Κροατική γλώσσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μετάφραση πρότασης, αφαίρεση σήμανσης πηγών καθώς προστέθηκαν πηγές |
+ ιστορία |
||
Γραμμή 35:
Η Κροατική γλώσσα είναι μια [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκή γλώσσα]] και ανήκει στη δυτική ομάδα των [[Νοτιοσλαβικές γλώσσες|νότιων σλαβικών γλωσσών]]. Ομιλείται από τους [[Κροάτες]]<ref>E.C. Hawkesworth, "Serbian-Croatian-Bosnian Linguistic Complex", in the ''[[Encyclopedia of Language and Linguistics]]'', 2nd edition, 2006.</ref>, οι οποίοι ζουν κυρίως στην [[Κροατία]], στην [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη]], στην [[Βοϊβοντίνα]] της [[Σερβία]]ς και άλλες γειτονικές χώρες και περιοχές.
Τα Επίσημα Κροατικά βασίζονται στην δημοφιλέστερη σερβοκροατική διάλεκτο, τη [[Στοκαβιανή διάλεκτος|Στοκαβιανή]], και πιο συγκεκριμένα την [[Ανατολική Ερζεγοβίνικη διάλεκτος|Ανατολική Ερζεγοβίνικη διάλεκτο]], στην οποία βασίζεται η [[Σερβική γλώσσα|Επίσημη Σερβική γλώσσα]], η [[Βοσνιακή γλώσσα]] και η [[Μαυροβουνιακή γλώσσα]]. Κατά τα μέσα του 18ου αιώνα, έγιναν οι πρώτες προσπάθειες δημιουργίας του κροατικού λογοτεχνικού προτύπου βασισμένο στη Νεοστοκαβιανή διάλεκτο, η οποία ήταν η [[λίνγκουα φράνκα]] της περιοχής, κάτι που θα οδηγούσε στην μείωση της σημασίας των περιφερειακών διαλέκτων (Τσακαβιανή, Καϊκαβιανή και Στοκαβιανή).<ref>{{harvcoltxt|Bičanić|Frančić|Hudeček|Mihaljević|2013|p=55}}</ref> Αποφασιστικό ρόλο στη θέσπιση του κροατικού λογοτεχνικού προτύπου έπαιξαν οι [[Κροάτες
Η Κροατική γλώσσα, μαζί με τα σέρβικα και τα βοσνιακά (και τα μαυροβουνιακά, αν θεωρηθούν ξεχωριστή γλώσσα από τα σέρβικα), είναι διάλεκτοι που προήλθαν από την ίδια γλώσσα. Έτσι, αν κάποιος γνωρίζει οποιαδήποτε από αυτές τις 3/4 γλώσσες, μπορεί να συνεννοηθεί άνετα με ανθρώπους από τη Σερβία, την Κροατία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Επίσης, είναι δυνατή η συνεννόηση με ανθρώπους από τη [[Βόρεια Μακεδονία]] και τη [[Σλοβενία]]. <ref>{{Cite web|url=http://basic-croatian.blogspot.gr/|title=Relation to Serbian, Bosnian and Montenegrin|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
Γραμμή 41:
Πέρα από τη στοκαβική διάλεκτο, στην οποία βασίζεται η κροατική γλώσσα, υπάρχουν άλλες δύο διαλέκτοι που ομιλούνται επί κροατικού εδάφους, η [[Τσακαβιανή διάλεκτος]] και η [[Καϊκαβιανή διάλεκτος]]. Αυτοί οι διάλεκτοι, όπως και τα τέσσερα εθνικά πρότυπα, συχνά συνοψίζονται υπό τον όρο "Σερβοκροατική γλώσσα", ο οποίος παραμένει αμφιλεγόμενος στους μητρικούς ομιλητές της γλώσσας.<ref>[http://www.rferl.org/content/Serbian_Croatian_Bosnian_or_Montenegrin_Many_In_Balkans_Just_Call_It_Our_Language_/1497105.html Radio Free Europe – Serbian, Croatian, Bosnian, Or Montenegrin? Or Just 'Our Language'?] Živko Bjelanović: Similar, But Different, Feb 21, 2009, accessed Oct 8, 2010</ref> Γι'αυτό εναλλακτικοί όροι όπως οι "Βοσνιακή-Κροατική-Μαυροβουνιακή-Σερβική γλώσσα" χρησιμοποιούνται μερικές φορές, ειδικά σε διπλωματικούς κύκλους.
