Βους ο ταύρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Μεταφορά ενσωμάτωσης σε "σημειώσεις ιστορικού"
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 3:
| εικόνα = CH cow 2.jpg
| πλάτος_εικόνας= 250px
| λεζάντα_εικόνας. Oxxx= ''Αγελάδα ελβετικής ράτσας στην Ελβετία''
| βασίλειο = [[βοδοειδή]] (''Animalia'')
| συνομοταξία = [[Χορδωτά]] (''Chordata'')
Γραμμή 30:
 
== Ονομασίες που δηλώνουν τους αντιπροσώπους του είδους ==
Το είδος δεν έχει γενική κοινή ονομασία ,{{Εκκρεμεί παραπομπή}} αλλά διάφοροι όροι χρησιμοποιούνται για διαχωρισμό των αντιπροσώπων του, βάσει του φύλου τους, της ηλικίας τους ή της καταγωγής τους.
 
<center>
Γραμμή 57:
Ο ''Βους ο ταύρος'' είναι ένα μεγάλο εύρωστο ζώο, που ζυγίζει κατά μέσο όρο 750 χιλιόγραμμα, αν και με μεγάλες διακυμάνσεις (μεταξύ 150 και 1.350 χιλιογράμμων<ref name=adw>{{cite web|language=Αγγλικά| title = Bos taurus | url = http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bos_taurus.html | author = Tanya Dewey | editor = University of Michigan Museum of Zoology | access-date= 17 Απριλίου 2009}}</ref>), και έχει ύψος κυμαινόμενο μεταξύ 120 και 150 εκατοστόμετρα ανάλογα με την φυλή και το άτομο.<ref name="conduiteBA">{{Cite book| title=La production des bovins allaitants | author=Christian Dudouet | year=2004 | edition=La France Agricole | pages=383 | isbn=2855570913}}</ref>
 
Η οδόντωσή τους είναι προσαρμοσμένη σε φυτική τροφή. Αποτελείται από 32 δόντια στους ενηλίκους: οκτώ κάτω [[κοπτήρας|τομείς]], τέσσερεις [[προγόμφιος|προγομφίους]] και τρεις [[Γομφίος|γομφίους]] σε κάθε γνάθο. Οι κοπτήρες είναι προσανατολισμένοι προς τα μπροστά. Επιτρέπουν την κοπή των χόρτων. Οι βοοίνες δεν έχουν άνω τομείς. Αυτοί έχουν αντικατασταθεί από μία σφαιρική προεξοχή των ούλων. Η [[γνάθος]] είναι προσαρμοσμένη σε κυκλική κίνηση που επιτρέπει στο ζώο να βόσκει. Οι γομφίοι τους τούς επιτρέπουν να συνθλίβουν τα φυτά για να είναι επαρκώς λεπτά ωστε να γίνει κατάλληλη πέψη. Η προεκτατή γλώσσα τους, καλύπτεται από καράτινες [[θηλή|θηλές]] που την καθιστούν τραχιά.<ref name="livreVaches">{{Cite book| title=Le livre de la vache | author=Alain Raveneau | edition=rustica | publisher=Partenaires fabrication | location=Παρίσι| year=1996 | isbn=2-84038-136-2}}</ref> Το [[ρύγχος]] είναι πλατύ και παχύ. Το μέτωπο είναι αρκετά μεγάλο, επίπεδο, και φέρει σγουρό και παχύ τρίχωμα στην κορυφή του : ο κότσος. Μεταξύ της γραμμής των ματιών και του ρύγχους, το μέτωπο προεκτείνεται στο επιρρίνιο. Το ζώο διαθέτει δύο κοίλα [[κέρατο (ανατομία)|κέρατα]], ένα σε κάθε πλευρά του κρανίου του (αν και σε πολλές φυλές οι αγελάδες δεν έχουν κέρατα, παρά μόνο οι ταύροι), των οποίων το μέγεθος ποικίλλει ανάλογα με το ζώο, σε κάθε πλευρά του κρανίου του. Τα κέρατα είναι γενικώς προσανατολισμένα προς τα επάνω, ή προς τα πλάγια, και το σχήμα τους θυμίζει [[λύρα]]. Τα [[Αφτί|αυτιά]] βρίσκονται χαμηλά και έχουν σχήμα χωνιού, κρεμαστά στα [[ζεμπού]]. Εξωτερικά τα [[Πτερύγιο αυτιού|πτερύγια]] καλύπτονται από λεπτό τρίχωμα και εσωτερικά από μακρύ τρίχωμα. Τα [[μάτι]]α είναι ελαφρώς σφαιρικά<ref name="livreVaches"/>.{{clr}}
 
