Περί κτισμάτων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το ''Περὶ κτισμάτων'' χωρίζεται σε 6 βιβλία. Στο πρώτο βιβλίο κυριαρχεί η περιγραφή της [[Αγία Σοφία (Κωνσταντινούπολη)|Αγίας Σοφίας]], αλλά και άλλων κατασκευών στην [[Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολη]], όπως της [[Στήλη του Ιουστινιανού|Στήλης του έφιππου Ιουστινιανού]] στο [[Αυγουσταίον]] και άλλων κτηρίων, κυρίως εκκλησιαστικών. Το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο βιβλίο είναι αφιερωμένα στις κατασκευές που πραγματοποιήθηκαν από τον αυτοκράτορα στην [[Ασία]], το πέμπτο στην [[Ευρώπη]] (μόνο στα [[Βαλκάνια]]) και το έκτο στην [[Αφρική]].<ref name=":0">{{Cite book|title=Βυζαντινή Λογοτεχνία ΙΙ|last=Hunger|first=Herbert|publisher=M.I.E.T.|year=1997|isbn=960-250-024-7|location=Αθήνα|page=82}}</ref> Η κυκλική με κέντρο την [[Κωνσταντινούπολη]] πορεία της καταγραφής των κτισμάτων ανάγεται σε προγενέστερη γεωγραφική παράδοση, όπως η ''Γεωγραφία'' του [[Στράβων|Στράβωνα]] με κέντρο τη [[Ρώμη]] ([[1ος αιώνας|1^ος αι. μ.Χ]].) και η ''[[Exspositio totius mundi et gentium]]'' ([[4ος αιώνας|4^ος αι. μ.Χ]].), και είναι ενδεικτική της οικουμενικής αυτοκρατορικής ιδεολογίας. Όσον αφορά στον ρυθμό της καταγραφής, αυτός άλλοτε επιταχύνεται παίρνοντας μορφή καταλόγου και άλλοτε επιβραδύνεται δίνοντας έμφαση σε μείζονα μνημεία.<ref>{{Cite book|url=http://www.academia.edu/6686966/_The_Rhetoric_of_Buildings_in_the_De_Aedificiis_of_Procopius_in_E._James_ed._Art_and_Text_in_Byzantium_Cambridge_CUP_2007_33-57|title=Art and Text in Byzantium|last=Elsner|first=Jas|publisher=Cambridge University Press|accessdate=2016-05-16.5.2106|year=2007|isbn=9780521834094|editor-last=James|editor-first=Liz|location=Cambridge|page=38}}</ref>

Ο τίτλος ''Περὶ κτισμάτων'' φαίνεται να δόθηκε από τον ίδιο τον [[Προκόπιος (ιστορικός)|Προκόπιο]], ενώ τη συγγραφή του έργου παρήγγειλε ο ίδιος ο [[Ιουστινιανός Α´|Ιουστινιανός Α΄]].<ref name=":0" />  Σκοπός του κειμένου δεν ήταν απλώς η καταγραφή του οικοδομικού έργου του [[Ιουστινιανός Α´|Ιουστινιανού]] για λόγους ιστορικούς, αλλά ο εγκωμιασμός της οικοδομικής πολιτικής του αυτοκράτορα. Για τον λόγο αυτό πλάι στις αναμενόμενες ρητορικές «εκφράσεις» (περιγραφές) κυριαρχεί το «εγκώμιο» του αυτοκράτορα ως πηγής προόδου για το κράτος. Και ενώ στο ''[[Ὑπὲρ τῶν πολέμων]],'' για να μην αναφερθούμε στα ''[[Ανέκδοτα του Προκοπίου|Ἀνέκδοτα]],'' εντοπίζονται ίχνη κριτικής προς την πολιτική του [[Ιουστινιανός Α´|Ιουστινιανού]], από το  ''Περὶ κτισμάτων'' λείπει παντελώς οποιαδήποτε κριτική προς τον αυτοκράτορα. Από την άποψη αυτή το ''Περὶ κτισμάτων'' μπορεί να θεωρηθεί ένας [[πανηγυρικός]].<ref>{{Cite book|title=Βυζαντινή Λογοτεχνία ΙΙ|last=Hunger|first=Herbert|publisher=M.I.E.T.|year=1997|isbn=960-250-024-7|location=Αθήνα|page=82}}</ref><ref name=":1">{{Cite book|url=http://www.academia.edu/6686966/_The_Rhetoric_of_Buildings_in_the_De_Aedificiis_of_Procopius_in_E._James_ed._Art_and_Text_in_Byzantium_Cambridge_CUP_2007_33-57|title=Art and Text in Byzantine Culture|last=Elsner|first=Jas|publisher=Cambridge University Press|accessdate=16.5.2016-05-16|year=2007|isbn=|editor-last=James|editor-first=Liz|location=Cambridge|page=35-36}}</ref> Κοντά στα παραπάνω αξίζει να συνυπολογιστεί και η άποψη πως η συγγραφή του εγκωμιαστικού ''Περὶ κτισμάτων'' συμβαίνει προς το τέλος της βασιλείας του [[Ιουστινιανός Α´|Ιουστινιανού]], όταν η αλλοτινή δόξα είχε παρέλθει και όταν άρχισε να φαίνεται το εύθραυστο της μεγαλεπήβολης πολιτικής του.<ref name=":2">{{Cite journal|url=http://www.jstor.org/stable/283492?seq=1#page_scan_tab_contents|title=The Composition of Procopius, De Aedificiis|last=Downey|first=G.|date=1947|journal=Transactions and Proceedings of the American Philological Association|accessdate=16.5.2016-05-16|issue=78|doi=|publication-date=1947|page=171}}</ref>