== Ιστορία ==
=== Σύγχρονη γλώσσα και τυποποίηση ===
Από την ύστερη μεσαιωνική περίοδο μέχρι τον 17ο αιώνα η πλειοψηφία της ημιαυτόνομης Κροατίας κυβερνούταν από δύο εγχώριες δυναστείες πριγκίπων (μπάνοβι), τις δυναστείες [[Ζρίνσκι]] και [[Φρανκοπάν]], οι οποίες συνδέονταν μεταξύ τους με γάμους μελών των δύο οικογενειών.<ref>{{cite book|title=A History of Croatia|first=Stephen|last=Gazi|publisher=Philosophical library|isbn=978-0-8022-2108-7|year=1973|location=New York}}</ref> Κατά τον 17ο αιώνα, οι δύο δυναστείες προσπάθησαν να ενώσουν την Κροατία τόσο πολιτιστικά όσο και γλωσσικά, γράφοντας σε μια γλώσσα που αναμίγνυε τα χαρακτηριστικά των τριών κυριότερων διαλέκτων (τσακαβιανή, καϊκαβιανή και στοκαβιανή), ονομάζοντας την "Κροατική", "Δαλματική" ή "Σλαβονική".<ref name="fine">{{cite book|title=When Ethnicity did not Matter in the Balkans|first=John|last=Van Antwerp Fine|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-11414-6|year=2006|location=Michigan, USA|page=|pages=377–379|url=https://books.google.com/books?id=qSwxmQEACAAJ}}</ref> Σήμερα αυτή η μορφή της κροατικής χρησιμοποιείται σε μέρη της [[Ίστρια|Ιστρίας]], η οποία έγινε σταυροδρόμι διάφορων μίξεων της Τσακαβιανής με Εκαβιανές/Ιγιεκαβιανές/Ικαβιανές διαλέκτους.<ref>{{cite journal|last1=Kalsbeek|first1=Janneke|year=1998|title=The Čakavian dialect of Orbanići near Žminj in Istria|journal=Studies in Slavic and General Linguistics|volume=25}}</ref>
Η πιο τυποποιημένη μορφή (Καϊκαβιανή-Ικαβιανή) έγινε η καλλιεργημένη γλώσσα της διοίκησης και των διανοούμενων από την χερσόνησο της Ιστρίας κατά μήκος της κροατικής ακτής, κατά μήκος της κεντρικής Κροατίας μέχρι τις βόρειες πεδιάδες του Δραύου και του Μούρα. Αυτό το πολιτιστικό απόγειο του ιδιώματους του 17ου αιώνα εκπροσωπείται από τις εκδόσεις των γραπτών "''Adrianskoga mora sirena''" ("Σειρήνα της Αδριατικής θάλασσας") από τον [[Πέταρ Ζρίνσκι]] και του "''Putni tovaruš''" ("Ταξιδευόμενος συνοδός") από την [[Καταρίνα Ζρίνσκα]].<ref>{{Cite web|url=http://www.matica.hr/Vijenac/vijenac349.nsf/AllWebDocs/Dva_brata_i_jedna_Sirena_|title=Dva brata i jedna Sirena|last=Ivana|first=Sabljak|website=Matica hrvatska|language=Croatian|trans-title=Two Sisters and One Siren|access-date=9 March 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.matica.hr/www/wwwizd2.nsf/AllWebDocs/zrinskipvtnitovarvs|title=Matica Hrvatska – Putni tovaruš – izvornik (I.)|accessdate=9 March 2012}}</ref>
Ωστόσο, η πρώτη γλωσσική αναγέννηση στην Κροατία σταμάτησε από την [[Συνωμοσία του Μανιάτε|πολιτική εκτέλεση των Πέταρ Ζρίνσκι και Φραν Κρστο Φρανκοπάν]] από τον [[Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] [[Λεοπόλδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Λεοπόλδο Α΄]] στην [[Βιέννη]] το 1671.<ref name="tanner">{{cite book|title=Croatia: a Nation Forged in War|first=Marcus|last=Tanner|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-06933-4|year=1997|location=New Haven, USA|page=[https://archive.org/details/croatianationfor0000tann/page/50 50]|pages=|url=https://archive.org/details/croatianationfor0000tann|url-access=registration}}</ref> Επομένως, η κροατική ελίτ του 18ου αιώνα σταδιακά εγκατέλειψε το συνδυασμένο κροατικό πρότυπο.<ref name="malic">{{cite book|title=Razvoj hrvatskog književnog jezika|first=Dragica|last=Malić|authorlink=Dragica Malić|isbn=978-953-0-40010-8|year=1997|url=https://books.google.com/books?id=lY1iAAAAMAAJ}}{{page needed|date=July 2014}}</ref>