[[Αρχείο:Cow, head-num.svg|center|thumb|'''Σχηματική περιγραφή του κεφαλιού της αγελάδας''' : '''1.'''&nbsp;Salière '''2.'''&nbsp;Αυτί '''3.'''&nbsp;Κρόταφος '''4.'''&nbsp;Κέρατο '''5.'''&nbsp;Κότσος '''6.'''&nbsp;Μέτωπο '''7.'''&nbsp;Μάτι '''8.'''&nbsp;Επιρρίνιο '''9.'''&nbsp;Ρουθούνι '''10.'''&nbsp;Ρύγχος '''11.'''&nbsp;Γένειο '''12.'''&nbsp;Auge '''13.'''&nbsp;Λαιμός]]
Γραμμή 64:
 
[[Αρχείο:Schéma Veau-tag.svg|upright=1.8|center|thumb|'''Schéma descriptif d'une vache adulte''' : '''1.'''&nbsp;Tête '''2.'''&nbsp;Gorge '''3.'''&nbsp;Encolure '''4.'''&nbsp;Garrot '''5.'''&nbsp;Épaule '''6.'''&nbsp;Bras '''7.'''&nbsp;Avant-bras '''8.'''&nbsp;Genou '''9.'''&nbsp;Canon '''10.'''&nbsp;Sabot '''11.'''&nbsp;Paturon '''12.'''&nbsp;Boulet '''13.'''&nbsp;Passage des sangles '''14.'''&nbsp;Côtes '''15.'''&nbsp;Dos '''16.'''&nbsp;Rein '''17.'''&nbsp;Flanc '''18.'''&nbsp;Ventre '''19.'''&nbsp;Grasset '''20.'''&nbsp;Mamelle '''21.'''&nbsp;Cuisse '''22.'''&nbsp;Jambe '''23.'''&nbsp;Jarret '''24.'''&nbsp;Fesse '''25.'''&nbsp;Bassin '''26.'''&nbsp;Sacrum '''27.'''&nbsp;Attache de la queue '''28.'''&nbsp;Queue]]
Οι αγελάδες έχουν ένα [[Στόμαχος|στομάχι]] με 4 τμήματα. Πολλές φορές καταπίνουν και μεταλλικά αντικείμενα. Είναι ζώα μηρυκαστικά, που σημαίνει ξαναφέρνουν την τροφή τους στο στόμα και την αναμασούν. Η τροφή τους περιλαμβάνει κυρίως χόρτα. Η διάρκεια της κύησης είναι 9 μήνες. Ένα νεογέννητο μοσχαράκι ζυγίζει από 25 μέχρι 45 κιλά. Το παγκόσμιο ρεκόρ για τοτον βαρύτερο ταύρο κατείχε ένας ταύρος, ονόματι Ντονέτο, ο οποίος παρουσιάστηκε το [[1955]] σε έκθεση στο [[Αρέτσο]]. Ζύγιζε 1.740 κιλά.<ref>Friend, John B., Cattle of the World, Blandford Press, Dorset, 1978</ref> Οι αγελάδες ζουν συνήθως 15 χρόνια και σπάνια μπορούν να φτάσουν ως τα 25 χρόνια.
 
== Προέλευση ==
Δεν είναι γνωστό πότε εξημερώθηκε το ζώο από τον [[Ούρος|ούρο]] και έγινε κατοικίδιο. Η αρχική του πατρίδα θεωρείται η [[Ασία]] και μάλλον η εξημέρωση έγινε στη [[Μέση Ανατολή]]. Από εκεί εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και προσαρμόστηκε ανάλογα με τους φυσικούς παράγοντες κάθε τόπου. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν ποικίλες φυλές. Η σημερινή μορφή της «βελτιωμένης» αγελάδας διαμορφώθηκε με ανθρώπινη παρέμβαση και συγκεκριμένα με τη χρήση ζωοτεχνικών μεθόδων, όπως επιλογή, αιμομιξία, πλούσια διατροφή και διασταύρωση. Η «βελτίωση» αυτή προχώρησε πιο πολύ στα δυτικά, εξαιτίας του εύκρατου κλίματος και της υγρασίας στις παράκτιες περιοχές και στα νησιά της [[Μάγχη]]ς, όπως επίσης στην [[Αγγλία]] και στη [[Βόρεια Θάλασσα]]. Οι βελτιωμένες φυλές μεταφέρθηκαν και κατέκτησαν την [[Αμερική]] και άρχισαν να επεκτείνονται σε όλο τον κόσμο.
 
== Χρήσεις ==
Γραμμή 77:
 
== Ασθένειες και ασφάλεια για τους ανθρώπους ==
Οι βελτιωμένες αγελάδες είναι περισσότερο ευάλωτες στις ασθένειες, επειδή με τον ενσταβλισμό απομακρύνθηκαν από τη φυσική ζωή. Πολλές αγελάδες υποφέρουν από διαταραχές, με σοβαρότερη τη [[σπογγώδηςΣπογγώδης εγκεφαλοπάθεια|σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια]], η οποία είναι επίσης γνωστή ως «νόσος των τρελών αγελάδων». Η εν λόγω νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην [[Αγγλία]], τη [[Δεκαετία 1990|δεκαετία του 1990]]. Στη συνέχεια μεταδόθηκε και σε άλλες χώρες και οδήγησε στην απαγόρευση εισαγωγής βόειου κρέατος και παραγώγων από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]] προς τις άλλες χώρες της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΕυρώπη]]ς.
 
