Εθνική Οδός 90 (Ελλάδα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η παλαιά Εθνική Οδός 90, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1911, στα χρόνια της [[Κρητική Πολιτεία|Κρητικής Πολιτείας]]<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.patris.gr/2020/01/24/poios-pragmatika-ekane-ton-voak/|title=Ποιος πραγματικά έκανε τον ΒΟΑΚ;|ημερομηνία=2020-01-24|website=ΠΑΤΡΙΣ|language=el|accessdate=2020-03-07}}</ref> και ολοκληρώθηκε το 1925.<ref>Tα Ρούστικα Αριστείδης Ε. Παναγιωτάκης σελ.58</ref> Είχε μήκος περίπου 94 χιλιόμετρα στον [[Νομός Χανίων|Νομό Χανίων]], 69 στον [[Νομός Ρεθύμνης|Νομό Ρεθύμνης]], 72 στον [[Νομός Ηρακλείου|Νομό Ηρακλείου]] και 93 στον [[Νομός Λασιθίου|Νομό Λασιθίου]], με συνολικό μήκος 328 χλμ. περίπου. Είχε πλάτος 8 μέτρων. Διερχόταν από πολλούς οικισμούς, άλλοτε στο παραλιακό μέτωπο και άλλοτε με ορεινή χάραξη. Αν και βοήθησε στην μετακίνηση επί της Μεγαλονήσου και έφερε τις μεγαλουπόλεις πιο κοντά, με την πάροδο του χρόνου η οδός δεν θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τον όγκο οχημάτων, καθώς το αυτοκίνητο μπαίνει ολοένα και περισσότερο σε ευρεία χρήση. Από την άλλη, στα ορεινά τμήματα συμβαίνουν τροχαία ατυχήματα, που ευθύνονται εν μέρει στην χάραξη της οδού, αλλά και στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες της ορεινής νήσου. Έτσι, η κατασκευή νέας χάραξης γίνεται ολοένα και πιο επιβεβλημένη.

Η νέα Εθνική Οδός 90 σχεδιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και άρχισε να κατασκευάζεται το 1968, με σκοπό τη σύνδεση των μεγάλων αστικών κέντρων, λιμανιών και αεροδρομίων και την οικιστική και τουριστική ανάπτυξη. Πριν την κατασκευή της, είχαν προταθεί κι άλλες ιδέες, μεταξύ άλλων, και η αναβάθμιση της παλιάς Εθνικής Οδού. Το πρώτο τμήμα που υπογράφηκε, ήταν το Χανιά-Ρέθυμνο το 1963. Αρχικά προβλεπόταν να κατασκευαστεί από τον [[Πλάτανος Χανίων|Πλάτανο Χανίων]] μέχρι την Σητεία, αλλά τελικά ξεκίνησε από τα Χανιά. Στην αρχές του επόμενου έτους, υπογράφηκε και η σύμβαση για τα τμήματα Ρέθυμνο-[[Δαφνέδες Ρεθύμνης|Δαφνέδες Μυλοποτάμου]] και Δαφνέδες-Ηράκλειο. Ο ανάδοχος του τμήματος Σταυρωμένος-Μπαλί ήταν η εταιρεία "ΞΕΚΤΕ", ενό για το τμήμα Μπαλί-Φόδελε ο "Σκαπανεύς".<ref name=":1" /> Η αρχική διατομή είχε πλάτος 11-12,5 [[Μέτρο (μονάδα μήκους)|μέτρα]], στο τμήμα από το Καστέλι μέχρι τον Άγιο Νικόλαο και ~8 µ. στο τμήμα από τον Άγιο Νικόλαο μέχρι την Σητεία, αλλά στη συνέχεια προστέθηκε και λωρίδα βραδυπορείας σε σημεία με μεγάλες κλίσεις.

Ο στόχος όμως να παραμείνουν οι κλίσεις κάτω του 7,5% και η µέση [[ταχύτητα]] µελέτης 80 km/h δεν ήταν εφικτός λόγω του ορεινού ανάγλυφου, ενώ για λόγους περιορισμού του κόστους, ο αρχικός σχεδιασμός δεν συμπεριλάμβανε σήραγγες ή κοιλαδογέφυρες (την τότε εποχή, η νοοτροπία της Διεύθυνσης Μελετών του Υπουργείου Δημοσίων Έργων ήταν να αποφεύγονται τα μεγάλα τεχνικά έργα όπως σήραγγες και κοιλαδογέφυρες, κυρίως λόγω κόστους). Το τμήμα Χανιά-Ρέθυμνο ήταν σε φάση ολοκλήρωσης το 1967 και μπήκε σε κυκλοφορία το επόμενο έτος.<ref name=":1" /> Οι γέφυρες [[Παντάνασσα ΡεθύμνηςΗρακλείου|Παντάνασσας]] και [[Παλαιόκαστρο Ηρακλείου|Παλαιοκάστρου]] κοντά στο Ηράκλειο, μήκους 150 μέτρων έκαστη, κατασκευάστηκαν το 1971, αντί να επιχωματωθούν οι δύο αντίστοιχες κοιλάδες. Η σήραγγα [[Βραχάσι Λασιθίου|Βραχασίου]], μήκους 285 μέτρων, κατασκευάστηκε το 1971-1973, αντί τομής σε σαθρά πετρώματα, με τον κίνδυνο [[κατολίσθηση]]ς. Η σήραγγα Βραχασίου ήταν η πρώτη σήραγγα εθνικής οδοποιίας που κατασκευάστηκε στην [[Ελλάδα]]. Κατά την διάνοιξή της, ύπηρξε κατολίσθηση λόγω σαθρών εδάφων ([[γραφίτης]]), αλλά ο χαλαρός όγκος σταθεροποιήθηκε με τσιμεντενέσεις.<ref name=":0" />

Η κατασκευή του ΒΟΑΚ βοήθησε την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη της βόρειας Κρήτης τις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Ωστόσο, διαπιστώθηκαν κάποια λάθη χάραξης, καθώς σε πολλά σημεία θα μπορούσαν να κατασκευαστούν κοιλαδογέφυρες/σήραγγες, ή να μετακινηθεί η χάραξη νοτιότερα. Με την πάροδο του χρόνου, άρχισαν να προστίθενται νέα τμήματα, κυρίως μέσω του Β' ΚΠΣ, συνολικά γύρω στα 47 χλμ, και πλάτος 12,5 μ. Άλλα τμήματα που κατασκευάστηκαν αργότερα ήταν οι γέφυρες μεταξύ Ηρακλείου και [[Μάλια|Μαλίων]], η γέφυρα στο [[Χαμέζι Λασιθίου|Χαμέζι]] και οι σήραγγα μεταξύ Αγίου Νικολάου και [[Καλό Χωριό Λασιθίου|Καλού Χωριού Λασιθίου]]. Κατά τη δεκαετία του 1990, σημειώθηκε ραγδαίος κυκλοφοριακός φόρτος και έτσι ξεκίνησε να κατασκευάζεται ο Αυτοκινητόδρομος 90.<ref name=":0" />