Μιχαήλ Χρυσοχόος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο Μιχαήλ Χρυσοχόος από το 1873 διέμενε στη Λάρισα, κοντά στην αδελφή του Αμαλία Χρυσοχόου, η οποία ήταν διορισμένη από την Χριστιανική Κοινότητα Λαρίσης ως δασκάλα στο Παρθεναγωγείο της πόλεως και αργότερα παντρεύτηκε με τον φαρμακοποιό Κωνσταντίνο Παπασταύρου. Στην Λάρισα, ασχολήθηκε αρχικά με μεταλλευτικές εργασίες και εξορύξεις μαρμάρου στην περιοχή της Χασάμπαλης και συγχρόνως εργαζόταν και ως φωτογράφος, γεγονός που φαίνεται ότι τον βοήθησε αργότερα να διακριθεί ως γεωγράφος και τοπογράφος. Στη μυστική επαναστατική κίνηση τον μύησε ο Λαρισαίος έμπορος και χρηματιστής [[Γεώργιος Φαρμακίδης]] και από την πρώτη στιγμή ετοίμασε τοπογραφικό χάρτη της Λάρισας και της περιοχής, με τις συνοικίες των Τούρκων, των Εβραίων και των Χριστιανών, που ζητούσε ο [[Κωνσταντίνος Ισχόμαχος]].<ref>Ο Κωνσταντίνος Ισχομάχος κατάγονταν από τη [[Ασένοβγκραντ|Στενήμαχο της Θράκης]] και την περίοδο εκείνη ήταν, όπως τον περιγράφει ο Μιχαήλ Χρυσοχόος, ένας νέος και ζωηρός αξιωματικός, ο οποίος είχε τεράστια συμμετοχή στη Θεσσαλική επανάσταση του 1878. Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας το 1881 στο Ελληνικό Βασίλειο εκλέχτηκε βουλευτής στο νομό Λαρίσης.</ref> Στη συνέχεια ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη χαρτογράφηση γεωγραφικών περιοχών. Περιηγήθηκε βήμα-βήμα τη [[Θεσσαλία]], Ήπειρο και [[Μακεδονία]] και εκπόνησε, αν και ερασιτέχνης στον τομέα αυτόν, πολλούς τοπογραφικούς χάρτες των περιοχών που επισκεπτόταν, με ακρίβεια που ξεπερνούσε τους αντίστοιχους που σχεδίαζαν οι χαρτογραφικές υπηρεσίες του Στρατού. Πολλοί από τους χάρτες του έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα και αποτελούν αληθινά έργα τέχνης, για τα χρώματά τους, την ακρίβεια των στοιχείων τους και την ιστορική σημασία τους. Είναι γνωστό ότι πάνω στους χάρτες της Θεσσαλίας που φιλοτέχνησε ο Μιχαήλ Χρυσοχόος χαράχτηκαν οι γραμμές των νέων συνόρων μετά τη συνθήκη του Βερολίνου του 1878, με την οποία παραχωρείτο η Θεσσαλία (πλην της επαρχίας Ελασσὀνος) και μέρος της Ηπείρου στο Ελληνικό κράτος. Ο Επαμεινώνδας Φαρμακίδης αναφέρει στο βιβλίο του[7] στοιχεία της επαναστατικής δράσεως και της πολύτιμης προσφοράς του στην Θεσσαλική επανάσταση του 1878.<ref>Βλ. Επαμεινώνδας Φαρμακίδης, ''Η Λάρισα, από των μυθολογικών χρόνων μέχρι της προσαρτήσεως αυτής εις την Ελλάδα (1881)'', Βόλος, 1926, σελ. 339-341.</ref>

Φαίνεται ότι η αδελφή του Αμαλία Παπασταύρου- Χρυσοχόου έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη, εκτίμηση και σεβασμό στον αδελφό της Μιχαήλ, γιατί και στα δύο βιβλία που κυκλοφόρησε, το πρώτο το 1895 με την περιγραφή της Ζίτσας και το δεύτερο το 1897, στο οποίο περιγράφει γεγονότα από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, ξεκινάει με επιστολή στον αγαπημένο αδελφό της Μιχαήλ. Από το κείμενο των επιστολών αυτών αναδύεται η αδελφική τρυφερότητα προς το πρόσωπό του.

Εκτός όμως όλων αυτών των ικανοτήτων του, ο Μιχαήλ Χρυσοχόος υπήρξε και σπουδαίος ιστορικός συγγραφέας. Προέχει το βιβλίο του «Βλάχοι και Κουτσόβλαχοι».<ref>Βλ. Μιχαήλ Χρυσοχόος, [https://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/b/4/7/metadata-433-0000032.tkl&do=94310.pdf&lang=el&pageno=1&pagestart=1&width=433&height=621&maxpage=75 ''Βλάχοι και Κουτσόβλαχοι, ήτοι πραγματεία περί της καταγωγής και της προελεύσεως αυτών, μετά δύο γεωγραφικών πινάκων, ενός τοπογραφικού του οροπεδίου Πολιτσιές και ετέρου περί της εγκαταστάσεως αυτών ανά τα όρη''], εν Αθήναις, 1909.</ref> Στο βιβλίο αυτό ο Μιχαήλ Χρυσοχόος, αφού μελέτησε με επιτόπια έρευνα το γεωγραφικό ανάγλυφο των μητροπολιτικών κοιτίδων των Βλαχόφωνων, από τον [[Αμβρακικός κόλπος|Αμβρακικό κόλπο]] έως το [[Κρούσοβο]] της Μακεδονίας, με κεντρικό κορμό την [[Πίνδος|Πίνδο]], και των φυσικών ανθρωπολογικών χαρακτηριστικών τους, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι [[Βλάχοι]] ή Αρωμάνοι, είναι απόγονοι εκλατινισθέντων Ιλλυριών και Ηπειρωτών-Μακεδόνων Ελλήνων, που είχαν στρατολογηθεί στις ρωμαϊκές λεγεώνες. Η μελέτη του Χρυσοχόου αποτελεί ένα σοβαρό τεκμήριο απέναντι στη ρουμανική προπαγάνδα, έχει ιδιαίτερη ιστοριογραφική αξία και αποτελεί ένα αναπόσπαστο ψηφίο στο ψηφιδωτό των βαλκανικών εθνικιστικών αφηγήσεων. Ένα άλλο έργο του είναι και το «Σύντομος ορεογραφική και υδρογραφική έκθεσις των κοιλάδων Πηνειού και Θυάμιδος», το οποίο εκδόθηκε το 1879.<ref>Βλ. Μιχαήλ Χρυσοχόος, [https://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/0/5/5/metadata-312-0000036.tkl&do=72561.pdf&lang=el&pageno=1&pagestart=1&width=406.8%20pts&height=612.24%20pts&maxpage=22 ''Σύντομος ορεογραφική και υδρογραφική έκθεσις των κοιλάδων Πηνειού και Θυάμιδος''], εν Αθήναις, 1879.</ref> Επί πλέον πραγματοποίησε ενδιαφέρουσες διαλέξεις ιστορικού περιεχομένου στηνστη πόλη μαςΛάρισα και σε διάφορεςάλλες πόλεις της Ελλάδος και πολλέςκατά φορές στοτο διάστημα μεταξύ των ετών 1907-1914 αρθρογράφησε στην εφημερίδα «Μικρά» του Θρασύβουλου Μακρή.

Ο Μιχαήλ Χρυσοχόος πέθανε πλήρης ημερών, το 1921, σε ηλικία 87 ετών.