=== Ιλλυρική περίοδος ===
{{main|Ιλλυρικό κίνημα|}}
Το [[ιλλυρικό κίνημα]] ήταν ένα [[Νότιοι Σλάβοι|παννοτιοσλαβικό]] πολιτικό και πολιτιστικό κίνημα στην Κροατία που ως στόχο είχε να τυποποιήσει τις διάφορες τοπικές διαλέκτους της Κροατίας που διέφεραν τόσο στην ορθογραφία όσο και στην λογοτεχνική μορφή, με τελικό στόχο την ενοποίηση όλων των διαλέκτων σε μια ενιαία νοτιοσλαβική λογοτεχνική γλώσσα. Ειδικότερα, στην κροατική επικράτεια ομιλούνταν τρεις κύριες διαλεκτικές ομάδες και για πάνω από τέσσερις αιώνες ομιλούνταν διάφορες [[Λογοτεχνική γλώσσα|λογοτεχνικές γλώσσες]]. Ο επικεφαλής του Ιλλυρικού κινήματος [[Λιούντεβιτ Γκάι]] τυποποίησε το λατινικό αλφάβητο το 1830-1850 και εργάστηκε για την δημιουργία μιας τυποποιημένης ορθογραφίας. Αν και ο Γκάι ζούσε στο [[Ζάγκρεμπ]], στο οποίο ομιλούταν η καϊκαβιανή διάλεκτος, ο Γκάι υποστήριξε την χρήση της δημοφιλέστερης νεοστοκαβιανής διαλέκτου, μια εκδοχή της στοκαβιανής διαλέκτου η οποία τελικά έγινε η κυρίαρχη διαλεκτική βάση της κροατικής και σέρβικης λογοτεχνικής γλώσσας από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.<ref>{{cite book|title=The development of the Croatian nation: an historical and sociological analysis|first=Gordana|last=Uzelac|publisher=Edwin Mellen Press|isbn=978-0-7734-5791-1|year=2006|location=New York|page=75|pages=|url=https://books.google.com/books?id=n58tAQAAIAAJ}}</ref> Υποστηριζόμενη από διάφορους Νότιους Σλάβους προτείνοντες, η νεοστοκαβιανή διάλεκτος υιοθετήθηκε μετά από αυστριακή πρωτοβουλία στην [[Λογοτεχνική Συμφωνία της Βιέννης]] το 1850,<ref name="malic" /> θέτοντας τα θεμέλια για την ενοποιημένη σερβοκροατική λογοτεχνική γλώσσα. Η ομοιόμορφη νεοστοκαβιανή διάλεκτος έγινε δημοφιλής στην κροατική ελίτ.<ref name="malic" />
Στην δεκαετία του 1860, η [[Φιλολογική Σχολή του Ζάγκρεμπ|φιλολογική σχολή του Ζάγκρεμπ]] κυριαρχούσε στην Κροατική πολιτιστική ζωή, βασισμένη στις γλωσσικές και ιδεολογικές αντιλήψεις που προωθούσαν τα μέλη του ιλλυρικού κινήματος.{{sfn|Bičanić|Frančić|p=77|Hudeček|Mihaljević|2013}} Ενώ υπερτερούσε των αντίπαλων φιλολογικών σχολών της [[Φιλολογική σχολή της Ριέκας|Ριέκας]] και του [[Φιλολογική Σχολή του Ζάνταρ|Ζάνταρ]], η επιρροή της ελαττώθηκε με την άνοδο των [[Κροάτες Βουκοβιανοί|Κροατών Βουκοβιανών]] στα τέλη του 19ου αιώνα.{{sfn|Bičanić|Frančić|p=78|Hudeček|Mihaljević|2013}}[[Αρχείο:Bascanska ploca.jpg|thumb|right|250px|[[Πλάκα της Μπάσκα]], η αρχαιότερη αναφορά της Κροατικής γλώσσας που έχει βρεθεί έως τώρα, και ανάγεται γύρω στο 1100.]]
[[Αρχείο:Vinodol.jpg|thumb|right|150px|Κροατικό κείμενο του 1200.]]
| |||