Εξόνιο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Εξόνιο''' (ή '''εξώνιο)''' ονομάζεται οποιοδήποτε μέρος ενός [[Γονίδιο|γονιδίου]] που κωδικοποιεί ένα μέροςτμήμα του τελικού ώριμου [[RNA]] που παράγεται από αυτό το γονίδιο μετά την αφαίρεση των [[Ιντρόνιο|ιντρονίων]] μέσω του [[Συναρμογή (βιολογία)|ματίσματος του RNA]]. Ο όρος ''εξόνιο'' αναφέρεται τόσο στην αλληλουχία DNA εντός ενός γονιδίου όσο και στην αντίστοιχη αλληλουχία σεστα μετάγραφα RNA. Κατά το μάτισμα του RNA, τα ιντρόνια απομακρύνονται και τα εξόνια συνδέονται ομοιοπολικά μεταξύ τους για τη δημιουργία του ώριμου [[Αγγελιαφόρο RNA|αγγελιαφόρου RNA]]. Ακριβώς όπως ολόκληρο το σύνολο των γονιδίων ενός [[Είδος (βιολογία)|είδους]] αποτελεί το [[γονιδίωμα]], ολόκληρο το σύνολο των εξονίων αποτελεί το [[εξονίωμα]].

Αν και οι μονοκύτταροι [[Ευκαρυωτικά κύτταρα|ευκαρυώτες]] όπως η ζύμη είτε δεν έχουν καθόλου ιντρόνια ή έχουν πολύ λίγα, τα [[Ζώο|μετάζωα]] και ειδικά τα γονιδιώματα των [[Σπονδυλωτό|σπονδυλωτών]] έχουν ένα μεγάλο κλάσμα μη κωδικοποιητικού DNA. Για παράδειγμα, στο [[ανθρώπινο γονιδίωμα]] μόνο το 1,1% αυτού αποτελείται από εξόνια, ενώ το 24% είναι ιντρόνια, με το 75% του γονιδιώματος να είναι διαγονιδιακό DNA. <ref>{{Cite journal|last=Venter J.C.|year=2000|title=The Sequence of the Human Genome|url=|journal=Science|volume=291|issue=5507|pages=1304–51|doi=10.1126/science.1058040|pmid=11181995|display-authors=etal}}</ref> Αυτό μπορεί να παρέχει ένα πρακτικό πλεονέκτημα στην [[Φροντίδα υγείας|υγειονομική περίθαλψη]] γιατί καθιστά την εμπορική αλληλούχιση ολόκληρου του εξονιώματος μια μικρότερη και λιγότερο δαπανηρή πρόκληση από ό, τι ητην εμπορική αλληλούχιση ολόκληρου του γονιδιώματος. Η μεγάλη διακύμανση του μεγέθους του γονιδιώματος και της τιμής C μεταξύ των μορφών [[Ζωή|ζωής]] έχει δημιουργήσει μια ενδιαφέρουσα πρόκληση που ονομάζεται αίνιγμα της τιμής C.

Σε όλα τα ευκαρυωτικά γονίδια που περιλαμβάνονται στη [[GenBank]] υπήρχαν (το 2002), κατά μέσο όρο, 5,48 εξόνια ανά γονίδιο. Το μέσο εξόνιο κωδικοποιούσε 30-36 [[αμινοξέα]]. <ref name="pmid11752290">{{Cite journal|title=ExInt: an Exon Intron Database|journal=Nucleic Acids Res.|volume=30|issue=1|pages=191–4|year=2002|pmid=11752290|pmc=99089|doi=10.1093/nar/30.1.191|url=}}</ref> Ενώ το μακρύτερο εξόνιο στο ανθρώπινο γονιδίωμα έχει μήκος 11555 bp, πολλά εξόνια έχουν μήκος μόνο 2 bp. <ref>{{Cite journal|last=Sakharkar M.K.|last2=Chow VT|last3=Kangueane P.|year=2004|pmid=15217358|journal=In Silico Biol|volume=4|issue=4|pages=387–93|title=Distributions of exons and introns in the human genome}}</ref> Ένα μονό-νουκλεοτιδικό εξόνιο έχει αναφερθεί στο γονιδίωμα του ''Arabidopsis''. <ref>{{Cite journal|last=Guo Lei, Liu Chun-Ming|year=2015|title=''A single-nucleotide exon found in ''Arabidopsis|journal=Scientific Reports|volume=5|issue=|page=18087|doi=10.1038/srep18087|pmid=26657562|pmc=4674806}}</ref>

[[Αρχείο:Gene_structure.svg|δεξιά|με-πλαίσιο|480x480εσ| Εξόνια σε [[πρόδρομο αγγελιαφόρο RNA]] (pre-mRNA). Τα εξόνια μπορούν να περιλαμβάνουν και τις δύο αλληλουχίες που κωδικοποιούν για αμινοξέα (κόκκινο) και τις μη μεταφρασμένεςαμετάφραστες αλληλουχίες (γκρι). Τα ιντρόνια - εκείνα τα μέρη του pre-mRNA που δεν βρίσκονται στο mRNA - (μπλε) αφαιρούνται και τα εξόνια ενώνονται μεταξύ τους (ματισμένα) για να σχηματίσουν το τελικό λειτουργικό [[Αγγελιαφόρο RNA|mRNA]]. Τα 5 'και 3' άκρα του mRNA επισημαίνονται για να διαφοροποιήσουν τις δύο αμετάφραστες περιοχές (γκρι). ]]

Στα γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, τα εξόνια περιλαμβάνουν τόσο την αλληλουχία που κωδικοποιεί για πρωτεΐνη όσο και τις 5'- και 3'- αμετάφραστες περιοχές (UTR). Συχνά το πρώτο εξόνιο περιλαμβάνει τόσο την 5' UTR όσο και το πρώτο μέρος της κωδικοποιητικής αλληλουχίας, αλλά εξόνια που περιέχουν μόνο περιοχές της 5′-UTR ή (πιο σπάνια) της 3′-UTR εμφανίζονται σε ορισμένα γονίδια,. δηλαδήΔηλαδή, οι UTR μπορεί να περιέχουν ιντρόνια. <ref>{{Cite journal|last=Bicknell|first=AA|title=Introns in UTRs: Why we should stop ignoring them.|journal=BioEssays|date=December 2012|volume=34|issue=12|pages=1025–1034|doi=10.1002/bies.201200073|pmid=23108796|url=https://semanticscholar.org/paper/f28eab309abd107b53dfd91313a32b82a332cd01}}</ref> Ορισμένα [[Μη κωδικοποιητικό RNA|μη κωδικοποιητικά RNA]] μετάγραφα έχουν επίσης εξόνια και ιντρόνια.

Τα ώριμα mRNA που προέρχονται από το ίδιο γονίδιο δεν χρειάζεται να περιλαμβάνουν τα ίδια εξόνια, καθώς διαφορετικά ιντρόνια στο pre-mRNA μπορούν να αφαιρεθούν με τη διαδικασία του εναλλακτικού ματίσματος .