Τον Οκτώβριο του [[2015]], ο IARC κατάταξε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος στην Κατηγορία 2Α: Πιθανώς (probable) καρκινογενή για τον άνθρωπο, χωρίς ,όμως, να έχει αποδειχθεί η (αρχική) υπόθεση ότι το κόκκινο κρέας προκαλλείπροκαλεί [[Καρκίνος εντέρου|καρκίνο του εντέρου]], ενώ την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος στην Κατηγορία 1: Καρκινογενή για τον άνθρωπο.<ref>[https://www.iarc.fr/en/media-centre/pr/2015/pdfs/pr240_E.pdf PRESS RELEASE N° 240, 26 October 2015, IARC Monographs evaluate consumption of red meat and processed meat]</ref>
 
== Βιβλιογραφία ==
* Νέα Εγκυκλοπαιδεία, εκδ. Μαλλιάρης- Παιδεία, 2006, τ. 1, σελ. 88-89.
* Bhattacharya, S. 2003. [http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn4220 Cattle ownership makes it a man's world]. ''Newscientist.com''. Ανακτήθηκε στις [[26 Δεκεμβρίου]] [[2006]].
* Cattle Today (CT). 2006. Ιστότοπος. [http://www.cattle-today.com Φυλές αγελάδας]. ''Cattle Today''. Ανακτήθηκε στις [[26 Δεκεμβρίου]] [[2006]]).
* Clay, J. 2004. ''World Agriculture and the Environment: A Commodity-by-Commodity Guide to Impacts and Practices''. Washington, D.C., USA: Island Press. ISBN 1-55963-370-0.
* Clutton-Brock, J. 1999. ''A Natural History of Domesticated Mammals''. Cambridge UK : Cambridge University Press. ISBN 0-521-63495-4.
* {{cite book|author1=Herman R. Purdy|author2=R. John Dawes |author3=Dr. Robert Hough|url=http://www.breedsofcattle.net/|title=Breeds Of Cattle|edition=2η |year=2008}} - A visual textbook containing History/Origin, Phenotype & Statistics of 45 breeds.
* Huffman, B. 2006. [http://www.ultimateungulate.com ''The ultimate ungulate page'']. ''UltimateUngulate.com''. Ανακτήθηκε στις [[26 Δεκεμβρίου]] [[2006]]
* Invasive Species Specialist Group (ISSG). 2005. .[http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=172&fr=1&sts=sss ''Bos taurus'']. ''Global Invasive Species Database''.
* Nowak, R.M. and Paradiso, J.L. 1983. ''Walker's Mammals of the World''. Baltimore, Maryland, USA: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-2525-3
* Oklahoma State University (OSU). 2006. [http://www.ansi.okstate.edu/breeds/cattle ''Breeds of Cattle'']. Ανακτήθηκε [[5 Ιανουαρίου]] [[2007]].
* Public Broadcasting Service (PBS). 2004. [http://www.pbs.org/wnet/nature/holycow/index.html Holy cow]. ''PBS Nature''. Ανακτήθηκε στις [[5 Ιανουαρίου]] [[2007]]. .
* Rath, S. 1998. ''The Complete Cow''. Stillwater, Minnesota, USA: Voyageur Press. ISBN 0-89658-375-9.
* Raudiansky, S. 1992. ''The Covenant of the Wild''. New York: William Morrow and Company, Inc. ISBN 0-688-09610-7.
* Spectrum Commodities (SC). 2006. [https://web.archive.org/web/20061115175810/http://spectrumcommodities.com/education/commodity/lc.html Live cattle]. ''Spectrumcommodities.com''. Ανακτήθηκε στις [[5 Ιανουαρίου]] [[2007]].
* Voelker, W. 1986. ''The Natural History of Living Mammals''. Medford, New Jersey, USA: Plexus Publishing, Inc. ISBN 0-937548-08-1.
* Yogananda, P. 1946. ''The Autobiography of a Yogi''. Los Angeles, California, USA: Self Realization Fellowship. ISBN 0-87612-083-4.
 
== Διαβάστε επίσης ==
* [https://web.archive.org/web/20080828220823/http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=932016&lngDtrID=252 Αγελάδες και ελάφια βόσκουν με πυξίδα]
 
== Παραπομπές ==
<references />
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
{{βικιλεξικό|βόδι}}
{{Commons|Bos taurus}}
{{Commons|Bull|Bull (cattle)}}
<references />
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [https://web.archive.org/web/20080828220823/http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=932016&lngDtrID=252 Αγελάδες και ελάφια βόσκουν με πυξίδα.]
 
{{authority control}}