που οδηγεί ισπανικό πλήρωμα και ο Φράνκο από τότε παραμένει χωρίς κανένα κομματικό αντίπαλο.<ref>Υπάρχουν υποψίες για δολιοφθορά του αεροπλάνου από τους Γερμανούς</ref>. Μετά από αυτό ακολούθησε κατάργηση όλων των κομματικών αποκλίσεων με πιο εντυπωσιακή εκείνη του Ισπανικού Φασιστικού Κόμματος. Ο επιζών αρχηγός του, Μανουέλ Εδίγια, που θέλησε να το διατηρήσει, καταδικάζεται σε θάνατο από τον Φράνκο και η ποινή μετατρέπεται σε εξορία. Σε όλη τη μετέπειτα συνέχεια, ο Φράνκο θα επιβάλει την τακτική ''διαίρει και βασίλευε'' μεταξύ των ομάδων που τον υποστήριξαν, αλλά είχαν διαφορετική πολιτική προέλευση. Έτσι, οι [[Καρλιστές]], οι Φασίστες, οι Βασιλικοί και οι Εθνικιστές κατέληξαν όλοι υπό τον έλεγχο του ενός και μόνου ηγέτη, ο οποίος, εννοείται, ιδεολογικά ήταν ο αρχηγός της Φάλαγγας. Η αλήθεια είναι ότι ο Φράνκο παρέμενε πάντα ένας στρατιωτικός χωρίς κανένα πολιτικό έρεισμα και όλη η μηχάνευση του πολιτικού του υποβάθρου ήταν δημιούργημα του σχεδιασμού του κουνιάδου του και μετέπειτα υπουργού Δικαιοσύνης και Εξωτερικών, [[Ραμόν Σερράνο Σούνιερ]], του άμεσου συμβουλάτορά του και κατά πολλούς του ανθρώπου που '...''έκανε χρέη μυαλού για τις λόγχες του Φράνκο''...'. Αρκετό καιρό αργότερα το κοροϊδευτικό υποκοριστικό 'κουνιαδίσιμο', σε αντιδιαστολή με το 'χενεραλίσιμο', θα ακολουθεί τον Φράνκο ως ένδειξη ότι αποτελούσε ένα πολιτικό κατασκεύασμα των τότε περιστάσεων και όχι έναν πρωταγωνιστή τους.

==Ο Φράνκο κατά τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]]==

Τον Σεπτέμβριο του 1939 ξεκίνησε ο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος]]. Στις 23 Οκτωβρίου 1940, ο Χίτλερ και ο Φράνκο συναντήθηκαν στο Hendaye στη Γαλλία για να συζητήσουν τη δυνατότητα εισόδου της Ισπανίας στην πλευρά του Άξονα. Τα αιτήματα του Φράνκο, συμπεριλαμβανομένου του εφοδιασμού με τρόφιμα και καύσιμα, καθώς και ο ισπανικός έλεγχος του Γιβραλτάρ και της Γαλλικής Βόρειας Αφρικής, αποδείχτηκαν πάρα πολύ για τον Χίτλερ. Ο Φράνκο είχε λάβει σημαντική υποστήριξη από τον τον Χίτλερ και τον Μπενίτο Μουσολίνι κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο, και είχε υπογράψει το Σύμφωνο Αντί-Κομιντέρν. Περιέγραψε την Ισπανία ως μέρος του Άξονα σε επίσημα έγγραφα, προσφέροντας διάφορα είδη υποστήριξης στην Ιταλία και τη Γερμανία. Άφησε Ισπανούς στρατιώτες να προσχωρήσουν εθελοντικά για να πολεμήσουν στο γερμανικό στρατό εναντίον της ΕΣΣΔ (η [[Κυανή Μεραρχία]]), αλλά απαγόρευαν στους Ισπανούς να πολεμήσουν εναντίων των δυτικών συμμάχων ενάντια στις δημοκρατίες.<ref name=ljoqp,,a>Lochner, Louis P. (ed.) (1948). ''The Goebbels Diaries'', London: Hamish Hamilton, 25 October 1940, 153.</ref><ref>Reagan, Geoffrey (1992) ''Military Anecdotes''. Guinness Publishing. {{ISBN|0-85112-519-0}}. p. 51</ref> <ref>{{cite web |url=http://www.iiipublishing.com/religion/catholic/popes/pius_xi_franco.html |title=Pius XI and the Rise of General Franco |first=William P. |last=Meyers |publisher=III Publishing}}</ref>

Ο Φράνκο έδειξε μια λατρεία στον παραδοσιακό ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία, αυτή ήταν η αγαπημένη κόρη και αδελφή για τους γονείς και τους αδελφούς της, μια πιστή σύζυγος που κατοικεί με την οικογένειά της. Η επίσημη προπαγάνδα περιόρισε τον ρόλο των γυναικών στην οικογενειαοικογένεια και τη μητρότητα. Αμέσως μετά τον πόλεμο ακυρώθηκαν οι προοδευτικοί νόμοι που είχε ψήφισε η Δημοκρατία με στόχο την ισότητα μεταξύ των φύλων. Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να γίνουν δικαστές ή να καταθέσουν σε δίκη. Δεν μπορούσαν να γίνουν καθηγητές πανεπιστημίων, τις υποθέσεις και την οικονομική ζωή τους έπρεπε να διαχειρίζονται οι γονείς και οι σύζυγοί τους. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, μια γυναίκα δεν μπορούσε να έχει τραπεζικό λογαριασμό χωρίς συνυπογραφή από τον πατέρα ή τον σύζυγό της. Αργότερα στη δεκαετία του 1960 και του 1970 οι περιορισμοί αυτοί ήταν κάπως χαλαροί.<ref>Tremlett, Giles (2006). ''Ghosts of Spain''. Faber and Faber Ltd. London. {{ISBN|0802716741}}. p. 211.</ref>

Ο εμφύλιος πόλεμος κατέστρεψε την ισπανική οικονομία. Οι υποδομές του κράτους είχαν υποστεί ζημιά, οι εργαζόμενοι είχαν σκοτωθεί και οι καθημερινές εργασίες παρεμπόδιζοντανπαρεμποδίζονταν σοβαρά. Για περισσότερο από μια δεκαετία μετά τη νίκη του Φράνκο, η καταστραμμένη οικονομία ανέκαμπτε πολύ αργά. Ο Φράνκο ακολουθούσε αρχικά μια πολιτική αυτάρκειας, εμποδίζοντας σχεδόν όλο το διεθνές εμπόριο. Η πολιτική είχε καταστροφικές συνέπειες και η οικονομία έμεινε στάσιμη.{{πηγή}}

Όταν ο Φράνκο αντικατέστησε τους προηγούμνουςπροηγούμενους υπουργούς του με τους απολιτικούς τεχνοκράτες, το καθεστώς εφάρμοσε διάφορες αναπτυξιακές πολιτικές που περιλάμβαναν οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Μετά από μια ύφεση, η ανάπτυξη ξεκίνησε από το 1959, δημιουργώντας μια οικονομική άνθηση που κράτησε μέχρι το 1974 και έγινε γνωστή ως το "Ισπανικό Θαύμα".